SULA MAR PUONJRUOK 38
Rowere—Ubiro Yiero Kit Ngima Mane?
“Winjo tiend wach nobedni ka okumba.”—NGE. 2:11.
WER 135 Kwayo mar Jehova: “Wuoda Bedi Mariek”
GIMA SULANI WUOYE a
1. En ting’ mane mapek ma Jehoash, Uzia, kod Josia noromogo?
TEMIE paro ni ibedo ruodh jotich Nyasaye ka pod in nyathi kata rawera. Ere kaka ibiro tiyo gi teko ma koro in-go kaka ruoth? Muma wuoyo kuom ji mopogore opogore ma nochako bedo ruodhi e piny Juda ka pod ne gitindo. Kuom ranyisi, Jehoash nobedo ruoth mana ka ne en jahigni 7, Uzia nobedo ruoth ka ne en jahigni 16, to Josia nobedo ruoth ka ne en jahigni 8. Temie paro kaka mano ne en ting’ mapek! Kata obedo ni mano ne ok en migawo mayot, Jehova kod jomamoko nokonyogi ma weche nodhinegi maber.
2. Ang’o momiyo dwarore ni wanon ranyisi mar Jehoash, Uzia, kod Josia?
2 Ok wan ruodhi, kata kamano, nitie puonj mabeyo ma wanyalo yudo kuom ruodhi adekgo. Ne gitimo yiero mabeyo, kata kamano, nitie kinde ma bende ne gitimo yiero moko maricho. Sama wanono ranyisi margi, wabiro neno gimomiyo ber yiero osiepe mabeyo, bedo joma obolore, kendo siko ka wamanyo Jehova.
YIER OSIEPE MABEYO
Wanyalo luwo ranyisi mar Jehoash kuom winjo paro mag osiepe mabeyo (Ne paragraf mar 3, 7) c
3. Be Ruoth Jehoash noluwo kaka Jehoyada ne taye? Ler ane.
3 Luw ranyisi mar Jehoash e weche ma notimoe yiero mabeyo. Ka ne Ruoth Jehoash pod tin, notimo yiero moro maber. Nikech noonge wuon-gi, noluwo kaka Jehoyada Jadolo Maduong’ ne taye. Jadolono notayo Jehoash maber ahinya mana kaka dotayo wuode. Jehoash notimo mana kaka Jehoyada notaye kendo nokonyo jo Nyasaye mondo gilam Jehova kendo tiyone. Jehoash notimo kinda mochano mondo olos nyaka kuonde ma nokethore e hekalu.—2 We. 24:1, 2, 4, 13, 14.
4. Gin ber mage ma wayudo ka waluwo chike Jehova? (Ngeche 2:1, 10-12)
4 Ka po ni sani ipuonji kaka inyalo hero Jehova kendo dak ka luwore gi puonjge, ng’e ni imiyi mich maber ahinya. (Som Ngeche 2:1, 10-12.) Jonyuolni nyalo tiyo gi yore mopogore opogore mondo gitiegi. Ne ane kaka wuoro moro nokonyo nyare miluongo ni Katya mondo otim yiero mabeyo. Pile ka pile ka wuon-gi ne terega e skul, ne gijagoyo mbaka e wi ndiko modiechieng’no. Katya wacho kama: “Mbaka ma kamago ne konyaga mondo anyagra gi pek ma nanyalo romogo e skul e odiechieng’no.” To nade ka po ni ineno ni chike motudore gi puonj mag Muma ma jonyuolni oketoni ridoni ngima ahinya? Ang’o ma nyalo konyi luwo kaka gitayi? Nyaminwa moro miluongo ni Anastasia paro kaka jonyuolne nokawo thuologi mondo gilerne gimomiyo ne giketone chike moko. Owacho kama: “Weche ma ne gilerona nokonya fwenyo ni chike ma ne giketona ne nyiso ni gihera, to ok ridona ngima.”
5. Timbeni biro miyo jonyuolni kod Jehova owinj nade? (Ngeche 22:6; 23:15, 24, 25)
5 Sama itiyo gi puonj mag Muma ma jonyuolni omiyi, imiyo chunygi bedo mamor. To maduong’ie moloyo, imiyo chuny Nyasaye mor kendo ibiro bedo gi winjruok maber kode nyaka chieng’. (Som Ngeche 22:6; 23:15, 24, 25.) Donge mano chwali mondo iluw ranyisi ma Jehoash noketo e kinde ma ne pod en rawera?
