Kik Ing’i Gik man “Chien”

“Ng’ato mosemako kwe dhiang’ gi lwete, kendo chako ng’iyo chien, ok owinjore gi pinyruodh Nyasaye.”—LUKA 9:62.

INYALO DWOKO NADE?

Ang’o momiyo onego ‘wapar chi Lut’?

Gin gik moko adek mage maok onego waparre kuomgi ahinya?

Ere kaka wanyalo wuotho kanyachiel gi riwruok mar oganda Jehova?

1. En siem mane ma Yesu nochiwo, to mano nyuolo penjo mane?

“PARURU chi Lut.” (Luka 17:32) Yesu Kristo nochiwo siemno chiegni higini 2,000 mosekalo, kendo en siem madwarore wakaw gi pek sani moloyo kinde moro amora. Kata kamano, ang’o ma Yesu ne temo wacho e siem monego okaw gi pekno? Jowinjone ma ne gin Jo-Yahudi, nong’eyo maler tiend wachno. Nimar ne ging’eyo gima ne otimore ne chi Lut. Sama chi Lut ne ringo gi joode ka giwuok Sodom, ne ok owinjo siem mi ong’iyo chien kendo nolokore siro mar kado.—Som Chakruok 19:17, 26.

2. Gin gik moko kaka mage ma dibed ni nomiyo chi Lut ong’iyo chien, to tamruok winjo siem nokelone ang’o?

² To ang’o momiyo chi Lut nong’iyo chien? Be dibed ni ne odwaro ng’eyo gik ma ne timore? Be nong’iyo chien nikech ne oonge yie? Koso dibed ni notimo kamano nikech nogombo gik moko duto ma noweyo Sodom? (Luka 17:31) Kata bedni notimo kamano nikech ang’o, nolalo ngimane nikech notamore winjo siem. Par ane wachno! Chi Lut ne otho e odiechieng’ achiel gi jomorochore ma nodak Sodom gi Gomora. Omiyo, wanyalo neno gimomiyo Yesu nowacho ni: “Paruru chi Lut”!

3. Ere kaka Yesu nojiwo ni ok onego wang’i chien e yor ranyisi?

³ Wan bende wadak e kinde madwarore ahinya ni kik wang’i chien e yor ranyisi. Yesu nojiwo wachno sama nodwoko penjo mar jal moro ma ne okwaye kabe onyalo dok ir joodgi mondo ogonegi oriti, eka obi obed japuonjre. Yesu nowacho kama: “Ng’ato mosemako kwe dhiang’ gi lwete, kendo chako ng’iyo chien, ok owinjore gi pinyruodh Nyasaye.” (Luka 9:62) Be dwoko mar Yesuno ne ger manyalo  chwanyo ng’ato? Ooyo, nikech nong’eyo ni kwayo mar jalo ne ok en adier, ne en mana ringo ting’. Yesu nonyiso ni ringo ting’ e yo makamano en kaka ng’iyo gik man “chien.” Be nitie rach ka ng’at mapuro gi dhok ong’iyo chien matin kata oketo kwe dhiang’ piny kae to orango chien? Kata bed mana ni japur otimo mane kuom gik ariyogo, gimaduong’ en ni osegalore kuom gima ne otimo kendo mano ok bi konyo.

4. Nyaka to wateg wang’wa kuom ang’o?

⁴ Kar ng’iyo gik mosekalo, nyaka wateg wang’wa kuom gik man nyime. Ne ane kaka inyisowa wachno maler e Ngeche 4:25 niya: “Ing’i nyime tir, kendo chik wang’i e yo manie nyimi.”

5. En ang’o momiyo ok onego wang’i gik man chien?

⁵ Nitie gimomiyo ok onego wang’i gik man chien. Gino en ang’o? En ni wadak e “ndalo mag giko.” (2 Tim. 3:1) Kethruok mochomowa ok en mana mar mier maricho ariyo kende, to en kethruok mabiro kwako piny mangima. En ang’o mabiro konyowa mondo gima notimore ne chi Lut kik yudwa? Mokwongo, dwarore ni wang’e moko kuom gigo manyalo miyowa tem mar ng’iyo gik man chien. (2 Kor. 2:11) Kuom mano, weuru wanon ane ni gigo gin ang’o kendo kaka wanyalo ng’ado mar tamruok keto chunywa kuomgi.

