Weche Mang’won Jiwo Winjruok Maber

“Wachu mondo obed mang’won pile.”—KOL. 4:6.

1, 2. Ang’o ma notimore nikech weche mang’won mag owadwa moro?

OWADWA moro wacho kama: “Kane alendo ot ka ot, ne aromo gi jal moro ma iye nowang’ ahinya ma dhoge koda dende duto ne tetni. Ne atemo wuoyo kode mos ka atiyo gi Ndiko, to ich wang’ ma ne en-go nomedore ameda. Chiege gi nyithinde bende noriwore e monja gi wach mi nang’ado mondo aa. Ne awacho ne joodno ni, ne abiro gi kuwe, kendo daher dok gi kuwe. Ne anyisogi Jo Galatia 5:22 kod 23, kama iwuoyoe kuom hera, muolo, ritruok kod kuwe. Kae to ne awegi.

² “Bang’e, kane koro alimo ute me bath ndara komachielo, naneno joodno kobet e dho odgi. Ne giluonga. Ne aparora kama: ‘En ang’o ma koro gidwaro?’ Wuon odno ne luongona pi mang’ich, kendo ne omiya mi amodho. Ne okwaya ng’wono kuom wuokna mager kendo ne opwoya nikech yie mara motegno. Ne wawere maonge sigu.”

3. Ang’o momiyo ok onego wawe ngang’ mondo jomoko omi iwa owang’?

³ E piny mopong’ gi chandruokni, romo gi jomager, moriwo nyaka e tijwa mar lendo, ok en gima wanyalo geng’o. Ka mano otimorenwa, dwarore ni wanyis “muolo kod luoro.” (1 Pet. 3:15, 16) Ka dine owadwa mowuo kuome malono oweyo mondo iye owang’ nikech kwinyo gi tim maok ng’won ma ne wuon ot otimone, nyalo bedo ni chuny wuon ot dine ok olokore kaka ne otimore, kendo iye di nomedo mana wang’. Nikech owadwano nogeng’o mirimbe kendo nowuoyo e yo mang’won, mano nomiyo weche odhi maber.

Ang’o Manyalo Miyo Wechewa Obed Mang’won?

4. Ang’o momiyo dwarore ni wati gi weche mang’won?

⁴ E kindwa gi joma ni oko kata ei kanyakla, kata mana gi joodwa, en gimaber luwo puonj ma jaote Paulo nochiwo ni: “Wachu mondo obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu.” (Kol. 4:6) Weche ma nigi ndhadhu kamano dwarore mondo omi wabed gi wuoyo kod mbaka maber gi kuwe.

5. Mbaka maber tiende ok en ang’o? Chiw ane ranyisi.

⁵ Mbaka maber tiende ok en wacho awacha gik moko duto miparo kendo kaka iwinjo samoro amora, to moloyo ka iyi owang’. Ndiko nyiso ni mirima maok geng’ en gima nyiso ni ng’ato nyap, to ok teko. (Som Ngeche 25:28; 29:11.) Musa—“ng’at mamuol ahinya” maloyo ji duto ma ne nie piny e ndalone—chieng’ moro noweyo mirima oloye nikech ng’anjo mar Jo-Israel, kendo ne ok omiyo Nyasaye duong’. Musa nonyiso maler kaka nowinjo, kata kamano mano ne ok omoro Jehova. Bang’ tayo Jo-Israel kuom higini 40, Jehova ne ok oyie ne Musa mondo ochop kodgi e Piny Manosingi.—Kwan 12:3; 20:10, 12; Zab. 106:32.

6. Tiend bedo mariek e wuoyo en ang’o?

⁶ Ndiko jiwo horuok mos koda rieko, kata ng’ado paro maber, sama wawuoyo. E “weche mang’eny, nyaka bayo wach bedie: to ng’a marito dhoge oriek.” (Nge. 10:19; 17:27) Kata kamano, bedo gi rieko ok nyis ni ng’ato koro oling’ kik wuo. Tiende en wuoyo “mang’won” kitiyo gi lep e kelo kata duogo ngima, to ok e chwoyo chuny ng’ato.—Som Ngeche 12:18; 18:21.

