Mariko​—‘Ne Konyo e Tij’ Nyasaye

KANYAKLA mar Antiokia nosebet gi chandruok moko, kata kamano, ywaruok ma ne ni e kind jaote Paulo kod Barnaba ne en moro mopogore. Jootego ne chano dhi e wuodh timo tij misonari, kata kamano, kane ochopo kar ng’ado ni ng’ama nonego odhi kodgi, “mbaka nobet matek” e kindgi. (Tich 15:39) Jopuonjre ariyogo nopogore ma ng’ato ka ng’ato nodhi yore. Ywaruokgino ne en nikech jamisonari wadgi mar adek—Mariko.

Mariko ne en ng’a? Ang’o ma nomiyo joote ariyo obedo gi ywaruok nikech en? Ang’o momiyo ne gibedo gi paro mopogore ahinya kamano? Be ne ogik kama ne gibedo gi winjruok kendo? To ang’o minyalo puonjori kuom sigand Mariko?

E Thurgi Jerusalem

Mariko, ma bende nenore ni nowuok e od Ja-Yahudi momewo, nopon Jerusalem. Kama wachako ng’eyoe wach Mariko owuon, en kar chakruok mar sigand kanyakla mar Jokristo mokwongo.  E kar higa 44 E Ndalowa, kane malaika mar Jehova nogonyo jaote Petro kuom tuech mar Herode Agrippa Mokwongo, Petro nodhi “e od Mariam min Johana, ma nochak Mariko, ka ma ji mang’eny nochokoree ka gilemo.”—Tich 12:1-12. *

Nenore ni kanyakla ma ne ni Jerusalem ne timo chokruok e od min Mariko. Bedo ni “ji mang’eny” ne jachokore kanyo, mano nyiso ni odno ne duong’. Mariam ne nigi jatich ma nyako miluongo ni Roda ma ne obiro yawo ne Petro ka nodwong’o ‘dhoot.’ Wechegi nyiso ni Mariam ne en dhako ma nigi nyalo. Bende odno iluongo ni od Mariam maok od chwore, omiyo mano nyalo nyiso ni ne en chi liel kendo ni Mariko ne pod tin.—Tich 12:13.

Nyalo bedo ni Mariko ne en achiel kuom joma ne ochokore e odno ne lemo. Nyaka bed ni nolony ahinya gi jopuonjre Yesu koda jomamoko ma ne oseneno gik ma ne Yesu timo e tij lendo. Kuom adier, nyalo bedo ni Mariko ema ne en wuowi ma norwakore gi law abola kende e ringre ma ne otemo luwo Yesu kane omak Yesu mokwongo, to noringo sama ne idwaro make.—Mari. 14:51, 52.

Migepe ei Kanyakla

Onge kiawa ni riwruok gi Jokristo motegno nokonyo Mariko. Nodongo kaka Jakristo kendo mano ne ong’ere ne owete ma ne nigi migepe mag tayo. Kar higa 46 E Ndalowa, kane Paulo gi Barnaba ne ‘kowo ne owete gik ma dikonygi’ chakre Antiokia nyaka Jerusalem e kinde kech, ne gimor gi Mariko. Kane Paulo gi Barnaba odok Antiokia, ne gidhi kaachiel gi Mariko.—Tich 11:27-30; 12:25.

Ng’at maok som matut nyalo paro ni ne onge gimoro makende ma noriwogi—mokalo bedo Jokristo—e kind ji adekgi, koparo ni Paulo gi Barnaba nokawo Mariko mana nikech nyalo ma ne en-go. Kata kamano, achiel kuom barupe Paulo nyiso ni Mariko ne en owadgi Barnaba ma bathe. (Kol. 4:10) Mae nyalo konyo e lero gik ma notimore e ngima Mariko bang’e.

Gimoro ka higa kama nokadho, kendo roho maler nochiko ni Paulo gi Barnaba odhi e wuodh misonari. Ne gia Antiokia ka gidhi Kupro. Johana mabende iluongo ni Mariko nodhi kodgi kaka ng’ama “ne konyogi.” (Tich 13:2-5) Kamoro Mariko ne dhi konyo korka tije motudore gi wuoth mondo jootego oket pachgi e weche mag chuny.

