Kik Iwuondri Iwuon gi Paro Maok Kare

NYASAYE nopenjo Hawa bang’ chamo olemo ma ne okwere niya: “Ma to ang’o misetimo?” Hawa nodwoko ni: “Thuol e ma nowuonda, mi nachamo.” (Chak. 3:13) Satan, thuol ma jawuond ma ne orwako Hawa e ng’anjo ne Nyasaye, ne bang’e oluong ni, “thuol machon, . . . ma wuondo piny ngima.”​—Fwe. 12:9.

Sigand Chakruokno nyiso kaka Satan en jawuond, matiyo gi miriambo kodwaro ywayo jogo maok otang’. Kuom adier, Hawa ne olwar e obadhono. Kata kamano, ok onego wapar ni Satan kende ema nyalo wuondowa. Muma bende chiwo siem ni kik ‘wawuondore wawegi.’​​—⁠Jak. 1:22.

Nyalo bedo matek paro ni wanyalo wuondore wan wawegi. Kata kamano, Nyasaye miyowa siem gi gimomiyo. Kuom mano, ber ka wanono yore ma dipo ni wanyalo wuondorego wawegi, koda paro maok kare manyalo wuondowa. Ranyisi manie Ndiko nyalo konyowa.

Jomoko ma ne Owuondore Giwegi

E kar higa 537 K.N.P., Kuro Maduong’, ruodh Persia nogolo chik ni, Jo-Yahudi ma ne nie twech Babulon odog Jerusalem mondo giger hekalu kendo. (Ezra 1:⁠1, 2) E higa ma noluwo, kaluwore gi dwaro mar Jehova, ji noketo mise mag hekalu manyien. Joma noduogo ne mor kendo ne gipako Jehova kuom gwedho okang’ mokwongo ma koro ne gisekawo e tijno. (Ezra 3:⁠8, 10, 11) Kata kamano, mapiyo nono tijgi mar gedono ne oromo gi akwede, kendo chuny ji nonyosore. (Ezra 4:4) Chiegni higini 15 bang’ duokgi, sirkand Persia nogoyo marfuk tij gedo e Jerusalem. Mondo gine ni ne oluw marfukno, jo sirkal ma ne ochung’ ne alworano nobiro Jerusalem kendo ‘chuno Jo-Yahudi mondo giwe tich.’​​—⁠Ezra 4:⁠21-​24.

Nikech akwede maduong’no, Jo-Yahudi nochako wuondore giwegi gi paro maok kare. Ne giwacho kendgi niya: “Ndalo pok ochopo, ndalo mar gero od Jehova.” (Hag. 1:2) Ne ging’ado ni Nyasaye ne ok dwar ni mondo oger hekalu gie kindeno. Kar manyo yor timo dwarone, ne gijwang’o migawo mar Nyasaye, mi gibedo modich ahinya gi bero utegi giwegi. Haggai janabi mar Nyasaye nopenjogi ayanga kama: “Ma eni ni ndalo mondo un uwegi udag e utu molos gi bau, to odni [hekalu mar Jehova] obet momukore? ”​​—⁠Hag. 1:4.

Be ineno puonj manie ranyisino? Bedo gi paro maok kare e wi kinde ma dwaro koda singo mag Nyasaye onego ochopie, nyalo miyo wajwang’ tije koda migepe motudore gi lamowa, mi luwo dwachwa wawegi galwa. Kuom ranyisi, wawach ni nitie welo monego olimi. Siso ma in-go kuom limbe margi nyalo miyo itim ikruok mang’eny e chopo tije madwarore motudore gi limbe margi. Kata kamano, bang’e wach choponi ni welogo biro deko matin. Be ibiro jwang’o tijeni mag ikruok ne limbe margi?

Kata kamano, ng’e ni Haggai kod Zekaria nokonyo Jo-Yahudi ng’eyo ni podi Jehova ne dwaro ni mondo oger hekalu kendo, maok odeko. Haggai nojiwogi kama: “Jing’reuru ubed gi teko, un ji duto manie piny, kendo utim tich.” (Hag. 2:4) Ne dwarore ni gidhi nyime gi tijno, ka gin gadier ni roho mar Nyasaye ne dhi konyogi. (Zek. 4:⁠6, 7) Be ranyisino nyalo konyowa mondo kik wabed gi  paro maok kare e wi odiechieng’no mar Jehova?​​—⁠1 Kor. 10:11.