 “Chieng’ Ling’, Kendo Chieng’ Wuoyo”

7. Gin gik mage maok owinjore owachi, to nikech ang’o?

⁷ Mana kaka dwarore ni wabed gi weche mang’won kod ritruok sama wawuoyo gi jotich wetewa kata joma ok wang’eyo e tijwa mar lendo, e kaka dwarore bende ni watim e kanyakla koda gi joodwa. Wuoyo kata timo gimoro gi mirima maok wadewo gima mano nyalo nyuolo, nyalo nyoso chuny, kelo midekre e del, kendo ketho winjruokwa gi Nyasaye koda mar jomamoko. (Nge. 18:6, 7) Bedo gi chuny mopong’ gi mirima—ma en kido manyiso ni warem—nyaka to wageng’. Ayany, jaro, himruok, kod mirima mar sigu, gin gik maok kare. (Kol. 3:8; Jak. 1:20) Ginyalo ketho winjruok majaber ma wan-go gi jomoko kod Jehova. Yesu nopuonjo niya: ‘Ng’ato ka ng’ato motimo mirima gi owadgi, nong’adne bura; to ng’at moyanyo owadgi ni, raka, nong’adne bura e buch jodongo; to ng’at mowacho ni, “In ifuwo,” nong’adne buch Gehenna mar mach.’—Math. 5:22.

8. Gin kinde mage ma nyaka wawach kaka wawinjo, to e yo mane?

⁸ Kata kamano, nitiere weche moko ma wanyalo ng’ado ni ber wuoyoe. Kapo ni gimoro ma owadwa moro owacho kata otimo chandi ahinya maok diher weyogo, kik iwe mondo paro mag sigu odongi e chunyi. (Nge. 19:11) Kapo ni ng’ato ochwanyi, rit mondo chunyi okwe, kae to ikaw okenge madwarore e loso wachno. Paulo nondiko kama: “Kik uwe chieng’ podhi ka pod un gi mirima.” Nikech gino pod chandi, wuo kuome e yo mang’won kendo e sa mowinjore. (Som Jo Efeso 4:26, 27, 31, 32.) Wuo gi owadwano kuom wachno, e yo mathuolo kendo mang’won, ka in gi chuny mar dwoko winjruok obed maber e kindu.—Lawi 19:17; Math. 18:15.

9. Ang’o momiyo onego warit mi chunywa okwe kapok wadhi loso wach gi jomoko?

⁹ En adier ni onego ine ni iyiero seche mowinjore. Nitiere “chieng’ ling’, kendo chieng’ wuoyo.” (Ekl. 3:1, 7) E wi mano, “ng’ato makare oparo e chunye kaka doduok wach.”  (Nge. 15:28) Mae nyalo dwaro ni irit mondo uwuo kendo utiek gima kelo ywaruok e kindu. Timo mano kapod ng’ato nigi mirima nyalo mana medo ketho weche moloyo, to bende ok ber rito kinde mabor ahinya.

Timbe Mang’won Jiwo Winjruok Maber

10. Ere kaka timo timbe mang’won nyalo jiwo winjruok omed bedo maber?

¹⁰ Weche mang’won kod mbaka maber konyo e loso kendo miyo winjruok ma nigi kuwe odhi nyime. En adier ni timo gik mwanyalo mondo wamed jiwo winjruok obed maber e kindwa gi jomoko nyalo miyo wabed gi mbaka maber kodgi. Kawo okang’ mokwongo ka wan gi chuny maler mar timo ne jomoko gik mang’won—neno yore ma dwakonygo jomoko, chiwo mich moro mowuok e chunywa, gwelo jomoko e miechwa—nyalo jiwo yor bedo gi mbaka man thuolo. Mano nyalo kata mana “biwo chuk mach maliel” e wi ng’ato, kendo nyalo miyo ochak nyiso kido mabeyo, ka miyo bedo mayot wuoyo kuom wach manie kindu.—Rumi 12:20, 21, New World Translation.

11. Ere kaka Jakobo nokawo okang’ mokwongo mar loso winjruok gi Esau, to ang’o ma ne otimore bang’ mano?

¹¹ Jakobo jaduong’ machon nong’eyo tiend wachni. Esau, owadgi ma rude, ne nigi mirima kode ahinya mi Jakobo noringo koparo ni Esau ne dhi nege. Bang’ higini mang’eny, Jakobo noduogo. Esau nobiro romone ka en gi ji 400. Jakobo nolemo kokwayo Jehova kony. Kae to nooro ne Esau kweth mang’eny mag jamni kaka mich. Michno notimo kaka Jakobo ne dwaro. Kane giromo, chuny Esau koro noselokore, kendo noringo mokwako Jakobo.—Chak. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Jiw Jomoko gi Weche Mang’won

12. Ang’o momiyo onego wati gi weche mang’won gi owetewa?

¹² Jokristo tiyo ne Nyasaye, to ok dhano wadgi. Kata kamano, dhano onyuol gi kido mar dwaro ni jomoko oyie kodgi. Wechewa mang’won nyalo miyo ting’ kod parruok mar owete gi nyiminewa obed mayot. Kata kamano, akwede mager nyalo miyo pek ma kamago obed matek ting’o kendo miyo jomoko oparre kabe pod Jehova oyie kodgi. Omiyo, weuru wati gi weche majiwo jomoko gi chuny maler, ‘mabeyo kendo magedo, kaka owinjore, mondo okony joma winjogi.’—Efe. 4:29.

