Yud Ngima Maber Gadier

“Eka nimi yoreni bedo maber, kendo initi gi rieko.”​​—⁠JOSH. 1:8.

INYALO DWOKO NADE?

Ngima Suleman ne odhi maber e yore mage?

Ngima Paulo ne odhi maber e yore mage?

Inyalo timo ang’o mondo ngimani odhi maber?

1, 2. (a) Ji mang’eny paro ni ng’at ma ngimane odhi maber en ng’at machalo nade? (b) Inyalo fwenyo nade paro ma in-go e chunyi kuom yo ma inenogo ngima ma dhi maber?

WACHO ni ngima ng’ato odhi maber tiende en ang’o? Kipenjo ji penjono ibiro yudo dwoko mopogore opogore. Kuom ranyisi, ji mang’eny wacho ni ngima ng’ato dhi maber nikech pesa ma en-go, tich motiyo, kata mana sombe. Jomoko bende wacho ni mondo ngima ng’ato odhi maber​​—⁠nyaka obed gi winjruok maber gi joodgi, osiepene koda joma otiyogo. Moko kuom joma tiyone Nyasaye, nyalo paro ni ngima ng’ato dhi maber mana kapo ni en gi migepe e kanyakla kata ka en gi nyak mang’eny e tij lendo.

² In iwuon iparo ni ng’at ma ngimane dhi maber, en ng’at machalo nade? Tema ane ndiko nyinge jogo ma iparo ni ngimagi odhi maber​​—⁠jogo ma imiyo luor kendo ma diher ni ngimani obed machal gi margi. Joma indiko nyingegigo, gin joma chalo nade? Dibed ni gin gi mwandu, kata gin gi huma moloyo jomoko? Dibed ni gin joma nigi loch? Dwoko michiwo nyalo fwenyoni gima nie chunyi. Gik ma chunyi gombo, nyalo chiko ahinya gik miyiero timo kendo luwo e ngimani.​​—⁠Luka 6:​45.

3. (a) Joshua ne nyaka tim ang’o mondo ngimane odhi maber? (b) En ang’o ma wabiro nono?

³ Gima duong’ moloyo en ng’eyo kabe Jehova owuon nenowa kaka joma ngimagi dhi maber. Wanyalo yudo ngima mochwere mana ka wadak e ngima ma oyiego. Kane Jehova omiyo Joshua migawo mar tayo Jo-Israel mondo odonj e Piny Manosingi, nonyise ni osom Chik Musa “odiechieng’ gotieno” kendo one ni oluwo gima chik ne wacho. Nyasaye nosingone kama: “Eka nimi yoreni bedo maber, kendo initi gi rieko.” (Josh. 1:​7, 8) Adier, wang’eyo ni ngima Joshua ne odhi maber. To nade wan? Wanyalo ng’eyo nade kabe paro ma wan-go e wi ngima madhi maber, chalo gi paro ma Nyasaye nigo? Mondo wayud dwoko mag penjogi, we wanon  ane ngima ji ariyo ma Muma wuoyo kuomgi.

BE NGIMA SULEMAN NE ODHI MABER?

4. Ang’o momiyo inyalo wachi ni ngima Suleman ne odhi maber?

⁴ Kuom adier, ngima Suleman ne odhi maber e yore mathoth. Ang’o momiyo wanyalo wacho kamano? Nikech kuom higini mathoth, ne omiyo Jehova luor kendo ne oluwo chikene, omiyo Jehova ne ogwedhe ahinya. Wanyalo paro kinde ma Jehova ne onyiso Suleman mondo okwa gimoro amora modwaro, to Suleman nokwaye rieko mar tayo oganda Nyasaye. Jehova ne odwoko kwayoneno kuom miye rieko kaachiel gi mwandu. (Som 1 Ruodhi 3:​10-​14.) Rieko ma Suleman ne nigo “nokadho rieko mar nyithind yo wuok chieng’ duto, kod rieko duto mag Misri.” Huma ma Suleman ne nigo, ne ong’ere e “ogendini duto ma nolwore.” (1 Ruo. 4:⁠30, 31) Kiwuoyo kuom mwandu mag Suleman, dhahabu ma ne oyudo higa ka higa pekgi ne chiegni kilo 25,000, ma gie kindegi nyalo bedo dola mokalo bilion achiel mag Amerka! (2 Weche 9:​13) Ne ong’eyo loso winjruok maber gi ogendini mamoko, kendo ne en gi lony e weche mag gedo kaachiel gi mag ohala. E kinde ma Suleman nomakore gi Nyasaye, ngimane ne odhi maber gadier.​​—⁠2 Weche 9:​22-​24.

