Un Rowere—Weuru Wach Nyasaye Otau

“Dok mariek, dok ng’a ma weche donjone.”—NGE. 4:5.

1, 2. (a) En ang’o ma ne okonyo jaote Paulo kedo gi chandruok ma ne en-go? (b) Ere kaka inyalo bedo gi rieko kendo ng’ama weche donjone?

“KADWARO timo gi maber, gi marach ni koda.” Be ing’eyo ng’ama nowacho wechego? Ne en jaote Paulo. Kata obedo ni Paulo nohero Jehova, nitie kinde ma ne oyudo ni ne dwarore oked matek eka otim gimaber. Nowacho ang’o kuom kedo ma ne en-gono? Nondiko niya: “Yaye, an ng’at ma chandore!” (Rumi 7:21-24) Be in bende iwinjo kaka Paulo? Be seche moko inwang’o ka tekni timo gimaber? Be mano miyo iwinjo ka chunyi chandore mana kaka Paulo? Ka en kamano, kik chunyi nyosre. Paulo nokedo maber gi chandruoge ma nobedogo, omiyo, in bende inyalo.

² Paulo nokedo maber nikech noweyo “puonj mangima” ema mondo otaye. (2 Tim. 1:13, 14) Mano nomiyo obedo gi rieko kod ng’eyo ma ne dwarore e kedo gi chandruoge kendo e ng’ado paro makare. Jehova Nyasaye nyalo konyi bedo gi rieko kod ng’eyo, tiende ni ng’ama weche donjone. (Nge. 4:5) Osemiyowa puonj maber moloyo ei Wachne, ma en Muma. (Som 2 Timotheo 3:16, 17.) Non ane kaka puonj mayudore e Ndiko nyalo konyi e kindi gi jonyuolni, kuom wach tiyo gi pesa, koda sama in kar kendi.

Wach Nyasaye Otau Kaka Joot

3, 4. Ang’o momiyo inyalo winjo ka tekni luwo chike jonyuolni, to ang’o momiyo jonyuol keto chike?

³ Be inwang’o ka seche moko tekni dak e bwo chike jonyuolni? Ang’o momiyo inyalo winjo kamano? Nyalo bedo ni idwaro yudo thuolo mar timo gik midwaro e okang’ moro. Bedo gi gombo ma kamano en mana kit dhano. En gima timore ka ng’ato dongo. Kata kamano, sama podi in e bwo jonyuolni dwarore ni iwinjgi.—Efe. 6:1-3.

⁴ Bedo gi paro mowinjore kuom gimomiyo jonyuolni oketoni chike, nyalo miyo obedni mayot luwogi. En adier ni seche moko inyalo winjo mana kaka Brielle, * ma jahigini 18 ma nowacho niya: “Nenore ni jonyuolna wigi osewil chuth gi kaka ng’ato winjo ka en gi higini kaka maga. Ok gidwar ni achiw pacha, kata atim yiero ma mara awuon.” Mana kaka Brielle, in bende inyalo neno ka gima jonyuolni tamore miyi thuolo momedore kaka iparo ni onego gitim. Kata kamano, gimaduong’ mamiyo jonyuolni ketoni chike en nikech gidewi. E wi mano, jonyuol ma Jokristo ong’eyo ni gin gi ting’ e nyim Jehova mar riti.—1 Tim. 5:8.

5. Ere kaka winjo jonyuolni nyalo keloni ber?

⁵ Kuom adier, winjo jonyuolni en kaka chulo gowi moro ma in-go e bengi—ka ichulo gowi ma in-go kaka dwarore, jo bengi bende biro bedo moikore holi pesa. Kamano bende, in gi gowi kuom jonyuolni mar nyisogi luor kendo winjogi. (Som Ngeche 1:8.) Kaka imedo winjo jonyuolni, e kaka gin bende gibiro bedo moikore miyi thuolo momedore. (Luka 16:10) Adier en ni, ka ibedo ng’at masiko ka ketho chikegi, ok  onego okawi gi wuoro ka jonyuolni mayi thuolo moko kata timo kamano chuth.

6. Ere kaka jonyuol nyalo konyo nyithindgi luwo chik?

⁶ Yo achiel ma jonyuol nyalo konyogo nyithindgi winjo kendo luwo chikegi en kuom keto ranyisi maber. Ka gin giwegi giikore luwo gima Jehova dwaro, mano biro nyiso ni chike Nyasaye gin chike mowinjore kendo inyalo makgi. Mano biro miyo obed mayot ne nyithindo neno chike ma jonyuolgi keto e yo ma kamano bende. (1 Joh. 5:3) E wi mano, Muma nyiso kinde moko ma kata Jehova bende nomiyo jotichne thuolo mar chiwo pachgi giwegi e wi weche moko. (Chak. 18:22-32; 1 Ruo. 22:19-22) Be nitie kinde moko ma jonyuol nyalo miyo nyithindgi thuolo mar chiwo pachgi e wi wach moro?

