“An Kodu”
“An Kodu”
“Ji mang’eny noring koni gi koni, kendo ng’eyo kit weche nomedre ameda e piny.”—DAN. 12:4.
INYALO DWOKO NADE?
“Ng’eyo kit weche” makare oselandore nade e kindewagi?
Jogo marwako adiera osebedo “mang’eny” e yo mane?
Ng’eyo makare ‘osemedore’ e yore mage?
1, 2. (a) Wang’eyo nade ni Yesu nigi jopuonjrene e kindegi, kendo ni obiro bedo kodgi e kinde mabiro? (b) Kaluwore gi Daniel 12:4, ang’o ma ne dhi timore bang’ ka ji onono Ndiko adimba?
KAW ane ni in e Paradis. Ichiew okinyi kokinyi kiwinjo maber kendo iikori chako odiechieng’ manyien. Dendi ok rami kata matin. Tuoche duto ma ne chandi orumo. Koro nyalo mari mar neno, winjo, ng’weyo, mulo, kendo bilo gimoro gi lewi, tiyo maber chuth. In gi teko mang’eny, tich mitiyo bende en mamori, osiepeni ng’eny, kendo parruok duto ma ne in-go orumo. Magi e gweth minyalo yudo e bwo Pinyruodh Nyasaye. Kristo Yesu, ma en Ruoth, biro kelo gweth ne ji kendo neno ni giduto gipuonjore mondo ging’e Jehova.
2 Jehova biro gwedho jotichne momakore kode e kinde mabiro sama gipuonjo jomoko mondo ong’eye. Kuom higini mang’eny, Nyasaye kod Wuode osebedo gi jogo momakore kodgi motegno. Kane pok odok e polo, Yesu nosingone jopuonjrene ma nomakore kode ni ne odhi bedo kodgi. (Som Mathayo 28:19, 20.) Mondo wabed gi yie motegno kuom singono, weuru wanon ndiko moro moting’o weche moko ma nokor kuom much Nyasaye higini 2,500 mosekalo e piny Babulon machon. Kuom ‘ndalo giko’ ma en ndalo ma wadakiegi, janabi Daniel nondiko kama: “Ji mang’eny noring koni gi koni, kendo ng’eyo kit weche nomedre ameda e piny.” (Dan. 12:4) Kaluwore gi gik matimore e kindewagi, wach moloki e dho-Hibrania ni ‘ringo koni gi koni,’ chiwo paro mar timo nonro adimba. Mano kaka timo nonro ma kamano ne dhi kelo gweth miwuoro! Jogo ma ne dhi nono Ndiko adimba, ne idhi gwedhi kuom bedo gi ng’eyo makare e Wach Nyasaye. Wach ma nokorno bende nonyiso ni ji mathoth ne dhi rwako “ng’eyo kit weche” makare. To moloyo, ng’eyo ma kamano ne dhi medore. Ng’eyono ne dhi landore malach, kendo yudore mapiyo. Kaka wamedo nono wach ma nokorno, koda kaka ne gichopo, wabiro neno ni Yesu pod nigi jopuonjrene e kindegi, kendo ni Jehova nigi nyalo chuth mar chopo gigo duto mosesingo e kinde mabiro.
JOKRISTO MADIER “NG’EYO KIT WECHE” MAKARE
3. Ang’o ma ne otimore ne “ng’eyo kit weche” makare bang’ ka joote nosetho?
3 Bang’ ka joote nosetho, tim ng’anjo ma nowach ni ne dhi bedoe e kind Jokristo madier nochako landore ka mach. (Tich 20:28-30; 2 Thes. 2:1-3) Kuom higini miche bang’ mano, kata mana joma ne luongore ni Jokristo, ne ok ‘ong’eyo kit weche’ makare. Kata bed ni ne giwacho ni giyie kuom Ndiko, jotend din ne puonjo ji “puonj mar jochiende” makelo achaye ne Nyasaye. (1 Tim. 4:1) Kuom mano, ji ne ok ong’eyo adiera e wi Nyasaye. Joma ne ong’anjogo ne puonjo miriambo ni Nyasaye en Didek, ni chuny dhano ok tho, kendo ni chunje moko wang’ e mach manyaka chieng’.
