Be Ibiro Luwo Yor Hera ma Jehova Tayowago?

“Asin gi weche duto mag miriambo.”​—ZAB. 119:128.

1, 2. (a) Sama ipenjo ng’ato yo madhi kamoro, en ang’o ma diher ng’eyo kuome chon, to nikech ang’o? (b) Gin siem kaka mage ma Jehova chiwo ne jotichne, to nikech ang’o?

PAR ane wachni: Dwarore ni idhi e wuoth kamoro. Ipenjo osiepni moro migeno kendo mong’eyo yo mondo otayi. Sama onyisi yo, onyalo wachoni gimoro kaka: “Tang’ gi yo ma barono. Sain moketno jalal ji. Ji mang’eny luwega kae to gilal.” Be ibiro kawo siemno gi pek kendo winje? Wanyalo wacho ni Jehova en kaka osiepnino. Omiyowa puonj mabeyo manyalo terowa e ngima mochwere, to bende osiemowa ni watang’ gi gik maricho manyalo lalowa mi waba yo.​—Rapar 5:32; Isa. 30:21.

² E sulani koda maluwo, wabiro nono moko kuom gik manyalo lalowa, kendo kaka Osiepwa, Jehova Nyasaye konyowa tang’ kodgi. Weuru mondo wang’e ni Jehova chiwonwa siemgo nikech odewowa kendo oherowa. Odwaro ni wachop kama wadhiyoe. Owinjo malit ahinya koneno ji ka donjo e timbe maricho kendo bayo yo. (Eze. 33:11) E sulani, wabiro nono gik moko adek maricho manyalo lalowa. Mokwongo en gima ikelo gi jomoko, mar ariyo a kuomwa wawegi. Mar adek to ok wanyal kata mana neno; kata kamano, pod onyalo lalowa. Dwarore ni wang’e ni gigo gin ang’o koda kaka Wuonwa me polo puonjowa ng’eyo yo mwanyalo kwedogigo. Jandik-zaburi moro nowacho ne Jehova kama: “Asin gi weche duto mag miriambo.” (Zab. 119:128) Be isin kodgi in bende? Weuru mondo wane kaka wanyalo medo timo kamano moloyo.

Kik Iluwri Aluwa “gi Ji Mathoth”

3. (a) Ang’o momiyo nyalo bedo gima ok owinjore luwo aluwa jowuoth moko sama ok ing’eyo malong’o yo monego iluw? (b) En siem mane maduong’ mwayudo e Wuok 23:2?

³ Sama in e wuoth moro mabor, inyalo timo ang’o kapo ni ok ing’eyo malong’o yo monego iluw? Samoro inyalo neno ni iluw aluwa jowuoth mamoko​—to moloyo kapo ni ineno ni ng’enygi luwo mana yo moro achiel. Timo kamano nyalo lali. Nyalo bedo ni jowuothgo ok dhi kuma idhiyoe, kata nyalo bedo ni gin bende gilal. Kuom mano, non ane puonj moro mayudore e achiel kuom chike ma ne omi Jo-Israel machon. Jogo ma ne tiyo kaka jong’ad-bura, kata kaka joneno e buche, ne osiem kuom wach luwore ‘aluwa gi ji mathoth.’ (Som Wuok 23:2.) Onge kiawa ni en gima yot ne dhano morem donjo e obadho mar luwo aluwa ji, mi giketh bura. Kata kamano, be siem michiwo ni kik waluw ji mathoth tiyo mana kuom weche mag ng’ado bura kende? Ooyo ngang’.

4, 5. Joshua gi Kaleb ne nie tem mane kuom wach luwo ji mathoth, to ang’o ma ne okonyogi chung’ motegno?

