1. Ang’o momiyo jotich Jehova mor? (Ne picha man malo.)

JONENO MAG JEHOVA gin joma mor ahinya. Ka idhi e chokruokgi mag lamo kata kamoro amora ma giyueyee, mbekni ma mit kod mor lilo e ma biro pong’o iti. Ang’o momiyo gimor kamano? En nikech ging’eyo Jehova “Nyasaye mamor,” gitiyone, kendo gitemo matek mondo giluw ranyisine. (1 Tim. 1:11; Zab. 16:11) Nikech Jehova en Nyasaye ma mor, odwaro ni wan bende wabed ma mor kendo onyisowa gik ma ka watimo to wabedo ma mor.​—Rap. 12:7; Ekl. 3:12, 13.

2, 3. (a) Mor en ang’o? (b) Ang’o momiyo samoro ok yotga bedo ma mor?

² To nade in iwuon? Be imor? Be inyalo medo morni? Diksonari moro lero ni ng’at ma mor en ng’at ma nigi “chuny mokue nikech en gadier ni weche biro dhine maber, gik ma en-go sani orome, kendo doher ni odhi nyime dak maber.” Muma nyiso ni mor madier yudore mana ka ng’ato ni gadier  ni Jehova guedho yorene. Kata kamano, e piny ma sani, bedo ma mor ok yotga. Nikech ang’o?

³ Nitie gik mang’eny ma nyalo mayowa mor kaka sama watwa kata osiepwa otho, sama ogol watwa e kanyakla, sama kend marwa ochomo kama okethoree, kata sama tich orumonwa. Tungni mag dak kod koko ma sa ka sa nyalo mayowa mor e udi. Mor ma wan-go nyalo dok chien bende sama jotich wetewa kata joskul wetewa jarowa, sama isandowa nikech dinwa, kata sama otuewa e jela nikech yiewa. Midekre gi parruok mathoth bende nyalo mayowa mor. Kata kamano, Yesu Kristo ma en “jal mamor kendo ma . . . jateko” ne ohoyo ji kendo ne omiyo gibedo ma mor. (1 Tim. 6:15; Mat. 11:28-30) E twak ma Yesu nogolo e wi got, nowuoyo e wi gik mopogore opogore ma nyalo miyo wabed ma mor kata obedo ni waromo gi chandruok mathoth e piny Satanni.

4, 5. Wanyalo timo ang’o mondo wabed ma mor kendo wasik gi morno?

⁴ Wach maduong’ ma Yesu nokwongo wuoye en ma: “Joma mor gin joma nigi riyo mar ng’eyo Nyasaye, nimar Pinyruodh polo en margi.” (Mat. 5:3) Ere kaka wanyiso ni wan gi riyo mar ng’eyo Nyasaye? Watimo kamano ka wapuonjore Wach Nyasaye, ka waluwo kaka onyisowa, kendo ka waketo wach lamo obed mokwongo. Ka watimo gigo, mor marwa biro medore. Yiewa biro medo bedo motegno kuom gik ma Nyasaye osingonwa. E wi mano, “geno ma kelo mor” ma Wach Nyasaye miyowa biro jiwowa.​—Tito 2:13.

⁵ Bedo gi winjruok maber gi Nyasaye e chakruok mar mor madier. Jaote Paulo nondiko niya: “Beduru mamor kuom Ruodhwa [Jehova] kinde duto. Anwoyo kendo ni, Moruru!” (Fil. 4:4) Mondo wabed gi winjruok ma kamano gi Jehova, nyaka wabed gi rieko moa kuome. Muma wacho niya: “Ng’atno ojahawi manwang’o rieko, gi jalo bende madoko ng’a ma weche donjone. Rieko en . . . yath mar ngima ni jogo moyude: Kendo ng’ato ka ng’ato mobet kode ni gi mor.”​—Nge. 3:13, 18.

