Un Rowere—Kweduru Tembe mag Mbese

“Wachu mondo obed . . . gi ndhadhu, mondo ung’e kaka owinjore udwok ng’ato ka ng’ato.”—KOL. 4:6.

1, 2. Rowere mang’eny winjo nade kuom wach bedo mopogore gi mbesegi, to ang’o momiyo en kamano?

ONGE kiawa ni ok isewinjo mana ka ji wuoyo kuom “tembe mag mbese,” to bende nyalo bedo ni ing’eyo tiend wachno kokalo kuom gik ma in iwuon iseneno e ngimani. Nyalo bedo ni nitie kinde moro ma ng’ato nowachoni ni itim gimoro ma ing’eyo ni rach. Inyalo winjo nade sama owachni kamano? Christopher ma jahigini 14, wacho kama: “Nitie seche moko ma agombo mana ni alal nono, ka ok kamano to atim kaka joskul wetena duto timo mondo omi kik anen ng’at mopogore.”

² Be mbeseni keloni tem moko matek? Ka en kamano, iparo ni ang’o momiyo gitimo kamano? Be nyalo bedo ni igombo ni girwaki kendo gibed mamor kodi? Kinde mang’eny, gombo kaka mano ok rach. En adier ni kata mana joma dongo ohero mondo mbesegi obed mamor kodgi. Onge ng’ama nyalo winjo maber ka jowadgi ok dware, obed ng’at matin kata ng’at maduong’. Kata kamano, en adier ni sama itimo gimakare jomoko ok bi bedo mamor kodi kinde duto. Kata mana Yesu ne oromo gi gima chalo kamano. To podi Yesu ne otimo gimakare kinde duto. Kata obedo ni jomoko noluwo Yesu ma gibedo jopuonjrene, nitie joma ne ochayo Wuod Nyasaye kendo ‘ne ok gidewe.’—Isa. 53:3.

Tem mar Timo Kaka Mbese—Nigi Teko Maromo Nade?

3. Ang’o momiyo ok en gima owinjore timo atima gik ma mbeseni timo?

³ Nitie kinde moko ma inyalo timo gik  ma mbeseni timo mana mondo omi kik gikwedi. Timo kamano nyalo bedo gima ok owinjore. Jokristo ok onego obed ka “nyithindo mayom ma yamo duto mag puonj tago ataga.” (Efe. 4:14) Yot ywayo nyithindo matindo mondo otim gima jomoko timo. Kata kamano, in kaka rawera, ichomo bedo ng’ama duong’. Omiyo, ka in gadier ni chike Jehova oket mondo okonyi, ber ka iluwo gima in gadier chuth ni biro konyo ngimani. (Rapar 10:12, 13) Ka itimo mopogore gi mano, mano nyiso ni iweyo jomoko ema ochik ngimani. En adier ni ka iyie luwo kaka jomoko dwaro, ibedo kaka gima gichiko.—Som 2 Petro 2:19.

4, 5. (a) Ere kaka tem noloyo Harun, to gin puonj mage mwanyalo yudo kuom wachno? (b) Gin yore mage ma mbeseni nyalo tiyogo e keti e bwo tem?

⁴ Nitie kinde moro ma Harun, omin gi Musa, noweyo mi tem mar timo kaka jomoko dwaro oloye. Kane Jo-Israel osaye mondo olosnegi nyasaye moro, ne otimo kamano. Harun ne ok en ng’at mayomyom. Motelo ne mano, noyudo osekonyo Musa kane gichomo Farao, ng’at ma ne nigi teko mang’eny e wi Misri. E kindeno Harun nowuoyo gi Farao gi chir konyise ote mag Nyasaye. To kane Jo-Israel wetene okete e tem, temno noloyo Harun. Mano kaka tembe mawuok kuom mbese nigi teko miwuoro! Chung’ e nyim ruodh Misri ne yot ne Harun, to kwedo tem mar Jo-Israel wetene ne oloye.—Wuok 7:1, 2; 32:1-4.

⁵ Mana kaka wach ma ne otimore ne Harun nyiso, tem mar mbese ok en mana gima yudo rowere kende, kendo ok oyud mana jogo mohero timo gik maricho. Tem mar mbese nyalo yudo nyaka jogo ma gombo ahinya timo gik mabeyo, moriwo nyaka in iwuon. Mbeseni nyalo chuni mondo itim gima ok kare kuom dwaro ni itim gimoro manyalo kelo hinyruok, kata ginyalo donjoni gi wach moro, kata jari. Kata bed ni en yo mane ma gitiyogo, tembe mag mbese en gima tek kedogo. Wach mokwongo manyalo konyi kwedo tembego, en bedo gadier chuth kuom gik ming’eyo ni nikare.

