Puonjri Rito Kuom Luwo Ranyisi mar Joote Yesu
Puonjri Rito Kuom Luwo Ranyisi mar Joote Yesu
“Urit koda.”—MATH. 26:38.
ANG’O MINYALO PUONJRI KUOM:
Rito mondo onyiswa kar lendo?
Bedo kwarito e yor lamo?
Lendo e okang’ malach kata obedo ni iromo gi pek moko?
1-3. Ere kaka joote ne oweyo maok girito e otieno mogik mar ngima Yesu e piny, to ang’o manyiso ni ne gipuonjore kuom ketho margi?
TEMIE paro gima ne timore e otieno mogik mar ngima Yesu e pinyka. Yesu nie puodho mar Gethsemane, man yo wuok chieng’ mar Jerusalem, ma en achiel kuom kuonde ma ne ohero dhiyoe. En kuno gi jootene mochung’ motegno. Nikech pache koda chunye chandore ahinya, Yesu manyo kama okuwe mondo olem.—Math. 26:36; Joh. 18:1, 2.
2 Adek kuom jootene, Petro, Jakobo, koda Johana, sudo gi Yesu nyaka e iye matin e puodhono. Yesu wachonegi kama: “Beduru ka, urit koda,” kae to omedo sudo matin mondo olem. Sama oduogo, oyudo ka nindo otero osiepenego. Okwayogi kendo kama: “Rituru.” Kata kamano, nindo terogi nyadiriyo kendo! Bang’e e otieno achielno, rito e yie tamo joote duto. Parie ni ne gijwang’o nyaka Yesu mi giringo!—Math. 26:38, 41, 56.
3 En adier ni jootego ne owinjo marach nikech ne ok girito. Mapiyo, jootego, ne opuonjre kuom ketho margi. Bug Muma mar Tich Joote nyiso ni bang’e ne giketonwa ranyisi maber mar bedo joma rito. Nyaka bed ni ranyisi margi mar chung’ motegno nojiwo Jokristo wetegi mondo otim kamano bende. Gie sani, moloyo kinde moko duto, dwarore ni wabed ka warito e yie. (Math. 24:42) Weuru wanon ane weche adek mwanyalo puonjore e bug Tich Joote, manyalo konyowa rito e yie.
RITO MONDO ONYISGI KAR LENDO
4, 5. Ere kaka roho maler nochiko Paulo gi jowetene?
4 Mokwongo, jopuonjre ne orito mondo onyisgi kar lendo. E sigana moro ei Muma, inyisowa kaka Yesu ne otiyo gi roho maler ma Jehova ne osemiye, kochikogo Paulo koda jolendo wetene e wuodhgi moro mar lendo. (Tich 2:33) Weuru mondo wanon ane ndachgi.—Som Tich Joote 16:6-10.
5 Paulo, Sila, koda Timotheo, ne osewuok e dala manie Lustra e milambo mar Galatia. Bang’ odiechienge moko, ne gichopo e ndara moro maduong’ mar Rumi mochomo yo yimbo madhi nyaka e gwenge moko mag Asia ma ne opong’ gi ji. Ne gidwaro luwo yorno mondo gilim gwenge ma gana mang’eny mag ji ne nyalo winjoe wach Kristo. Kata kamano, gimoro ne otamogi luwo yorno. Kwan matindo 6 wacho kama: ‘Ne giwuotho e piny Frugia gi Galatia, to roho maler nokwerogi yalo wach e Asia.’ E yo moro maok onyis ayanga, roho maler ne otamo jowuothgo lendo e Asia. Nenore maler ni kokalo kuom roho maler, Yesu ne dwaro chiko Paulo gi jowetene mondo odhi kama opogore.
6, 7. (a) Ang’o ma ne otimore ne Paulo gi jowuoth wetene kane gichiegni chopo Bithunia? (b) Jopuonjre nong’ado mar timo ang’o, to weche nobedo nade?