5. En ang’o ma Suleman nowacho kuom jogo ma Nyasaye kwano ni ngimagi dhi maber?

⁵ Weche ma Suleman nondiko e bug Eklesiastes nyiso ni nong’eyo ni ngima madhi maber en ngima machalo nade. Ok nobedo gi paro ni joma nigi loch kod mwandu kende ema bedo gi ngima maber kendo ma nigi mor. Ne ondiko kama: “Ang’eyo ni onge gi moro mowinjorenigi moloyo ma, ni giil kendo gitim maber ndalogi duto ka gingima. Ma e mich moa ka Nyasaye, mondo ng’ato ka ng’ato ochiem kendo omadh, obedi mamor kuom tichne duto.” (Ekl. 3:⁠12, 13) Kendo nofwenyo ni mor ma kamago bedo maber moloyo kuom ng’atno ma nigi winjruok maber gi Nyasaye. Suleman nondiko niya: “Ma e giko wach; weche duto osewinji: luor Jehova kendo rit chikne; ni mar ma e motieko tich mowinjore ni dhano.”​​—⁠Ekl. 12:13.

6. Ere kaka ranyisi mar Suleman konyowa ng’eyo tiend ngima maber gadier?

⁶ Kuom higini mang’eny, Suleman nomiyo Nyasaye luor kendo noluwo chikene. Muma wacho ni Suleman “nohero Jehova, mowuotho e chik mar Daudi wuon mare.” (1 Ruo. 3:3) Donge inyalo wacho ni mano ne en ngima maber gadier? Kitaye gi Nyasaye, Suleman nogero hekalu majaber ne lamo madier kendo nondiko buge adek manie Muma. En adier ni wan ok wabi timo gik machalo gi ma Suleman notimo. Kata kamano, ranyisi mar Suleman kane pod omakore gi Nyasaye konyowa ng’eyo tiend ngima maber gadier, kendo gima wanyalo timo mondo ngimawa odhi maber. Kuom ranyisi, Nyasaye notelone Suleman gi roho mare maler mondo ondik weche motudore gi mwandu, rieko, huma, kod loch. Ji mathoth paro ni nyaka gibed gi gigo, eka mondo ngimagi odhi maber. Kata kamano, Suleman nowacho ni jogo matiyo matek e manyo gigo, chalo joma lawo yamo ma en gima “nono,” nikech gik ma gimanyogo ok bi kelonegi mor madier. Donge iseganeno kaka joma ohero mwandu, mwandugo ok romgi? Kendo gin gi parruok mang’eny e wi mwandugigo. To mwandugo chieng’ nodong’ e lwet jomoko nono.​​—⁠Som Eklesiastes 2:​8-​11, 17; 5:​10-​12.

7, 8. Suleman noketho winjruok e kinde gi Nyasaye e yo mane, to mano nomiyo ngimane obedo nade bang’e?

⁷ Wang’eyo bende ni bang’e achien, Suleman noweyo luwo chike Jehova. Muma wacho niya: “Kendo nobedo, ka Suleman nobedo jaduong’, monde noloko chunye kuom nyiseche mamoko: kendo chunye ne ok kare e wang’ Jehova Nyasache kaka chuny Daudi wuon mare nobedo. . . . Suleman notimo marach e nyim wang’ Jehova.”​​—⁠1 Ruo. 11:​4-6.

⁸ Jehova ne ok mor gi gima Suleman notimono mowachone kama: “Nikech isetimo  kama, bende ok irito muma mara gi buchega, abiro golo pinyruoth oa kuomi, kendo abiro miye jatichni.” (1 Ruo. 11:11) Mano ne en gima lit miwuoro! Kata obedo ni ngima Suleman ne odhi maber e yore mang’eny, gikone ne ochwanyo Jehova. Suleman ok ne odhi nyime makore gi Jehova, to makruok gi Jehova e gima duong’ie moloyo mondo ngima ng’ato odhi maber. Ng’ato ka ng’ato kuomwa nyalo penjore niya, ‘Be puonj mayudo kaluwore gi ngima Suleman, biro konya mondo abed gi ngima madhi maber?’

