1. Ang’o ma ne Petro otimo bang’ mako rech mang’eny e yor hono?

 PETRO notiyo tij lupo otieno mangima ma ok omako rech kata matin. Kae to Yesu nonyise kama: “Chwalri gi iye kama tut kendo ubol gogniu mondo umak rech.” (Luka 5:4) Kata obedo ni Petro ne nigi kiawa ka be ne gidhi mako rech, notimo mana kaka Yesu nochike. Gimiwuoro en ni ne gimako rech mang’eny ahinya mi gognigi nochako yiech. Bang’ fwenyo ni gima notimoreno ne en hono, Petro kaachiel gi ji duto ma ne ni kode ‘nohum.’ Petro nowacho niya: “Ruoth, a kuoma, nikech an jaricho.” (Luka 5:6-9) Nenore ni Petro nowacho wechego nikech noneno ni ok nowinjore bedo machiegni gi Yesu.

2. Ang’o momiyo ber ka wanono ranyisi mar Petro?

² Petro ne ni kare ka nowacho ni, “An jaricho.” Ndiko nyiso ni nitie kinde moko ma notimo gik ma nomiyo oywago ang’e. Be gima kamano osegatimoreni? Dibed ni in gi kido moro ma ok mori kata nyawo moro ma isebedo kikedogo kuom kinde malach? Ka en kamano, ranyisi mar Petro nyalo jiwi ahinya. E yo mane? Par ane wachni: Jehova ne nyalo yiero mondo kik ndik nyawo mag Petro e Muma. Kata kamano, noneno ni ondikgi mondo gipuonjwa. (2 Tim. 3:16, 17) Sama wapuonjore e wi kaka Petro nonyagore gi nyawoge, mano konyowa neno ni ne en dhano morem mana kaka wan, kendo ni Jehova ong’eyo ni wan joma orem. Odwaro ni wadhi nyime timo kinda kata obedo ni wan gi nyawo moko.

3. Ang’o momiyo onego wadhi nyime nano?

 ³ Ang’o momiyo dwarore ni wadhi nyime timo kinda? En nikech jakinda e ma keyo. Kuom ranyisi, nyalo kawo jathum higni mang’eny mondo e ka ong’e goyo gita. Gie kindego, onyalo goyo thum e yo ma ok ochanore, to kaka omedo tiegore e kaka omedo bero lony mare. Kata ka bang’e obedo molony e goyo gita, nitie kinde moko ma pod onyalo kier. Kata kamano, chunye ok ol. Odhi nyime medo tiegore. E yo ma chalo kamano, kata ka wachopo kama waneno ni koro waseloyo nyawo moro, pod wanyaloga kier. Kata kamano, pod wadhi nyime timo kinda mondo walo nyawono. Waduto wawachoga kata timo gik moko ma samoro nyalo miyo waywag ang’e bang’e, kata kamano, ka chunywa ok ool, Jehova biro konyowa dhi nyime timo dongruok. (1 Pet. 5:10) We wane ane kaka Petro nodhi nyime nano kata obedo ni ne en gi nyawo moko. Yo ma Yesu nokechego kata obedo ni ne en gi nyawogo, nyalo jiwowa mondo wan bende wadhi nyime tiyo ne Jehova.

4. Ka luwore gi Luka 5:5-10, Petro ne neno ni ne en ng’at ma chalo nade, to ere kaka Yesu nojiwe?

⁴ Ndiko ok lernwa gimomiyo Petro noluongore ni “jaricho.” (Som Luka 5:5-10.) Kata kamano, nyalo bedo ni nitie ketho moko madongo ma nosegatimo. Yesu nong’eyo ni Petro noluor nikech nonenore ka ng’at manono. Bende, Yesu nong’eyo ni Petro ne nyalo makore kode. Mano e momiyo nonyise e yo mang’won ni, “Kik iluor.” Wechego noloko ngima Petro. Bang’e, Petro gi Andrea owadgi noweyo ohandgi mar lupo mi gichako luwo Mesia kuom thuologi duto, to mano nokelonegi gueth mang’eny.—Mar. 1:16-18.

