Siki gi Chuny Modimbore e Tiyo ne Jehova
Siki gi Chuny Modimbore e Tiyo ne Jehova
“Wuoda, mondo ing’e Nyasach wuoru, kendo itine gi chuny modimbore.”—1 WECHE 28:9.
MANY ANE DWOKO MAG PENJOGI:
Chuny mar ranyisi ochung’ne ang’o?
En yo mane mwanyalo tiyogo e nono chal mar chunywa?
Ere kaka wanyalo siko gi chuny modimbore e tiyo ne Jehova?
1, 2. (a) En fuoni mane mar del ma Wach Nyasaye tiyogo e yor ranyisi nyading’eny maloyo mamoko? (b) Ang’o momiyo dwarore ahinya ni wang’e tiend chuny sama itiyo kode e yor ranyisi?
KINDE mang’eny, Wach Nyasaye hinyo tiyo gi fuonde mag dend dhano kaka ranyisi. Kuom ranyisi, Ayub jaduong’ machon nondiko kama: ‘Ok an ng’ato ma lwete kwiny.’ Ruoth Suleman nowacho ni: ‘Weche mabeyo miyo choke bedo motegno.’ Jehova nosingo ne Ezekiel kama: ‘Asemiyo wiyi teko moloyo huba.’ Bende, jomoko ne owacho ne jaote Paulo niya: ‘Ikelo e itwa weche moko manyien.’—Ayub 16:17; Nge. 15:30; Eze. 3:9; Tich 17:20.
2 Kata kamano, nitie fuoni moro mar dend dhano, ma Muma tiyogo e yor ranyisi nyading’eny maloyo fuoni moro amora. En ema Hanna ne owuoyoe e lamo niya: ‘Chunya il kuom Jehova.’ (1 Sam. 2:1) Kuom adier, jondiko mag Muma wuoyo kuom chuny chiegni nyadi gana achiel, to chiegni ni e yor ranyisi kinde duto. Dwarore ahinya ni wang’e gima chuny ochung’ne, nimar Muma wacho ni onego warite.—Som Ngeche 4:23.
CHUNY MAR RANYISI OCHUNG’NE ANG’O?
3. Ere kaka wanyalo ng’eyo tiend “chuny” kaluwore gi kaka oti kode ei Muma? Chiw ane ranyisi.
3 Kata obedo ni Wach Nyasaye ok oting’o weche malero achiel kachiel gima “chuny” en, podi okonyowa fwenyo tiend wachno. E yo mane? Kuom ranyisi, par ane kuom picha majaber ahinya molos gi kite matindo tindo mang’eny mochan. Ka ng’ato osudo chien mong’iyo kaka ochan kite matindogo, eka obiro neno pichano kaka en oduto. Kamano bende, dwarore ni wang’i kuonde mang’eny ma Muma otiyoe gi “chuny,” eka mondo wang’e tiende maber. Kare chuny ochung’ne ang’o?
4. (a) “Chuny” ochung’ne ang’o? (b) Tiend weche ma Yesu nowacho kaluwore gi Mathayo 22:37 en ang’o?
4 Jondiko mag Muma ne tiyo gi “chuny” ka gilero chal mar ng’ato gi kite ma iye duto. Chuny oriwo gik moko kaka gombo, paro, kido, timbe, nyalo, paro machiko ng’ato, koda dwaro mage. (Som Rapar mar Chik 15:7; Ngeche 16:9; Tich Joote 2:26.) Buk moro wacho ni, chuny en “dhano kaka en oduto.” Kata kamano, nitie kinde ma tiend “chuny” ok oriwo wechego duto. Kuom ranyisi, Yesu nowacho kama: “Her Ruoth Nyasachi gi iyi duto, kendo gi chunyi duto, kendo gi riekoni duto.” (Math. 22:37) Kaluwore gi kanyo, ‘chuny’ ochung’ne gombo koda dwaro mag chuny ng’ato ma iye. Kuom hulo iyi, chuny, koda rieko, moro ka moro yore, Yesu ne jiwo ni nyaka waher Nyasaye kuom dwarowa ma iye kaachiel gi kaka watiyo gi ngimawa koda pachwa. (Joh. 17:3; Efe. 6:6) Kata kamano, sama Muma wuoyo kuom “chuny” kende, kanyo ochung’ne ng’ato kaka en oduto.
