Yueyo mar Nyasaye​—En Ang’o?

‘Yueyo mar sabato pod odong’ ne oganda Nyasaye.’​—HIB. 4:9.

1, 2. En wach mane mwanyalo ng’ado kaluwore gi loko makare mar Chakruok 2:3, to mano kelo penjo mage?

SULA mokwongo e bug Chakruok nyisowa ni Nyasaye notiyo gi odiechienge auchiel maok masie mag seche 24, mondo olos piny obed kar dak mar dhano. E giko ka giko mag odiechiengego, wayudo weche mawacho ni: “Mi otieno nobetie kendo okiny nobetie.” (Chak. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Kata kamano, kuom odiechieng’ mar abiriyo, Muma wacho niya: “Nyasaye nodhi nyime gwedho odiechieng’ mar abiriyo kendo wale maler, nikech e odiechieng’no ema osebedo koyueyo kuom tichne duto ma Nyasaye osechweyo.”​—Chak. 2:3, New World Translation.

² Ne weche mawacho kanyo ni, “osebedo koyueyo.” Mano nyiso ni odiechieng’ mar abiriyo​—‘odiechieng’ yueyo mar Nyasaye—​podi ne dhi nyime e higa 1513 Ka Ndalowa Podi (K.N.P.), e kinde ma Musa nondikoe bug Chakruok. Be odiechieng yueyo mar Nyasaye pod dhi nyime? Ka en kamano, be wanyalo donjoe e ndalogi? Dwarore ahinya ni wayud dwoko mag penjogo.

Be Jehova Dhi Nyime gi ‘Yueyo’?

3. Ere kaka weche Yesu mondiki e Johana 5:⁠16, 17 nyiso ni odiechieng’ mar abiriyo pod ne dhi nyime e ndalo Jokristo mokwongo?

³ Nitie weche ariyo makonyowa ng’eyo ni odiechieng’ mar abiriyo ne pod dhi nyime e kinde Jokristo mokwongo. Mokwongo, non ane weche ma Yesu nowacho ne joma ne kwede nikech nochango ng’ato chieng’ Sabato, ma en gima ne gikawo kaka tich. Ruoth nowachonegi niya: ‘Wuora tiyo nyaka chil kawuono, an bende atiyo.’ (Joh. 5:16, 17) Tiend wechego ne en ang’o? Ber ng’eyo ni ji ne donjo ne Yesu nikech tiyo e odiechieng Sabato. Omiyo, dwoko ma ne ochiwo kowacho ni: “Wuora tiyo,” nokwero wach ma ne odonjnegono. Wanyalo wacho ni Yesu ne temo wacho ne joma ne kwedego ni: ‘Wuora koda an, watimo tich machalre. Nikech Wuora osedhi nyime katiyo e Sabatone mosekawo higini gana mang’eny, ok rach mondo an bende adhi nyime tiyo, kata mana e odiechieng Sabato.’ Omiyo, Yesu ne temo nyiso ni kuom wach piny, odiechieng’ maduong’ mar Sabato mar yueyo mar Nyasaye, ne pok orumo e ndalone. *

4. En wach mane ma Paulo chiwo manyiso ni odiechieng’ mar abiriyo pod ne dhi nyime e ndalone?

⁴ Jaote Paulo konyowa ng’eyo gimachielo manyiso ni yueyo mar Nyasaye podi ne dhi nyime e ndalone. Konwoyo weche manie Chakruok 2:2 e wi yueyo mar Nyasaye, Paulo nondiko kotelne gi much Nyasaye niya: ‘Wan mwaseyie, wadonjo e yueyono.’ (Hib. 4:3, 4, 6, 9) Omiyo, odiechieng’ mar abiriyo pod ne dhi nyime e ndalo Paulo. Odiechieng yueyono ne onego omed dhi nyime kuom ndalo maromo nade?

5. Ang’o momiyo ne oket odiechieng’ mar abiriyo, to karang’o ma dwarono biro chopo chuth?

⁵ Mondo mi wadwok penjono, nyaka wang’e gimomiyo ne oket odiechieng’ mar abiriyo.  Chakruok 2:3 lero gimomiyo niya: “Nyasaye nodhi nyime gwedho odiechieng’ mar abiriyo kendo wale maler.” Odiechiengno ‘ne owal maler,’ tiende ni Jehova nokete tenge​—mondo mi obi ochopgo dwarone. Dwarono en ni mondo chwo gi mon mawinjo Nyasaye obi odag e piny kendo ritogo kaachiel gi rito ngima duto man e iye. (Chak. 1:28) Okang’ mar chopo dwarono emomiyo Jehova Nyasaye kod Yesu Kristo, ‘Ruodh sabato,’ osebedo ka “tiyo nyaka chil kawuono.” (Math. 12:8) Odiechieng yueyo mar Nyasaye biro dhi nyime nyaka kinde ma dwarone motudore gi odiechieng’no chop chuth, tiende ni e giko Loch Kristo mar Higini Gana Achiel.

