MUMA wacho niya: “Neuru, nyithindo gin gikeni ma Jehova ochiwo; kendo gima ich onywolo en mich mare.” (Zab. 127:3) Kuom mano ok kawwa gi wuoro gimomiyo jonyuol ma Jokristo bedoga gi mor ahinya sama onyuol nyathi.

Mopogore gi mor ma jabetie sama onyuol nyathi, nyuol keloga ting’ maduong’ ahinya. Mondo nyathi odong kendo obed ng’at maduong’ man gi ngima maber, dwarore ocham chiemo maber kinde ka kinde. Mondo nyathi okaw okang’ motegno ne lamo madier, dwarore opidhe gi chiemb chuny kendo jonyuol otiege mondo omak puonj mag Nyasaye. (Nge. 1:8) Tiegruok machalo kamano onego ochakre karang’o, to onego otiege e weche mage?

Muma miyowa ranyisi mar jal miluongo ni Manoa ma ne wuok e anyuola mar Dan, e dala mar Zora e piny Israel machon. Malaika mar Jehova nonyiso chi Manoa ma ne en migumba, ni ne odhi nyuolo wuoyi. (Bura 13:2, 3) Onge kiawa ni Manoa gi jaode ne mor ahinya kuom winjo wachno. Kata kamano ne gipenjore kuom kaka ne gidhi pidho nyathino. Omiyo Manoa nolamo niya: “Yaye Ruoth, asayi, yie mondo ng’at Nyasaye cha ma ne ioro obinwa kendo, mondo opuonjwa kaka dwatim gi nyathi mibiro nyuolo.” (Bura 13:8) Manoa gi chiege ne dewo ahinya kaka nyathigi ne biro dongo. Onge kiawa ni ne gipuonjo nyathigi ma Samson chike Nyasaye, kendo adier kinda margino nokelo nyak maber. Muma wacho kama: ‘Kendo roho mar Jehova’ nochako tiyo kuom Samson. To nikech mano, Samson notimo tije mang’eny madongo kane en jang’ad bura e piny Israel.—Bura 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.

Tiego nyathi onego ochakre karang’o? Yunike, kod Lois da Timotheo nochako tiege ‘konyathi’ ka gitiyo gi “Ndiko Maler.” (2 Tim. 1:5; 3:15) Ee, Timotheo nochak tieg e weche mag Muma chakre tinne.

En gima ber mondo jonyuol ma Jokristo okwa Jehova e lamo mondo okonygi ging’e kaka onego gipidh nyathigi kendo timo chenro chon kaka gibiro tiege ‘nyaka oa e nyathi.’ Ngeche 21:5 wacho niya: “Ng’a ma jakinda oparo mondo gige gibedi mang’eny.” Kapok onyuol nyathi, jonyuol onego oikre maber. Ginyalo ndiko piny gigo mabiro dwarore e pidho nyathigino. Dwarore bende mondo gichak chano kaka gibiro konyo nyathigino ong’e Jehova. Onego ging’e ni dwarore gichak puonjo nyathigino kapod otin.

Buk miluongo ni Early Childhood Counts—A Programming Guide on Early Childhood Care for Development wacho ni ‘dweche mokwongo bang’ nyuolo nyathi, gin dweche makonyo ahinya nyathi mondo obwongone obed mochwiny.’ Omiyo en gima dwarore ahinya mondo jonyuol oti gi kindego e puonjo nyathi ong’e Jehova koda chikene. Mano kaka en gima nyiso rieko sama jonyuol otiyo gi thuolo machuokno sama pach nyathi timoe dongruok maduong’, mondo gichak puonjo nyithindgi wach Nyasaye!

Kowuoyo e wi nyathine moro manyako mapod tin, nyaminwa moro ma en painia wacho kama: “Nachako dhi kode e tij lendo mana ka en ja dwe achiel. Kata obedo ni ne ok ong’eyo gima ne dhi nyime, wuotho kode kamano ne okonye kama duong’. Ka nochopo jahigini ariyo, en bende nochako miyo ji trakt e tij lendo ka en gi chir miwuoro.”