NDALO MABEYO MACHON

6. Ang’o momiyo parowa e wi ndalo machon nyalo bedo morem?

⁶ Achiel kuom gik manyalo rwakowa e tem mar ng’iyo chien, en bedo gi paro maok owinjore ni, ndalo machon ne gin ndalo mabeyo moloyo. Wanyalo bedo gi paro morem kuom ndalo machon. Yot mondo waum kata kawo mayot chandruok ma ne wan-go chon, ka koni wajimbo ber kod mor mag ndalogo, kae to wamiyo nenore ka gima weche ne beyo ahinya chon moloyo kaka ne gin gadier. Bedo gi paro morem kamano nyalo miyo wagomb ndalogo. Kata kamano, Muma siemowa niya: “Kik iwach ni, ere kaka ndalo ma chon nobedo gi ber moloyo ndalogi? ni mar ok ipenjo kare wachni.” (Ekl. 7:10) Ang’o momiyo paro e yo makamano nyalo kelonwa hinyruok ahinya?

7-9. (a) Ang’o ma ne otimore ne Jo-Israel ka gin Misri? (b) Gin ang’o ma nokelo ne Jo-Israel mor? (c) Jo-Israel nochako ywagore kendo ng’ur e wi ang’o?

⁷ Non ane gima notimore ne Jo-Israel e ndalo Musa. Kata obedo ni kar chakruok ne ji kwano Jo-Israel kaka welo e piny Misri, bang’ ndalo Josef, Jo-Misri ne ‘oketo ne Jo-Israel jorit kaka wasumbini mondo gisandgi kuom ting’gi.’ (Wuok 1:11) Gikone, Farao nochiko mondo oneg kwan mang’eny mar oganda Nyasaye nikech notemo dwoko kwan margi piny. (Wuok 1:15, 16, 22) Mano emomiyo Jehova nowacho ne Musa niya: “Adieri aseneno sand mar joga ma ni e Misri, kendo asewinjo yuakgi nikech joritgi; niwira ang’eyo chandruokgi.”—Wuok 3:7.

⁸ Donge nyaka bed ni Jo-Israel ne mor ahinya bedo thuolo, sama ne giwuok a e piny ma notweyogi wasumbini? E yo malich miwuoro, ne giseneno teko mar Jehova, kane okelo Masiche Apar kuom Farao jal ma toke ne tek, kaachiel gi  joge. (Som Wuok 6:1, 6, 7.) Kuom adier, ok en mana ni gikone Jo-Misri noweyo Jo-Israel mondo odhi, to bende Jo-Misri nosayogi ahinya mondo gidhi, kendo ne gimiyogi dhahabu mang’eny kod fedha, omiyo ne inyalo wach ni, oganda Nyasaye ‘ne oyako Jo-Misri.’ (Wuok 12:33-36) Mor mar Jo-Israel nomedore ka bang’e kendo ne gineno kiketho Farao gi ogandane mar lweny e Nam Makwar. (Wuok 14:30, 31) Mano kaka nyaka bed ni neno honni madongo kamano ne nyalo tego yie mar ng’ato!

⁹ Kata kamano, gimiwuoro en ni, mapiyo nono bang’ kane oseresgi, Jo-Israel nochako ywagore kendo ng’ur. E wi ang’o? E wi chiemo! Ne ok gimor gi chiwo mag Jehova kendo ne ging’ur niya: “Wahingo rech, ma ne wachamo nono e piny Misri; anwaya, gi budho, gi mahatsiri, gi kitungu, gi shumi: to koro chunywa otwo chutho: gimoro onge; mak mana manna ni kende mondo wagen.” (Kwan 11:5, 6) Ee, pachgi ne koro oserochore e okang’ mamiyo koro ne gidwaro dok chien e piny ma ne otimogi wasumbini! (Kwan 14:2-4) Jo-Israel nong’iyo gik man chien, mi Jehova ne otamoregi.—Kwan 11:10.

10. Ranyisi mar Jo-Israel miyowa puonj mane?

¹⁰ Sigand Jo-Israel miyowa puonj mane ndalogi? Sama waromo gi pek kata chandruoge, kik waket pachwa ahinya kuom gik manyalo nenore ni ne beyo e ndalo machon—kamoro kata mana gik ma notimore kapok wang’eyo adiera. Kata obedo ni ok rach paro kuom puonj mwanyalo yudo e wi gik ma ne osetimore chon, dwarore ni wabed gi paro mowinjore kendo makonyo adier e wi gik mosekalo. Kaok kamano to ok wabi bedo mamor gi chalwa masani, mi wachak gombo dok e kit ngimawa machon.—Som 2 Petro 2:20-22.