Kik ‘Wapodhi e Luwo Kido Marachno mar Tamruok Winjo Wach’

6. Gin ranyisi mage ma bedonwa kaka siem, to en puonj mane mwanyalo yudo kuomgi?

⁶ Ne oler ne Adam gi Hawa wach dwaro mar Nyasaye, kata kamano ne gitamore timo kaluwore gi dwarono. En adier ni Adam gi Hawa ema ne gin dhano mokwongo ma noluwo yor chayo chik. Nyaka a kanyo, nitie tara mang’eny mag jomoko mabende osechayo chik. Kata mana oganda Israel ma ne gin joma Nyasaye noyiero, nopodho e luwo kido mar tamruok winjo wach. To ber ng’eyo ni Paulo nosiemo Jokristo mokwongo ni kata mana moko kuomgi ne nyalo podho e obadhono mana kaka Jo-Israel machon. Nondiko kama: “E momiyo, timuru matek mondo wadonji e yueyono, mondo kik ng’ato opodhi koluwo kido marachno mar tamruok winjo wach.” (Hib. 4:11) Ne ni Paulo nyiso ni tamruok winjo wach nyalo mono ng’ato donjo e yueyo mar Nyasaye. Mano tiende en ang’o kuomwa? Kapo ni wanyalo ng’anjo ne dwaro mar Nyasaye e yo moro amora, be mano nyalo monowa donjo e yueyo mar Nyasaye? Kuom adier, dwarore ahinya ni wang’e dwoko mar penjono, omiyo wabiro medo none. Kata kamano, gie sani, weuru wane weche momedore mwanyalo puonjore e wi donjo e yueyo mar Nyasaye, kokalo kuom nono ranyisi marach ma Jo-Israel noketo.

“Ok Ginidonj Ngang’ e Yueyona”

7. Ang’o ma Jehova ne dwaro kane oreso Jo-Israel a e tuech Misri, to ne dwarore ni gitim nade?

⁷ E higa 1513 K.N.P., Jehova noelo ne jatichne Musa dwarone kuom Jo-Israel. Nyasaye nowacho kama: “Aselor mondo awargi e luet Jo-Misri, mondo agolgi a e pinyno [Misri], akelgi e piny maber kendo malach, e piny mopong’ gi chak gi mor kich.” (Wuok 3:8) Mana kaka Jehova nosesingo ne Ibrahim kwargi, dwaro mar Nyasaye mar reso Jo-Israel a “e luet Jo-Misri” ne en ni mondo olosgi kaka oganda mar joge. (Chak. 22:17) Nyasaye nomiyo Jo-Israel chike ma ne dhi miyo gidag ka gin gi winjruok maber kode. (Isa. 48:17, 18) Ne owacho ne Jo-Israel niya: ‘Ka nuwinj dwonda adieri, kendo mako muma mara [kaka ondiki e Chik], eka unubedna libamba moyier e kind libembini duto, niwira piny duto en mara.’ (Wuok 19:5, 6) Kuom mano, mondo Jo-Israel odhi nyime bedo gi winjruok maber gi Nyasaye, ne nyaka giwinj dwonde.

8. En kit ngima machalo nade ma Jo-Israel dine obedogo bed ni ne giwinjo Nyasaye?

⁸ Par ane kaka ngima dine obedo ka dipo ni Jo-Israel nowinjo dwond Nyasaye! Jehova dine ogwedho puothegi koda jambgi. Jowasikgi dine ok obedo gi teko mosiko e wigi. (Som 1 Ruodhi 10:23-27.) Mesia dine obiro kendo yudo Israel ka nie e bwo lochgi giwegi kaka oganda, to ok ka gin e bwo loch Jo-Rumi. Israel dine obedo pinyruoth maketo ranyisi maber ne ogendini molworogi, ka mano nyiso adier ni winjo Nyasaye madier kelo gweth mag chuny koda mag ringruok.

9, 10. (a) Ang’o momiyo gombo ma Israel ne nigo mar dok Misri ne en ketho marach ahinya? (b) Ere kaka dok Misri dine oketho lamo mar Jo-Israel?