6. Mondo wasik ka wamor, nyaka watim ang’o?

⁶ Mondo wasik ka wamor, nyaka wasom Wach Nyasaye kendo wati gi puonj ma wayudo e iye. Yesu nojiwo wachno kama: “Kung’eyo wechegi, un joma mor ka utimogi.” (Joh. 13:17; som Jakobo 1:25.) Mano e ma biro loyonwa riyo mar ng’eyo Nyasaye kendo miyo wasik ka wamor. Kata kamano, ere kaka wanyalo bedo ma mor to gik ma nyalo mayowa mor to ng’eny kama? We wanon ane gimachielo ma Yesu nowuoye e twak ma nogolo e wi got.

7. Ere kaka joma okuyo nyalo bedo ma mor?

⁷ “Joma mor gin joma nigi kuyo, nimar ibiro hogi.” (Mat. 5:4) Jomoko nyalo penjore ni, ‘Ere kaka joma okuyo nyalo bedo ma mor?’ Yesu ne ok wuo kuom ng’ato ang’ata mokuyo. Donge kata joma timbegi richo bende bedoga mokuyo nikech chandruok mag “kinde matek” ma wadakiegi? (2 Tim. 3:1) En mana ni kuyo ma gikuyogono ok mi gisud machiegni gi Jehova, omiyo,  ok ginyal bedo ma mor. Nyaka bed ni Yesu ne wuoyo kuom joma riyo ma gin-go mar ng’eyo Nyasaye miyo gikuyo ka gineno kaka ji mang’eny okia Nyasaye. Ginyalo fwenyo ni gin joricho kendo gineno gik modwanyore ma timore nikech richo ma dhano timo. Jehova neno joma nigi kuyo ma kamano. Ohoyogi gi Wachne ma en Muma, kendo omiyo gibedo ma mor.​—Som Ezekiel 5:11; 9:4.

8. Ere kaka bedo gi chuny ma muol nyalo miyo ng’ato obed ma mor?

⁸ “Joma mor gin joma nigi chuny mamuol, nimar piny nobed pok margi.” (Mat. 5:5) Ere kaka bedo gi chuny ma muol nyalo miyo ng’ato obed ma mor? Ji timoga lokruok bang’ rwako adiera. Inyalo yudo ni chon ne gin joma ger, mohero dhawo, kendo ma kwiny. Kata kamano, bang’ puonjruok gibedo gi “kit dhano manyien” kendo ginyiso kido kaka “hera ma kecho jomamoko, ng’wono, bolruok, muolo, kod horuok.” (Kol. 3:9-12) Mano miyo gibedo gi kue, hera, kod mor. E wi mano, Wach Nyasaye singo ni joma kamago biro ‘chamo piny.’​—Zab. 37:8-10, 29.

9. (a) Ere kaka ‘piny nobed pok’ mar “joma nigi chuny mamuol”? (b) Ang’o momiyo joma nigi “kech kod riyo mar gik makare” nyalo bedo ma mor?

⁹ Ere kaka ‘piny nobed pok’ mar joma nigi chuny mamuol? Jopuonjre Yesu mowal gi roho biro yudo piny kaka pokgi e kinde ma gibiro locho e wi piny ka gin ruodhi kendo jodolo. (Fwe. 20:6) Ji tara gi tara ma onge gi geno mar dak e polo biro yudo piny kaka pokgi e kinde ma gibiro dak e piny kae nyaka chieng’ ka gin gi kue, mor, kod ngima ma onge richo. Gin bende e miwuoyo kuomgi kaka joma mor nikech gin gi “kech kod riyo mar gik makare.” (Mat. 5:6) Kech kod riyo ma gin-go mar gik ma kare ibiro tieknegi chuth e piny manyien. (2 Pet. 3:13) Gikone, ka Nyasaye osetieko richo kod joma timo gik maricho, joma kare ok bi neno gik maricho kendo nyaka chieng’.​—Zab. 37:17.

10. Kecho ji oriwo timo ang’o?

¹⁰ “Joma mor gin joma kecho ji, nimar nokechgi.” (Mat. 5:7) E dho Hibrania, wach miloko ni kecho ji tiende en “rieny, dewo ji gi chunyi duto; . . . bedo mang’won gi ji.” E dho Grik, wachno oriwo neno ne ng’ato lit. Kata kamano, kecho ji ok en mana nenonegi lit kende. E Muma, kecho ji oriwo timo gik ma nyiso ni ineno ne ji lit.

