Sigand Ngima

Higini Piero Abiriyo Masebedo Kamako Riak Law Ng’ama Ja-Yahudi

Kaka Iwachonwa gi Leonard Smith

Kane podi an rawera matin, weche moko mayudore ei buge ariyo mag Muma nomulo chunya ahinya. Sani, ma gin higini mokalo 70 bang’e, podi anyalo paro kaka ne akwongo winjo tiend weche manie Zekaria 8:23, mawuoyo kuom “ji apar” momako ‘riak law ng’ama Ja-Yahudi.’ Giwacho ne Ja-Yahudino kama: “Wanadhi kodu, nikech wasewinjo ka Nyasaye ni kodu.”

JA-YAHUDI miwuoyoe e bug Zekaria ochung’ ne Jokristo mowal, to ‘ji apar’ ochung’ne ‘rombe mamoko,’ kata ‘jo Jonadab,’ kaka ne ging’ere chon e kindeno. * (Joh. 10:16) Bang’ ng’eyo tiend adierano, ne afwenyo kaka ne dwarore ariw lwedo ahinya kweth mar Jokristo mowal mondo eka geno mara mar dak nyakachieng’ e piny, obi ochopi.

Ngero mar Yesu e wi “rombe” kod “diek,” mayudore e Mathayo 25:31-46, bende nomulo chunya ahinya. “Rombe” ochung’ ne jogo ma ibiro ng’adnegi bura maber e kinde mar giko nimar gitimo maber ne owete Kristo mowal mapod nie piny. Kaka achiel kuom jo Jonadab mapodi ne rawera, ne awacho e chunya niya, ‘Len, kapo ni idwaro mondo Kristo okwani kaka achiel kuom rombe, nyaka iriw lwedo owetene mowal, kiyie gi kaka gitayo, nimar Nyasaye nikodgi.’ Ng’eyo makamano osechiko ngimana kuom higini makalo piero abiriyo.

‘MIGAPA EN MANE?’

Minwa ne obatisi e higa 1925 e od romo man Bethel. Odno ne iluongo ni London Tabernacle kendo owete ma ne nie alworano ne tiyo kode. Ne onyuola Oktoba 15, 1926. E dwe mar Mach 1940, ne obatisa e chokruok maduong’ e gweng’ mar Dover manie dho nam e piny Ingresa. Ne adongo ka ahero adiera mag Muma. ‘Riak law ng’a ma Ja-Yahudi’ ma ne akwongo mako e yor ranyisi, ne en mar minwa, nimar ne en Jakristo mowal. E kindeno, wuonwa gi nyamera maduong’ ne ok ti ne Jehova. Ne wan e Kanyakla mar Gillingham mane ni yor masawa mar Ingresa, kendo ng’eny jokanyaklano ne gin Jokristo mowal. Minwa ne oketo ranyisi maber mar tiyo tij lendo gi kinda.

E Septemba higa 1941, e chokruok maduong’ ma ne otim e dala mar Leicester, ne ochiw twak ma wiye wacho ni “Chung’ Motegno,” kendo twagno ne wuoyo e wi Jal monego obed gi loch e wi gik moko duto. Twagno ema ne okwongo konya ng’eyo ni wach maduong’ manie kind Jehova kod Satan, omakowa wan bende. Kuom mano, dwarore ni wariw Jehova lwedo, kendo siko ka wachung’ kode motegno nimar en e Jaloch e Wi Gik Moko Duto.

E chokruogno, ne ojiw ahinya wach tiyo kaka jopainia kendo ne ojiw rowere mondo odwar timo tijno. Twak ma wiye ne wacho ni, “Migawo ma Jopainia Nigo e Riwruok mar Oganda Jehova” ne omiyo apenjora  kama, ‘An to kara migapa en mane?’ Chokruogno ne okonya ng’eyo ni migawo mara kaka ja Jonadab ne en mar konyo kweth mar jogo mowal, kuom tiyo tij lendo kar nyalona duto. Ne apong’o fom mar tiyo kaka painia mana kapodi ne an e dala mar Leicester.

