Jehu Kedo ne Lamo Maler

JEHU ne en ng’at ma ne kedo ne lamo maler. E chopo migawono, ne en jakinda, jal makawo okang’ piyo, jasinani, kendo jachir. Jehu nonyiso kido mabeyo ma onego waluw.

Jehu noyudo migawone e diere ma Israel ne nie e bwo chal marach. Pinyno ne nie bwo Jezebel dhako marach, ma ne en chi Ahab kendo ne en min Joram, ruoth ma ne locho e kindego. Nojiwo lamo mar Baal koketho lamo mar Jehova, nonego jonabi Nyasaye, kendo noketho pach ji gi “rochruok” kod “timbene mag juok.” (2 Ruo. 9:22; 1 Ruo. 18:4, 13) Jehova nochiko ni mondo oketh jood Ahab duto, moriwo nyaka Joram kod Jezebel. Jehu ema ne dhi telo e timo kamano.

Wakwongo somo wach Jehu ei Ndiko, kobet gi jotend lweny kane Jo-Israel kedo gi Jo-Suria e Ramoth-gilead. Jehu ne nigi migawo maduong’ e lweny, ma dibed kata ni ne en jatend jolweny mag Israel. Janabi Elisha nooro achiel kuom yawuot jonabi mondo odhi owir Jehu mondo Jehu obed ruoth, kendo chike ni oneg chwo duto mag jood Ahab ma noseng’anjo.—2 Ruo. 8:28; 9:1-10.

Kane jolweny wetene openje wach limbe janabino, Jehu ne luor wacho. Kata kamano, kane omed none, nowacho gima ne oa timore, kendo en kaachiel gi joge, ne gichako loso chenro mar kedo gi Joram. (2 Ruo. 9:11-14) Nyalo bedo ni ji ne ok mor kendo ne gisechako ng’anjo nikech timbe jood ruoth koda timbe mag Jezebel. Kata kamano, Jehu noparo matut mondo oyud yo maber ma nonyalo chopogo migawone.

Ne oyudo Ruoth Joram osehinyore e lweny, mi nodhi e dala mar Jezreel, kogeno chango. Jehu nong’eyo ni mondo chenro mare odhi maber, wach chenrono ne ok onego ochop Jezreel. Jehu nowacho kama: ‘Kik uyie kata ng’ato achiel owuog e dala, mar dhiyo hulo wach e Jezreel.’ (2 Ruo. 9:14, 15) Dibed ni nong’eyo ni nyalo bedo ni jomoko mochung’ korka Joram ne nyalo kedo kode. Jehu ne dwaro neno ni gima kamano ok timre.

RIEMBO KAKA MAR JANEKO!

Nikech nodwaro poyo ji, Jehu nodhi koriembo gari mar ambuor wuok Ramoth-gilead nyaka Jezreel, ma ne en mail 45 (kilomita 72). Kane Jehu chiegni chopo, jang’icho ma ne nie osuri mar ohinga noneno “oganda mar Jehu.” (2 Ruo. 9:17) Nyaka bed ni Jehu nodhi gi jolweny mogwaro mondo omi obed gadier mar chopo migawono.

 Bang’ neno ka Jehu jal ma jachir oidho achiel kuom gechego, jang’ichono nokok kama: “Oriembo ka janeko.” (2 Ruo. 9:20) Kata ka Jehu ne jariemboga kamano pile, yo ma ne oriembogo gie kindeni nyaka bed ni ne en ka janeko ndi.

Bang’ tamre wacho gimoro amora ne ji ariyo ma ne oorne, Jehu noromo gi Ruoth Joram kod Ahazia ruodh Juda, ka ng’ato ka ng’ato kuomgi nie gache. Penjo ma Joram nopenjo ni, “Wach ber, Jehu?,” Jehu nodwoke gi mirima kama: “Wach ber nade ka pod rochruok mag meru Jezebel gi timbene mag juok ng’eny kama?” Nikech dwokono ne obwoge, Joram nolokore mondo oringi. Kata kamano, Jehu ne okawo okang’ mapiyo moloye! Nowuodho asere mochwowogo chuny Joram, mi ruodhno olwar e gache motho. Kata obedo ni Ahazia to noringo, bang’e Jehu nomanye kendo neno ni onege.—2 Ruo. 9:22-24, 27.