6 Jowuoth ma jokindago ne ochomo kanye? Kwan matindo 7 lero kama: ‘Eka kane gichopo e tong’ piny Musia, ne gitemo donjo e piny Bithunia, to roho mar Yesu ne ok oyienigi.’ Nimar ne osetamgi lendo e Asia, Paulo gi jowetene koro ne jochomo yo masawa, ka gidwaro lendo e gwenge mag Bithunia. Kata kamano, kane gichiegni chopo Bithunia, Yesu kendo notiyo gi roho maler e tamogi. Nyaka bed ni chop kanyo, jogo ne owuoro ahinya. Ne ging’eyo wach ma ne onego giland koda kaka ne onego gilendi, kata kamano ne ok ging’eyo kar lendo. Wanyalo keto wachno kama: Ne giseduong’o dhoot madonjo Asia—to dhoodno ne ok ayawore. Ne giseduong’o dhoot madonjo Bithunia—kae bende ne ok ayawnegi. Be ne gigik kanyo? Ooyo, jolendo ma jokindago ok ne otimo kamano!
7 Koro jolendogo nong’ado mar timo gima nyalo miyo wawuor matin. Kwan matindo 8 wachonwa kama: ‘Ne gikadho Musia, mi gilor Troa.’ Kuom mano, jowuothgo ne ochomo yo yimbo kendo wuotho kuom kilomita 563 (350 mail), ka gikalo gwenge mopogore opogore nyaka gichopo e wath mar Troa, ma ne en wath makonyo ji chopo mayot Makedonia. Ka gin kuno, Paulo gi jowetene ne odwong’o dhoot, to gie kindeni ma ne en kinde mar adek, dhoot noyaworenegi malach! Kwan matindo 9 nyisowa weche manoluwo kama: “Gotieno Paulo noneno fweny: ja Makedonia moro nochung’, ka hombe niya, ‘Bi lokani Makedonia, ikonywa.’” Gikone, Paulo koro nong’eyo kar lendo. Maok giketho seche, ne giidho yie mochomo Makedonia.
8, 9. En wach mane mwanyalo puonjore e sigand wuodh Paulo?
8 En wach mane mwanyalo puonjore kuom siganano? Ng’e ni, roho mar Nyasaye nochiko Paulo mana bang’ kane osewuok ochomo Asia. Bende, mana bang’ ka Paulo ne chiegni gi Bithunia eka Yesu ne otame. Kendo gikone, mana bang’ ka Paulo nosechopo Troa, eka Yesu ne ochike mondo odhi Makedonia. Kaka Wi kanyakla, Yesu nyalo chikowa e yo machalo gi mano. (Kol. 1:18) Kuom ranyisi, nyalo bedo ni iseparo mar tiyo kaka painia, kata dhi lendo kuonde ma jolendo dwaroree ahinya. Kata kamano, nyalo bedo ni mana bang’ ka isekawo okang’ mar chopo dwarono, eka Yesu biro chiki kokalo kuom roho mar Nyasaye. Kuom ranyisi: Dereba nyalo chiko mtoke mondo obar korachwich kata koracham, to mana ka mtokano ringo. Kamano bende, Yesu nyalo chiko kata konyowa mondo wati ne Nyasaye e okang’ momedore, to mana ka wasechako timo gimoro—tiende ni watimo kinda mar chopo dwarono.
9 To nade kapo ni kinda miketo ok kel nyak mapiyo? Be onego iwe temo, kiparo ni roho mar Nyasaye ok chiki? Ber ng’eyo ni Paulo bende ne oromo gi gik ma ne nyalo dwoke chien. Kata kamano, ne odhi nyime manyo kendo dwong’o, mi nyaka noyudo dhoot ma noyaworene. Kamano bende, ka itimo sinani e manyo “dho ot malach mar tich,” in bende ibiro yudo gweth.—1 Kor. 16:9.