6. Gin jomage ma Jehoash bang’e noyiero winjo, to mano nokelo rach mage? (2 Weche mag Ndalo 24:17, 18)
6 Puonjri kuom yiero maricho ma Jehoash notimo. Bang’ ka Jehoyada nosetho, Jehoash nomako osiep gi joma richo. (Som 2 Weche mag Ndalo 24:17, 18.) Noyiero winjo jodong Juda ma ne ok ohero Jehova. Nenore maler ni Jehoash ne ok onego omak osiep gi joma kamago. (Nge. 1:10) Kata kamano, mago e joma Jehoash noketo kaka osiepene machiegni ma nonyalo winjo. Ka ne Zekaria owadgi ma bathe otemo kwere, Jehoash nogolo chik monege. (2 We. 24:20, 21; Mat. 23:35) To mano doko tim fuwo! Jehoash nochako maber, kata kamano, bang’e, nong’anyo ne Jehova mobedo nyaka janek. Gikone, jotichne owuon nonege. (2 We. 24:22-25) To mano kaka ngimane di ne odhi maber ka di ne oyie winjo Jehova kod joma nohero Jehova! Ranyisi mar Jehoash puonji ang’o?
7. Gin jomage monego imakgo osiep? (Ne picha bende.)
7 Achiel kuom gik ma wapuonjore kuom yiero marach ma Jehoash notimo en ni onego wamak osiep gi joma beyo ma nyalo miyo wabed gi timbe mabeyo, tiende ni, joma ohero Jehova kendo ma timo gik ma more. Ok ochuno ni wamak osiep mana gi mbesewa. Par ni Jehoash ne tin ne Jehoyada ma ne en osiepne. Penjri ane penjogi e wi osiepeni: ‘Be gikonyaga tego yiena kuom Jehova? Be gijiwaga mondo adag ka luwore gi puonj mag Nyasaye? Be giwuoyoga e wi Jehova kod adiera mage? Be gimiyoga puonj mag Jehova luor? Be ginyisaga mana gik ma mora, koso ginyaloga rieya sama achako bayo yo?’ (Nge. 27:5, 6, 17) Kuom adier, ka osiepeni ok ohero Jehova, weri kodgi. To ka osiepeni gin joma ohero Jehova, makri kodgi mati mata nikech gibiro konyi mondo iyud ber.—Nge. 13:20.
8. Ka po ni watiyoga gi kuonde tudruok gi osiepe e intanet, gin penjo mage monego wapenjre?
8 Yore mag tudruok e intanet nyalo konyowa mondo wawuo gi osiepewa kod joodwa. Kata kamano, nitie joma tiyo gi kuonde ma kamago mondo ginyisrego, ka giketo pichni kod vidio mag gik ma ging’iewo kata ma gitimo. Ka po ni itiyoga gi yore mag tudruok e intanet, penjri ane kama: ‘Be atiyoga gi kuonde ma kamago e nyisruok? Be dwacha en jiwo jomamoko, koso adwaro mana ni gipaka? Dibed ni asechako luwo paro, weche, kod timbe mag joma tiyo gi yor tudruokno?’ Owadwa Nathan Knorr ma ne en achiel kuom owete manie Bura Matayo nowacho kama: “Kik item moro dhano. Nono to onge ng’ama ibiro moro kata achiel. Mor Jehova, to ibiro moro ji duto mohere.”
BED NG’AT MOBOLORE
9. Jehova nokonyo Uzia motimo ang’o? (2 Weche mag Ndalo 26:1-5)
9 Luw ranyisi mar Uzia e weche ma notimoe yiero mabeyo. Kinde ma Uzia ne en rawera, ne en ruoth mobolore ahinya. Nopuonjore “luoro Nyasaye madier.” Nodak kuom higni 68, kendo kinde mang’eny Jehova ne guedhega. (Som 2 Weche mag Ndalo 26:1-5.) Uzia noloyo ogendni ma ne gikedogo kendo nomiyo Jerusalem arita maber. (2 We. 26:6-15) Uzia ne mor gi gik moko duto ma Nyasaye nokonye timo.—Ekl. 3:12, 13.
10. Ere kaka weche nodhi ne Uzia?
10 Puonjri kuom yiero maricho ma Uzia notimo. Ruoth Uzia nong’iyo gi chiko ji. Dibed ni mano e ma nomiyo ochako neno ni nonyalo timo gimoro amora modwaro? Chieng’ moro Uzia nodhi e hekalu mar Jehova kendo ng’ayi nomiyo otemo wang’o ubani, ma en gima ne ok oyie ne ruodhi timo. (2 We. 26:16-18) Azaria Jadolo Maduong’ notemo rieye, kata kamano, Uzia iye nowang’. Timno nomiyo obedo ng’at marach e wang’ Jehova, kendo Jehova nokume kuom goye gi dhoho. (2 We. 26:19-21) To mano kaka weche di ne odhine maber, ka di ne osiko kobolore!
