1, 2. (a) Jehova opogore nade gi dhano ma nigi teko e wi jowetegi? (b) Ang’o ma wadwa nono e sulani?

KINDE mang’eny, joma nigi teko ohero “timore ruodhi” e wi ji kendo locho e wigi gi agoko. (Mat. 20:25; Ekl. 8:9) Jehova to ok chal kamano kata matin! Kata obedo ni en e ma en gi teko moloyo ng’ato ang’ata kata gimoro amora, ong’won ahinya sama otudore gi dhano. Ok omwomre kendo oparo matut ka pok otimo gimoro. Odewo kaka wawinjo e chunywa kendo ong’eyo gik ma wachando. Nikech ong’eyo ni ‘wan mana buch lowo,’ ok okwawa mondo watim gik mong’eyo maber ni ok wanyal.​—Zab. 103:13, 14.

² Muma oting’o ranyisi mathoth ma nyiso kaka Jehova ng’won gi jotichne. We wanon adek kuomgi. Mokwongo, kaka Nyasaye nodewo Samuel sama ne omiye ote mapek mondo oter ne Eli ma ne en jadolo maduong’; mar ariyo, yo ma ne Nyasaye ohorego gi Musa ka ne Musa oywagore ni ok nodhi nyalo  tayo nyithind Israel; kod mar adek, yo ma Nyasaye nonyisogo ni nodewo Jo-Israel ka nogologi e piny Misri. Sama wanono ranyisigo, watem fwenyo gik ma wanyalo puonjore e wi Jehova kod kaka wanyalo tiyo gi puonjgo e ngimawa.

3. En ang’o makende ma notimore ne Samuel chieng’ moro gotieno, to mano miyo wabedo gi penjo mane? (Ne picha ma ni e chak sulani.)

³ Samuel nochako ‘tiyo ne Jehova’ e tabenakel ka ne pod otin ahinya. (1 Sa. 3:1) Chieng’ moro gotieno ka ne Samuel osenindo, gimoro makende notimore. * (Som 1 Samuel 3:2-10.) Nowinjo dwol moro ka luonge. Noparo ni Eli e ma ne luonge, omiyo, noringo kodhi ire monyise niya: “Era ee; nikech iluonga.” Eli nokwere ni en ne ok oluonge. Ka ne gima kamano otimore kendo nyadiriyo, Eli nofwenyo ni Nyasaye e ma ne luongo Samuel. Nonyiso Samuel gima nonego owach kowinjo dwolno kendo, mi Samuel notimo kamano. Ang’o momiyo Jehova ne ok ofwenyore ne Samuel sama nohango luonge kokalo kuom malaikane? Muma ok nyiswa, kata kamano, ka luwore gi kaka weche nobedo, nenore ni Jehova ne dewo ahinya Samuel nikech ne pod otin. E yo mane?

4, 5. (a) Samuel notimo nang’o ka ne Nyasaye osemiye ote mapek, to weche nobedo nade kinyne gokinyi? (b) Weche ma waneno e wi Samuel puonjowa ang’o e wi Jehova?

⁴ Som 1 Samuel 3:11-18. Chik Jehova ne dwaro ni nyithindo omi joma oti luor, to ahinya-ahinya jotelo. (Wuok 22:28; Lawi 19:32) Be iparo ni Samuel ne nyalo chung’ gokinyi kochomo ir Eli achiel kachiel kodhi nyise wach mapek ma Jehova nowacho? Ooyo! Muma nyisowa ni Samuel ‘ne luor nyiso Eli’ wachno. Kata kamano, Jehova nokonyo Eli ng’eyo ni en e ma noluongo Samuel. Mano nomiyo Eli okawo okang’ mar hombo Samuel mondo onyise gik ma Jehova nowachone. Nonyise kama: ‘Kik ipandna wach moro amora kuom weche duto ma nowachoni.’ Samuel “nonyise duto te.”

⁵ Wach ma Samuel nowacho ne ok en wach ma wendo ahinya kuom Eli. “Ng’at Nyasaye moro” noseganyise gima dwa chalo gi mano. (1 Sa. 2:27-36) Weche ma waneno e wi Samuel puonjowa ni Jehova dewo jotichne kendo oriek.

6. Yo ma Jehova nokonyogo Samuel ka ne pod otin puonjowa ang’o?

⁶ Be dibed ni pod in rawera? Ka en kamano, weche ma waneno e wi Samuel nyiso ni Jehova ong’eyo pek mikalee kod kaka iwinjo e chunyi. Samoro iluor-luor, to mano miyo lando wach Pinyruoth ne joma dongoni bedo matek. Samoro bedo mopogore gi mbeseni miyi tich matek. Bed gadier ni Jehova oikore konyi. Kuom mano, wachne gik moko duto ma chandi. (Zab. 62:8) Par matut e wi ranyisi mag joma tindo ma iwuoyo kuomgi e Muma kaka Samuel. Wuo gi Jokristo weteni, bed ni gin rowere kata giseti, ma nyalo bedo ni noloyo pek ma chal gi ma iromogo sani. Gibiro nyisi kaka Jehova nokonyogi kata mana e yore ma ne ok gipar.