JAL MA NGIMANE NE ODHI MABER GADIER

9. Kaluwore gi joma ok ong’eyo Jehova, be ngima Paulo nodhi maber? Ler ane.

⁹ Ngima jaote Paulo ne opogore ahinya gi ngima mar Ruoth Suleman. Paulo ok ne odak e ngima mayom e od ruoth, kata chiemo kendo metho gi ruodhi mamoko. Nitie kinde ma Paulo nochando gima ne onyalo chamo, madho, kata mana rwako. (2 Kor. 11:⁠24-​27) Bang’ keto yie kuom Yesu kaka Mesia, Paulo koro ok ne omi luor e din mar Jo-Yahudi. Kar mano, jotend din mar Jo-Yahudi ne osin kode ahinya. Kinde ka kinde ne itweye e jela, ne ichwade gi boka, ne igoye gi ludhe, kendo ne ichiele gi kite. Paulo nowacho ni ji ne ochaye en kaachiel gi Jokristo wetene, ji ne osin kodgi kendo ne osandgi. Nomedo wacho kama: “Itimowa kaka chilo mar piny, gik miwito mag ji duto, nyaka chil kawuono.”​​—⁠1 Kor. 4:​11-​13.

10. Ang’o momiyo ji ne nyalo paro ni Paulo ok notiyo gi thuolo ma ne en-go mondo odag e ngima maber?

¹⁰ Thoth joma nong’eyo Paulo kane en rawera e kinde ma ne pod iluonge ni Saulo, ne nyalo paro ni ne en gi thuolo majaber ahinya mar miyo ngimane odhi maber. Nenore ni ne owuok e anyuola momewo, kendo noyudo puonj e tiend Gamaliel, japuonj ma ne ong’ere ahinya, mi bang’e nondiko kama: “E dini mar jo Yahudi naloyo ji mathoth e ogandana, kaketo chunya e tim kwerewa.” (Gal. 1:​14) Saulo nolony e dho-Hibrania gi dho-Grik. Nikech ne en Ja-Rumi, mano nomiyo obedo gi thuolo kaachiel gi ratiro mang’eny mar timo gik moko e piny Rumi. Ka dine Paulo otemo luwo gik piny ma kindego, dine obedo gi mwandu mang’eny miwuoro kendo bedo ng’at ma rahuma ahinya. Kata kamano, noyiero kit ngima ma ji mang’eny, samoro koriwo kata joodgi, ne neno ni en tim fuwo. Nikech ang’o?

11. Gin ang’o ma Paulo nokawo mapek, to nong’ado mar timo ang’o? To nikech ang’o?

¹¹ Paulo nohero Jehova kendo nodwaro bedo gi winjruok maber kode, moloyo bedo gi mwandu kod huma e kind oganda dhano. Kane Paulo ong’eyo adiera, nochako kawo mapek wach misango mar rawar, tij lendo, koda geno mar yudo ngima e polo​​—⁠ma gin gik ma jopiny ok dew. Paulo nong’eyo wach ma  Satan nohango e wi dhano. Satan nowacho ni ne onyalo miyo dhano moro amora owe tiyo ne Nyasaye. Nyalo bedo ni Paulo nong’eyo ni ne en gi thuolo mar nyiso ni Satan en jamiriambo. (Ayub 1:​9-​11; 2:​3-5) Omiyo Paulo nong’ado mar lamo Nyasaye madier kata bed ni ne odhi romo gi sand machalo nade. Mano en paro maok nyal yud kuom ji mathoth ma diher ni mondo ngima odhinegi maber e piny masani.