RITO E YOR LEMO
10. En ang’o manyiso ni nano e lamo en gimadwarore mondo mi wabed kwarito?
10 Koro, weuru wanon ane wach mar ariyo mwanyalo puonjore kuom ranyisi mar owete ma Jokristo mokwongo: Ne girito e yor lemo. (1 Pet. 4:7, Luo New Testament) Nano e lemo en gimadwarore ahinya mondo mi wabed kwarito. Ng’e ni, kinde matin nono kane pok omak Yesu e puodho mar Gethsemane, Yesu nonyiso jootene adek kama: ‘Rituru kendo lemuru.’—Math. 26:41.
11, 12. Ang’o momiyo Herode ne sando Jokristo moriwo nyaka Petro, to notimo kamano nikech ang’o?
11 Petro, mabende ne nitie e kindeno, bang’e ne oneno owuon kaka lamo gi kinda konyo. (Som Tich Joote 12:1-6.) E chakruok mar sulano, waneno kaka Herode nosando Jokristo mondo mi onenre maber e wang’ Jo-Yahudi. Nyalo bedo ni nong’eyo ni Jakobo ne en jaote ma ne chiegni ahinya gi Yesu. Kuom mano, Herode ne omiyo oneg Jakobo “gi ligangla.” (Kwan matindo 2) Mano nomiyo kanyakla olalo jaote ma ne ogen ahinya. Mano kaka masirano ne otemo yie mar owete!
12 Ang’o ma Herode notimo bang’ mano? Kwan matindo 3 lero kama: “Ka noneno ni wachno long’o ni jo Yahudi, nomako Petro bende.” Kata kamano, twech mar jela ne ok osebedo ka mono joote kinde duto, moriwo nyaka Petro. (Tich 5:17-20) Nyalo bedo ni Herode nong’eyo mano maber. Omiyo, ruodhno nokawo okang’. Ne oketo Petro e lwet “kanyakla ang’wen mag askeche ang’wen ang’wen, ni mondo girite. Nodwaro ni mondo bang’ Pasaka ogole oko ni ji.” (Kwan matindo 4) Par ane wachno! Herode nochiko mondo otwe Petro gi nyororo e kind askeche 2, omiyo, askeche 16 ne wilore odiechieng’ gotieno mondo gine ni jaoteno ne ok oringo. Herode ne dwaro chiwe ne ji bang’ Pasaka, kendo kum mar tho ne dhi bedo kaka mich ma omorogo oganda. E bwo chal matek kaka mano, ang’o ma Petro gi Jokristo wetene koro ne dhi timo?
13, 14. (a) En okang’ mane ma kanyakla nokawo bang’ kane oter Petro e jela? (b) En ang’o mwanyalo puonjore kuom gima Jokristo notimo ne Petro?
13 Kanyakla nong’eyo gima ne onego gitim. Kwan matindo 5 wacho kama: “Omiyo ne girito Petro e od tuech; to kanisa nolamone Nyasaye ahinya.” Ee, ne gilamo ne owadgi ahinya, ka gitimo kamano gi chunygi duto. Kuom mano, tho mar Jakobo ne ok onego chunygi; bende ne ok omiyo gineno ni lamo ok kony. Mopogore gi mano, ne ging’eyo ni Jehova rwako lamo mag jotichne mochung’ motegno. Ka lamo ma kamago luwore gi dwarone, to odwokogi.—Hib. 13:18, 19; Jak. 5:16.
14 Ang’o mwanyalo puonjore kuom gima Jokristo notimo nikech Petro? Bedo kwarito dwaro ni walam ok mana ne wan wawegi, to bende walem e lo owete gi nyiminewa. (Efe. 6:18) Be ing’eyo Jokristo weteni moko manie bwo chandruok? Nyalo bedo ni moko kuomgi nano nikech sand, marfuk mar sirkal, kata nikech masiche maok nyal geng’. Donge inyalo ketogi e lamo? Nyalo bedo ni ing’eyo moko mabende romo gi chandruoge moko maok nenre ahinya. Nyalo bedo ni ginyagore gi chandruoge mag ngima joot, chunygi ool, kata gin gi midekre. Donge inyalo paro moko kuomgi kendo hulo nyingegi sama iwuoyo gi Jehova, ma en ‘Jawinj kwayo mar ji’?—Zab. 65:2.