⁹ Mano kaka Israel ne nigi thuolo makende​—timo gik moko kaluwore gi dwaro mar Jehova, kendo mano ne dhi kelo gweth ok mana ne gin giwegi, to gikone ne joot duto mag piny mangima! (Chak. 22:18) Kata kamano, tieng’  ma ne ong’anjono duto ne ok onyiso chuny mar bedo oganda ma loso pinyruoth ma Nyasaye tayo. Parie ni ne gidwaro kata mana dok Misri! (Som Kwan 14:2-4.) Omiyo, ere kaka dokgi Misri ne dhi konyo dwaro mar Nyasaye mar loso Israel obed pinyruoth maketo ranyisi maber? Timo kamano ne ok dhi konyo kata matin. Kuom adier, ka Jo-Israel ne nyalo dok e tuech mar Misri, ne ok dhi bedonegi mayot ngang’ luwo Chik Musa, kata yudo kony kuom chenro ma Jehova noketo mar weyonegi richogi. Mano kaka ne gin dhand ringruok maok ne mabor kata matin! Omiyo ok kawwa gi wuoro ni Jehova nowacho e wi jong’anjogo niya: “Nasin kod tieng’no, mi nawacho niya, ‘Ndalo duto chunygi obayo yo, pod ok ging’eyo yorena.’ Omiyo nakuong’ora ka mirima omaka, kawacho ni, ‘Ok ginidonj ngang’ e yueyona.’”​—Hib. 3:10, 11; Zab. 95:10, 11.

¹⁰ Kuom dwaro dok Misri, oganda morochoreno nonyiso ni ok ne gikawo gweth mag chuny ma ne giseyudo gi pek madwarore, ka gineno ni ber gidog ne chiemo kaka mahatsiri, gi kitungu, gi shumi ma ne yudore Misri. (Kwan 11:5) Mana kaka Esau jal ma ne ok okawo gi pek gik maler, jong’anjogo ne oikore mar jwang’o gikeni maduong’ mar chuny, mana nikech chiemo moro mamit.​—Chak. 25:30-32; Hib. 12:16.

11. Ere kaka tim ng’anjo mar Jo-Israel e ndalo Musa nomulo wach dwaro mar Nyasaye?

¹¹ Kata obedo ni tieng’ mar Jo-Israel ma ne owuok Misri ne ong’anjo, Jehova ne odhi nyime “tiyo” konano mondo mi ochop dwarone, ka gie kindeni koro nochomo wang’e kuom tieng’ ma ne dhi luwo. Tieng’ manyienno ne winjo wach moloyo wuonegi. Kaluwore gi kaka Jehova nochiko, ne gidonjo e Piny Manosingi, mi gichako bedo gi loch e wiye. E Joshua 24:31, wasomo kama: “Israel notiyo ni Jehova ndalo duto mag Joshua, kod ndalo duto mag jodongo ma nomedo ndalo bang’ Joshua, ma nong’eyo tich duto mar Jehova ma nosetiyo kuom Israel.”

12. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni donjo e yueyo mar Nyasaye en gima nyalore ndalogi?

¹² Kata kamano, tieng’ ma ne winjo Nyasayeno gikone ne orumo, mi kargi ne okaw gi tieng’ machielo ma “nekiya Jehova kata tichno ma nosetimo ni Israel.” Kuom mano, “nyithind Israel notimo marach e nyim wang’ Jehova, ka gitiyo ni Baal.” (Bura 2:10, 11) Piny Manosingi ne ok obedonegi kar “yueyo” madier. Nikech timgi mar ng’anjo, ne ok gibedo gi winjruok maber kendo masiko e kindgi gi Nyasaye. Kowuoyo e wi ndalo ma ne dhi biro bang’e, Paulo nondiko niya: “Ka Joshua di ne migi [Jo-Israel] yueyono, Nyasaye ok dowuoyo achien kuom chieng’ machielo. Omiyo, yueyo mar Sabato pod odong’ ni oganda Nyasaye.” (Hib. 4:8, 9) “Oganda Nyasaye” ma Paulo ne wuoyoe kanyo ne gin Jokristo. Be mano nyiso ni Jokristo ne nyalo donjo e yueyo mar Nyasaye? Ee, mano en adier chuth​—Jokristo ma Jo-Yahudi koda maok Jo-Yahudi bende!

 Donjo e Yueyo mar Nyasaye Tamo Jomoko

13, 14. En tudruok mane ma ne nitie e kind mako Chik Musa kod donjo e yueyo mar Nyasaye (a) e ndalo Musa? (b) e kinde Jokristo mokwongo?