5. Gin gueth mage ma Petro noyudo nikech noloyo luoro ma ne en-go kendo yie mondo obed jalup Yesu?

⁵ Petro noyudo gueth mang’eny nikech bedo jalup Yesu. Noneno kaka Yesu nochango joma ne tuore, golo jochiende, kendo chiero jomotho. b (Mat. 8:14-17; Mar. 5:37, 41, 42) Bende, noneno fweny ma nonyiso duong’ mar Yesu ka en e Pinyruodhe e kinde mabiro, to wachno nomulo ngimane ahinya. (Mar. 9:1-8; 2 Pet. 1:16-18) Kuom adier, Petro noneno gik ma di ne ok oneno ka di ne ok obedo jalup Yesu. Nyaka bed ni nomor ahinya ni ne ok oyie mondo paro ma ok kare ma  ne en-go kuome owuon omone yudo guethgo duto.

6. Be Petro noloyo nyawo ma ne en-go mapiyo? Ler ane.

⁶ Kata obedo ni Petro noyudo gueth mang’eny, pod nonyagore gi nyawo moko. Ne ane moko kuomgi. Ka ne Yesu owacho ni ne idhi sande kendo ni nodhi tho mondo ochop weche ma nokor e Muma, Petro nokwere. (Mar. 8:31-33) Petro gi joote mamoko ne jayware nyadinwoya e wi ng’ama ne duong’ e kindgi. (Mar. 9:33, 34) E otieno mogik ka ne pok Yesu otho, Petro nong’ado it ng’at moro. (Joh. 18:10) E otieno achiel achielno, Petro nobedo maluor kendo nokwer ni nokia Yesu. (Mar. 14:66-72) Mano nomiyo Petro oywak malit ahinya.—Mat. 26:75.

7. Bang’ ka Yesu nosechier, nomiyo Petro migawo mane?

⁷ Yesu ne ok ojwang’o jaotene ma ne chunye onyosoreno. Bang’ ka nosechier Yesu, nomiyo Petro thuolo machielo mar nyiso ka be pod nohere. Yesu nokwayo Petro mondo okwa rombene. (Joh. 21:15-17) Petro noyie timo migawono. Ne en Jerusalem chieng’ Pentekost, kendo mano nomiyo obedo e kind joma nokwong wal gi roho maler.

8. En ketho mane maduong’ ma Petro notimo ka ne en Antiokia?

⁸ Bang’ bedo Jakristo mowal, Petro ne pod nyagore gi nyawoge. E higa mar 36, Nyasaye nooro Petro ir Kornelio ma ne ok en Ja-Yahudi. Ka ne en kuno, Petro noneno ka iwalo Kornelio gi joode duto gi roho maler, to mano nonyiso ayanga ni “Nyasaye ok buon ng’ato ang’ata” kendo ni joma ne owuok e ogendni mamoko ne koro nyalo donjo e kanyakla mar Jokristo. (Tich 10:34, 44, 45) Bang’e, Petro nobedo thuolo chiemo kanyachiel gi joma ne oa e ogendni mamoko, ma en gima ne ok onyal timo chon. (Gal. 2:12) Kata kamano, nitie Jo-Yahudi moko ma nobedo Jokristo, ma ne neno ni Jo-Yahudi gi joma oa e ogendni mamoko ne ok onego ochiem kanyachiel. Ka ne moko kuom Jo-Yahudi ma ne nigi parono obiro Antiokia, Petro noweyo chiemo gi owetene ma noa e ogendni mamoko nikech noluoro chwanyo Jo-Yahudigo. Jaote Paulo noneno wuondruokno kendo nosiemo Petro e lela. (Gal. 2:13, 14) Kata obedo ni Petro nokier, nodhi nyime nano. Ang’o ma nokonye?

9. Ere kaka Johana 6:68, 69 nyiso ni Petro nomakore gi Yesu?

⁹ Petro nomakore motegno gi Yesu kendo ne ok oyie mondo gimoro amora omone dhi nyime bedo jalup Yesu. Mano nonenore ayanga e kinde ma Yesu nowacho gimoro ma jopuonjrene ne ok owinjo tiende maber. (Som Johana 6:68, 69.) Thoth jolup Yesu ne ok orito mondo Yesu olernegi wachno, kendo ne giweyo luwo Yesu. Petro to nokawo okang’ mopogore. Nomakore motegno gi Yesu kendo nofwenyo ni Yesu kende e ma ne nigi “weche mag ngima ma nyaka chieng’.”