GIMOMIYO DWARORE NI WARIT CHUNYWA
5. Ang’o momiyo wadwaro timo duto mwanyalo, mondo wati ne Jehova gi chuny modimbore?
5 Kowuoyo kuom chuny, Ruoth Daudi noparo ne Suleman kama: “Wuoda, mondo ing’e Nyasach wuoru, kendo itine gi chuny modimbore kendo kuom yieni: nimar Jehova ong’iyo chuny ji duto, kendo ong’eyo paro duto maiye mar chuny.” (1 Weche 28:9) Kuom adier, Jehova e Janon chunje duto moriwo nyaka magwa. (Nge. 17:3; 21:2) Kendo kaka Jehova neno chunywa biro mulo winjruokwa kode, koda ngimawa mar kinde mabiro. Omiyo, dwarore ni wati ne Jehova gi chuny modimbore, tiende ni gi chunywa duto, kaluwore gi puonj ma Daudi nochiwo kotelne gi much Nyasaye.
6. Ang’o monego wang’e kuom gombowa mar tiyo ne Jehova?
6 Kuom adier, tijewa mwatimo gi kinda kaka oganda Jehova, en gimanyiso gombowa matut mar tiyo ne Nyasaye gi chuny modimbore. Kata kamano, wang’eyo bende ni pek mwaromogo e piny marach mar Satan koda nyawo magwa kaka dhano majoricho, nyalo monowa tiyo ne Nyasaye gi chunywa duto. (Yer. 17:9; Efe. 2:2) Kuom mano, mondo mi wane ni gombowa mar tiyo ne Nyasaye ok dog chien, dwarore ni wanon chal mar chunywa kinde duto. Wanyalo timo kamano e yo mane?
7. En ang’o manyalo nyiso chal mar chunywa?
7 En adier ni kitwa ma iye ok nenre gi oko—mana kaka ok wanyal neno chuny yath. Kata kamano, mana kaka Yesu ne owacho e Twak mar Got ni chal mar yath inyalo ng’e gi kit olemo monyago, e kaka gik mwatimo bende nyalo nyiso chal madier mar chunywa. (Math. 7:17-20) Weuru wanon ane achiel kuom gik manenore gi okogo.
YO ACHIEL MAR NONO CHUNYWA
8. Weche Yesu manie Mathayo 6:33, otudore nade gi gigo manie chunywa?
8 Motelo, e twak achielno, Yesu nowacho ne jowinjone gima ne nyalo nyiso ni gin gi gombo ma iye mar tiyo ne Jehova gi chunygi duto. Nowacho kama: ‘Dwaruru mokwongo pinyruodhe, gi wachne makare; eka mago duto nomednu.’ (Math. 6:33) Kuom adier, gigo mwaketo mokwongo e ngimawa nyiso ayanga gombo kod paro mag chunywa kaachiel gi chenro me chunywa ma iye. Nono gigo mwaketo mokwongo e ngimawa en yo achiel mar ng’eyo kabe watiyo ne Nyasaye gi chuny modimbore.
9. En thuolo mane ma Yesu ne omiyo jomoko, to dwoko maggi nonyiso ang’o?
9 Matin bang’ kane Yesu osejiwo jolupne mondo ‘odwar mokwongo pinyruoth,’ gimoro notimore manyiso ayanga kaka chal mar chuny ng’ato nyalo nenore kuom gigo moketo mokwongo e ngima. Luka jandik-Injili wuoyo kuom wachno kowacho ni Yesu ‘nochomo wang’e mondo odhi Jerusalem’ kata obedo ni ne ong’eyo gima gikone ne dhi yude kuno. Ka noyudo Yesu gi jootene ‘wuotho e wang’ yo,’ Yesu noromo gi jomoko kendo ne ogwelogi kowachonegi kama: “Luwa.” Jogo ne oyie luwo Yesu, to mak mana ni ne nitie gik ma ne gidwaro timo mokwongo. Ng’at achiel nodwoko kama: ‘Ruoth, yiena mondo adhi ayik wuora mondi.’ Machielo to nowacho kama: ‘Ruodhwa, analuwi; to yiena mondo adhi ago ni joodwa onindi mondi.’ (Luka 9:51, 57-61) Mano kaka chuny ma Yesu ne nigo mar timo dwaro mar Nyasaye chutho, opogore ahinya gi chuny mar digini ma jogo ne nigo! Kuom keto dwaro maggi motelo ne mago mag Pinyruoth, jogo ne onyiso ni chunygi ne ok odimbore gi Nyasaye.