GIK MA NE WAWEYO CHIEN

11. Ere kaka jomoko neno gigo ma ne giweyo chien e ndalo machon?

¹¹ Gimalit en ni, nitie jomoko ma ng’iyo gik ma ne giweyo chien kendo ywago ang’e e wi gigo. Nyalo bedo ni ne in gi thuolo mar yudo somo mamalo, yudo huma kata mwandu, to ne ing’ado mar weyo luwogi. Thoth owete koda nyiminewa oseweyo chien tije madongo dongo kaka bedo johala, jothum, somo, kata jotuke. Koro kinde osekalo, to giko podi ok ochopo. Be seche moko ijaparo kuom kaka ngimani dine obedo dine bed ni iluwo gigo?

12. Paulo ne nigi paro mane kuom gik ma ne oseweyo chien?

¹² Jaote Paulo noweyo chien gik mang’eny mondo mi obed jalup Kristo. (Fili. 3:4-6) Ne en gi paro mane kuom gik ma ne oseweyo chien? Owachonwa kama: “Gigo ma nobetna ka ohala, asekwanogi ka gik manono, nikech Kristo.” To nikech ang’o? Odhi nyime niya: ‘Adier, akwano gik moko duto ka gik manono, nikech gweth maduong’ moloyo mar ng’eyo Kristo Ruodha. Gik moko duto ne olalna nikech en, to akwanogi duto ka gik miwito oko, ni mondo ayud Kristo.’ * (Fili. 3:7, 8) Mana kaka ng’at  mawito yugi ok ywag ang’e bang’e, Paulo ok ne oywago ang’e nikech gik piny ma ne oseweyo chien. Koro ne ok okawgi kaka gik man gi ohala.

13, 14. Ere kaka wanyalo luwo ranyisi ma Paulo noketo?

¹³ Ang’o mabiro konyowa kapo ni wafwenyo ni wachako bedo gi paro mag ywago ang’e e wi gik ma ne waweyo chien? Luw ranyisi ma Paulo noketo. E yo mane? Par matut kuom ber ma in-go sani. Iseyudo mwandu maduong’ mar bedo gi winjruok maber gi Jehova, kendo iseloso nying’ maber kuom chung’ motegno e tiyone. (Hib. 6:10) Be nitie mwandu mag ringruok ma pinyni nyalo miyowa minyalo por gi gweth mag chuny masani in-go koda mibiro yudo e kinde mabiro?—Som Mariko 10:28-30.

¹⁴ Kae to Paulo nyisowa gimoro mabiro konyowa dhi nyime kwachung’ motegno. Owacho ni, ‘wiye ne wil gi gigo man chien, kendo nohawo gigo man nyime.’ (Fili. 3:13) Ne ni Paulo wuoyo kuom okenge ariyo kanyo, to giduto gidwarore. Mokwongo, nyaka wiwa wil gi gigo ma ne waweyo chien, kar ketho teko koda kindewa ka wabedo gi parruok ahinya kuomgi. Mar ariyo, mana kaka jang’wech mochomo e kar tieko ng’wech, nyaka waked matek, kwatego wang’wa kuom gik man nyime.

15. Gin ber mage mwayudo kuom paro matut e wi ranyisi mag jotich Nyasaye ma nochung’ motegno?

¹⁵ Sama waparo matut kuom ranyisi mag jotich Nyasaye ma nochung’ motegno—gibed machon kata masani—mano nyalo miyowa jip momedore mar dhi nyime, kar ng’iyo gik man chien. Kuom ranyisi, dine bed ni Ibrahim kod Sara osiko ka giparo piny Ur, “di ne giyudo kinde mar dok kuro.” (Hib. 11:13-15) Kata kamano, ne ok gidok kuno. Inyalo wach ni Musa ema nokwongo weyo mwandu koda huma mang’eny mag Misri moloyo mwandu ma Ja-Israel moro amora ne oweyo e kinde mabang’e. To ema onge kama wasomoe ni ne ogombo dok ne gigo. Kar mano, Muma wachonwa ni, “nokwano ni achaye miyudo nikech Mesia ni gi mwandu moloyo moko mag Misri, nikech notego wang’e kuom pokne.”—Hib. 11:26.