Ng’at machielo kuom jood Ahab ma koro ne idhi neg, ne en Jezebel ma ne chi ruoth. Jehu noluonge kare ni “dhako mokuong’ni.” Sama Jehu ne donjo e Jezreel, noneno Jezebel ka ng’icho gi dirisa mar od ruoth. Gikanyono, Jehu nochiko jotich mag od ruoth mondo owit Jezebel piny koa e dirisa. Kae to Jehu noweyo ambuoche mondo onyon kitundu dhako ma ne onjawo timbe Israel duto. Bang’ mano, Jehu nonego jomamoko mag od Ahab ruoth marach.—2 Ruo. 9:30-34; 10:1-14.

Kata obedo ni tim gero ok owinjore, onego wang’e ni e ndalogo Jehova ne tiyo gi jotichne e chiwo buchene mag kum. Ndiko wacho ni: ‘Keth mokethgo Ahazia noa kuom Nyasaye, niwira Ahazia ne odhi ir Joram, ka nosebiro, nowuok kod Joram dhi ir Jehu wuod Nimshi, ma Jehova nosewiro mondo otiek dhood Ahab.’ (2 Weche 22:7) Sama Jehu nowito kitundu mar Joram kowuok e gari, nofwenyo ni mano nochopo singo mar Jehova ni ne odhi kelo kum ne Ahab nikech tho mar Naboth. E wi mano, ne oyudo osechik Jehu mondo ‘ochul kuor nikech remb jotich Nyasaye’ ma Jezebel nochwero.—2 Ruo. 9:7, 25, 26; 1 Ruo. 21:17-19.

Kindegi, onge jatich Jehova makedo e yor ringruok gi joma kwedo lamo maler. Nyasaye wacho kama: “Chulo kuor en mara.” (Hib. 10:30) Kata kamano, mondo mi gigol oko jogo manyalo ketho jo kanyakla, nyalo  dwarore ni jodongo ma Jokristo obed gi chir kaka mar Jehu. (1 Kor. 5:9-13) Kendo dwarore ni jokanyo duto mag kanyakla otang’ kik giriwre gi jogo mosegol oko mar kanyakla.—2 Joh. 9-11.

JEHU NE TIYO NE JEHOVA GI KINDA

Wanyalo ng’eyo chuny ma Jehu ne nigo e chopo migawone kuom somo weche manowacho ne Jehonadab niya: “Bi wadhi mondo ine miyumo [“kinda,” New World Translation] mara kuom Jehova.” Jehonadab ne oyie dhi kode, moidho gach Jehu kendo dhi kode nyaka Samaria. Kane gin kuno, Jehu ‘notimo rieko, mondo oneg jo ma ne lamo Baal.’—2 Ruo. 10:15-17, 19.

Jehu nolando ni nodwaro timo “liswa maduong’” ne Baal. (2 Ruo. 10:18, 19) Jasomo moro wacho kama: “Mago gin weche mariek ma Jehu notiyogo.” Kata obedo ni wach motigo kanyo “kinde mang’eny ochung’ne ‘liswa,’ inyalo ti kode bende kiwuoyo kuom tim ‘nego’ joma ong’anjo.” Nikech Jehu ne dwaro ni kata ng’at achiel kuom jolam Baal kik bare, ne ochokogi giduto e od Baal kendo neno ni girwako lepgi mifwenyogigo. “Gikanyono ka nosetieko chiwo misango miwang’o,” Jehu nochiko chwo 80 ma ne nigi ligengini mondo oneg jolam Baal. Kae to nochiko mondo oketh od Baal kendo yango kanyo kaka kar minyaga, kata kar dhi oko, mamiyo kanyo koro ok ne ditigo e lamo.—2 Ruo. 10:20-27.

En adier ni Jehu nochwero remb ji mang’eny. Kata kamano, Ndiko wuoyo kuome kaka ng’at ma jachir ma nogonyo Israel kuom loch marach mar Jezebel kod joode. Mondo jatelo moro amora e Israel otim gima kama, ne nyaka obed jachir, kendo jakinda. Buk moro malero Muma wacho kama: “Tijno ne tek ahinya, to ne otime e yo mong’ith chuth. Nyalo bedo ni kawo okenge mayomyom dine ok otieko lamo mar Baal e Israel.”