12. Ang’o momiyo ne iyiero mar keto geno mari kuom Nyasaye?

¹² To nade in, be in gi gombo machalo gi mar Paulo? Kata obedo ni dak e ngima mar tiyone Nyasaye ok en gima yot, wang’eyo ni timo kamano miyo wayudo gweth mag Jehova kendo mano e gima miyo ngima bedo maber gadier. (Nge. 10:22) Wanyalo yudo gweth gie kindegi, koda e kinde mabiro. (Som Mariko 10:⁠29, 30.) Kuom mano, ok onego waket genowa mana kuom, “mwandu ma onge kore,” to waket genowa kuom “Nyasaye ma miyowa gik moko mogundho mondo wamorgo.” Omiyo ‘wakano mwandu ma nobed mise maber e ndalo mabiro, mondo wayudgo ngima ma en ngimano maradier.’ (1 Tim. 6:​17-​19) Ee, wanyalo bedo gadier chuth ni bang’ higini mia achiel, kata mana gana achiel kata mokalo kanyo, wabiro paro chien mi wawach niya, “Kuom adier, nayiero yo mowinjore mar yudo ngima maber gadier!”

IKANO MWANDUNI KANYE?

13. Yesu nochiwo puonj mane kuom wach kano mwandu?

¹³ Yesu nowacho niya e wi mwandu: “Kik ukan mwandu ni ngimau e piny, ka ma olwenda gi nyal kethoe, to jokuo powo, kendo kwaloe. To kanuru mwandu ni ngimau e polo, ka ma olwenda kata nyal ok kethoe, to jokuo bende ok pow kata kwaloe. Nikech ka ma mwanduni nitie e ka ma chunyi bende nobedie.”​​—⁠Math. 6:​19-​21.

14. Ang’o momiyo ok en gima nyiso rieko manyo mwandu mag pinyni?

¹⁴ Mwandu mag ng’ato e pinyni, nyalo bedo mang’eny moloyo bedo mana gi pesa. Mwandugo nyalo riwo gigo ma Suleman nondiko kuomgi, ni nyalo miyo ngima odhi maber kaluwore gi pach dhano​​—⁠ma gin gik moko kaka huma, koda bedo gi loch e wi jomoko. Yesu nowacho wach moro machalo gi ma Suleman nondiko e bug Eklesiastes​​—⁠ni mwandu mag piny ok siki nyaka chieng’. Mana kaka samoro in bende iseneno, mwandu ma kamago kethore kendo girumo e yo mayot. Profesa moro miluongo ni F. Dale Bruner nowuoyo e wi mwandu ma kamago kowacho niya: ‘En gima ong’ere maler ni huma ok en gima siko aming’a. Ng’at ma nigi huma kawuono, ok bi dhi nyime bedo gi humano e higini mabiro nimar wi ji biro wil kode mapiyo. Ng’at ma nigi pesa mathoth higani, nyalo bedo maonge pesa higa mabiro. Nikech Yesu ohero oganda dhano, nochiwonegi siem ni huma ma ng’ato nigo nyalo lal mapiyo nono, ma ng’atno dong’ koonge geno moro amora. Yesu ok dwar mondo jopuonjrene ochwanyre kata oyud wich kuot, nikech joma geno pesa gi huma winjo malit bang’e ka gigo olal nono.’ En adier ni ji mathoth nyalo  yie gi weche ma Profesano nowacho. Kata kamano, gin ji adi mayie mondo weche ma Yesu nowacho e wi mwandu, ota ngimagi? Be ibiro yie mondo siem ma Yesu nochiwo ota ngimani?

15. Onego watem matek mondo waluw kit ngima mane?

¹⁵ Moko kuom jotelo mag din osepuonjo ji ni kik gitim kinda moro amora e miyo ngimagi odhi maber. Kata kamano, Yesu ok nokwedo kinda duto ma ng’ato nyalo timo. Nojiwo jopuonjrene mondo oket pachgi e luwo ngima mowinjore ka gikano ‘mwandugi e polo.’ Gombo maduong’ monego wabedgo en temo matek mondo wadag e ngima ma Jehova oyiego. Kuom adier, weche ma Yesu nowachogo, paronwa ni wan wawegi ema wabiro timo yiero kuom kit ngima ma wabiro luwo. Adiera en ni wabiro luwo gima wan wawegi wagombo e chunywa, tiende ni gino ma wakawo mapek e ngimawa.