10. (a) Jolup Yesu osekawo okang’ mane bang’ Yesu gwelogi? (b) Yesu nochiwo ranyisi mane machuok?
10 Mopogore gi jogo, wan waserwako gwel mar Yesu mi wabedo jolupne kendo koro watiyo ne Jehova pile ka pile. Kuom timo kamano, wanyiso ayanga paro ma wan-go e chunywa kuom Jehova. Kata kamano, kata obedo ni wan gi kinda e kanyakla, podi dwarore ni watang’ ne gigo manyalo ketho chal mar chunywa. Gigo gin ang’o? Wanyalo yudo dwoko ei mbaka achielno ma Yesu nobedogo gi jogo kane owacho kama: “Ng’ato mosemako kwe dhiang’ gi lwete, kendo chako ng’iyo chien, ok owinjore gi pinyruodh Nyasaye.” (Luka 9:62) En puonj mane mwanyalo yudo e ranyisino?
BE ‘WAPADORE GI GIK MABEYO’?
11. Ang’o ma ne otimore ne tij jal ma ne puro e ranyisi mar Yesu, to nikech ang’o?
11 Mondo mi puonj manie ranyisi machuok ma Yesu nochiwono onenrenwa maler, weuru mondo wamedie weche moko e ranyisino. Wawach ni jatich mar puodho odich kopuro gi kwe dhiang’. Kata kamano, sama opuro, osiko koparo pacho, kama nitie joode, osiepene, chiemo, thum, nyiero mamit, koda kar yueyo. En adier ni ogombo gigo. Bang’ puro kamoro moromo matin, gombo ma jatijno nigo kuom gik mabeyogo loye mi chop kama olokore kendo ong’iyo gik ‘man chien.’ Kata obedo ni tich podi ng’eny kapok ochopo kinde chuoyo, jatichno osegalore kendo ok otim tije kaka dwarore. En adier ni wuon-tich ok nyal bedo mamor nikech jatijno ok nyis chuny mar nano.
12. Ranyisi mar Yesu e wi japur nyalo tiyo nade kuom Jokristo moko ndalogi?
12 Koro wanon ane kaka ranyisino nyalo tiyo e chal moro ma ndalowagi. Wanyalo poro japur me ranyisino gi Jakristo moro amora ma nenore ni timo maber, to kare nitie gima chiegni ketho chal mar chunye. Kuom ranyisi, wapar ane kuom owadwa moro ma jabedo modich e tij Nyasaye. Kata kamano, kata obedo ni ojadhi e chokruoge kendo tiyo tij lendo, podi osiko koketo pache kuom yore moko mamore mag ngima mar pinyni. Ei chunye maiye, ogombo gigo. Gikone, bang’ tiyo ne Nyasaye kuom higini moko, gombo mare e wi moko kuom gik pinyni medore machop kama ong’iyo gik ‘man chien.’ Kata obedo ni podi nitie gik mang’eny monego otim e tij Nyasaye, jalo ok siki ‘komako motegno wachno mar ngima,’ kendo ok oti ne Nyasaye gi kinda kaka chon. (Fili. 2:16, New World Translation) Jehova, ma e “Wuon keyo,” ok bed mamor sama ng’ato oweyo nyiso sinani.—Luka 10:2.