7, 8. (a) Gin pek mage ma rowere moko kedogo? (b) En ng’eyo wach mane manyalo konyi yudo ber ka orieyi?

⁷ Rowere bende nyalo yudo ka teknegi rwako weche ma jonyuolgi nyisogi ni gikethoe, ma gin to gineno ni ok owinjore. Nyalo bedo ni nitie kinde misewinjo kaka rawera moro miluongo ni Craig ma nowacho niya, “Minwa ne chalo mana kaka polis​​—⁠kinde duto nomanyo mana kuonde maremie.”

⁸ Kinde mang’eny, inyalo rie ng’ato e yor nyise kethone. Muma nyisowa ni sama ikumo ng’ato ka irieye, kata ka mano owinjore, ng’ato ok winj mamor. (Hib. 12:11) Ang’o mabiro konyi mondo iyud ber ka orieyi? Wach maduong’ monego ing’e en ni, sama jonyuolni rieyi, gitimo kamano nikech giheri. (Nge. 3:12) Gidwaro konyi mondo kik idonj e timbe maricho, to mondo inyag timbe mabeyo. Nyalo bedo ni jonyuolni ong’eyo ni ka ok girieyi, to mano nyalo nyiso ni gisin kodi! (Som Ngeche 13:24.) Bende, ng’e ni both en yo ma ng’ato ng’eyogo kaka onego otim e kinde machielo. Omiyo sama irieyi, donge inyalo temo neno rieko mar weche miwachoni? “Ohala ma rieko okelo ber moloyo ohand fedha, okelo ohala moloyo dhahabu.”—Nge. 3:13, 14.

9. Joma rowere nyalo timo ang’o kar siko ka giparo mana ni gima otimnegi ok nikare?

⁹ Kata kamano, jonyuol bende both. (Jak. 3:2) Sama girieyi, seche moko ginyalo wacho weche maok owinjore. (Nge. 12:18) Ang’o manyalo miyo jonyuolni otim kamano? Nyalo bedo ni nitie wach machando pachgi, kata ginyalo neno ni kethoni nyiso ni girem korka korgi. Kar siko mana kiparo ni gima otimni ok nikare, donge inyalo nyiso chuny mar erokamano kuom kinda ma ginyiso mondo gikonyi? Bedo gi chuny mar rwako puonj ma rieyi biro konyi kata kisebedo ng’at maduong’.

10. Ere kaka inyalo timo mondo obedni mayot luwo chike jonyuolni kendo winjogi ka girieyi?

¹⁰ Be diher mondo obedni mayot luwo chike jonyuolni kendo winjogi ka girieyi? Ka en kamano, onego imed lony e wuoyo gi jonyuolni. Ere kaka inyalo timo kamano? Okang’ mokwongo en chiko iti. Muma wacho niya: “Ng’ato ka ng’ato mondo owinj mapiyo, oter mos kuom wuoyo, oter mos kuom timo mirima.” (Jak. 1:19) Kar rikni kitemo nyiso ni ionge ketho, tem geng’o mirimbi, kendo chik iti ne gima jonyuolni wacho. Ket pachi kuom gima iwacho, to ok kuom kaka iwache. Kae to, inyisgi ni iwinjo gima giwacho kuom yie kethoni. Timo kamano biro miyo gibed gadier ni iwinjo gima giwacho. To nade kapo ni idwaro nyiso gimomiyo iwacho kata itimo gimoro? Kinde mang’eny, en gima nyiso rieko ka ‘irito dhogi’ nyaka bang’ kisetimo gima jonyuolni dwaro. (Nge. 10:19) Sama jonyuolni oneno ni isetimo gima ne gidwaro, gibiro bedo moikore winji. Timo gik moko e yo manyiso lony kamano biro nyiso ni Wach Nyasaye ema tayi.

 Wach Nyasaye Otayi e Tiyo gi Pesa

11, 12. (a) Wach Nyasaye jiwowa timo ang’o korka wach pesa, to nikech ang’o? (b) Ere kaka jonyuolni nyalo konyi tiyo gi pesa e yo maber?