¹³ Kane Paulo ondiko ne Jokristo ma Jo-Hibrania, chunye ne ok mor nikech jomoko kuomgi ne ok tim gik manyiso ni giluwore gi yo ma Nyasaye ne chopogo dwarone kindeno. (Som Jo Hibrania 4:1.) E yo mane? Timgino ne otudore gi wach mako Chik Musa. Kuom higini madirom 1,500, Ja-Israel moro amora ma ne dwaro dak kaluwore gi dwaro mar Nyasaye, nyaka ne makre gi Chik. Kata kamano, bang’ tho Yesu, Chikno ne ogol oko. Jokristo moko ne ok ofwenyo mano, kendo ne gichuno wach dhi nyime mako weche moko motudore gi Chik. *

¹⁴ Kuom Jokristo ma noramo ni nyaka to gimakre gi Chik, Paulo noleronegi ni tij dolo maduong’ mar Yesu, singruok manyien, koda hekalu mar ranyisi, duto ne nigi duong’ moloyo mago ma ne nitiere ka kinde Jokristo podi. (Hib. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Omiyo, dibed ni ka en gi wach mako Chik Sabato mar juma e paro, Paulo nondiko e wi thuolo makende mar donjo e odiechieng yueyo mar Jehova, kama: “Yueyo mar Sabato pod odong’ ni oganda Nyasaye. Nimar ng’a mosedonjo e yueyo mar Nyasaye oseyueyo koweyo tichne owuon, mana kaka Nyasaye bende noyueyo koweyo tichne owuon.” (Hib. 4:8-10) Jokristo ma Jo-Hibraniago ne nyaka we paro ni Jehova ne nyalo yie kodgi nikech makruokgi gi timbe moko motudore gi Chik Musa. Chakre e Pentekost 33 E.N., ng’wono mar Nyasaye koro oseket kuom jogo maketo yie kuom Yesu Kristo.

15. Ang’o momiyo winjo wach en gima dwarore ahinya mondo omi wadonji e yueyo mar Nyasaye?

¹⁵ Ang’o ma ne omono Jo-Israel e ndalo Musa donjo e Piny Manosingi? Tamruok winjo wach. Ang’o ma ne mono Jokristo moko e ndalo Paulo donjo e yueyo mar Nyasaye? Mana wach achielno​—tamruok winjo wach. Fwenyo ni Chik nosechopo gimomiyo ne okete ne otamogi, kendo ni koro Jehova ne tayo joge e yo mopogore.

 Donjo e Yueyo mar Nyasaye Ndalogi

16, 17. (a) Donjo e yueyo mar Nyasaye tiende ang’o ndalogi? (b) En ang’o mibiro non e sula maluwo?

¹⁶ Jokristo mang’eny ndalogi ok nyal chuno ni nyaka to waluw wach moro motudore gi Chik Musa ni mondo eka wayud warruok. Weche ma Paulo nondiko ne Jo-Efeso kokalo kuom roho Nyasaye, nyiso ayanga niya: “Nimar oresou gi ng’wono kuom yie. To un ok e ma umiyo mano otimore; en mich Nyasaye. Ok oa kuom tim ma ng’ato timo, mondo kik ng’ato opakre.” (Efe. 2:8, 9) Ka en kamano, kare donjo e yueyo mar Nyasaye tiende ang’o kuom Jokristo? Jehova noketo tenge odiechieng’ mar abiriyo​—odiechieng yueyo mare—​mondo omi dwarone motudore gi piny ochop chuth. Wanyalo donjo e yueyo mar Jehova​—kata riwore kode e yueyone—​kuom winje kendo timo gik maluwore gi dwarone e kindeni, kaka ielonwago kokalo kuom riwruok mar oganda mare.

¹⁷ Mopogore gi mano, ka wachayo puonj kod siem moa e Muma, ma kweth mar jatichno mogen kendo mariek miyowa, kendo nyiso wich teko kuom yiero luwo yorewa wawegi, wabiro bedo ka joma kwedo dwaro mar Nyasaye modhi nyime elonwa. Mano nyalo ketho winjruokwa maber gi Jehova. E sula maluwo, wabiro nono weche moko ma oganda Nyasaye hinyo romogo pile, kendo nono kaka yiero mwatimo kuomgi, obed mar winjo kata chayo, nyalo konyo e ng’eyokabe kuom adier wasedonjo e yueyo mar Nyasaye.

[Weche moler piny]

Penjo Monego Opar Matut

• Ang’o momiyo Nyasaye noketo odiechieng’ mar abiriyo mondo obed odiechieng’ yueyo mare?

• Ere kaka wanyalo ng’eyo ni odiechieng’ mar abiriyo pod dhi nyime ndalogi?

• Ang’o ma ne omono Jo-Israel e ndalo Musa kaachiel gi moko kuom Jokristo mokwongo donjo e yueyo mar Nyasaye?

• Donjo e yueyo mar Nyasaye tiende ang’o ndalogi?

[Penjo mag Puonjruok]

[Blab manie ite mar 27]

Wanyalo donjo e yueyo mar Jehova e ndalogi kuom winje kendo timo gik maluwore gi dwarone e kindeni kaka ielonwago kokalo kuom riwruok mar oganda mare

[Piche manie ite mar 26, 27]

Ang’o ma kinde duto dwarore mondo omi oganda Nyasaye odonji e yueyo mar Nyasaye?