13. Tiyo ne Jehova gi chuny modimbore oriwo ang’o?
13 Puonj mwayudo kanyo nenore ayanga. En gimaber ka wasiko watimo tije mabeyo kendo maduogo chunywa kaka dhi e chokruoge kendo tiyo tij lendo maok wabare. Kata kamano, tiyo ne Jehova gi chuny modimbore oriwo timo mang’eny maloyo mago. (2 Weche 25:1, 2, 27) Kapo ni Jakristo dhi nyime hero gik ‘man chien’—tiende ni yore moko mag ngima mar pinyni, mano biro kete e chal manyalo miyo olal winjruokne maber gi Nyasaye. (Luka 17:32) Mana ka gadier ‘wasin gi gik maricho kendo wapadore gi gik mabeyo’ eka ‘wanawinjre gi pinyruodh Nyasaye.’ (Rumi 12:9; Luka 9:62) Omiyo, dwarore ni waduto wane ni ok wawe gimoro amora manie piny Satan, omonwa tiyo tije mag Pinyruoth gi chunywa duto, kata bed mana ni gigo beyo kata gilombo wang’ machalo nade.—2 Kor. 11:14; som Jo Filipi 3:13, 14.
SIKI KITANG’!
14, 15. (a) Ere kaka Satan temo ketho chal mar chunywa? (b) Chiw ane ranyisi malero kaka yo ma Satan tiyogo nyalo kelo hinyruok ahinya.
14 Herawa kuom Jehova chwalowa mondo wachiwre mar tiyone. Chakre kindeno, ng’enywa osenyiso kuom higini mogwaro ni wadwaro siko gi chuny modimbore e tiyo ne Jehova. Kata kamano, Satan podi kedo kodwa. Chunywa ema odwaro ketho. (Efe. 6:12) En adier ni, nyalo bedo ni ong’eyo ni ok wabi weyo Jehova mana dichiel apoya. Mano emomiyo otiyo gi riekni mag ‘pinyni’ mondo okethgo mosmos chuny mar kinda ma wan-go e tiyo ne Nyasaye. (Som Mariko 4:18, 19.) Ang’o momiyo yor Satanno osetiyone maber ahinya?
15 Mondo wayud dwoko, wawach ni isomo buk moro kitiyo gi taya mar balb mar sitima marieny ahinya, kae to balbno wang’. Gikanyono ifwenyo gima oa timore nikech koro ot en mudho chuth. Ichako iketo balb machielo manyien, kendo koro ot nigi ler. Otieno maluwo, isomo kitiyo gi taya mar balb achielno. Kata kamano, gima ok ing’eyo en ni kare ng’ato ne oseloko balb manyienno mi oketo moro ma tekone ni piny matin. Nyalo bedo ni ok ibi fwenyo pogruok. To kapo ni odiechieng’ maluwo kendo ng’ato ochako oloko balbno mi oketo moro ma tekone tin maloyo mar ariyono, podi nyalo bedo ni ok ibi fwenyo. Nikech ang’o? En nikech ler mar tayano medo bedo matin mosmos ma in ok ifweny. Kamano bende e kaka gik manie piny Satan nyalo miyo walal mosmos chuny mar kinda mar tiyo ne Jehova. Kapo ni Jakristo ok otang’, to seche moko ok onyal kata mana neno ka kinda mare dok chien mosmos.—Math. 24:42; 1 Pet. 5:8.
LAMO DWARORE AHINYA
16. Ere kaka wanyalo ritore mondo riekni mag Satan kik wuondwa?
16 Ere kaka wanyalo ritore mondo riekni kaka mago mag Satan kik wuondwa, kendo wasiki gi chuny modimbore e tiyo ne Jehova? (2 Kor. 2:11) Lamo en gimadwarore ahinya. Paulo nojiwo Jokristo wetene mondo ‘otam wuond mariek mag Satan.’ Kae to nowachonegi kama: “Keturu chunyu e lamo kod sayo, kulamo kinde duto.”—Efe. 6:11, 18; 1 Pet. 4:7.