¹¹ Muma wacho niya: ‘Fedha en rageng’.’ Kata kamano, ndikono bende nyiso ni rieko ber moloyo fedha. (Ekl. 7:12) Wach Nyasaye jiwowa ni wabed gi paro mowinjore kuom pesa, kendo kik waher pesa. Ang’o momiyo ok onego wanyag chuny mar hero pesa? Non ane ranyisini: E lwet jatedo molony, pala mabith en gima konyo ahinya. Kata kamano, pala achielno nyalo kelo hinyruok ka en e lwet ng’at maok olony. Ka oti gi pesa e yo molony, to onyalo konyo ahinya. Kata kamano, jogo ma “dwaro bedo jomwandu” kinde mang’eny jwang’o winjruok manie kindgi gi osiepe, joodgi, kata mana e kindgi gi Nyasaye. Nikech mano, gichwowo chunygi gi “chandruok mathoth.”—Som 1 Timotheo 6:9, 10.

¹² Ere kaka inyalo puonjri tiyo gi pesa e yo molony? Donge inyalo wuoyo gi jonyuolni mondo ginyisi kaka inyalo goyo bajet maber? Suleman nondiko kama: “Ng’a mariek mondo owinj, omedi ameda kuom puonjruok; mondo ng’ato ma weche duto donjone, ong’e ng’ado ni ji rieko makare.” (Nge. 1:5) Rawera moro miluongo ni Anna ne openjo jonyuolne kuom kaka onyalo tiyo gi pesa e yo molony. Owacho kama: “Wuora ne opuonja kaka anyalo loso bajet, kendo nonyisa kaka bedo gi chenro maber e tiyo gi pesa dwarore ahinya.” Min Anna bende ne opuonje weche makonyo. Anna wacho ni: “Ne onyisa ber mar poro nengo gik moko kapok ang’iewogi.” Ere kaka Anna oseyudo ber? Owacho kama: “Koro anyalo tiyo gi pesana e yo maber. Abedo motang’ ahinya kuom kaka atiyo gi pesana, omiyo chunya ni thuolo kendo an gi paro mokuwe nikech ok adonj e gowi maok ochuno.”

13. Ere kaka inyalo ritori korka wach tiyo gi pesa?

¹³ Inyalo nwang’o ni yot donjo e gowi kapo ni ibedo gi tim mar ng’iewo ang’iewa gik moko maok iparo maber, kata tiyo gi pesa mana ni mondo imorgo osiepeni. Ang’o mabiro konyi mondo kik idonj e obadho ma kamago? Kuom wach tiyo gi pesa, onego ipuonjri kaka inyalo ritori. Mano e kaka Ellena, ma jahigini 20 kama jatimo. Owacho kama: “Sama adhi bayo gi osiepena agoyo kwano motelo kuom pesa ma abiro tiyogo mondo kik akal tong’ e tiyo gi pesa. . . . Bende aseyudo ni en gima nyiso rieko dhi ng’iepo gi osiepe mabende rito kaka gitiyo gi pesagi, kendo mabiro jiwa poro nengo gik moko mondi, kar ng’iewo ang’iewa gima akwongo neno.”

14. Ang’o momiyo onego ibed motang’ gi “wuond mar mwandu”?

¹⁴ Loso pesa kendo tiyo kode maber gin gik madwarore ahinya e ngima. Kata kamano, Yesu nowacho ni mor madier biro ne jogo “man gi chan e chunygi,” tiende ni jogo ma nigi riyo mar ng’eyo dwach Nyasaye. (Math. 5:3) Ne ochiwo siem ni “wuond mar mwandu” nyalo thung’o riyo mar ng’ato korka luwo weche Nyasaye. (Mari. 4:19) Omiyo, mano kaka dwarore ahinya ni iwe mondo Wach Nyasaye ema otayi mondo isiki gi paro mowinjore kuom pesa!

Wach Nyasaye Otayi Sama In Kar Kendi

15. En kinde mane ma makruokni gi Nyasaye nyalo bedo e bwo tem moloyo?

¹⁵ Iparo ni en kinde mane ma makruokni  gi Nyasaye nyalo bedo e bwo tem moloyo—sama in gi jomoko koso sama in kar kendi? Kuom adier, sama in e skul kata kar tich, nyalo bedoni mayot bedo motang’ korka makruokni gi Nyasaye. Kindego ibedo motang’ gi gik manyalo ketho winjruokni gi Nyasaye. Kata kamano, sama iyueyo ka in kendi kendo maok itang’ ahinya ema inyalo donjo mayot e tim moro maok ler.

16. Ang’o momiyo onego iwinj Jehova kata mana ka in kar kendi?

¹⁶ Ang’o momiyo onego ibed gi gombo mar winjo Jehova kata mana sama in kar kendi? Ng’e wachni: In gi nyalo mar miyo chuny Jehova owinj malit kata miyo chunye obed mamor. (Chak. 6:5, 6; Nge. 27:11) Gik mitimo mulo chuny Jehova nikech ‘opari.’ (1 Pet. 5:7) Odwaro ni iwinje eka mondo iyud ber in iwuon. (Isa. 48:17, 18) Ka moko kuom jotich Jehova e Israel machon ne ok winje, ne gimiyo owinjo malit. (Zab. 78:40, 41) Mopogore gi mano, chuny Jehova ne omor ahinya gi Daniel, nimar malaika moro ne oluonge ni “ng’at moher ahinya.” (Dan. 10:11) Nikech ang’o? En nikech Daniel nosiko ka omakore motegno gi Nyasaye ok mana e nyim ji, to kata mana kane en kar kende.—Som Daniel 6:10.