7, 8. Ere kaka Jehova nonyiso e yo makende ni nodewo Musa?

⁷ Ka ne Musa jahigni 80, Jehova nomiye migawo mapek. Noore mondo ogol Jo-Israel e tuech e piny Misri. (Wuok 3:10) Bang’ bedo jakwath akwatha e piny Midian kuom higni 40, nyaka bed ni nobwok ahinya ka ne omiye migawono. Nowacho niya: “An ng’a, ma dadhi ir Farao, kendo agol  nyithind Israel oa e Misri?” Nyasaye nosingo ne Musa kama: “Adieri anabed kodi.” (Wuok 3:11, 12) Nomedo wachone niya: Jodong Israel ‘nowinj dwondi.’ Kata kamano, Musa pod noywagore ne Jehova kama: “Ok giniyiea kata winjo dwonda.” (Wuok 3:18; 4:1) Ne chalo ka gima okwedo Jehova! Kata kamano, Jehova nohore ahoya. To ok mana mano kende. Nomiyo Musa teko mar timo honni, ma en gima onge dhano moro amora ma wang’eyo ma nosegatimo e kindeno.​—Wuok 4:2-9, 21.

⁸ Musa pod nodhi nyime badhore kowacho ni ok nong’eyo wuoyo maber. Nyasaye nonyise niya: “Nabed gi dhogi, kendo anapuonji gi ma iniwachi.” Be mano nomiyo Musa koro oyie timo migawono? Ooyo, kar mano, nokwayo Jehova gi muolo mondo oor ng’at machielo. Nochopo kama koro i Jehova nowang’. Kata kamano, Jehova ne otere atera mos. Noyiero Harun mondo odhi kode owuo e loye, to mano nyiso mana kaka Jehova ne dewo Musa.​—Wuok 4:10-16.

9. Yo ma Jehova nohorego gi Musa kendo nyise ng’wono nokonye nade e migawone?

⁹ Weche ma wanenogo puonjowa ang’o e wi Jehova? Nikech en Nyasaye ma nigi teko mang’eny, nonyalo miyo Musa obed maluor piyo-piyo mondo Musa otim gima nonyise. Kar mano, nohore kendo nobedo mang’won kode kotemo konye mondo obed gadier ni ne odhi dhi maber gi migawo ma ne omiyeno. Be yo ma Jehova nodewogo Musano nokonyo? Ee! Musa notayo Jo-Israel e yo mang’won ahinya mana kaka Jehova bende nobedo mang’won kode.​—Kwan 12:3.

10. Sama waluwo ranyisi mar Jehova mar bedo mang’won gi ji, ber mage ma betie?

¹⁰ Ka in dichwo mosekendo, janyuol, kata jaduong’-kanyakla, ang’o ma wachno nyalo puonji? Nikech nitie joma itayo, dwarore ni iluw ranyisi mar Jehova kuom bedo mang’won gi jogo kendo ihori kodgi. (Kol. 3:19-21; 1 Pet. 5:1-3) Sama itimo kinda mondo iluw ranyisi mar Jehova kod Yesu ma e Musa Maduong’, ji biro  mor bedo machiegni kodi. (Mat. 11:28, 29) Timo kamano bende biro miyo iket ne jomoko ranyisi ma ginyalo luwo.​—Hib. 13:7.

11, 12. Jehova notimo nang’o mondo joge kik bed gi luoro moro amora sama ne ogologi e piny Misri?

¹¹ Nenore ni ka ne Jo-Israel wuok Misri e higa mar 1513 Ka Kristo Podi, ne gin ji ma romo milion adek. Nikech ne gisenyuolore mang’eny, ne nitie nyithindo matindo, jomoti, kod jomamoko ma ne tuore kata ma ne ong’ol. Golo oganda maduong’ kamano e piny Misri ne dwaro Jatelo mang’won kendo ma tero ji mos. Jehova nobedo jatelo ma kamano kokalo kuom Musa. Mano nomiyo Jo-Israel owuok Misri ka chunygi okue kata obedo ni onge kamachielo ma ne gisedake mopogore gi Misri.​—Zab. 78:52, 53.

¹² Jehova notimo nang’o mondo joge kik bed gi luoro moro amora? Achiel kuom gik ma notimo en ni nogologi e pinyno ka gichanore maber mana ka jolweny. (Wuok 13:18) Chanruok maber kamano nomiyo Jo-Israel obedo gadier ni Nyasaye ne ni kodgi. Bende, Jehova notiyo gi ranyisi ma nokonyo Jo-Israel bedo gadier ni ne en e kindgi. Notelonegi “gi bor polo odiechieng’, kendo gi ler mar mach gotieno duto.” (Zab. 78:14) Ne chalo ka gima Jehova nyisogi kama: “Kik uluor. An kodu. Abiro tayou kendo ritou.” To jip ma kamano ne dhi dwarore ahinya ka luwore gi gima ne chiegni timore.