Weyo Mondo Paro Makare Okaw Kar Maok Kare

E barupe mar ariyo, jaote Petro ne owuoyo kuom dwaro mar Nyasaye mar kelo “polo manyien, gi piny manyien.” (2 Pet. 3:⁠13) Ne onyiso ni jojaro moko ne keto kiawa kabe kinde nochop adier ma Nyasaye nokawie okang’ e weche mag dhano. Ne giwacho e yo maok kare ni onge gima ne dhi timore, kendo ni “gik moko duto [ne] ochwere kaka ne gibet nyaka a chakruok mar chuech piny.” (2 Pet. 3:4) Petro ne dwaro kwedo paro ma kamago maok kare. Ne ondiko niya: “Ajiwo parou madier, kaparonugo.” Ne oparo ne Jokristo wetene ni pach jojarogo ne ok nikare. Nitie kinde ma Nyasaye nosekawo okang’ mar ketho joricho, kane okelo ataro maduong’ mar pi ma nokwako piny duto.​​—⁠2 Pet. 3:⁠1, 5-7.

Haggai ne ochiwo jip ma kamano ne Jo-Yahudi ma chunygi ne onyosore, ma noyudo oweyo tij gedo e higa 520 Ka Ndalowa Podi (K.N.P.). Ne ojiwogi niya: “Nonuru timbeu.” (Hag. 1:5) Mondo ochiew nyalogi mar paro, ne oparo ne jolemo wetene wach dwaro koda singo mag Nyasaye ne joge. (Hag. 1:8; 2:⁠4, 5) Mapiyo bang’ yudo jipno, tij gedo nochakore kendo​​—⁠kata obedo ni marfuk mar sirkal pod ne dhi nyime. Gie kindeni bende, jowasigu notemo chungo tij gedono, kata kamano ne ok ginyalo. Marfukno ne ogol, kendo higini abich bang’e, tij gero hekalu norumo.​​—⁠Ezra 6:⁠14, 15; Hag. 1:⁠14, 15.

Keto Chunywa e Nono Yorewa

Be iparo ni ka chandruoge oneno, chunywa nyalo nyosore kaka Jo-Yahudi ma ndalo Haggai? Kapo ni mano otimore, wanyalo yudo ni ok bi bet mayot siko gi kinda e tijwa mar lando wach maber. Kata kamano, ang’o manyalo nyoso chunywa? Wanyalo yudo ka wachandore nikech timbe maok kare mopong’o chenro mag piny mwadakieni. Par ane ranyisi mar Habakkuk, ma nopenjo niya: “Nyaka karang’o ma nakwayi kony kapok iwinja, kapok iresowa kuom tim gero? ” (Hab. 1:⁠2, Today’s English Version) Kaluwore kod gima jomoko nyalo kawo kaka deko, wi Jakristo nyalo wil gi gik madwarore ni watim moloyo, mi odonjre gi ngima mar moro chunye owuon. Be ineno ni mano nyalo timoreni? Ka dipo ni wabedo gi paro ma kamano, mano nyalo nyiso ni wawuondore wawegi. Mano kaka dwarore ahinya ni wamak puonj kod siem ma Ndiko miyowa ni, ‘wanon timbewa’ kendo ‘wajiw parowa’! Wanyalo penjore wawegi niya, ‘Be onego okawa gi wuoro ni chenro marach mar pinyni osedhi nyime mokalo kaka ne aparo? ’

Muma Nokoro ni Ndalo mar Rito ne Dhi Bedoe

Non ane weche ma Yesu nowacho e wi giko mar ndalo. Kaluwore gi Injili mar Mariko, weche ma Yesu nokoro e wi ndalo giko, nyiso ni Yesu nojiwo nyadinwoya ni wasiki kwatang’ kendo kwarito. (Mari. 13:⁠33-​37) Bende, wayudo  siem machalo kamano e weche ma nokoro odiechieng’no maduong’ mar Jehova, ma en Har-​Magedon. (Fwe. 16:⁠14-​16) Ang’o momiyo oket siemgo nyadinwoya kamano? Dwarore ni oparnwa weche ma kamago, nikech bang’ rito kuom kinde ma nenore ni lach ahinya, chuny ji nyalo chako nyosore mi wigi wil gi gigo madwarore moloyo.