13. Ang’o ma jodongo onego oket e paro (a) sama gichiwo siem? (b) sama gidwaro ndiko barua?

¹³ Ahinya ahinya, jodongo onego obed “mamuol” kendo gibed mang’won gi kweth. (1 Thes. 2:7, 8) Ka dwarore ni jodongo ochiw siem, dwachgi en timo kamano “gi muolo,” kata mana sama giwuoyo gi “joma dagi.” (2 Tim. 2:24, 25, The Bible in Luo, 1976) Jodongo bende onego oti gi weche mang’won e barupe ma gindiko ka dwarore ni gindik ne bura mar jodong-kanyakla machielo, kata ne ofis. Onego gibed mamuol kendo giti gi weche maok chwany jomoko kaluwore gi gima wasomo e Mathayo 7:12.

Tiyo gi Weche Mang’won e Kind Joot

14. En puonj mane ma Paulo chiwo ne chwo, to nikech ang’o?

¹⁴ Ber ng’eyo ni weche mwawacho, kaka wang’wa nenore gi oko, koda ranyisi mag del nyalo chwanyo jomoko. Kuom ranyisi, samoro chwo moko ok ong’eyo okang’ ma wechegi chwanyogo mondegi. Nyaminwa moro nowacho kama: “Ajabuok ahinya sama chwora wuoyo gi mirima koting’o dwonde malo.” Weche mager nyalo chwanyo ng’ama dhako e okang’ maduong’ ahinya moloyo chwo, kendo wechego nyalo siko kode kuom kinde malach. (Luka 2:19) En kamano, to moloyo ka wechego wuok e dho ng’ama dhakono ohero kendo omiyo luor. Paulo nochiwo ne chwo puonj niya: “Heruru mondu, kendo kik ubed mager kodgi.”—Kol. 3:19.

15. Chiw ane ranyisi manyiso ni dichwo onego obed mang’won gi chiege.

 ¹⁵ E wi wachni, owadwa moro mosebedo e ngima mar kend kuom kinde mogwaro, notiyo gi ranyisi e lero gimomiyo dichwo onego obed mang’won gi chiege, kaka “chuech mang’aw.” Nowacho kama: “Sama imako e lweti gimoro mochwe gi lowo to igeno ahinya, ok ibi make matek ahinya, nono to kamoro biro barore kuome. To kata kichako ilose kendo, kama obaroreno nyalo dong’ mbala manenore. Ka dichwo tiyo gi weche mager ne chiege, onyalo hinye. Mae nyalo keto mbala mochwere e kend margi.”—Som 1 Petro 3:7.

16. Ere kaka dhako nyalo bidho ode?

¹⁶ Chwo bende chunygi nyalo jiwore kata nyosore nikech weche jomoko, moriwo nyaka mondegi. Dhako ‘materore mos’ ma chwore nyalo ‘geno’ gadier, en dhako madewo paro koda weche manie chuny chwore mana kaka en bende doher ni chwore otimne. (Nge. 19:14; 31:11) Kuom adier, migawo ma dhako nigo nyalo miyo oketh kata olos ode. ‘Dhako, ka dhako mariek bidho ode, to ng’a mofuwo kethe gi lwete owuon.’—Nge. 14:1.

17. (a) Ere kaka joma tindo onego owuo gi jonyuolgi? (b) Ere kaka joma dongo onego owuo gi joma tindo, to nikech ang’o?

¹⁷ Jonyuol kaachiel gi nyithindo bende onego owuo e kindgi ng’ato gi ng’ato e yo mang’won. (Math. 15:4) Sama wawuoyo gi joma tindo, paro motelo weche mwadwaro tiyogo biro konyowa kik ‘walwergi’ kata ‘miyo mirima makgi.’ (Kol. 3:21; Efe. 6:4) Kata kochuno ni nyaka migi kum, jonyuol kod jodongo onego owuo kodgi e yor luor. E yo ma kamano, joma dongo miyo bedo mayot ne joma tindo rieyo yoregi, kendo rito winjruokgi gi Nyasaye. Mano ber moloyo miyo gibed gi paro ni wasejok mi wawito kargi oko, kendo mano nyalo miyo gine ni onge gimaber ma ginyalo timo. Joma tindo samoro ok nyal paro puonj kata siem ma ne omigi, kata kamano gibiro paro yo ma jomoko nowuoyogo kodgi.