⁴ En adier ni, wanyalo donjo e tem mar luwo ‘aluwa ji mathoth’ sa asaya. Temno bironwa apoya, kendo nyalo bedonwa matek ahinya kwede. Kuom ranyisi, par ane gima Joshua kod Kaleb ne oromogo nikech Jo-Israel wetegi. Ne gin achiel kuom ji 12 ma ne odhi nono Piny Manosingi. Kane giduogo, ji apar kuomgi nodwoko ripot marach kendo manyoso chuny. Bende ne giramo ni jopinyno moko ne gin joma ogangore moa kuom  Jo-Nefili, koth malaike ma ne ong’anjo moterore gi mon. (Chak. 6:4) Ripodgino ne en manono. Noyudo ka Ataro mar pi oseketho joma ne ogangorego higini mang’eny motelo, mi ne onge kothgi kata achiel ma ne pod ngima. Kata kamano, kata paro manono nyalo nyoso chuny joma yiegi yomyom. Mapiyo nono, ripot marach mar ji apargo ne omiyo ji ochako bedo maluor. Omiyo, ji mathoth nochako neno ni dhiyo e Piny Manosingi kaka Jehova ne osechikogi ne ok dhi bedo gimakare. Joshua kod Kaleb ne otimo ang’o e bwo chalno?​—Kwan 13:25-33.

⁵ Ne ok giluwore aluwa gi ji mathoth. Kata obedo ni oganda ne ok dwar winjogi, ji ariyogo nowacho adiera kendo chung’ e adiera​—kata obedo ni oganda ne dwaro negogi kuom chielogi gi kite! Ne giyudo kanye chir mar chung’ motegno kamano? Onge kiawa ni, gimaduong’ ne en yie ma ne gin-go. Joma nigi yie nyalo neno maler pogruok manie kind weche ma ji wacho awacha, koda singo madier mag Jehova Nyasaye. Bang’e, Joshua gi Kaleb nonyiso yiegi kuom kaka Jehova nosebedo kachopo moro kamoro kuom singone. (Som Joshua 14:6, 8; 23:2, 14.) Ne gimakore gi Nyasachgi ma gigeno, kendo ne ok gidwar miye chuny lit kuom luwo oganda ma ne onge yie. Omiyo, ne gichung’ motegno, kendo ketonwa ranyisi maber ndalogi.​—Kwan 14:1-10.

6. Wanyalo bedo e bwo tem mar luwo ji mathoth e yore mage?

⁶ Be ijayudo ka in e tem mar luwori aluwa gi ji mathoth? Kuom adier, joma ok lam Jehova kendo mochayo chikene matayo timbe maler ema ng’eny ndalogi. Ka en korka yore mag manyo mor kod yueyo, kinde mang’eny oganda ji mathoth ema miyo paro maok kare medo nya ahinya. Ginyalo ramo ni timbe mochido, gero, koda timbe juok monya e program mag televison, sinembe, koda tuke mag kompyuta ok nyal hinyo ng’ato. (2 Tim. 3:1-5) Sama iyiero yore mag manyo mor koda yueyo ne in iwuon kata ne joodi, be iweyo chuny maok dew ma jomoko nigo ema mondo ochik yiero mitimo? Donge mano nyalo nyiso ni iluwori aluwa gi ji mathoth?

7, 8. (a) Ere kaka ‘nyalowa mar paro’ itiego, to ang’o momiyo tiegruok ma kamano ber moloyo bedo abeda gi chike mang’eny? (b) Ang’o momiyo ranyisi maber mar rowere ma Jokristo keto moro chunyi?