4. E higini mag 1870, grup moro mar Jokristo nochako manyo nade adiera mag Muma?
4 Kata kamano e higini mag 1870—chiegni higini 40 kapok “ndalo mag giko” ochakore—grup moro mar Jokristo ma ne ni Pennsylvania, e piny Amerka, noromo kanyachiel mondo gipuonjre Muma adimba kendo manyo “ng’eyo” makare. (2 Tim. 3:1) Ne giluongore ni Jopuonjre mag Muma. Jogi ok e “jo mariek kod jo mong’eyo” ma Yesu nowacho ni ne idhi pandnegi ng’eyo madier. (Math. 11:25) Magi ne gin joma muol gadier ma ne dwaro timo dwach Nyasaye. Ne ginono Ndiko adimba kendo wuoyo kuom gik ma gisomo, ka gikwayo e lamo mondo Nyasaye otagi. Bende ne gipimo ndiko mopogore opogore e Muma kendo somo weche ma jomoko bende nosendiko e wi ndikogo. Mos mos, Jopuonjrego mag Muma nofwenyo adiera ma ji mang’eny ne ok osebedo kong’eyo kuom higini miche gi miche.
5. Ang’o momiyo Jopuonjre mag Muma nogoyo trakt miluongo ni The Old Theology?
5 Kata obedo ni Jopuonjrego ne mor kuom gik ma ne gipuonjore, ok ne gibedo gi sunga nikech adiera ma ne gifwenyogo; kata pakruok nikech gifwenyo gimoro manyien. (1 Kor. 8:1) Kar timo mano, ne gigoyo trakt mang’eny miluongo ni The Old Theology. Ne gitimo kamano mondo gikony jomoko ong’e adiera mag Ndiko ma ne yudore e Muma. Trakt ma ne okwong goyo ne konyo ji mondo opuonjre Muma, mondo gikwed “puonj duto mag miriambo ma dhano ne puonjo” kendo giyie gi “puonj machon” ma gin adiera ma Yesu kod jootene ne puonjo.—The Old Theology, Na. 1, April 1889, ite mar 32.
6, 7. (a) Joneno mag Jehova osepuonjore adiera mage chakre higini mag 1870? (b) Gin adiera mage ma in iwuon ne omori kane ipuonjori?
6 Chakre higini mag 1870 Joneno mag Jehova osepuonjre adiera mang’eny miwuoro! * Sama wapuonjore adieragi, ok watim kamano mondo wabed gi ng’eyo kende, to wapuonjore gik mamiyo ngimawa bedo maber. Adieragi kelonwa mor e ngima kendo gimiyo wabedo gi geno mar kinde mabiro. Gikonyowa ng’eyo Jehova Nyasachwa ma jahera, koda dwache. Gikonyowa ng’eyo ni Yesu en ng’ano, gimomiyo nobiro e piny mi otho, kendo gima otimo gie sani. Adier mabeyogi konyowa ng’eyo gimomiyo Nyasaye pod oweyo gik maricho mondo otimre, gimomiyo watho, kaka onego walem koda kaka wanyalo yudo mor madier e ngima.
7 Sani koro wanyalo winjo tiend weche mokor ma ne “oseum” kuom higini mang’eny ma koro chopo e ndalogi mag giko. (Dan. 12:9) Thoth weche mokorgi yudore e buge mag Injili koda e bug Fweny. Kuom ranyisi Jehova osekonyowa ng’eyo gigo ma notimore e polo ma gin gigo ma dhano moro amora ne ok nyal neno kaka: keto Yesu obed Ruoth, lweny ma notimore e polo, kaachiel gi wito Satan e piny. (Fwe. 12:7-12) Nyasaye bende osekonyowa ng’eyo tiend gik mwanyalo neno katimore kaka: lwenje, yiengni mag piny, tuoche, nok mar chiemo, kod gimomiyo ji timo gik maricho mamiyo wadak e “kinde mag chandruok.”—2 Tim. 3:1-5; Luka 21:10, 11.
8. Wadwoko erokamano ne ng’ano kuom gigo mwasewinjo kendo neno katimore?
8 Yesu nowacho ne jopuonjrene kama: “Gin wenge moguedhi ma neno gik muneno; nikech awachonu ni, jonabi mang’eny gi ruodhi mang’eny nogombo neno gik muneno, to ne ok gineno; kendo winjo gik muwinjo, to ne ok giwinjo.” (Luka 10:23, 24) Kamano e kaka wawinjo e chunywa e kindegi. Wadwoko ne Jehova Nyasaye erokamano kuom konyowa neno kendo winjo adierago. Kendo mano kaka wamor ni ‘jakony,’ ma en roho maler mar Nyasaye, oseor mondo otelne jolup Yesu “e adiera duto”! (Som Johana 16:7, 13.) Mad kinde duto wadhi nyime hero “ng’eyo” makare kendo puonjo jomoko gi chunywa duto!