17. En puonj mane mwayudo e lamo mag Yesu?
17 Mondo mi wachung’ motegno e tamo Satan, dwarore ni waluw ranyisi mar Yesu mar lamo kinde duto, ma en gima ne nyiso gombone mar tiyo ne Jehova gi chuny modimbore. Kuom ranyisi, ne ane gima Luka nondiko kuom yo ma Yesu ne olemogo e otieno mogik kane pok otho. Nondiko niya: “Ka ne litne ngang’, nomedo lemo ahinya ruok.” (Luka 22:44) Ne oyudo Yesu oselemo ahinya motelo ne kanyo, to kata kamano, gie kindeno makoro ne oromo gi tem matekie moloyo e ngimane, ne olemo ‘ahinya ruok’—kendo ne odwok lamone. Ranyisi mar Yesu nyiso ni lamo moko nyalo bedo matut maloyo mamoko. Kuom mano, sama waromo gi tem mapek ahinya koda sama riekni mag Satan medo bedonwa mopondo ahinya, mago e seche monego wakwa Jehova “ahinya ruok” mondo oritwa.
18. (a) En penjo mane monego wapenjre kuom wach lamo, to nikech ang’o? (b) Gin gik mage mamulo chal mar chunywa, to e yore mage? (Ne sanduk e ite mar 16.)
18 Lamo makamago nyalo konyowa nade? Paulo nowacho kama: ‘E weche duto umi Nyasaye ong’e gik mudwaro, kulemo, kusayo, kendo kugoyone erokamano. Mi kuwe mar Nyasaye, modhierore ng’eyo, norit chunyu.’ (Fili. 4:6, 7) Ee, nyaka wawuo gi Nyasaye e lamo matut kendo ding’eny mondo omi wasik gi chuny modimbore e tiyo ne Jehova. (Luka 6:12) Omiyo, penjri niya, ‘Be ajalemo gi kinda matut ahinya kendo ding’eny?’ (Math. 7:7; Rumi 12:12) Dwoko mari biro nyiso kabe chunyi nigi gombo matut mar tiyo ne Nyasaye.
19. En ang’o mibiro timo mondo isiki gi chuny modimbore e tiyo ne Jehova?
19 Mana kaka waseneno, gigo mwaketo mokwongo e ngimawa nyalo nyiso ayanga kaka chunywa chalo. Wadwaro neno ni gigo mwaseweyo chien koda riekni mag Satan kik dwok chien kindawa mar tiyo ne Jehova gi chuny modimbore. (Som Luka 21:19, 34-36.) Omiyo, mana kaka Daudi, weuru wadhi nyime kwayo Jehova mondo watine gi ‘chunywa duto.’—Zab. 86:11.
[Penjo mag Puonjruok]
[Sanduk manie ite 16]
Gik Moko Adek Manyalo Mulo Chal mar Chunywa
Mana kaka wanyalo kawo okang’ mar rito chunywa masie, e kaka bende wanyalo kawo okenge makonyowa e rito chunywa mar ranyisi. Non ane gik moko adek madongogi:
1 Chiemo: Dwarore ni chunywa masie oyud chiemo maber kendo magero del. Kamano bende, dwarore ni wayud chiemb chuny mabeyo kendo magerowa kokalo kuom puonjruok mapile mar ng’ato owuon, paro matut, koda dhi e chokruoge maok wabare.—Zab. 1:1, 2; Nge. 15:28; Hib. 10:24, 25.
2 Timo gik matego del: Mondo mi wageng’ tuoche ne chunywa masie, kinde moko dwarore ni ogochi matek, ma en gimatimore sama ng’ato tiego dende e yor tich. Kamano bende, bedo gi kinda e tij Nyasaye—kamoro ka watime e okang’ momedore—konyo e miyo chunywa mar ranyisi osiki ka ngima.—Luka 13:24; Fili. 3:12.
3 Alwora ma wantie: Nikech nyaka wadag kendo tiyo tijewa e alwora ma ji ok oluoroe Nyasaye, mano miyo chunywa mar ranyisi romo gi gik manyalo kethe. Kata kamano, wanyalo geng’o gik makamago kuom bedo machiegni gi Jokristo wetewa nyading’eny kaka nyalore, nimar Jokristogo dewowa gadier kendo gin gi chuny modimbore e tiyo ne Nyasaye.—Zab. 119:63; Nge. 13:20.