“Ng’ireuru Uwegi”

6, 7. (a) Ang’o momiyo bedo gadier kuom puonj miyiego konyo, to ere kaka inyalo timo kamano? (b) Gin penjo mage ma inyalo penjori mondo omi iteg yieni?

⁶ Mondo omi ikwed tembe mag mbese, mokwongo nyaka ibed gadier chuth ni puonj kaachiel gi chike miluwo gin makare. (Som 2 Jo Korintho 13:5.) Bedo gadier kamano biro konyi ibed gi chir, kata kapo ni in gi kido mar luoro. (2 Tim. 1:​7, 8) Kata bed ni pile ng’ato nigi chir, nyalo bedo gima tek chung’ motegno  kendo luwo puonj maok en-go gadier gi chunye duto. Donge inyalo ng’iyo kendo nono in iwuon mondo ine ka gima osepuonji ei Muma e adiera? Inyalo chako gi puonj mayot mag chako ng’eyo Muma. Kuom ranyisi, iyie ni Nyasaye nitie kendo isewinjo ka jomoko wacho gik momiyo giyie ni entie. Ka en kamano, inyalo penjori kama, ‘Ang’o momiyo an gadier ni Nyasaye nitie?’ Gimaduong’ momiyo ipenjori kamano ok en ni mondo ibed gi kiawa, to en ni mondo iteg yieni. Kamano bende, penjri ane kama, ‘Ang’o mamiyo an gadier ni Ndiko ondiki kuom much Nyasaye?’ (2 Tim. 3:16) ‘Ang’o mamiyo an gadier ni kindegi gin “ndalo mag giko”?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘En ang’o momiyo an gi yie ni chike mag Jehova oket mondo okonya?’—Isa. 48:17, 18.

⁷ Nyalo bedoni matek matin penjori penjo kaka mago, nikech inyalo paro ni ok ibi yudo dwoko. Kata kamano, timo kamano nyalo chalo gi luoro ng’iyo gir mafuta e mtoka nikech iluor ni ibiro yudo ka tangi ni nono! Kapo ni mafuta orumo e tangi, dwarore ni ing’e eka ikaw okang’ madwarore. Kamano bende, dwarore mondo ing’e kapo ni in gi kiawa moro amora mondo omi ikaw okang’ madwarore.—Tich 17:11.

8. Ler ane kaka inyalo jiwo yie ma in-go kuom gimomiyo en rieko ka iluwo chik Nyasaye makwero terruok.

⁸ Non ane ranyisini. Muma jiwi mondo iring “terruok.” Penjri ane kama, ‘Ang’o momiyo chikno oting’o rieko? ’ Par ane weche duto mamiyo mbeseni donjo e terruok. Par bende kuom gik momiyo ng’at ma terore ‘ketho ringre owuon.’ (1 Kor. 6:18) Koro non ane dwoko miseyudo, kae to ipenjri kama: ‘En yo mane maber moloyo ka ng’ato luwo? Be donjo e terruok en gima kelo ohala?’ Med nono kendo wachno matut, kae to ipenjri kama, ‘Abiro winjo nade e chunya kapo ni adonjo e terruok?’ Kuom timo kamano, inyalo moro mbeseni moko, to kata kamano, ibiro winjo nade bang’e ka koro in-gi jonyuolni kata gi Jokristo weteni e Od Romo? Inyalo winjo nade e chunyi sama itemo wuoyo gi Nyasaye e lamo? Be kuom adier ibiro dwaro ketho winjruokni gi Nyasaye mana mondo imor joskul weteni?

9, 10. Ere kaka bedo gadier kuom puonj miluwo biro konyi chung’ motegno sama mbeseni temi?

⁹ Kapo ni in rawera ma ndhowe, mago gin kinde mag ngima ma ‘nyaloni mar paro’ dongo ahinya. (Som Jo Rumi 12:1, 2.) Ti kod kindego mondo ipar matut kuom tiend bedo achiel kuom Joneno mag Jehova in iwuon. Paro matut kamano biro konyi bedo gadier chuth kuom puonj miluwo. Bang’e, sama iromo gi tembe mag mbese, ibiro ng’eyo kaka onego ichiw dwoko maok odeko ka in gi yie motegno. Mano biro miyo ibed gi paro kaka nyaminwa moro ma Jakristo ma nowacho kama: “Sama akwedo tembe mag mbese, gimaduong’ ma atimo en miyo ji ong’e ni an-gi puonj ma aluwo. Ok aluw aluwa din gi dhoga. Puonj maluwo ema chiko pacha, chenro maga, timbena, koda kit ngimana duto.”