Paulo, Barnaba, kod Mariko nong’ado Kupro, ka gilendo ka gidhi; kae to ne gichomo e gweng’ mar Asia Matin. Kanyo, Johana Mariko nong’ado paro moro ma nochwanyo Paulo. Ndiko wacho ni kane gitundo Perga, “Johana noweyogi, modok Jerusalem.” (Tich 13:13) Ok nyiswa gimomiyo notimo mano.

Bang’ higini moko, Paulo, Barnaba, kod Mariko kendo koro ne ni Antiokia. Joote  ariyogo ne chano wuoth mar ariyo mar dhi e tij misonari mondo gimed chopo tich ma ne gisetimo e wuodhgi mokwongo. Barnaba ne dwaro kawo owadgi, to Paulo to ne ok dwar winjo wachno kata matin nikech Mariko noseringo mowegi. Ma e gima nokelo ywaruok mowachi e chak sulani. Barnaba nokawo Mariko mi gidhi lendo e gweng’ ma ne onyuole mar Kupro, to Paulo nodhi Suria. (Tich 15:36-41) Nenore maler ni Paulo kod Barnaba ne nigi paro mopogore, kane Mariko oringo moweyogi.

Loso Winjruok

Nyaka bed ni Mariko nokuyo nikech wachni. Kata kamano, nosiko ka en jatich Nyasaye motegno. Higini madirom 11 kata 12 kama bang’ gima ne otimore e kinde gi Paulo, wachako wawinjo wach Mariko kendo e sigand Jokristo mokwongo. Kanye? Kama dine ok wanyal paro yude—ka en gi Paulo!

E higa 60-61 E Ndalowa, kane pod Paulo ni e jela Rumi, nooro barupe mogwaro mabende sani nie Ndiko Maler. Ei barua ma nondiko ne Jo-Kolosai, nowacho kama: ‘Aristarko, ma ni koda e tuech, omosou. Mariko, ma owadgi Barnaba, bende omosou. Wachne usewinjo; urwake, ka obiro iru. Jogi kende e jo ma watiyogo ni pinyruodh Nyasaye, kendo gisehoyo chunya ahinya.’—Kol. 4:10, 11.

Mano kaka ne en lokruok maduong’! Mopogore gi ng’ama Paulo ne iye owang’go malich, koro Mariko ne en nyawadgi mogeno e tich. Nenore ni Paulo nosenyiso Jo-Kolosai ni Mariko ne nyalo limogi. Ka en adier ni Mariko nolimogi, ne odhi e wuodhno kaka jal ma Paulo nooro.

Be dibed ni Paulo ne kiny ahinya gi Mariko? Be dibed ni Mariko noyudo puonj ma ne dwarore? Koso dibed ni weche ariyogi ne gin adier? Bed ni ne en kamano kata ooyo, loso winjruok e kindgi nonyiso ni Paulo gi Mariko ne gin jo motegno e yie. Ne giweyo gik mosekalo obed gik mosekalo, kendo ne gitiyo kanyachiel kendo. Mano doko ranyisi maber ne ng’at ang’ata mosebedo gi ywaruok e kindgi gi Jakristo machielo!

Wuodhe mag Mariko

Kaka isomo kuom wuodhe mopogore opogore ma ne Mariko odhiye, ineno ka adier nowuotho ndi. Ne oa Jerusalem, modhi Antiokia, kendo bang’ a kanyo nokawo yie nyaka Kupro kod Perga. Kae to nodhi Rumi. A kanyo Paulo ne dwaro ore Kolosai. To weche moko bende nitie!

Jaote Petro nondiko barupe mokwongo e kar higa 62 nyaka 64 E Ndalowa. Nondiko kama: “Kanisa man Babulon . . . omosou; Mariko wuoda bende omosou.” (1 Pet. 5:13) Omiyo, Mariko nodhi Babulon mondo oti kanyachiel gi jaoteno, ma higini mokalo, ne biro e chokruok mag Jokristo ma ne itimo e od min-gi.