11. Ngero ma Yesu nogoyo e wi Ja-Samaria ma nokonyo Ja-Yahudi puonjowa ang’o?

¹¹ Som Luka 10:30-37. Ngero ma Yesu nogoyo e wi Ja-Samaria ma nokonyo Ja-Yahudi moro konyowa ng’eyo maler tiend kecho ji. Kech ma Ja-Samariano nokechogo Ja-Yahudino nomiyo okawo okang’ mar konye. Bang’ goyo ngerono, Yesu nowacho kama: “Dhiyo, kendo itim kamano in bende.” Omiyo, ber ka ng’ato ka ng’ato kuomwa openjore kama: ‘Be akecho jomamoko? Be atimoga gik ma chal gi ma Ja-Samariano notimo? Koso onego amed kinda e kecho ji kendo timo gik ma nyiso ni ang’won gi joma chandore? Kuom ranyisi, be anyalo konyo Jokristo moti, mond liete, kod nyithindo ma jonyuolgi ok ni e adiera? Be anyalo kawo okang’ mar “hoyo joma chunygi onyosore”?’​—1 The. 5:14; Jak. 1:27.

12. Ere kaka kecho ji miyo wabedo ma mor?

 ¹² To ere kaka kecho ji miyo wabedo ma mor? Kecho ji oriwo chiwonegi gik ma gichando, to chiwo kelo mor mogundho. Bende, ng’eyo ni wamoro Jehova miyo wan be wabedo ma mor. (Tich 20:35; som Jo-Hibrania 13:16.) Ruoth Daudi nowuoyo e wi joma kecho jowetegi kowacho ni ‘Jehova nogeng’negi richo, mi noritgi mangima, mi ginibed jo mogwedh e piny.’ (Zab. 41:1, 2) Sama wakecho jomamoko, wan bende Jehova kechowa, to mano biro miyo gikone wayud mor ma siko nyaka chieng’.​—Jak. 2:13.

13, 14. Bedo maler e i chuny otudore nade gi bedo ma mor?

¹³ Yesu nowacho ni “joma mor gin joma ler ei chunygi, nimar ginine Nyasaye.” (Mat. 5:8) Mondo wabed maler e i chunywa, nyaka wabed gi gombo maler. Bende, pachwa nyaka bed maler mondo winjruokwa gi Jehova kik bed marach e yo moro amora.​—Som 2 Jo-Korintho 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Joma ler e i chunygi nyalo chung’ gi mor e nyim Jehova ma e Jal ma wacho niya: “Joma mor gin joma lwoko kandhogi.” (Fwe. 22:14) ‘Gilwoko kandhogi’ e yo mane? Jokristo mowal “lwoko kandhogi” kuom bedo maler e wang’ Jehova, kendo ibiro migi ngima ma ok nyal kethore e polo kama gibiro bedoe ma mor nyaka chieng’. Oganda mang’ongo ma nigi geno mar dak e piny bende nigi winjruok maber gi Nyasaye kaka osiepene. Gin be sani ‘gilwoko kandhogi gi remb nyarombo ka gimiyo gibedo rochere.’​—Fwe. 7:9, 13, 14.

15, 16. Ere kaka joma ler e i chunygi nyalo ‘neno Nyasaye’?

¹⁵ To ere kaka joma ler e i chunygi ‘neno Nyasaye’ to wang’eyo maler ni ‘dhano ok nyal neno [Nyasaye] mit obed mangima’? (Wuok 33:20) E dho Grik, wach molok ni ‘neno’ oriwo “neno gi wang’ ma iye kata gi pachwa, fwenyo, ng’eyo.” Joma neno Nyasaye gi ‘wang’ chunygi’ gin jogo mong’eye maber kendo mohero kido ma en-go. (Efe. 1:18) Yesu ne nigi kido ma chal gi mag Wuon mare, omiyo, nonyalo wacho niya: “Ng’ato ang’ata ma osenena, oseneno Wuora bende.”​—Joh. 14:7-9.