¹⁰ Ee, kinda dwarore mondo omi idong’ ka ichung’ motegno e luwo gima ing’eyo ni nikare. (Luka 13:24) To inyalo wuoro kabe timo kamano kelo ber. Kata kamano, ng’e wachni: Kapo ni inenori ni iluoro wang’ ji, kendo wiyi kuot nikech timo gimakare, jomoko biro fwenyo wachno kendo ginyalo keloni tem momedore. Kata kamano, ka iwuoyo ka in gadier chuth, ibiro fwenyo kaka mbeseni were kodi mapiyo.—Pim gi Luka 4:12, 13.

‘Par e Chunyi Kaka Diduok Wach’

11. Bedo moikore ne tembe mag mbese konyo nade?

¹¹ Okang’ machielo manyalo konyi e kwedo tembe mag mbese en bedo moikore. (Som Ngeche 15:28.) Bedo moikore tiende en paro motelo gik manyalo yudi. Kinde moko paro motelo nyalo konyi tang’ chon kendo miyo kik idonj e ywaruok moro maduong’. Kuom ranyisi, wawach ni ineno joskul weteni nyime  ka gimadho ndawa. Donge miyi ndawa biro bedonegi mayot? Ng’eyo ni inyalo donjo e chandruok, ang’o ma inyalo timo? Ngeche 22:3 wacho kama: “Ng’a moterore mos oneno gi moro marach mi opondo.” Kuom baro e yo machielo, mano nyalo miyo kik idonj e ywaruok kodgi kata matin. Mano ok nyis ni in jaluoro; en okang’ manyiso rieko.

12. Ere kaka inyalo loyo chal ma kore tek?

¹² To nade kapo ni ok inyal ringo chal moro? Wawach ni mbasni moro openji kowuoro kama, “Pok inindo gi wuowi nyaka ne nyuoli?” Gimaduong’ manyalo konyi en luwo puonj mayudore e Jo Kolosai 4:6: “Wachu mondo obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu, mondo ung’e kaka owinjore udwok ng’ato ka ng’ato.” Mana kaka ndikono nyiso, dwoko monego ichiw biro luwore gi chal ma oyudi. Nyalo dwarore ni kik idonj e dwoko moro mabor kata twak e wi Muma. Seche moko dwoko moro machuok motegno oromo aroma. Kuom ranyisi, e dwoko penjo kaka monyis malono, inyalo wacho kama, “Ee, pok atimo kamano,” kata ni, “Mano en wachna awuon.”

13. Tiyo gi rieko mar fwenyo gimomiyo ng’ato penji, nyalo konyo nade e chiwo dwoko ne mbasni?

¹³ Kinde mang’eny, Yesu ne chiwo dwoko machuok bang’ fwenyo ni onge ber ma ne nyalo bedoe kuom chiwo dwoko mabor. Kuom adier, kane Herode openje wach moro, Yesu ne ok owacho gimoro. (Luka 23:8, 9) Kinde mang’eny, ling’ nyalo konyo ka ng’ato openji penjo mar achaye. (Nge. 26:4; Ekl. 3:1, 7) Kata kamano, nitie kinde moko ma inyalo fwenyo ni ng’ato penji gi chuny maler nikech kit ngimani maber kawe gi wuoro—kuom ranyisi, onyalo dwaro ng’eyo gimomiyo ok idonj e terruok—kata obedo ni seche moko nowuoyo kuomi e yor achaye. (1 Pet. 4:4) Ka en kamano, nyalo bedo maber ka ilerone maber puonj miluwo mayudore e Muma. Ka en kamano, luoro kik mi iwe maok ilerone. Kinde duto, bed ‘moikore dwoko wach ni ng’ato mopenji.’—1 Pet. 3:15.

14. Ere kaka seche moko inyalo loyo tembe mag mbese?

¹⁴ Nitie seche moko manyalo dwarore ni ilo mbeseni gi wach. Kata kamano, nyaka item timo kamano e yor rieko. Kuom ranyisi, kapo ni jaskul wadu temo chuni gi ndawa, inyalo wachone kama, “Ok adwar” kae to imed nyise kama, “Ne aparo ni iriek ahinya ma dak imadh ndawa!” Be ineno kaka inyalo loyo mbeseni gi wach? Kar temo lerone gimomiyo ok imadh ndawa, dwokonino biro chuno mbasnino mondo onon gimomiyo en owuon otimo kamano. *

15. Gin kinde mage mowinjore iweri gi mbeseni matemi, to ang’o momiyo owinjore timo kamano?

¹⁵ To nade ka tem mar mbese dhi nyime kata obedo ni isetemo duto minyalo? Ka en  kamano, ber ka ikawo okang’ mar weri gi ng’at matemi. Kaka imedo bet kanyo, e kaka nyalo bedoni mayot weyo tem oloyi e yo moro. Omiyo, wuog kanyo. Inyalo timo kamano maok ipar ni in ema giloyi. To nimar in ema isekawo okang’ mar loyo ywaruokno. Ne itamori bedo kaka gima gichiko, kendo isemiyo chuny Jehova obedo mamor.—Nge. 27:11.