TIYO TIJ PAINIA E KINDE LWENY

E Desemba 1, 1941, kane an jahigini 15, ne oketa bedo painia makende. Minwa ema ne okwongo bedo japainia wadwa, kata kamano noweyo tij painia bang’ higa achiel nikech midekre. Bad-ofis ma London ne omiya japainia machielo miluongo ni Ron Parkin, masani en jakanyo e Komiti mar Bad-Ofis e piny Puerto Rico.

Ne oorwa e taonde mag dho nam, mong’ere kaka Broadstairs kod Ramsgate e gweng’ miluongo ni Kent, kama ne wapangoe ot. Kony mar pesa ma jopainia makende ne yudo kindego e dwe ne en siling’ 40 (chiegni dola 8, mag Amerka ndalono). Omiyo, bang’ chulo ot, ne wadong’ mana gi gimatin mar konyruok, kendo kinde mang’eny ne ok wang’eyo kama gago maluwo ne dhi wuokie. Kata kamano, kinde duto Jehova ne chiwonwa gigo madwarore.

Ne wajoriembo ndigni ding’eny, kwating’o gik mapek kendo kwanyagore gi yamo mager ma ne wuok e nam mong’ere kaka North Sea. Bende ne nyaka watang’ ne mbom ma jolweny mag Jerman ne chielo kakalo e wi alwora mar Kent mondo gigogo London. Chieng’ moro ne ochuno ni achikra wuok e ndiga mondo apond e bur nikech mbom nokalo e wiya kendo muoch e puodho moro machiegni. Kata obedo ni weche ne ni kamano, higini ma ne atiyogo kaka painia e Kent ne opong’ gi mor.

NE ABEDO “WUOWI MA JABETHEL”

Kinde mang’eny, minwa ne jawuoyo kopako Bethel ahinya. Ne ojawacho kama: “Onge gimaber moloyo manyalo hero mondo itim, mak mana ni ibed wuowi ma Jabethel.” Omiyo, parie mor ma ne an-go kendo kaka ne abuok, kane ogwela dhi Bethel ma London e Januar 1946, mondo akony tich kuno kuom jumbe adek. E giko mar jumbego, owadwa Pryce Hughes, ma ne en jata bad-ofis, ne onyisa mondo adong’ e Bethel. Tiegruok ma ne ayudo kuno ne okelona lokruok ma ne dhi konya e ngimana duto.

Ne nitie chiegni ji 30 e Bethel ma London e kindeno, ng’enygi ne gin owete ma rowere ma ne pok odonjo e kend, bende ne nitie owete buora mowal, kaka Pryce Hughes, Edgar Clay, kod Jack Barr, ma ne obedo jakanyo mar Bura Maduong’. Mano kaka ne en thuolo makende mar konyo owete Kristo ma ne gin kaka “sirini,” kuom tiyo e bwogi kapodi ne arawera!—Gal. 2:9.

Chieng’ moro e Bethel, owadwa moro ne onyisa ni nitie nyaminwa moro ma ne dwaro nena. Ne abuok yudo ni minwa ema ne rita gi gimoro ma ne okelona. Ne owacho ni ne ok odwar donjo nikech mano ne nyalo chungo tija, kata kamano ne omiya gino modok. Ne en kabut mar koyo. Tim mar hera ma ne otimonano, noparona kaka Hanna ne jakelo ne Samuel wuode arwaka ka notiyo e hema mar Nyasaye.—1 Sam. 2:18, 19.

GILEAD EN KAMA WIYA OK BI WILGO

E higa 1947, Jobethel abich kuomwa ne oyudo barua mar dhi e Skul mar Gilead e piny Amerka, kendo higa ma ne oluwo ne wadhi e klas mar 11. Kane wachopo e dala mar New York kama ne itimoe skundno,  koyo ne ng’ich thi. Mano kaka ne amor nimar ne an gi kabut ma ne oyudo minwa okelona!

Wiya ok nyal wil ngang’ gi dweche auchiel ma ne an Gilead. Bedo kanyachiel gi jopuonjre wetena ma ne owuok e pinje 16, ne oyawo pacha ahinya. E wi puonj mabeyo ma ne ayudo e skundno, bedo kanyachiel gi Jokristo motegno bende ne okonya. Achiel kuom jopuonjre wetena, Lloyd Barry; achiel kuom jopuonjwa, Albert Schroeder; kod John Booth ma ne tayo e Kingdom Farm (kama ne itimoe Skul mar Gilead) giduto bang’e ne gibedo jokanyo mar Bura Maduong’. Ageno ahinya puonj ma owetego ne omiya e yor hera koda ranyisi maber ma ne giketo mar makruok motegno gi Jehova koda gi riwruok mar ogandane.