15, 16. (a) Nyis ane kaka malaika mar Jehova ne oreso Petro wuok e jela. (Ne picha man piny.) (b) Ang’o momiyo en gimajiwo yiewa ahinya ng’eyo kaka Jehova noreso Petro?
15 Kata kamano, weche nobedo nade bang’e ne Petro? E otieno mare mogik e jela kane nindo otere e kind askeche ariyo, gik malich miwuoro ne otimore ne Petro. (Som Tich Joote 12:7-11.) Tem ane neno gima ne otimore: Apoya nono, ler ne orieny ei ot kama ne otweyee. Malaika ne ochung’ kanyo, mi ochiewo Petro piyo piyo, kendo nenore ni askechego ne ok oneno malaikano. Kendo nyororo ma ne otweyo lwetene ne ochot! Bang’ mano malaika notayo Petro nyaka oko, ka gikalo askeche ma ne ni oko, mi gichopo e dhorangach maduong’ mar nyinyo ma ne oyaworenegi “kende owuon.” Ka koro ne gin oko mar jela, malaikano ne olal nono. Petro koro ne ni thuolo!
16 Donge en gimajiwo yiewa ahinya ng’eyo ni Jehova nigi teko mar reso jotichne? En adier ni ok wagen ni Jehova biro resowa e yor hono e kinde masani. Kata kamano, wan gi yie motegno chuth ni otiyo gi tekone e konyo jotichne masani. (2 Weche 16:9) Kokalo kuom teko maduong’ mar rohone maler, onyalo miyowa teko mar kedo gi tem moro amora ma yudowa. (2 Kor. 4:7; 2 Pet. 2:9) Kendo e kinde mokayo machiegni, Jehova biro miyo Wuode teko mar gonyo tara gi tara mag ji mosebedo e kar twech matekie mogik, tiende ni tho. (Joh. 5:28, 29) Yie ma wan-go kuom singo mag Nyasaye nyalo miyowa chir maduong’ sama waromo gi chandruoge e kindegi.
LENDO E OKANG’ MALACH E BWO PEK MOKO
17. Ere kaka Paulo noketo ranyisi maber kuom wach lendo gi kinda koda e okang’ mapiyo?
17 Wach mar adek mwanyalo puonjre kuom kaka joote ne orito e yie, en ma: Ne gisiko ka gilendo e okang’ malach kata obedo ni ne giromo gi pek moko. Mondo mi wabed kwarito, dwarore ni walend gi kinda ka wang’eyo ni magi e kinde monego olendie e okang’ mapiyo ahinya. Jaote Paulo ne oketo ranyisi maber kuom wachni. Ne otimo kinda ahinya, kowuotho kuonde maboyo kendo chako kanyakla mang’eny. Ne onano e bwo chandruoge mang’eny, kata kamano, ne ok olalo kinda mare kong’eyo ni tijno dwarore otim e okang’ mapiyo.—2 Kor. 11:23-29.
18. Ere kaka Paulo ne odhi nyime lendo kane en e twech Rumi?
18 Non ane weche mogik mwayudo e wi Paulo, e bug Tich Joote sula 28. Paulo nochopo Rumi, kama ne idhi tere e nyim Nero. Ne olorne, kendo nyalo bedo ni ne otweye gi nyororo kuom jaritne. To ema podi kata mana nyororo ne ok nyal mono jaote ma jakindano lendo! Paulo ne odhi nyime manyo yore mag lendo. (Som Tich Joote 28:17, 23, 24.) Bang’ odiechienge adek, Paulo noluongo jodong Jo-Yahudi mondo olendnegi. Bang’e, e odiechieng’ moro moyang, ne olendonegi e okang’ momedore. Kwan matindo 23 wacho kama: “Ne [Jo-Yahudi ma kanyo] giikone chieng’ moro, kendo ne gibiro ire ji mang’eny e ot modakie. To a onyango nyaka yuso piny noyawonigi wach pinyruodh Nyasaye, kendo notemo semogi mondo giyie kuom Yesu, kogolo weche e Chik Musa kod Jonabi.”