10. Yesu nonyiso nade ni pod nogeno Petro? (Ne picha bende.)

¹⁰ Yesu ne ok ojwang’o Petro. E otieno mogik ka ne pok onege, nong’eyo ni Petro kod joote mamoko ne dhi jwang’e. Kata kamano, nonyiso ni nogeno ni Petro ne dhi duogo, kendo ni nodhi siko komakore kode. (Luka 22:31, 32) Yesu nong’eyo ni “chuny dwaro, to ringruok e ma nyap.” (Mar. 14:38) Mano e momiyo bang’ ka Petro nokwer ni okiaye, ne ok ojok kode. Bang’ ka nosechier Yesu, nenore ni nofwenyore ne Petro ka Petro ne ni kende. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Kor. 15:5) Nyaka bed ni wachno nojiwo Petro ahinya.

11. Ere kaka Yesu nokonyo Petro bedo gadier ni Jehova ne dhi sire?

 ¹¹ Yesu nokonyo Petro neno ni Jehova ne dhi sire. Bang’ chier, Yesu notimo hono moro ma nomiyo Petro gi joote mamoko omako rech mang’eny ahinya. (Joh. 21:4-6) Hono ma notimono nokonyo Petro bedo gadier ni Jehova ne dhi miye gik moko duto ma nochando. Samoro wachno noparone weche ma Yesu nopuonjogi ka nonyisogi ni Jehova ne dhi konyo joma ‘siko ka dwaro mokwongo Pinyruoth.’ (Mat. 6:33) Mano e momiyo Petro noketo pache e tich ma Yesu nomiye, kar keto pache e ohand rech. Nochiwo neno gi chir chieng’ Pentekost e higa mar 33, kendo nokonyo ji mang’eny mondo orwak wach maber. (Tich 2:14, 37-41) Bang’e, nokonyo Jo-Samaria kaachiel gi joma oa e ogendni mamoko mondo obed gi yie kuom Kristo. (Tich 8:14-17; 10:44-48) Onge kiawa ni Jehova notiyo gi Petro e yo maduong’ ahinya mondo okony ji moa e ogendni mopogore opogore obi e kanyakla.

12. Ka wan gi ranyisi mar Petro e paro, ang’o ma wiwa ok onego owilgo ka po ni wasebedo ka wakedo gi nyawo moro kuom kinde malach?

¹² Jehova nyalo konyowa mondo wadhi nyime nano. Nyalo bedonwa matek nano, to ahinya-ahinya ka po ni wasebedo ka wanyagore gi nyawo moro kuom kinde malach. Seche moko, nyawo ma wanyagorego nyalo bedo madongo moloyo ma ne Petro nyagorego. Kata kamano, Jehova nyalo miyowa teko mondo kik chunywa ol. (Zab. 94:17-19) Kuom ranyisi, owadwa moro ne nigi tim mar nindo gi chwo wetene kuom higni mang’eny ka pok nopuonjore adiera. Nong’ado mar were gi timno chuth. Kata kamano, kinde ka kinde ne pod onyagore gi gombo marachno. Ang’o ma nokonye dhi nyime nano? Owacho kama: “Jehova e ma miyowa teko.” Omedo kama: “Kokalo kuom roho maler mar Jehova . . . , asepuonjora ni en gima nyalore mondo wadhi nyime wuotho e adiera. . . . Jehova osetiyo koda kata obedo ni an gi nyawo moko, kendo odhi nyime tega.”

13. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Petro mana kaka onyiswa e Tich Joote 4:13, 29, 31? (Ne picha bende.)