‘JI MANG’ENY NG’EYO KIT WECHE’ MAKARE
9. En milome mane ma ne yudore e gaset mar Watch Tower ma April higa mar 1881?
9 E dwe mar April e higa mar 1881, ka higini ariyo pok orumo chakre gocho mokwongo mar Watch Tower, gasedno ne nigi sula moro mawacho ni “Jolendo 1,000 Dwarore.” Sulano ne wacho niya: “Kuom jogo manyalo yango mar tiyo gi nus mar thuolo ma gin-go e tij Ruoth, waketo chenro majiwou . . . , kama: Ni udhi e taonde madongo koda matindo, kaluwore gi nyalo maru, kaka Jokolpota kata Joland Injili, kumanyo kamoro amora jogo mohero Nyasaye to ok nigi ng’eyo makare; kendo upuonjgi adiera e wi Nyasaye kod Muma.”
10. Ang’o ma ne ji otimo bang’ winjo kwayo ma ne dwaro ni jolendo ochiwre kuom thuologi duto?
10 Kwayono nokonyo Jopuonjre mag Muma fwenyo ni tich maduong’ ma omi Jokristo ne en lando wach maber. Kata kamano, kwayo jolendo madirom 1,000 mondo ochiwre e tij lendo kuom thuologi duto, ne nenore gima ok nyalre nikech ji manok madirom mia achiel kende ema ne jabiro e chokruoge mag Jopuonjre mag Muma e kindego. Kata kamano, bang’ somo trakt kata gaset, ji mang’eny nofwenyo ni ne giyudo adiera kendo ne gidwaro konyo jomamoko bende. Kuom ranyisi, e higa mar 1882, jal moro mawuok London e piny Ingresa, nondiko kama bang’ somo gocho moro mar Watch Tower koda buk moro matin: “Akwayou mondo unyisa kaka anyalo lendo koda gima anyalo wacho mondo achop tich ma Nyasaye ogwedhoni kendo modwaro ni otim.”
11, 12. (a) Gimaduong’ ma jokolpota ne dwaro chopo en ang’o? (b) Ang’o ma jokolpota ne timo mondo gichak “klase,” matiende ni kanyakla manyien?
11 Ka nochopo higa mar 1885, Jopuonjre mag Muma madirom 300, ne lendo ka gin jokolpota. Jolendogo ne nigi paro machal gi ma wan-go e kindegi—ma en timo ji obed jopuonjre mag Yesu Kristo. Kata kamano yore ma ne gitiyogo opogore gi magwa. E ndalowagi, wapuonjore Muma gi ng’ato achiel achiel. Kae to wagwele mondo ochak biro e chokruoge mag kanyakla. Kinde machon-go, jokolpota ne pogo ji buge kae to gichoko joma orwako wach mondo gipuonjgi Muma kanyachiel e grup. Kar puonjruok gi ng’ato achiel achiel, ne gichako “klase,” kata kanyakla manyien.
12 Kuom ranyisi, e higa mar 1907, grup moro mar jokolpota ne odhi e taon moro ka gimanyo jogo duto ma ne nigi buk miluongo ni Millennial Dawn (ma bende iluongo ni Studies in the Scriptures). Gaset mar Watch Tower nondiko kama: “Jogo [joma norwako wach] nogwel mondo ochokre e achiel kuom dala joma norwako wach. Jakolpota moro nogolonegi twak odiechieng’ mangima mar Jumapil moro, kowuoyo e wi Chenro mar Nyasaye ma Chakre Chon, kae to e Jumapil maluwe ne ojiwogi ni mondo gibed gi chokruoge maok gibare.” E higa mar 1911, owete notimo lokruok e yo ma ne gitimogo jopuonjre. Owete 58 ne odhi kuonde mopogore opogore e piny Amerka kod Kanada mondo gigol twege mag ji duto. Owetegi ne ndiko nyinge jogo ma norwako wach kod kuonde ma ne gidakie, kae to gichanogi kanyachiel mondo gilos “klase” matimo chokruok kanyachiel e achiel kuom miech joma norwako wach. Kuom timo mano, ne gichako kanyakla manyien. Chop higa mar 1914, noyudo osechak kanyakla 1,200 mag Jopuonjre Muma e piny mangima.
13. Ang’o mamori ahinya kuom okang’ mosetimgo tij lendo?
13 E kindegi, nitie kanyakla madirom 109,400 e piny ngima, kendo owete gi nyimine madirom 895,800 gin jopainia e kanyaklago. Chiegni ni ji milion aboro sani oserwako “ng’eyo” makare, kendo gitiyo kode e kit ngimagi. (Som Isaiah 60:22.) * Ma en gima morowa ahinya nikech Yesu nokoro ni ‘ji duto ne dhi sin’ gi jopuonjrene nikech nyinge. Nomedo wacho ni jolupne ne idhi sandi, ne idhi twe, kendo kata mana negogi. (Luka 21:12-17) Kata obedo ni Satan, jochiendene koda dhano mamoko osetemo chungo tij lendo, oganda Jehova pod dhi nyime timo jopuonjre kendo giyudo nyak miwuoro e tijno. E kindegi, gilendo “e pinje duto,” bed ni gin pinje maliet kata mang’ich ahinya, e gode, e gwenge motuwo, e taonde koda kuonde ma ji mang’eny ok odakie. (Math. 24:14) Tijni ne ok nyal timore kaonge kony mawuok kuom Nyasaye.