19, 20. (a) Ang’o momiyo Paulo ne yudo nyak maber e lendo? (b) Paulo notimo nade kane jomoko ok orwako wach maber?
19 Ang’o momiyo Paulo ne oyudo nyak maber e lendo? Ne ni kwan matindo 23 chano weche momiyo ne en kamano. (1) Wechene ne jiwo Pinyruodh Nyasaye koda Yesu Kristo. (2) Ne otemo tiyo gi weche ma ne nyalo mulo chunygi tiende ni, ‘ne osemogi.’ (3) Ne oyawo kendo lero weche kotiyo gi Ndiko. (4) Ne onyiso chuny mar chiwruok, kolendo “a onyango nyaka yuso piny.” Paulo ne olendo e yo mong’ith ahinya, kata kamano jomoko ne ok orwako wach. Kwan mar 24 wacho kama: “Jo moko noyie gik mowacho, to moko ne ok oyie.” Pogruok ne owuok e kindgi, kendo ji nodok pachogi.
20 Be chuny Paulo ne otho nikech jomoko ne ok orwako wach maber? Ooyo ngang’! Tich Joote 28:30, 31 wachonwa kama: “Nodak higini ariyo ngima e ot mochulo, kendo norwako ji duto ma ne biro ire, koyalo pinyruodh Nyasaye, kendo kopuonjo wach Ruoth Yesu Kristo ratiro, ma ok ng’ato otame.” Mago e weche mabeyo ma bug Tich Joote rumogo.
21. En ang’o mwanyalo puonjore kuom ranyisi mar Paulo kane en e twech mar ot?
21 En ang’o mwanyalo puonjre kuom ranyisi mar Paulo? Kane olorne e ode, Paulo ne ok ni thuolo mar lendo ot ka ot. Kata kamano, podi ne en gi paro mowinjore, nikech nolendo ne jogo duto ma ne dhi ire. Kamano bende, ng’eny jotich Nyasaye masani siko gi chuny mamor kendo gidhi nyime lendo kata obedo ni otwegi e yo maok kare nikech yie margi. Moko kuom owete gi nyiminewa mwahero ok nyal wuok e udi, nyalo bedo ni gidak kuonde rito jomidekre kata jomoti. Ka nyalorenegi, gilendo ne lakteche koda jotich mamoko, koda joma biro nenogi. Gombo me chunygi en lando wach Pinyruodh Nyasaye e okang’ malach. Mano kaka wamor ahinya gi ranyisi ma giketo!
22. (a) En mich mane makonyowa yudo puonj e bug Tich Joote ei Muma? (Ne sanduk man malo.) (b) Ing’ado mar timo ang’o sama irito giko chenro marach mar pinyni?
22 Kuom adier, nitie gik mang’eny mwanyalo puonjore kuom ranyisi mar joote koda Jokristo mamoko miwuoyo kuomgi e bug Tich Joote ei Muma. Sama warito giko chenro marach mar pinyni, weuru mondo wang’ad mar luwo ranyisi mar Jokristo mokwongogo kuom lendo gi chir koda kinda. Mano kaka sani wan gi thuolo maberie moloyo mar lendo e okang’ malach ka ‘wayawo ne ji’ wach Pinyruodh Nyasaye!—Tich 28:23.
[Penjo mag Puonjruok]
[Sanduk manie ite mar 13]
“SANI ANENO BUG TICH JOOTE E YO MANYIEN AHINYA”
Bang’ somo bug “Kutoa Ushahidi Kamili” Kuhusu Ufalme wa Mungu, jarit moro malworo ne owacho kama: “Sani aneno bug Tich Joote e yo manyien ahinya. Asebedo ka asomo bug Tich Joote kuom kinde mang’eny, to ne ok owinjrena malong’o. Sani aneno ni osegwedha mar neno berne e yo maler ahinya.”
[Picha manie ite mar 12]
Malaika ne otayo Petro mokalo rangach maduong’ mar nyinyo