16. Wanyalo bedo gadier kuom wach mane?

¹⁶ Ka wayiero mar timo kinda e moro Jehova, wanyalo bedo gi geno ni obiro miyowa gigo mochuno e ngima. Mana kaka jaote Paulo, seche moko wanyalo chando gima wacham kata gima wamadh. (1 Kor. 4:​11) Kata kamano, onego waluw puonj ma Yesu nochiwo niya: “E momiyo kik uparru kuwacho ni, ‘Wanacham ang’o? ’ kata, ‘Wanamadh ang’o? ’ kata ‘Wanarwakre gang’o? ’ Nikech mago duto e ma jo ma ok oyie dwaro; to Wuonu me polo ong’eyo ni uchando magi duto. Dwaruru mokwongo pinyruodhe, gi wachne makare; eka mago duto nomednu.”​​—⁠Math. 6:​31-​33.

BED GI NGIMA MABER E WANG’ NYASAYE

17, 18. (a) Ngima madhi maber otenore kuom ang’o? (b) Ngima madhi maber ok otenore kuom ang’o?

¹⁷ Wach maduong’ monego wapar en ma: Ngima ma dhi maber ok otenore kuom mwandu, somo mamalo, huma kata loch ma ng’ato nigo e pinyni. E wi mano, ngima madhi maber ok otenore kuom migepe ma ng’ato nigo e kanyakla. Bedo gi migepe e kanyakla en gweth ma ng’ato yudo nikech luwo chike Nyasaye kendo makore kode motegno. Jehova wachonwa niya: “To kuom jorit, idwaro ni mondo ng’ato obed jadier.” (1 Kor. 4:2) Kendo nyaka wadhi nyime chung’ motegno. Yesu nowacho kama: “Ng’at motimo kinda nyaka giko, ema nokwo.” (Math. 10:22) E kinde mibiro res Jokristo mochung’ motegno, biro nenore maler ni kare ne giyiero kit ngima maber!

¹⁸ Ngima ma dhi maber, en bedo gi winjruok maber gi Nyasaye, kata bed mana ni wan e chal mane. Bedo gi winjruok maber gi Nyasaye ok otenore kuom huma, somo, kata pesa ma wan-go. Kendo ok otenore kuom rieko ma wan-go kata nyalo monyuolwago. E kinde Jokristo mokwongo, moko kuom jotich Nyasaye ne nigi mwandu to moko ne gin jochan. Paulo nonyiso Jokristo ma nigi mwandu ni “gibed jo ma timo maber, mondo gibed jomwandu mag timbe mabeyo, gibed mang’won, giyie pogo ni jowetegi gik ma gin go.” Jomwandu kaachiel gi jochan ne nyalo makore chuth gi “ngima ma en ngima maradier.” (1 Tim. 6:​17-​19) Mano en adier kata e kindewagi. Waduto waromre kaluwore gi thuolo koda ting’ ma wan-go ma en chung’ motegno kendo bedo “jomwandu mag timbe mabeyo.” Ka wabedo jomwandu mag timbe mabeyo, Jachwechwa biro nenowa kaka joma ngimagi dhi maber gadier, kendo wabiro bedo mamor kuom ng’eyo ni watimo mana gigo moyiego.​​—⁠Nge. 27:11.

19. Ing’ado mar timo ang’o mondo ngimani odhi maber gadier?

¹⁹ Samoro ok wanyal loko paro ma jopiny nigo kuomwa, kata kamano wanyalo loko yo ma wanenogo chal marwa. Kata bed mana ni idak e chal mane, wanyalo wacho ni ngimani dhi maber ka itemo matek mondo isik ka in gi winjruok maber gi Nyasaye. Kinda ma kamano ok bi dhi nono. Jehova biro gwedhi ahinya​​—⁠e kindegi koda e kinde mabiro. Kik wiyi wil gi weche ma Yesu nonyiso Jokristo mowal niya: “Bed jadier nyaka tho, to anamiyi osimbo mar ngima.” (Fwe. 2:​10) Mano nobed ngima maber gadier!

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha e ite mar 4]

[Picha e ite mar 6]

Kaluwore gi pach dhano, Saulo ne nie yo mar yudo ngima maber

[Picha e ite mar 7]