Yesu nochiwo ranyisi manyiso ni dwarore ni wasiki ka watang’ kendo kwarito giko mar chenro marach mar pinyni. Ne owuoyo kuom wuon ot moro ma jokuoge osekwalo ode. Ere kaka dine ogeng’o mondo kik kwal ode? En kuom siko koneno kendo korito e otieno mangima. Yesu notieko ranyisino kochiwonwa siem niya: ‘Ikreuru; nikech sa ma ok upar e ma Wuod dhano biroe.’​​—⁠Math. 24:⁠43, 44.

Ranyisino nyiso kaka dwarore ni waikre mar rito, kata mana kuom kinde malach. Ok onego wabed gi parruok mokalo tong’, ni nyalo bedo ni chenro marach mar pinyni osebetie kuom kinde mokalo kaka ne wageno. Ok onego wawuondore wawegi gi paro maok kare ni, ‘ndalo mar Jehova podi.’ Paro ma kamano nyalo monowa siko gi siso mar lando wach maber mar Pinyruoth.​​—⁠Rumi 12:11.

Golo Oko Paro Maok Kare

Kuom wach bedo gi paro maok kare, puonj manie Jo Galatia 6:7 nyalo tiyo: “Kik uwuondru . . . Gi ma ng’ato chwoyo, gino bende e ma noka.” Ka owe puodho maok ochwo, yot mondo ogolo ema otwi kanyo. Kamano bende, ka ok wati maber gi nyalowa mar paro, to paro maok kare ema wabiro bedogo. Kuom ranyisi, wanyalo wacho wawegi ni, ‘Onge kiawa ni odiechieng’no mar Jehova biro​​—⁠to kata kamano ok gie sani.’ Geno kendo rito e yo ma kamano nyalo miyo wabed joma ok kaw gi pek tijewa korka Nyasaye. Bang’ kinde, wanyalo chako jwang’o kinda ma ne wan-go chon e weche mag lamo. Odiechieng’no mar Jehova nyalo poyowa sama ok wapar.​​—⁠2 Pet. 3:⁠10.

Kata kamano, paro maok kare ok bi dongo e pachwa ka kinde duto watimo matek e luwo ‘gima ber, malong’o, ma Nyasaye dwaro.’ (Rumi 12:2) Achiel kuom gima nyalo konyowa ahinya e wachni, en somo Wach Nyasaye pile. Ndiko nyalo miyo wamed bedo gadier ni kinde duto Jehova timo giko moko e kinde ma oseketo.​​—⁠Hab. 2:3.

Puonjruokwa, wuoyo gi Nyasaye e lamo, dhi e chokruoge maok wabare, kendo tiyo tij lendo kaachiel gi tije mamoko manyiso hera kod ng’wono, biro konyowa bedo gi chuny mar ‘dwaro mondo chieng’no mar Nyasaye orure.’ (2 Pet. 3:⁠11, 12) Jehova biro neno kindawa mosiko. Jaote Paulo paronwa niya: “Kik waol gi timo maber, nikech wanake ka ndalo ogik, ka ok wanyosore.”​​—⁠Gal. 6:9.

Kuom adier, magi ok e kinde mar weyo mondo paro maok kare owuondwa ni, odiechieng’no mar Jehova ok bi sani. Kar mano, ma e sa mar keto chunywa obed motegno, nimar odiechieng’no mar Jehova osesudo machiegni.

[Picha manie ite mar 4]

Haggai kod Zekaria nojiwo Jo-Yahudi mondo ogedi

[Picha manie ite mar 5]

Nade kapo ni wuon ot nong’eyo motelo ni jakuo ne dhi biro?