⁷ Jehova osemiyowa mich moro maber ahinya mondo okonywa e timo yiero​—‘nyalowa mar paro.’ Kata kamano, nyalono dwarore ni otiegi ‘kokalo kuom tiyogo.’ (Hib. 5:14,  New World Translation) Luwo ji mathoth ok nyal tiego nyalowa mar paro; to kata mana bedo gi chike mang’eny morid kuom weche ma ng’ato owuon ema onego timie yiero kaluwore gi chich mar chunye. Kuom ranyisi, mano emomiyo ok ochan ne oganda Jehova kit sinembe, buge, koda kuonde Intanet maricho. Nikech kit pinyni lokore piyo, chano weche ma kamago nyalo bedo kanono. (1 Kor. 7:31) To marach moloyo, mano biro monowa ng’eyo gimoro madwarore ahinya, ma en yango malong’o kendo e yo matut puonj manie Muma kae to watimo yiero kaluwore gi puonjgo.​—Efe. 5:10.

⁸ En adier ni, seche moko yiero mwatimo kaluwore gi Muma ok bi moro ji ahinya. Rowere ma Jokristo man e skul nyalo bedo e bwo tem ma a kuom jowetegi, mar neno kendo timo gima ji duto neno kendo timo. (1 Pet. 4:4) Kuom mano, ber neno kaka Jokristo matindo gi madongo luwo yie kaka mar Joshua koda Kaleb, kuom tamruok luwore aluwa gi ji mathoth.

Kik Iluw ‘Chunyi gi Wang’i’

9. (a) Ka wanie wuoth moro, ang’o momiyo luwo aluwa kaka waparo ok dibed gima owinjore? (b) Ang’o momiyo chik mayudore e Kwan 15:37-39 ne dwarore kuom jo Nyasaye machon?

⁹ Gimachielo mar ariyo ma wabiro nono manyalo lalo ng’ato en mano ma a kuomwa wawegi. Wanyalo lero wachno kama: Kapo ni idhi e wuoth kamoro, be inyalo weyo tiyo gi map ma in-go kae to iluwo aluwa kaka iparo​—wawach ni ibaro e yo moro amora minenoe gik mabeyo malombo wang’? Kuom adier, luwo aluwa kaka iparo biro moni chopo kama idhie. Kaluwore gi wachni, non ane chik machielo ma Jehova nomiyo Jo-Israel machon. Ji mang’eny ndalogi nyalo neno ka teknegi winjo gimomiyo ne omi Jo-Israel chik mar keto usi koda tol maratiglo e riak lepgi. (Som Kwan 15:37-39.) Kata kamano, be in ineno gimomiyo ne omigi chikno? Luwo chikno ne konyo jo Nyasaye neno kendo bedo mopogre gi ogendini ma ne okiewo kodgi ma ne ok lam Jehova. Mano ne dwarore ahinya eka mondo gibed kendo gisiki kaka joma Jehova oyiego. (Lawi 18:24, 25) Kata kamano, chikno bende fwenyonwa gimoro manie iwa manyalo miyo waba yo materowa e ngima mochwere. E yo mane?

10. Ere kaka Jehova osenyiso kaka ong’eyo kit dhano maber ahinya?

¹⁰ Ne ane kaka Jehova ne onyiso joge gimomiyo ne ochiwo chikno kowacho niya: “Mondo kik uba kuluwo bang’ chunyu uwegi gi wang’u uwegi, gi timbe mag terruok ma nuluwo mokwongo.” Jehova ong’eyo maber ahinya kaka kit dhano chalo. Ong’eyo malong’o kaka yot ahinya mondo gik ma waneno gi wang’wa oywa chunywa, tiende ni gima wan e iwa. Muma siemowa kama: “Chuny dhano otimo wuond motamore nono, en gi tuwoche mang’eny: ng’ano manyalo ng’eye?” (Yer. 17:9) Kuom mano, donge inyalo neno kaka siem ma Jehova nochiwo ne Jo-Israel nowinjore? Ne ong’eyo maber ni ne ginyalo chako ng’iyo joma ne okiewo kodgi maok lam Nyasaye, mi gik ma gineno ochak ywayo chunygi. Ne ginyalo gombo bedo kaka jogo ma ne ok lam Nyasaye kae to gichako paro, neno gik moko, kendo timo kaka jogo.​—Nge. 13:20.