Bed gi ‘Paro’ Mabiro Konyo

16. Ere kaka tem nyalo wuok kuom jomoko maketore ni gin Jokristo?

¹⁶ Nitie kinde moko ma tem nyalo wuok kuom rowere moko mawuondore ni gin jotich Jehova. Kuom ranyisi, nade kapo ni idhi e romo moro ma ochan gi rawera moro ma kamano, kae to ifwenyo ni ng’at maduong’ onge manyalo tayo gik moko e yo maber? Kata, nade kapo ni rawera moro maketore ni en Jakristo okelo kong’o e romono, to in kaachiel gi rowere mamoko pok uchopo higini ma sirkal oyie ne ng’ato madho kong’o? Nitie chal mang’eny manyalo dwarore ni iluw chunyi mosetieg gi puonj mag Muma. Rawera moro ma Jakristo wacho kama: “An kaachiel gi nyamera, ne wawuok mi waa kama inenoe sinema moro ma ne opong’ gi weche mochido. Jomoko ma ne wan-go ne oyiero mar dong’. Jonyuolwa ne opuoyowa kuom gima ne watimono. Kata kamano, moko kuom jogo ne obedo gi mirima kodwa nimar ne wamiyo ginenore kaka jomaricho.”

17. Sama idhi e romo moro, gin okenge mage ma inyalo kawo mondo omi imakri chike mag Nyasaye?

¹⁷ Mana kaka waseneno e wach man malono, luwo chunyi mosetieg gi Muma nyalo keti e chal moro matek. Kata kamano, chung’ motegno ka imakori gi gima ing’eyo ni nikare. Bed moikore. Ka idhi e romo moro, chan mar wuok kanyo chon kapo ni weche ochako bedo kaka ne ok igeno. Nitie rowere moko machano gi jonyuolgi ni ka gigoyo simo, to jonyuolgi biro omogi mondo omi giwuogi kanyo chon. (Zab. 26:4, 5) ‘Paro’ e yo ma kamano biro konyo.—Nge. 21:5.

‘Bed Mamor e Ndalo mag Wuowini’

18, 19. (a) Ang’o momiyo inyalo bedo gadier ni Jehova dwaro ni ibed mamor? (b) Nyasaye neno nade jogo makwedo tem mawuok kuom mbese?

¹⁸ Jehova ne ochweyi e yo mamiyo iyudo mor e ngima, kendo odwaro ni ibed mamor. (Som Eklesiastes 11:9.) Ng’e ni gima mbeseni sani yudo en mana “mor mar richo ma rumo bang’ ndalo matin.” (Hib. 11:25) Nyasaye madier to dwaro ni iyud gima oloyo mano. Odwaro ni ibed mamor nyaka chieng’. Kuom mano, sama itemi mondo itim gimoro ma ing’eyo ni en richo e wang’ Nyasaye, ng’e ni gikone, gima Jehova nyisi ni itim ema kinde duto biro konyi gadier.

¹⁹ Kaka rawera, ng’e ni kata obedo ni inyalo moro mbeseni, higini moko mabiro ng’enygi wigi biro wil kodi maok gipar kata nyingi. Mopogore gi mano, sama ikwedo tembe mag mbese, Jehova neno gima itimono kendo wiye ok bi wil kodi, kata chung’ni motegno. Obiro ‘yawoni dirisini mag polo, kendo oloni gweth’ maok norum. (Mal. 3:10) E wi mano, ochiwo roho mare maler mondo okonyi kuonde manyalo bedo ni iremie. Ee, Jehova nyalo konyi kwedo tembe mawuok kuom mbeseni!

[Weche moler piny]

Be Iparo?

• Tembe mag mbese nigi teko marom nade?

• Bedo gadier kuom puonj miluwo nyalo konyo nade e kwedo tembe mag mbese?

• Inyalo bedo moikore nade mondo omi ilo tembe mag mbese?

• Ere kaka inyalo ng’eyo ni Jehova mor ahinya gi chung’ni motegno e luwo chikene?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 8]

Ang’o ma ne omiyo Harun oyie loso nyaroya mar dhahabu?

[Picha manie ite mar 10]

Bed moikore—par motelo gima ibiro wacho