Onego wami Jehova pak kuom gik ma wasetimo, kar pakore wawegi (Ne paragraf mar 11) d
11. Gin yore mage ma wanyalo nyisogo ni wabolore? (Ne picha bende.)
11 Uzia nobedo gi teko ma wiye owil ni Jehova e ma nomiyo obedo gi teko ma kamano. Mano puonjowa ang’o? Ber ng’eyo ni Jehova e ma miyowa gueth kod migepe ma wanyalo bedogo. Kar mondo wapakre nikech gik ma wasetimo, onego wami Jehova duong’ nikech en e ma omiyo watimo gigo. b (1 Kor. 4:7) Bolruok biro konyowa ng’eyo ni wan joma orem kendo dwarore ni oriewa. Owadwa moro ma jahigni 60 gi wiye wacho kama: “Ok onego awinj marach kendo chunya ok onego onyosre nikech ketho moko matindo tindo ma anyalo timo. Sama atimo gimoro ma ok nyis rieko kendo orieya, atemoga mondo alos weche kendo adhi nyime tiyo ne Jehova.” Adiera en ni, ka waluoro Jehova kendo wabolore, weche biro dhinwa maber.—Nge. 22:4.
SIK KIMANYO JEHOVA
12. Ere kaka Josia nomanyo Jehova ka ne en rawera? (2 Weche mag Ndalo 34:1-3)
12 Luw ranyisi mar Josia e weche ma notimoe yiero mabeyo. Josia ne en mana rawera ka nochako manyo Jehova. Nodwaro puonjore e wi Jehova kendo timo dwache. Kata kamano, weche ne ok yot ahinya ne ruoth ma rawerano. Ne nyaka oked matek ne lamo maler nikech lamo mag sanamu nosenya ahinya e piny Israel. To mano e gima notimo! Ka ne Josia ochopo higni 20, nochako golo nyiseche manono e pinyruodhe.—Som 2 Weche mag Ndalo 34:1-3.
13. Chiwruok ne Jehova mulo ngimani nade?
13 Ka po ni in rawera, donge inyalo yiero luwo ranyisi mar Josia kuom manyo Jehova kendo puonjori kido mage? Timo kamano biro chwali mondo ichiwri ne Jehova. Ere kaka chiwruok ne Jehova biro mulo ngimani? Luke ma nobatis ka en jahigni 14 wacho kama: “Chakre sani ka dhi nyime, abiro keto timo dwach Jehova e ma obed mokwongo e ngimana kendo temo matek mondo amore.” (Mar. 12:30) To mano kaka ibiro yudo gueth kiyiero timo kaka Luke notimo!
14. Chiw ane ranyisi ma lero kaka rowere moko oseluwo ranyisi mar Ruoth Josia.
14 Gin pek mage ma rowere ma tiyo ne Jehova nyalo romogo? Johan ma nobatis ka en jahigni 12 wacho ni joklasgi ne thung’ega mondo omadh ndawa miluongo ni shisha (vaping). Mondo oyud teko mar kwedo timno, Johan noparo kaka timno ne nyalo ketho ngimane kod winjruokne gi Jehova. Rachel ma nobatis ka en jahigni 14 lero gima osebedo ka konye nyagore gi pek mosebedo koromogo e skul. Owacho kama: “Atemoga tudo pekno gi wach moro ma yudore e Muma kata ma wuoyo e wi Jehova. Kuom ranyisi, sama wasomo histori, anyalo somo wach moro ma nowuoye e Muma motudore gi gima wasomono. Kata, sama agoyo mbaka gi ng’ato, anyalo paro ndiko moro ma anyalo somone.” Kata obedo ni pek ma iromogo nyalo pogore gi ma Ruoth Josia noromogo, kibedo mariek to inyalo timo yiero mabeyo kendo siko kimakori gi Jehova mana kaka Josia notimo. Nyagruok gi tembe ka pod in rawera iki ne tembe minyalo romogo e kinde mabiro.