PEK MOKO MA NE WAKALOE CHON

16. Ere kaka gik ma ne otimorenwa chon nyalo mulo ngimawa?

¹⁶ Kuom gik moko duto ma ne otimore chon e ngimawa, nitie moko ma ne ok beyo. Nyalo bedo ni wan gi parruok ahinya nikech richo kata ketho moko ma ne watimo chon. (Zab. 51:3) Podi nyalo bedo ni wawinjo lit nikech siem moro mager ma ne omiwa. (Hib. 12:11) Wanyalo bedo gi parruok ahinya nikech gik maok kare—ma ne otimnwa kata mwaparo apara ni ne otimnwa. (Zab. 55:2) En ang’o mwanyalo timo mondo wane ni ok wawe gik makamago omi wang’i gik man chien? Wanon ane ranyisi moko adek.

17. (a) Ang’o momiyo Paulo noluongore owuon ni, “ng’a matin ahinya moloyo jo maler duto”? (b) Ang’o ma nokonyo Paulo mondo parruok kik loye?

¹⁷ Ketho machon. Jaote Paulo noluongore owuon ni, “ng’a matin ahinya  moloyo jo maler duto.” (Efe. 3:8) Ang’o momiyo ne onenore owuon kamano? Owacho kama: “Nikech nasando kanisa mar Nyasaye.” (1 Kor. 15:9) Parie kaka nyaka bed ni Paulo nowinjo sama noromo gi moko kuom jogo ma nosesando chon? Kata kamano, kar weyo mondo parruokgo oloye, Paulo noketo chunye kuom ng’wono maok wawinjore yudo ma Ruoth ne onyise. (1 Tim. 1:12-16) Chuny mar erokamano ma ne en-go nomiyo odhi nyime gi tije ne Nyasaye. Richo ma ne otimo chon ne gin moko kuom gigo ma Paulo nong’ado ni wiye ne dhi wilgo. Ka waketo pachwa kuom ng’wono ma Jehova osenyisowa, wabende ok wabi weyo mondo parruok e wi gik maok wanyal loko ma ne otimore chon, omawa tekowa. Wanyalo tiyo gi tekowa ne tich ma wan-go sani.

18. (a) Ang’o manyalo timorenwa ka wang’iyo chien kendo bedo gi lit kuom siem moro ma nomiwa? (b) Ere kaka wanyalo luwo weche Suleman e wi winjo siem?

¹⁸ Siem kata kum moro malit. To nade kapo ni wang’iyo chien kendo bedo gi mirima nikech siem kata kum moro ma ne omiwa? Mano ok kelnwa mana lit kende, to bende onyalo miyo ‘chunywa a.’ (Hib. 12:5) Bed ni ‘wachayo’ siemno nikech kido mar tamruok, kata ‘chunywa a’ nikech ne warwakogo to koro waol kode, gikone mano biro nyiso mana gimoro achiel—ni ne ok waweyo mondo siemno okonywa kendo rieyowa gadier. Nyalo bedo maber moloyo ka waluwo weche Suleman niya: “Ket chunyi mondo ipuonjri, kik iwe puonjruok: rit weche misepuonjori, ni mar gimiyi bedo mangima.” (Nge. 4:13) Mana kaka dereba maluwo sain mag ndara, weuru mondo wawinj siem, wati kode, kae to watim lokruok madwarore.—Nge. 4:26, 27; som Jo Hibrania 12:12, 13.

19. Ere kaka wanyalo luwo yie mar Habakkuk kod Jeremia?

¹⁹ Gik maok kare—manotimorenwa kata mwaparo apara. Nitie seche mwanyalo winjo kaka janabi Habakkuk ma noywak ne Jehova nikech gik maok kare, nimar ne ok ong’eyo gimomiyo Jehova ne weyo mondo gik moko maok kare otimore. (Hab. 1:2, 3) Mano kaka dwarore ahinya ni waluw yie ma janabino nonyiso, kane owacho kama: “Kata kamano to anamor kuom Jehova, anayud ilo kuom Nyasach konyruokna.” (Hab. 3:18) Mana kaka Jeremia machon, ka wadhi nyime ‘geno’ kwanyiso yie chuth kuom Jehova, Nyasach bura makare, wanyalo bedo gadier ni gik moko duto ibiro rie e kinde mowinjore.—Yua. 3:19-24.

20. Ere kaka wanyalo nyiso ni ‘waparo chi Lut’?

²⁰ Wadak e kinde makende ahinya. Nitie gik madongo masani timore kendo moko mang’eny ni nyimwa. Mad waduto ng’ato ka ng’ato wadhi nyime wuotho kanyachiel gi riwruok mar oganda Jehova. Weuru wawinj siem mar Ndiko manyisowa ni wang’i nyime to ok gik mwaseweyo chien. Mano biro nyiso ni kuom adier, ‘waparo chi Lut’!

[Weche moler piny]

[Penjo mag Puonjruok]