Chako puonjo nyathi wach Nyasaye kapod otin nyalo kelo ber mogundho. Kata kamano, jonyuol pod nyalo fwenyo ni puonjo nyithindgi wach Nyasaye pod kelo pek moko.

To nikech nitie gik mang’eny manyalo chocho pach nyithindo e yo mayot, puonjogi nyalo bedo tich matek. Nyithindo gin joma seche duto pachgi ringo koni gi kocha. Gitimo kamano nikech gihero nono gik matimore e alworagi. Jonyuol onego otim ang’o mondo gikony nyithindgi oket pachgi kuom gik ma gipuonjogi?

Par ane gima Musa nowacho. Rapar mar Chik 6:6, 7 wacho niya: “Wechegi machikoi tinende, ginibedi kuom chunyi: nipuonjgi nyithindi gi kinda, niwachgi kibedo e odi, kendo kiwuotho e yo, kidhiyo nindo, kendo kia malo.” Wacho ni “nipuonjgi,” kelo paro mar puonjo gimoro nyadinwoya. Nyathi matin chalo gi yien matin madwarore oolne pi seche duto kendo pile ka pile. Mana kaka jo madongo puonjore e yo mayot sama onwonegi puonj moro, e kaka nyithindo bende ka onwonegi puonj moro to gimako e yo mayot.

Puonjo nyithindo wach Nyasaye dwaro ni jonyuol obed gi thuolo mar timo kamano. Kata kamano, timo kamano nyalo bedo gima tek nikech kinde mang’eny jonyuol odich. Jaote Paulo nyisowa ni wamany kinde mag timo tije mag Jokristo ‘maok waketho kinde ma wan go.’ (Efe. 5:15, 16) Jonyuol nyalo timo kamano nade? Owadwa moro ma en jaduong’-kanyakla, kendo ma chiege odich e tij painia, wacho ni nyaka ochan maber thuolo moromo mondo gitieg nyathigi, giyud thuolo moromo mar timo migepe mag kanyakla, kendo bedo gi thuolo mar tiyo tije mar andika. Ne gitimo nang’o mondo giyud thuolo mar tiego nyathigi  ma nyakono? Owadwano wacho niya: “Pile ka pile okinyi kapok adhi e tich, an gi jaoda ne wajasomone nyathiwano buk mar Buga Moting’o Sigendini mag Muma kata somo kode bugwa mar Nono Ndiko Pile. Gotieno kapok odhi nindo, ne wajasomone gimoro, kendo sama wadhi lendo, to ne wajodhi kode. Ok wadwar mondo thuolo mar tiego nyathiwa kapod otin, okal maok watiyogo.”

Kuom adier wadwaro ni nyithindwa mondo obed jo madongo manyalo kawo ting’gi giwegi. Kata kamano, gimaduong’ momiyo wadwaro tiego nyithindwa en mondo giher Nyasaye gi chunygi duto.—Mari. 12:28-30.

Zaburi 127:4 wacho niya: “Kaka aserini e lwet jateko maduong’, e kaka nyithindo obet ma ng’ato onywolo ka podi orawera.” Kuom mano, nyithindo ipimo gi aserini monego ng’ato oba mondo ochwo kama dwarore. Asere moba ok nyal duogo e lwet jal mosebaye. Jonyuol nigi “aserini” e lwetgi matiende ni nyithindgi, to mana kuom kinde manok ma gidongogo. Mago e kinde monego gitigo mondo gikonygo nyithindgi orwak puonj mag Jehova e pachgi koda e chunygi.

Kowuoyo e wi jogo ma ne okonyo mondo ong’e wach Nyasaye, jaote Johana nondiko kama: “Aonge mor moloyo ma, kawinjo ni nyithinda wuotho e adiera.” (3 Joh. 4) Jonyuol ma Jokristo nyalo dwoko ne Jehova erokamano ka gineno ka nyithindgi “wuotho e adiera.”