¹⁶ Mopogore gi ng’eyo kido mag Nyasaye, Jokristo madier nyalo ‘neno Nyasaye’ kuom rango gik motimonegi. (Ayub 42:5) Bende, gitiyo gi  ‘wang’ chunygi’ e neno gueth ma Nyasaye osingo ne joma timo kinda mondo osik ka ler e i chunygi kendo omakre kode. Jokristo mowal biro neno Jehova wang’ gi wang’ kosechiergi ma giyudo pokgi e polo.​—1 Joh. 3:2.

17. Ere kaka bedo gi kue miyo wabedo ma mor?

¹⁷ Yesu nomedo niya: “Joma mor gin jolos kuwe.” (Mat. 5:9) Nitie gimomiyo joma ohero kawo okang’ mar loso kue bedoga ma mor. Jakobo nondiko niya: “Kuom joma ohero loso kuwe, gichuoyo koth olemo mar tim makare kama nitie kuwe.” (Jak. 3:18) Sama ok wawinjre gi ng’ato e kanyakla kata e odwa, onego wakwa Nyasaye okonywa walos kue. Mano biro miyo roho maler mar Jehova, timbe makare, kod mor obed e kindwa. Yesu nojiwo gimomiyo onego wakaw okang’ mar loso kue. Nowacho niya: “Sa mitero mich mari e kar misango, miti iparo ka in kanyo ni owadu nigi wach moro kodi, we michnino e nyim kar misango kanyo, kae to ia. Kwong idhi ilos kuwe gi owadu eka bang’e iduog ichiw michni.”​—Mat. 5:23, 24.

18, 19. Ang’o momiyo Jokristo nyalo bedo ma mor kata sama isandogi?

¹⁸ “Un joma mor ka ji kwedou kendo gisandou kendo giriambonu, ka giwacho kuomu weche duto maricho nikech an.” Ang’o ma Yesu ne temo wacho? Nodhi nyime wacho kama: “Moruru kendo beduru moil ahinya nimar pok maru duong’ e polo, kendo kamano e kaka ne gisando jonabi ma notelonu.” (Mat. 5:11, 12) Ka ne orodh joote mi okwergi ni kik gidhi nyime gi yalo, “ne giwuok e nyim buch Sanhedrin ka gimor.” Mano ok nyis ni ne ok giwinjo lit. Kata kamano, ne gimor “nikech ne osekwan-gi kaka joma ichayo nikech nying Yesu.”​—Tich 5:41.

¹⁹ E kindewagi bende, jotich Jehova nano gi mor sama giromo gi sand kod tembe nikech nying Yesu. (Som Jakobo 1:2-4.) Mana kaka joote, wan be wawinjoga malit sama isandowa. Kata kamano, ka wadhi nyime timo gik ma Jehova dwaro kata weche tek manade, obiro konyowa mondo wanan gi chir. Kuom ranyisi, e dwe mar Agost 1944, ne oter Henryk Dornik gi owadgi e kar tuech ma ne isandoe ji. Joma ne sandogi nowacho kama: “Ok gibi timo gimoro amora kata wachun-gi manade. Sand kelonegi mana mor.” Owadwa Dornik nowacho kama: “Kata obedo ni ne ok agomb sand, nano gi chir kaachiel gi makruok gi Jehova nokelona mor. . . . Lamo Jehova kinde duto nomiyo amedo sudo machiegni kode, kendo nokonya gadier.”

20. Ang’o momiyo wamor tiyo ne “Nyasaye mamor”?

²⁰ Sama wan gadier ni “Nyasaye mamor” oyie kodwa, wabedo ma mor bed ni isandowa nikech yiewa, ikwedowa e pacho, watuore, kata wati. (1 Tim. 1:11) Bende, wamor nikech wageno gik mabeyo ma Nyasaye “ma ok nyal riambo” osingonwa. (Tito 1:2) E kinde ma Jehova biro timo gik mosingonwa e piny manyien, ngima biro bedo ma mit ma chop kama ok wapar chandruok kod tembe ma wayudo sanigi. Wabiro bedo gi mor mokalo apima kendo mochwere. Ee, ‘wanamor moloyo kuom kue mang’eny.’​—Zab. 37:11.