13, 14. (a) Gin gik mage ma Jehova notimo ne Jo-Israel e Nam Makwar? (b) Jehova nonyiso nade ni ne en gi teko mang’eny moloyo Jo-Misri?

¹³ Som Wuok 14:19-22. Tem ane paro ni in bende ne in Ja-Israel e kindeno. Jolweny mag Farao ni ka bang’u, to Nam Makwar ni ka nyimu. Kae to Nyasaye timo gimoro makende. Bor polo ma ne tayou dok e tok ji kendo okelo ne Jo-Misri mudho mandiwa ma monogi nenou. Un to un gi ler mang’eny. Mapiyo nono ineno ka Musa rieyo lwete kochomo nam, kendo yamb ugwe mager baro nam, mi yo nwang’re e iye kanyo. Kae to ung’ado namno ka uchanoru maber kaachiel gi joodu, jambu, kod Jo-Israel weteni mamoko. Nitie gima chielo ma mako dhogi. Dier nam kama uwuothoe ok fwonyre, to be ok otimo baraf; kar mano, otwo maber ma wuothoe yot. Mano miyo kata mana joma wuotho mos manade kalo maber ma gichop loka machielo.

¹⁴ Som Wuok 14:23, 26-30. E seche ma gigo timore, Farao ma en ng’at ma jang’ayi kendo mofuwo bukore chako lawou gi lange e chuny nam. Musa rieyo lwete e wi nam kendo. Mana ni i, to pi ma nogingore bathe koni gi koni duogo te. Nam ochacho mana ka tsunami ariyo ma orado. Farao gi lange gado pi ma githo te!​—Wuok 15:8-10.

15. Yo ma Jehova noresogo Jo-Israel puonji ang’o kuome?

¹⁵ Ka luwore gi weche ma wanenogo, wayudo ni Jehova en Nyasaye mochanore, to mano en kido ma miyo ok wabed ma luor sama wan e lwete. (1 Kor. 14:33) Wafwenyo bende ni Jehova en jakwath ma jahera ma rito joge e yore mathoth. Odembogi kendo oritogi maber mondo jowasikgi kik hinygi. To mano kaka adiera ma kamago jiwowa sama koro wachomo giko pinyni!​—Nge. 1:33.

16. Nono kaka Jehova noreso Jo-Israel nyalo konyowa nade?

¹⁶ E kindegi bende, Jehova rito joge ka  gin kaka oganda. Oritogi e yor chuny kendo e yor ringruok. To obiro dhi nyime timo kamano nyaka e kinde masira maduong’ ma koro okayo machiegni. (Fwe. 7:9, 10) E kinde masirano, jotich Jehova ok bi bedo gi luoro bed ni gin joma tindo, kata jomoti, bed ni ging’ol kata ooyo. * Gibiro bedo gi chir ka giparo weche ma Yesu Kristo nowacho niya: “Chung’uru tir kendo uting’ wiu malo nikech resruoku okayo machiegni.” (Luka 21:28) Gibiro bedo jochir kata mana sama Gog biro monjogi, ma ok gidewo ni mano en riwruok mar pinje ma nigi teko moloyo mar Farao. (Eze. 38:2, 14-16) Ang’o momiyo jotich Nyasaye biro bedo gi chir kamano? En nikech ging’eyo ni Jehova ok lokre. Kata mana e kindeno, obiro nyiso ni en Nyasaye ma rito joge kendo ma resogi.​—Isa. 26:3, 20.

17. (a) Nono weche ma yudore e Muma ma nyiso kaka Jehova rito joge nyalo konyowa nade? (b) Wabiro puonjore ang’o e sula ma luwo?

¹⁷ Ranyisi mopogore opogore ma waneno e sulani gin mana moko kuom ranyisi mathoth e Muma ma konyowa ng’eyo kaka Jehova en Nyasaye mang’won kendo ma tero ji mos sama otayo joge kendo oresogi. Sama iparo matut kuom ranyisi kaka mago, tem fwenyo kaka gikonyi ng’eyo kido moko ma ok nenre ayanga ma Jehova nigo. Timo kamano biro miyo kidogo ogurre e pachi kod chunyi, to mano biro miyo imed hero Jehova kendo imed bedo gi yie motegno kuome. Sula ma luwo biro wuoyo e wi yore ma wanyalo luwogo ranyisi mar Jehova e bedo mang’won gi jomamoko. Wabiro neno kaka wanyalo timo kamano e ngima mar joot, e kanyakla, kod e tij lendo.