¹³ Mana kaka waseneno, Petro notimo ketho moko madongo nikech noluoro dhano. Kata kamano, noloyo luorono nikech nokwayo  Nyasaye mondo omiye chir. (Som Tich Joote 4:13, 29, 31.) Wan bende wanyalo loyo luoro ma wan-go. Ne ane gima notimore ne Horst, ma en owadwa ma rawera ma nodak Germany e kinde Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima. Nikech nithung’ega nyading’eny ka en e skul, nojapo kowacho ni, “Opak Hitler!” Kar mondo jonyuolne odhawne, ne gilemo ka gin kode kendo kwayo Jehova mondo omiye chir. Kony ma jonyuolne nomiye kaachiel gi geno kuom Jehova, nomiye teko mar chung’ motegno. Bang’e nowacho kama: “Jehova ne ok ojwang’a.” c

14. Ere kaka jokwath ma dewo Jokristo wetegi ma chunygi onyosore nyalo konyogi bedo gadier ni Jehova ok bi jwang’ogi?

¹⁴ Jehova kod Yesu ok bi jok kodwa. Petro ne nie akerekeke bang’ ka nosetamore ni okia Yesu. Be nodhi jwang’o Kristo koso nodhi nano kaka japuonjrene? Yesu nosesayo Jehova e lamo mondo yie mar Petro kik tho. Yesu nonyiso Petro wachno, kendo ne en gadier ni Petro ne nyalo tego owetene. (Luka 22:31, 32) To mano kaka weche ma Yesu nowachogo nojiwo Petro! Sama waromo gi yiero moko matek, Jehova nyalo tiyo gi jokwath ma dewowa mondo okonywa bedo gadier ni wanyalo dhi nyime makore kode. (Efe. 4:8, 11) Owadwa moro ma osebedo jaduong’-kanyakla kuom higni mang’eny temoga ahinya mondo oho Jokristo wetene. Okwayoga joma chunygi ochako nyosore mondo gipar kaka Jehova noywayogi e adiera. Kae to onyisogi ni nikech Jehova oherogi, ok obi jwang’ogi ngang’! Owadwano wacho kama: “Aseneno kaka Jehova osekonyo ji mang’eny ma chunygi onyosore mondo ginan.”

15. Ere kaka ranyisi mar Petro kod Horst nyiso adiera mar weche manie Mathayo 6:33?

 ¹⁵ Mana kaka Jehova norito Petro gi joote mamoko kendo miyogi gik ma ne gichando, e kaka obiro ritowa kendo miyowa gik ma wachando ka waketo weche mag Pinyruoth obed mokwongo e ngimawa. (Mat. 6:33) Bang’ Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima, Horst ma ne wasewuoye motelo ne paro mondo obed painia. Nikech nodhier ahinya, ne en gi kiawa ka be nonyalo yudo kaka dokonyre ka koni to otiyo ne Jehova gi thuolone duto. Ang’o ma nodhi timo? Nong’ado mar temo Jehova e wachno. Omiyo, nodhi lendo e odiechienge duto mar limbe mar jarit-alwora. E giko jumano, nobwok ahinya ka ne jarit-alwora omiye baasa moro ma nigi pesa, kendo ne ok onyise ng’ama nomiye pesago. Baasano ne nigi pesa ma noromo sire e migape mar painia kuom dweche mang’eny. Horst noneno mano kaka yo ma Jehova ne nyisego ni nodhi rite. Notiyo gi ngimane duto koketo weche Pinyruoth motelo.—Mal. 3:10.

16. Ang’o momiyo onego wanon ranyisi mar Petro kod weche ma nondiko?

¹⁶ To mano kaka Petro ne mor ahinya ni Yesu ne ok ojwang’e kata obedo ni kinde moko nosekwayo Yesu ni oa kuome! Kristo nodhi nyime tiego Petro mondo obed jaote momakore kode kendo obed ranyisi maber ne Jokristo wetene. Gik ma Yesu notimo kendo wacho ka notiege, miyowa puonj mabeyo ma konyowa ahinya. Petro nondiko moko kuom wechego e barupe ariyo ma nooro ne kanyakla mopogore opogore e kinde Jokristo mokwongo. Sula ma luwo biro paronwa moko kuom puonj ma yudore e barupego kod kaka wanyalo tiyo kodgi e ngimawa.