Onge kiawa ni chal ma Jokristo nitiere ndalogi bende dwaro ni ginyis kido moko ma Jehu ne nigo. Kuom ranyisi, wanyalo timo nade ka wan e bwo tem mar timo gimoro ma Jehova kwero? Onego wakaw okang’ mapiyo kendo mar chir e kwedogo. Kodok korka chiwruokwa ne Nyasaye, nyaka wanyis kinda ne Jehova maok wayie gi timbe kata joma piem kode.

NE NI ISIKO KIWUOTHO E CHIK JEHOVA

Giko mar siganano miyowa siem moro. Jehu ‘ok noweyo luwo nyiroye mag dhahabu ma ne nie Bethel kendo e Dan.’ (2 Ruo. 10:29) Ere kaka ng’at ma ne nenore ni jakinda ahinya ne lamo maler, ne nyalo yie gi tim lamo kido?

Nyalo bedo ni Jehu ne paro ni mondo pinyruodh Israel osiki kopogore gi mar Juda, ne dwarore ni pinjeruodhi ariyogo opog lamo bende. Omiyo, mana kaka ruodhi motelo mag Israel notimo, en bende notemo ketogi mopogore kuom jiwo lamo mar nyiroye. Kata kamano, mano ne dhi nyiso ni ne oonge yie kuom Jehova ma ne oyudo osekete obed ruoth.

Jehova nopwoyo Jehu nikech ‘nosetimo maber kuom tim mitimo makare e wang’ Nyasaye.’ Kata kamano, Jehu “ne ok odewo wuotho e chik mar Jehova, Nyasach Israel, gi chunye duto.” (2 Ruo. 10:30, 31) Kiketo e paro gik moko duto ma Jehu nosetimo motelo, en gima lit ni achien ne ok odewo wuotho e chik Jehova. Kata kamano, nitie puonj mwayudo kuom wachni. Nyaka wakaw winjruokwa gi Jehova gi pek duto madwarore. Odiechieng’ kodiechieng’, dwarore ni wanyag chuny mar makruok gi Nyasaye kokalo kuom puonjruok Wachne, paro matut kuome, kod wuoyo e lamo gi Wuonwa me polo. Kuom mano, weuru mondo watang’ ahinya kendo wane ni wasiko ka wawuotho e chik Jehova gi chunywa duto.—1 Kor. 10:12.

[Sanduk manie ite mar 4]

Sigand Jehu Oko mar Muma

Jo akwede hinyo keto kiawa kabe jogo miwuoyo kuomgi ei Ndiko ne gin joma ne nitie adier. Kuom mano, be wanyalo yudo sigand Jehu oko mar Muma?

Nitie gik mondik maok tin ne adek, ma ne oyud e Asuria machon ma hulo nying’ ruodh Israelno gi nyinge. Achiel kuomgi temo nyiso Jehu kata achiel kuom jootene, ka kulore ne Ruoth Shalmaneser III mar Asuria kendo chiwone mich gi luor. Weche mondik kanyo wacho kama: “Chiwo mar Jehu (Ia-ú-a), wuod Omri (Hu-um-ri); ne ayudo kuome fedha, dhahabu, bakul mar dhahabu (saplu-bowl), njagi, okombe kod ndope mag dhahabu, gir ting’ mar fedha, luth mar ruoth, kod puruhtu mar bawo [tiend wach mogikno ok ong’ere].” Jehu ne ok en “wuod Omri” achiel kachiel, kata kamano iluonge kamano kiwuoyo kuom ruodhi mag Israel, dibed ni nikech huma mar Omri kod tij gedo ma nogerogo dala maduong’ mar Samaria.

Pok oyud jomamoko masiro wach ma ruodh Asuria nowacho ni, Jehu ne okelone mich. Kata kamano, ohulo nying’ Jehu nyadidek—e kidi moro, e kido molos mar Shalmaneser, kod e sigand ruodhi mag Asuria. Weche monyisgo nyiso maler ni Jehu ma Muma wuoyo kuome, ne en ng’at ma ne nitie adier.