Wacho Weche Mabeyo Mawuok e Chuny

18. Ere kaka wanyalo golo mirima oa e chunywa?

¹⁸ Kedo gi mirima ok en mana bedo gi lela wang’  manyiso muolo. Dwarowa ok onego obed mana dwoko mirimbwa mager chien. Temo nyiso gi oko ni weche beyo to gie iwa to wan gi mirima mager, miyo chunywa nyosore. Mano chalo gi nyono brek mondo mtoka ochung’ ka gie sano bende inyono gima mede ng’wech. Mano miyo mtoka bedo gi pek momedore kendo nyalo kethe. Omiyo kik ikan mirima e iyi mabiro miyo imuoch bang’e. Lam kikwayo Jehova mondo okonyi golo mirima manyalo kelo hinyruok oa e chunyi. We roho mar Jehova olok pachi kod chunyi mondo itim kaluwore gi dwaro mare.—Som Jo Rumi 12:2; Jo Efeso 4:23, 24.

19. Gin okenge mage manyalo konyowa kik wadonj e mirima gi ng’ato?

¹⁹ Kaw okenge mabiro konyi geng’o mirima. Kiyudo chal moro mothung’i ahinya kendo ineno ka mirima bironi, nyalo bedo maber ka ia kanyo mondi, mondo imi chunyi thuolo mar kwe. (Nge. 17:14) Ka ng’ama iwuoyogo ochako bedo gi mirima, med kinda mar wuoyo e yo mang’won. Ng’e ni: “Duoko wach mamuol ogeng’o mirima; to wach malit ojimbo ich wang’.” (Nge. 15:1) Tiyo gi wach mager kata makwiny biro mana medo ketho weche, kata kapo ni owache e dwol mamuol. (Nge. 26:21) Omiyo ka gimoro otimore mamiyo ritruok bedoni matek, ‘ter mos kuom wuoyo, ter mos kuom timo mirima.’ Lem kikwayo mondo roho mar Jehova okonyi wacho gik mabeyo, to ok maricho.—Jak. 1:19.

Weyo ne Jowetewa gi Chunywa

20, 21. Ang’o manyalo konyowa weyo ne jomoko, to ang’o momiyo nyaka watim kamano?

²⁰ Gima lit en ni onge ng’ato kuomwa manyalo chiko lewe e yo makare chuth. (Jak. 3:2) Kata gitem machalo nade, joodwa kod owete gi nyiminewa kinde ka kinde biro timo gik moko ma chwanyowa. Kar weyo mondo iyi owang’ mapiyo, tem nono mos gima ne nyalo miyo owach kata timo gima notimono. (Som Eklesiastes 7:8, 9.) Be dibed ni ne gin e bwo pek moro, ne giluor, ne ok giwinj maber, koso dibed ni ne gikedo gi chandruok moro makende?

²¹ En adier ni gik ma kamago ok miwa ratiro mar bedo gi mirima mager. Kata kamano, ng’eyo gigo biro konyowa fwenyo gimomiyo seche moko jomoko wacho kata timo gik maok owinjore, kendo mano biro miyo wawenegi. Nyaka bed ni nitie kinde ma waduto wasewacho kata timo gik moko machwanyo jomoko, kendo wageno ni gibiro weyonwa e yor ng’wono. (Ekl. 7:21, 22) Yesu nowacho ni, mondo omi Nyasaye owenwa, nyaka wawene jomoko. (Math. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Omiyo, onego watim mapiyo e kwayo ng’wono kendo weyo ne jomoko, ka wamiyo hera—ma e “ratego ma tueyo kendo chopo wechego duto”—siko e utewa koda ei kanyakla.—Kol. 3:14.

22. Ang’o momiyo timo matek e tiyo gi weche mang’won en gimaber?

²² Kaka piny mopong’ gi mirimani ochomo e gikone, e kaka gik machwanyowa ka dwaro ketho winjruokwa biro mana medore. Tiyo gi puonj mayudore e Wach Nyasaye biro konyowa tiyo gi lewwa e timo gik mabeyo, to ok maricho. Wabiro medo bedo gi winjruok ma nigi kuwe ei kanyakla kod e utewa, kendo ranyisi maber mwaketo biro konyo jomoko ng’eyo ‘Nyasachwa mamor,’ ma en Jehova.—1 Tim. 1:11, NW.

Be Inyalo Lero?

• Ang’o momiyo en gimaber yiero thuolo mowinjore mar wuoyo kuom weche makelo ywaruok?

• Ang’o momiyo kinde duto weche mag joot onego “obed mang’won”?

• Ere kaka wanyalo tang’ mondo kik wawach weche machwanyo jomoko?

• Ang’o manyalo konyowa bedo joma weyo ne jomoko?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 21]

We chunyi okuwe mokwongo, kae to imany thuolo mowinjore mar wuoyo

[Picha manie ite mar 23]

Dichwo onego owuo gi chiege e yo mang’won kinde duto