11. Ere kaka gik mwaneno nyalo ywayowa?

¹¹ E ndalowagi, yot ahinya mondo gik mwaneno oywa chunywa. Wadak e piny ma ji oheroe timo gik mamoro mana ringregi. Omiyo, ere kaka wanyalo tiyo gi puonj manie Kwan 15:39? Non ane wachni: Kapo ni joweteni e skul, kar tich, kata e alwora midakie, rwakore e yo makelo gombo maricho? Be ibiro ‘luwo chunyi kod wang’i,’ mi ichak timo kaka gin? To be ibiro weyo rwakruok mobidhore mondo ichak rwakori kaka jogo?​—Rumi 12:1, 2.

12, 13. (a) Ang’o monego watim kapo ni wengewa ohero rango gik maok onego warang? (b) Ang’o manyalo konyowa mondo kik wakel tem ne jomoko?

 ¹² Dwarore ahinya ni wabed joma nigi horuok. Kapo ni wengewa ohero rango kuma ok onego girang, weuru mondo wapar singruok ma Ayub ne otimo gi wengene​—nong’ado ni ok obi ng’iyo dhako maok en chiege kogombe. (Ayub 31:1) Kamano bende, e kaka Ruoth Daudi nong’ado niya: “Ok nadwar gimoro ma ok ber.” (Zab. 101:3) Gimoro amora manyalo ketho bedowa gi chuny maler koda winjruokwa maber gi Jehova en “gimoro ma ok ber.” Mano oriwo tem moro amora malombo wang’wa kendo manyalo miyo chunywa ogomb timo gik maricho.

¹³ Mopogore gi mano, kuom adier ok dwaher bedo “gimoro ma ok ber” ne jomoko e yo moro amora, ka wakelonegi tem mar paro richo. Kuom mano, wakawo gi pek puonj moting’o siem manie Muma mar bidhruok gi lewni mowinjore. (1 Tim. 2:9) Rwakruok e yo mobidhore ok en rwakruok ma chunywa wawegi ema ohero. Dwarore ni waket e paro kaka jomoko biro neno kata kawo rwakruokwa, kendo keto ber margi obed motelo ne magwa. (Rumi 15:1, 2) Kanyakla mar Jokristo nigi rowere mang’eny maketo ranyisi maber ahinya kuom wachni. Mano kaka wamor kodgi nikech gitamore ‘luwo chunygi koda wengegi,’ ka giyiero moro Jehova e gik moko ma gitimo kata mana e yo ma girwakorego!

Kik Iluw Gik ma “Kayiem Nono”

14. Samuel ne ochiwo siem mane kuom wach lawruok gi gik ma gin “kayiem nono”?

¹⁴ Wawach ni in e wuoth makalo kodi e thim maduong’ motwo maonge gimoro. Ang’o manyalo timore kapo ni iweyo yo mondo ilaw gimoro ka pi miparo ni ineno to kara en gima onge? Lawo gima kamano nyalo keloni tho! Jehova ong’eyo malong’o gik ma kamago manyalo lalowa. Non ane ranyisini. Jo-Israel ne dwaro bedo kaka ogendini ma ne okiewo kodgi, ma ne nigi ruodhi ma dhano. Kuom adier, gombo ma kamano ne en richo maduong’, nikech mano ne nyiso ni ne gitamore Jehova mondo obed Ruodhgi. Kata obedo ni Jehova ne oyienegi bedo gi ruoth ma dhano, ne ooro janabine Samuel mondo ochiwnegi siem motegno kuom wach lawruok gi gik ma “kayiem nono.”​—Som 1 Samuel 12:21.