15. Ang’o ma nokonyo Josia dhi nyime tiyo ne Jehova? (2 Weche mag Ndalo 34:14, 18-21)
15 Ka ne Ruoth Josia obedo ng’at maduong’, nochako loso kuonde ma nokethore e hekalu. Kinde ma ne itimoe tijno, noyud ‘buk ma nondikie chike Jehova ma ne Musa omiyo Jo-Israel.’ Ka ne Josia owinjo weche ma nondik e bugno, nokawo okang’ mar timo gik ma bugno ne wacho. (Som 2 Weche mag Ndalo 34:14, 18-21.) Donge in bende diher somo Muma pile ka pile? To ka po ni itimoga kamano, be iyudoga ka oyotni? Be indikoga weche moko ma nyalo konyi in iwuon? Luke ma ne wasewuoyoe motelo ndikoga weche moko ma nigi puonj monyalo tiyogo e ngimane. Timo kamano nyalo konyi in bende mondo ipar ndiko moko kata weche moko ma diher tiyogo e ngimani. Kaka imedo somo Muma kendo ng’eyo weche moko e iye, e kaka ibiro medo bedo gi siso mar tiyo ne Jehova. Kendo mana kaka Josia, in bende mano biro konyi mondo ikaw okang’ mar timo gik moko ka luwore gi Wach Nyasaye.
16. Ang’o momiyo Josia notimo ketho moro maduong’, to mano puonjowa ang’o?
16 Puonjri kuom yiero marach ma Josia notimo. Ka ne Josia jahigni 39 kama, notimo ketho moro ma nomiyo olalo ngimane. Nogenore owuon kar geno Jehova mondo okonye. (2 We. 35:20-25) Mano puonjowa ang’o? Bed ni wan johigni adi kata wasepuonjore Muma kuom higni adi, nyaka wadhi nyime manyo Jehova. Mano oriwo lame pile ka pile ka wakwaye mondo otawa, puonjruok Wachne, kendo tiyo gi paro ma Jokristo motegno nyalo miyowa. Mano biro miyo watang’ gi richo, kendo wabiro dhi nyime bedo mamor e ngimawa.—Jak. 1:25.
ROWERE—WECHE NYALO DHINU MABER
17. Gik ma wasenono e wi ruodhi moko adek mag Juda nyiso ang’o?
17 Sama ng’ato en rawera, en gi thuolo mar timo gik mang’eny mabeyo. Gik ma wasenono e wi Jehoash, Uzia, kod Josia nyiso ni rowere nyalo timo yiero ma nyiso rieko kendo timo gik ma moro Jehova. To mano ok nyis ni kinde duto weche biro dhi maber ne rowere. Kata kamano, pod ginyalo luwo ranyisi maber ma ruodhigo noketo kendo tang’ mondo kik gitim yiero maricho kaka ma ne ruodhigo otimo. Mano biro miyo weche odhinegi maber.
Daudi nosudo machiegni gi Jehova ka ne en rawera. Mano nomiyo Jehova oyie kode, kendo weche nodhine maber (Ne paragraf mar 18)
18. Gin ranyisi mage manie Muma ma nyiso ni weche nyalo dhini maber? (Ne picha bende.)
18 Muma oting’o ranyisi mag rowere mamoko ma nosudo machiegni gi Jehova kendo ma notimo gik ma more, ma weche odhinegi maber. Achiel kuomgi ne en Daudi. Ka ne en rawera, noyiero tiyo ne Jehova kendo bang’e nomakore kode ka en ruoth. Kata obedo ni nitie richo moko ma notimo, pod Nyasaye noyie kode. (1 Ru. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Inyalo yudo jip kinono ngima Daudi kod kaka nosiko komakore gi Jehova. Kata, inyalo yiero puonjori e wi Mariko kata Timotheo. Ibiro neno kaka ne gichako tiyo ne Jehova ka pod gin rowere, mi Jehova noyie kodgi kendo weche nodhinegi maber.
19. Weche nyalo dhini nade kigeno Jehova?
19 Yiero mitimo sani nyalo konyi ng’eyo kaka weche biro dhini e kinde mabiro. Kigeno Jehova kar genori iwuon, weche biro dhini maber nikech obiro tayo yoreni. (Nge. 20:24) Ibiro dak e ngima maber kendo mopong’ gi mor. Par ni, Jehova ogeno ahinya gik mitimone. Be nitie yo moro machielo ma ditigo maber gi ngimani ma loyo tiyo ne Jehova Wuonu manie polo?
WER 144 Gen Yudo Mich
a Un rowere, Jehova ong’eyo ni unyalo romo gi pek moko ma nyalo miyo obednu matek dhi nyime bedo osiepene kendo siko ka un gi winjruok maber kode! Ang’o ma biro konyou timo yiero mabeyo ma biro moro Wuonu manie polo? Wadwaro nono ranyisi mag rowere moko adek ma nobedo ruodhi mag Juda, kod gik ma wanyalo puonjore kuom yiero ma ne gitimo.
b Ne sanduk ma wacho ni, “Tang’ gi Weche ma Nyiso Sunga,” manie sula ma wiye wacho ni, “Be Bedo gi Osiepe Mang’eny e Intanet En Wach Maduong’ Ahinya?” e jw.org/luo.