TIYO TIJ LWORO KENDO DOK BETHEL

Bang’ wuok Gilead, ne omiya migawo mar lworo katimo limbe ne kanyakla mag gweng’ mar Ohio, e piny Amerka. Ne an mana jahigini 21 kende, kata kamano owete ne mor gi ilo ma ne an-go kaka rawera. E alworano, ne apuonjora mathoth kuom owete ma hikgi ne ng’eny kendo manigi lony.

Bang’ dweche matin, ne ogwela dok e Bethel ma Brooklyn mondo omi ayud tiegruok momedore. E kindeno, ne ayudo thuolo mar ng’eyo owete ma ne gin ka sirini, kaka Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, kod Lyman Swingle, kendo giduto ne gibedo jokanyo mar Bura Maduong’ kinde moko. Neno kaka ne gitiyo tijegi koda neno kit ngimagi mar Jokristo ne en gima kelo jip ahinya. Yie ma ne an-go kuom riwruok mar oganda Jehova ne omedore ahinya. Bang’e ne ochak oora Ulaya kendo, mondo adhi nyime tiyo ne Nyasaye kuno.

Minwa ne otho e Februar higa 1950. Bang’ yik, ne awuoyo ayanga gi wuonwa koda nyamera Dora. Ne apenjogi mondo ginyisa okang’ ma koro ne gidwaro kawo e wi adiera, nikech koro Minwa ne osetho to an bende ne asewuok pacho. Ne oyudo ging’ere gi owadwa mowal miluongo ni Harry Browning ma hike ne ogwaro, kendo ne gimiye luor, omiyo ne giyie mondo opuonjre adiera kodgi. Ka higa achiel pok nokalo, Wuora kod Dora ne obatisi. Bang’ kinde ne oket Wuonwa kaka jata Kanyakla mar Gillingham. Bang’ tho Wuonwa, Dora nyamera ne okendore gi Roy Moreton ma ne ochung’ motegno kendo ne en jaduong’-kanyakla, mi ne gitiyo ne Jehova nyaka e tho Dora higa 2010.

KONYO E TIJ NYASAYE E PINY FARANSA

Kane an e skul, ne apuonjora dho Faransa, Jerman, kod Latin, kata kamano dho Faransa ema ne ochanda ahinya. Kuom mano, ne an gi luoro moko sama ne onyisa mondo adhi akony tich e Bethel man e dala mar Paris e piny Faransa. Ka an kuno, ne ayudo thuolo mar tiyo kanyachiel gi owadwa Henri Geiger, ma ne en jata bad-ofis, kendo ne en owadwa mowal ma hike ne ogwaro. Migawono ne ok yot kinde duto, kendo onge kiawa ni ne ajaboth kuonde mang’eny, kata kamano ne apuonjora mathoth kuom kaka ji nyalo dak kendo tiyo kanyachiel gi winjruok.

E wi mago, e higa 1951, ne ochan chokruok moriwo pinje, ma ema ne dhi bedo mokwongo e Paris bang’ lweny, kendo ne abedo achiel kuom joma ne tayo chenro mag chokruogno. Léopold Jontès, rawera ma ne en jarit malworo, ne obiro Bethel mondo okonya e tijno. Bang’e ne oket Léopold kaka jarit mar bad-ofis. Ne otim chokruogno kama iluongo ni Palais des sports, machiegni gi osuri mong’ere kaka Eiffel Tower. Joma ne obiro ne oa e pinje 28. E odiechieng’ mogik, owete 6,000 mag Faransa ne nigi mor mogundho kuom neno ji 10,456 ma ne obiro e chokruogno!

 Kane akwongo donjo e Faransa, ne ok alony gi dho Faransa. Kae to gima ne okethona en ni ne ahinyo wuoyo mana ka an gadier ni ok adhi both e dhokno. Kata kamano, ka ok inyal both to onge ng’ama biro konyi karieyi kendo ok ibi timo dongruok.