17. Gin penjo mage minyalo penjri sama iyiero yore mag mor kod yueyo?

¹⁷ Mondo isiki ka imakori gi Nyasaye sama in kar kendi, nyaka item bedo gi ‘nyalo mar paro e pogo kind ber gi rach,’ kae to itieg nyalono ‘kokalo kuom tiyogo’ tiende ni timo kaluwore gi gima ing’eyo ni nikare. (Hib. 5:14, New World Translation) Kuom ranyisi, sama iyiero thum ma iwinjo, sinema ma ineno, kata kuonde minyalo dhiye e Intanet, penjo maluwogi biro konyi yiero gik makare kendo tang’ gi gik maricho. Penjri ane penjo maluwogi: ‘Be gigo biro jiwa bedo ng’at makecho ji gadier koso gibiro jiwa bedo mamor sama “masira obiro kuom ng’ato”?’ (Nge. 17:5) ‘Be gibiro konya “hero gi maber” koso gibiro miyo “chayo gi marach” obedna matek?’ (Amos 5:15) Gik mitimo sama in kar kendi nyiso gadier gigo migeno kaka mwandu e chunyi.—Luka 6:45.

18. Ang’o minyalo timo kapo ni isebedo kidonjo maling’ling’ e tim maok kare, to nikech ang’o?

¹⁸ En ang’o minyalo timo kapo ni isebedo kidonjo maling’ling’ e tim ming’eyo ni ok nikare? Ng’e ni, “ng’a maumo richone ok noyud hawi; to ng’a mahulogi, oweyogi, nokeche.” (Nge. 28:13) Mano kaka en gima ok nyis rieko ka idhi nyime gi tim maok kare kendo ‘miyo roho maler mar Nyasaye chuny lit’! (Efe. 4:30) Kuom adier, in gi ting’ e nyim Nyasaye, e nyim jonyuolni, koda kuomi iwuon mar hulo richoni. “Jodong kanisa” nyalo konyi ahinya kuom wachni. Japuonjre Jakobo wacho niya: “Gilamne [ng’at motimo richo], kendo giwire gi mo e nying Ruoth. Lemo mar yie nores jatuo, mi Ruoth momiye a malo; kendo ka nosetimo richo nowene.” (Jak. 5:14, 15) En adier ni mano nyalo keloni wichkuot koda weche moko  maok mori. Kata kamano, ka ibedo gi chir mar kwayo kony ibiro geng’o masira mamoko manyalo yudi, kendo ibiro bedo gi paro mokuwe ma bedo gi chuny maler kelo.—Zab. 32:1-5.

Mi Chuny Jehova Obed Mamor

19, 20. Jehova dwaroni ngima manade, to ang’o ma nyaka itim?

¹⁹ Jehova en “Nyasaye mamor,” kendo odwaro ni mondo ibed mamor. (1 Tim. 1:11, NW) Odewi kodwaro konyi ahinya. Kata kapo ni onge ng’at maneno kinda minyiso e timo gimakare, en to oneno. Onge gima opondo e wang’ Jehova. Ong’iyi, ok ni mondo omany ketho kuomi, to mondo otegi e kinda mar timo gimaber. “Wang’ Jehova ong’iyo piny duto koni gi koni, ni mondo tekone onyisre ni jogo ma chunygi lony kare e nyime.”—2 Weche 16:9.

²⁰ Kuom mano, we Wach Nyasaye ema mondo otayi, kendo ti gi puonj man e iye. Kuom timo kamano, ibiro yudo rieko kod ng’eyo mamiyo weche donjoni, ma gin gik madwarore e loyo chandruoge mapek, kendo timo yiero matek e ngima. Ok ibi moro mana jonyuolni koda Jehova kende, to bende ibiro dak e ngima maber gadier.

[Weche moler piny]

Inyalo Dwoko Nade?

• Gin ang’o ma rowere nyalo timo mondo omi giluw kendo yudo kony kuom puonj koda chike jonyuolgi?

• Ang’o momiyo dwarore bedo gi paro mowinjore kuom pesa?

• Ere kaka inyalo siko ka imakori motegno gi Jehova kata ka in kar kendi?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 6]

Be ibiro siko ka imakori motegno gi Nyasaye sama in kar kendi?