Kar higa 65 E Ndalowa, ka Paulo ne ni e tuechne mar ariyo e Rumi, nondiko ne Timotheo mondo oa Efeso, komedo kama: “Kaw Mariko ubigo.” (2 Tim. 4:11) Omiyo, mano noyudo ka Mariko ni Efeso. To ere kaka diwabed gi kiawa ni ne ok owinjo luong mar Paulo mondo oduog Rumi kaachiel gi  Timotheo? Wuoth ne ok yot e kinde machon, to kata kamano, Mariko notimo wuodhego gi chuny moikore.

Migawo Machielo Makende

Migawo achiel maduong’ ma Mariko ne nigo en ni, Jehova nomiyo ondiko achiel kuom buge mag Injili. Kata obedo ni onge kama Injili mar ariyo huloe nying’ jal ma nondike, joma chon nyiso ni Mariko ema nondike, kendo ni Petro ema nomiye wechego. Kuom adier, Petro ne en janeno mar gigo duto ma ne Mariko ondiko.

Jonon Injili mar Mariko ne nigi yie ni nondiko ne jogo maok gin Jo-Israel, kochiwo weche makonyogi ng’eyo kit timbe Jo-Yahudi. (Mari. 7:3; 14:12; 15:42) Mariko loko weche manie dho Suria manyalo bedo ni ne ok ong’ere ne jogo maok Jo-Yahudi. (Mari. 3:17; 5:41; 7:11, 34; 15:22, 34) Otiyo bende gi weche mag dho Latin kendo olero koda tiend weche e dho Grik kotiyo gi dho Latin. Mariko chiwo kwan pesa Jo-Yahudi kotiyo gi dhok ma ne Jo-Rumi luongogo pesa. (Mari. 12:42) Magi duto winjore gi paro ma nosebedo kong’ere gi joma chon ni, Mariko nondiko bug Injilini kane en Rumi.

‘Jal Makonya e Tich’

Ndiko Injili ok e gima Mariko notimo kende kane en Rumi. Par ane gima Paulo nonyiso Timotheo: “Kaw Mariko ubigo.” Paulo nowacho kamano nang’o? “Nikech okonya e tich.”—2 Tim. 4:11.

Wuoyo kuom Mariko—achien mogik ei Ndiko—hulo gik mang’eny kuome. Onge kamoro amora e ngima Mariko kaka jatich Nyasaye, miwuoyoe kuome kaka jaote, jatelo, kata janabi. Ne en jatich, tiende ni, ng’ama ne oikore ne konyo kendo tiyo ne jomoko. Kendo matin nono ka Paulo ne pok otho, nyalo bedo ni jaoteno noyudo kony adier koa kuom Mariko.

Kochok weche mawan-go kuom Mariko duto, waneno kit ng’ama ne tiyo matek e lando wach maber kuonde mopogore opogore e piny, jal ma ne mor gi tiyo ne ji. Kuom adier, mano kaka Mariko noyudo thuolo mar timo migepe mabeyo nikech chunye ne ok onyosore!

Mana kaka Mariko, wabende kaka jotich Nyasaye matinde, wanyiso kinda ma kamano e lando wach maber mar Pinyruoth. Mana kaka Mariko, moko kuomwa dar to dhi kuonde moko, kata loka e pinje mamoko, mondo giland wach maber kuno. Kata ka timo kamano nyalo bedo matek ne jo mang’eny kuomwa, waduto wanyalo luwo ranyisi mar Mariko e yo machielo madwarore. Mana kaka notimo duto ma ne onyalo mondo oti ne owetene ma Jokristo, wabende wachiwore e timo matek mondo wakony Jokristo wetewa e yore ma nyalore mondo gidhi nyime gi tiyo ne Nyasaye. Seche mwatimo kamano, wanyalo bet gadier ni Jehova biro gwedhowa.—Nge. 3:27; 10:22; Gal. 6:2.

[Weche moler piny]

[Map/Picha manie ite mar 8, 9]

(Mondo ine weche momedore, ne bugno)

Moko Kuom Mier ma Mariko Nolimo

Rumi

Efeso

Kolosai

Perga

Antiokia (mar Suria)

Kupro

NAM MEDITERRANIA

Jerusalem

Babulon