Mondo omi alo pekno, ne ang’ado mar dhi e skul moro ma ne puonjo welo dho Faransa. Ne ajadhi e klas e seche mag odhiambo maok mag chokruoge. Ne achako hero dho Faransa, kendo herano osemedo dongo. Puonjruok dhokno osekonyo ahinya nimar aseyudo thuolo mar konyo ofis ma Faransa gi tije motudore gi loko dhok mag bugewa. Bang’ kinde, an awuon nabedo jalok dhok, koa e dho Ingresa kendo ketogi e dho Faransa. Mano ne en thuolo makende mar konyo owete mawacho dho Faransa e piny mangima, yudo chiemb chuny koa kuom kweth mar jatichno mogen kendo mariek.—Math. 24:45-47.

KEND KODA MIGEPE MOMEDORE

E higa 1956, ne akendo Esther, ma en painia ma Nya-Switzerland, kendo ne oyudo waseromo kode higini motelo. Ne wakendore e Od Romo man e bath Bethel ma London (ma chon ne ong’ere kaka London Tabernacle, kama ne obatisie minwa). Owadwa Hughes ne ogolonwa twak mar kend. Min Esther bende ne nitie, kendo en bende ne en Jakristo mowal. Ne ok ayudo mana jabatha mwaherorego kende, to bende ne ayudo thuolo mar bedo gi seche mang’eny ka wan kanyachiel gi mara ma ne en dhako mohero wach Nyasaye ahinya, nyaka nochopo kama ne otiekoe wuodhe me pinyka e higa 2000.

Bang’ aruswa, an gi Esther ne wadak oko mar Bethel. An ne adhi nyime gi tij loko dhok ne Bethel, Esther to ne tiyo kaka painia makende e gwenge man machiegni gi dala mar Paris. Ne okonyo ji mogwaro bedo jotich mag Jehova. E higa 1964, ne ogwelwa dak Bethel. Kae to e higa 1976, ma e higa ma ne ochakie chenro mar Komiti mag Bede Ofise, ne oketa kaka jakanyo. Kuom higini, Esther osebedo kariwa lwedo e yor hera kinde duto.

“OK ABI BEDO KODU NDALO DUTO”

Asebedo gi thuolo makende mar dok kinde ka kinde, e ofis maduong’ man New York. E kinde mag limbego, ne ajayudo paro mabeyo ma ne ichiwona gi jokanyo mopogore opogore mag Bura Maduong’. Kuom ranyisi, kinde moro ne awuoyo kuom parruok ma ne an-go nimar ne an gi migawo moro ma ne onego atiek to thuolo ma nodong’ ne tin, Owadwa Knorr ne obuonjo kendo wachona ni: “Kik iparri. Ti atiya!” Chakre kindeno, sama migepe monego atim ng’eny, kar mondo abed gi parruok, ahinyo mana dhi nyime gi migawo achiel bang’ machielo kendo ajayudo ka ng’eny migepego rumo e sa mowinjore.

Kinde matin kane pok otho, Yesu nowacho ne jopuonjrene niya: “Ok abi bedo kodu ndalo duto.” (Math. 26:11) Wan bende kaka kweth mar rombe mamoko wang’eyo ni ok wabi bedo gi owete mowal mag Kristo ndalo duto e piny. Kuom mano, akwano kaka thuolo makende maok nyal por gi machielo, tiyo kanyachiel gi ng’eny Jokristo mowal kuom higini mokalo 70, kendo amor ahinya nikech bedo gi thuolo mar mako riek law ng’ama Ja-Yahudi.

[Weche moler piny]

[Weche manie ite mar 21]

Owadwa Knorr ne obuonjo kendo wachona ni: “Kik iparri. Ti atiya!”

[Piche manie ite mar 19]

(Koracham) Minwa gi wuora

(Korachwich) Ka an Gilead higa 1948, karwako kabut ma Minwa ne omiya

[Picha manie ite mar 20]

Aloko dhok ne Owadwa Lloyd Barry e odiechieng’ walo bad-ofis ma Faransa, 1997

[Piche manie ite mar 21]

(Koracham) An gi Esther e odiechiengwa mar arus

(Korachwich) Ka wan e tij lendo kanyachiel