15. Jo-Israel ne lawore gi gik ma kayiem nono e yore mage?

¹⁵ Be jogo ne paro ni bedo gi ruoth ma dhano ema ne dhi miyo giwinj ka gin gi ruoth adier, kendo minyalo gen, moloyo Jehova? Ka en kamano, to  kuom adier ne gilawore gi gik ma kayiem nono! Kendo koro ne ginyalo chako luwore gi gik ma kayiem nono moa kuom Satan. Ruodhi ma dhano ne nyalo miyo gidonj mayot e tim lamo nyiseche manono. Jogo malamo nyiseche manono paro ni nyiseche mineno kaka mag bao kata kidi​—gin gik manitie adier kendo minyalo gen, moloyo Jehova Nyasaye maok ginyal neno, ma nochweyo gik moko duto. Kata kamano, jaote Paulo nondiko ni, nyiseche manono ok gin “gimoro.” (1 Kor. 8:4) Ok ginyal neno, winjo, wuoyo, kata timo gimoro. Inyalo nenogi kata mulogi, to kapo ni ilamo kata achiel kuomgi, kuom adier ibiro lawori gi gik ma kayiem nono, mabiro keloni mana masira.​—Zab. 115:4-8.

16. (a) Ere kaka Satan wuondo ji mondo olawre gi gik ma kayiem nono? (b) Ang’o momiyo wanyalo wacho ni gik ringruok gin gik ma kayiem nono, to moloyo ka waporogi gi Jehova Nyasaye?

¹⁶ Satan pod olony e wuondo ji mondo olawre gi gik ma kayiem nono. Kuom ranyisi, osewuondo ji mang’eny keto geno margi kuom gik ringruok. Pesa, mwandu, tije ma nigi yuto mamalo, nyalo nenore kaka gik manyalo miyowa ngima maber. Kata kamano, gik ringruok biro konyowa nade kapo ni tuwo ogoyowa, yore mag yuto okethore, kata ka masira moro maduong’ otimore? Ginyalo konyo nade sama chuny ji onyosore ahinya, kendo gionge gi dwoko kuom kaka ginyalo chiko ngimagi e yo malong’o? Be ginyalo konyowa sama tho ochomowa? Ka waweyo gige ringruok mondo okaw kar wach Nyasaye, chunywa biro mana nyosore. Gige ringruok ok kel ber moro amora; gin gik ma kayiem nono. Gikone, onge ritruok moro amora ma gibiro miyowa, nimar ok ginyal medo bor mar ngima dhano, kata geng’o tuoche koda tho. (Nge. 23:4, 5) Kuom mano, mano kaka dwarore ni wane Jehova Nyasachwa kaka ng’at manitie manyalo konyowa gadier! Mana ka wabedo gi winjruok motegno kode eka wabiro yudo ritruok madier. To mano doko gweth maber ndi! Kik wajwang’e ngang’ nikech lawruok gi gik ma kayiem nono.

17. Ing’ado mar timo ang’o kuom gik manyalo lalowa ma wasewuoyoe?

¹⁷ Donge bedo ni Jehova en Osiepwa kendo Jatawa e wuodhwa mar ngima en gweth maduong’ ahinya? Ka wadhi nyime winjo siem momiyowa e yor hera kuom gik maricho manyalo lalowa​—luwo ji mathoth, chunywa, koda gik ma kayiem nono—​wabiro bedo gi nyalo mar chopo e ngima mochwere. E sula maluwo, wabiro nono gik mamoko adek ma Jehova siemowae mondo okonywa tang’ kendo sin gi yore mag miriambo moselalo ji mang’eny.​—Zab. 119:128.

Ineno Nade?

Ere kaka inyalo tiyo gi puonj manie Ndiko maluwogi?

• Wuok 23:2

• Kwan 15:37-39

• 1 Samuel 12:21

• Zaburi 119:128

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 11]

Be ijabedo e bwo tem mar luwo aluwa ji mathoth?

[Picha manie ite mar 13]

Ang’o momiyo ok owinjore luwo aluwa kaka waparo?

[Picha manie ite mar 14]

Be ilawori gi gik ma kayiem nono?