‘NG’EYO KIT WECHE MAKARE OSEMEDORE’
14. “Ng’eyo kit weche” makare oselandore nade kokalo kuom buge migoyo?
14 “Ng’eyo kit weche” makare osemedore kokalo kuom ji mang’eny malando wach maber. Bende ng’eyono osemedore kokalo kuom buge kod gasede. E dwe mar Julai higa mar 1879, Jopuonjre mag Muma nokwongo goyo gaset mar Ohinga mar Jarito ma kindego ne iluongo ni Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence. Gasedno, ma ne ogo gi kampani moro, nogoyo kopi 6,000 e dho-Ingeresa kende. Charles Taze Russell ma ne en jahigini 27, ne oket mondo ochung’ne gocho mar gasedno, ka owete moko abich motegno e yie, ne konyo e ndiko sula mamoko mag gasedno. Gie sani koro igoyo Ohinga mar Jarito e dhok 195. En e gaset misomo ahinya moloyo moro amora e piny, ka igolo kopi 42,182,000 e gocho ka gocho. Maluwe en gaset nyawadgi mar Amkeni! ma bende igolo kopi 41,042,000 e dhok 84. E wi mano chiegni buge kod Muma madirom milion 100 igoyo higa ka higa.
15. Wayudo kanye pesa mag goyo bugewa?
15 Pesa masiro tijni, yudore kokalo kuom chiwo maonge achune. (Som Mathayo 10:8.) Jogo matiyo tije goyo buge wuoro ahinya nikech ging’eyo ni masin, otas, wino, koda gik mamoko madwarore e tijno, nengogi tek ahinya. Owadwa ma janyiewo gige goyo buge ne Bethel nowacho kama: “Seche ma jo ohala obiro timo limbe e Bethel, giwuoro ahinya ni masinde matiyo gi teknoloji mamalo kamano, kendo magoyo buge mang’eny e okang’ machalo kamano, isiro mana gi chiwo migolo maonge achune. Bende giwuoro kaka owete gi nyimine matiyo Bethel gin joma tindo kendo mamor.”
NG’EYO NYASAYE NOPONG’ PINY
16. Ang’o momiyo Jehova osemiyo “ng’eyo kit weche” makare omedore?
16 Jehova osemiyo “ng’eyo kit weche” makare omedre nikech dwaro mare en ni “mondo ji duto okwo, kendo ging’e adiera chuth.” (1 Tim. 2:3, 4) Jehova dwaro ni ji ong’e adiera mondo gilame e yo mowinjore kendo ogwedhgi. Kokalo kuom tij lendo, Jehova osechoko Jokristo mowal. Bende sani ochoko “oganda mang’ongo,” mawuok “e pinje duto, gi dhoudi duto, gi ogendini duto, gi dhok duto,” ma nigi geno mar dak e piny nyakachieng’.—Fwe. 7:9.
17. Medruok e kwan mar joma lamo Nyasaye gadier nyiso ang’o?
17 Kwan mar joma lamo Nyasaye gadier osemedore kuonde duto e piny kuom higini 130 mosekalo. Medruokno nyiso e yo maler ni Nyasaye kod Yesu Kristo ma e Ruoth moseketo, osebedo gi jotich Jehova e piny ka gitayogi, giritogi, gichanogi kendo puonjogi. Jehova osemakore gi singone mar konyo ji mang’eny mondo ong’e adiera e kindewagi, omiyo wan gadier ni obiro chopo singo mage mag kinde mabiro. “Ng’eyo Jehova nopong’ piny, kaka pige opong’o nam.” (Isa. 11:9) Parie gweth mogundho ma dhano nobedgo e kindego!
[Weche moler piny]
^ par. 6 Inyalo puonjori mang’eny kokalo kuom DVD miluongo ni Mashahidi wa Yehova—Imani Yenye Matendo, Sehemu ya 1: Kutoka Gizani kod Mashahidi wa Yehova—Imani Yenye Matendo, Sehemu ya 2: Nuru na Iangaze.
^ par. 13 Ne bug Unabii wa Isaya—Nuru kwa Wanadamu Wote II, ite mag 320.
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 6]
Jopuonjre Muma machon ne gin joma bolore kendo ma ne oikore timo dwaro mar Nyasaye
[Picha manie ite mar 7]
Jehova mor ahinya gi kinda mitimo mondo iland “ng’eyo” makare e wi Nyasaye
