CHI liel moro modhier kwako wuode ma en nyathine achiel kende. Owuoro hono motimore. E seche moko matin mosekalo, noyudo oting’o wuodeno e bade kosetho. Koro sani omor kong’iyo wuode makoro bwonjo kode kosechier. Wendo manie od chi lielno nyise niya: ‘Ne, nyathini ngima.’

Mano en chier ma notimore chiegni higini 3,000 mosekalo. Inyalo somo wachno e 1 Ruodhi sula 17. Wendo manie od chi lielno en Elija, janabi mar Nyasaye. To chi lielno en ng’a? En chi liel moro ma Muma ok nyiswa nyinge to odak e taon mar Zarefath. Chier mar wuodeno ne en achiel kuom gik madongo e ngimane ma notego yie mare. Sama wanono gik ma notimore ne chi lielno, nitie puonj moko madongo ma wabiro yudo.

Jehova nowacho ni oro ma nyalilanda ne dhi betie e kinde loch mar ruodh Israel marach miluongo ni Ahab. Bang’ ka Elija noselando ni oro ne dhi betie, Nyasaye nopande mondo Ahab kik nege kendo nopidho Elija e yor hono kotiyo gi kuon gi ring’o ma ne ikelone gi winj agak. Kae to Jehova nonyiso Elija kama: ‘Wuogi idhi Zarefath, e piny Sidon, idag kuno: ne, asechiko chi liel man kanyo mondo opidhi.’—1 Ruo. 17:1-9.

Kane Elija ochopo Zarefath, noneno chi liel moro modhier ka dondo yien. Be dibed ni en ema ne odhi pidho janabi? Chi lielno ne dhi timo kamano nade to en owuon odhier? Katabed ni chuny Elija ne chandore, nochako goyo mbaka gi chi lielno. Nowacho kama: “Asai dak iomna pi matin e agwata mondo amodhi.” Kane owuok ni odhi omo pi, Elija nomedo wachone kama: “Asayi, kelnae kuon matin e lueti.” (1 Ruo. 17:10, 11) Miyo wendo pi modho ne ok  en gimalich ne chi lielno, to miyo wendo kuon ne ok yot.

Chi lielno nodwoke niya: ‘Kaka Jehova Nyasachi nitie, aonge kuon to mana sanja mar mogo e dak, kod mo matin e agulu; kendo ne, adondo yien ariyo mondo adhi alose ne an gi wuoda, mondo wachame kendo watho.’ (1 Ruo. 17:12) We waneane gima mbakano fwenyonwa.

Chi lielni nong’eyo ni Elija ne en Ja-Israel moluoro Nyasaye. Mano en adier kaluwore gi weche ma nowacho ne Elija ni ‘kaka Jehova Nyasachi nitie.’ Kata obedo ni nong’eyo Nyasach Jo-Israel e okang’ moro, ne pok ochopo kama nonyalo luongoe Jehova ni “Nyasacha.” Nodak Zarefath, ma ne e taon ma ne nie piny Sidon kendo ma samoro nyalo bedo ni ne yudo kony kowuok e taon maduong’ mar Foinike. Nyaka bedni joma nodak Zarefath ne lamo Baal. Kata kamano, Jehova noneno gimoro makende ahinya kuom chi lielno.

Kata obedo ni chi lielno nodak e kind joma ne lamo nyiseche manono, en to noketo yie mare kuom Nyasach Jo-Israel. Kane Jehova ooro Elija ir chi lielno, mano ne dhi miyo ji ariyogo duto oyud kony. Wachni nyalo miyowa puonj moro maduong’.

Ok ni ji duto ma nodak e taon mar Zarefath kama ne ilamoe Baal ne gin jomaricho ahinya. Kuom oro Elija ir chi lielno, Jehova nonyiso ni ong’eyo joma chunygi nikare kata obedo ni pod ok gilame. Adier, “kuom ogendini duto ng’at moluore, kendo ma timo tim makare, e moyiego.”—Tich 10:35.

Gin ji adi modak e alworau machalo gi chi liel ma Zarefath? Katabed ni gidak e kind joma lamo nyiseche manono, nyalo bedo ni gigombo ahinya lamo madier. Samoro gikiya Jehova, kata ging’eye mana e okang’ moro matin. Omiyo dwarore okonygi gidonj e lamo madier. Be imanyo joma chalo kamago mondo ikonygi?

Par ane maber gima Elija nokwayo chi lielno mondo otim. Noyudo chi lielno osenyiso Elija ni ne gidong’ mana gi mogo matin mitedo dichiel kae to otho gi wuode. Kata kamano, Elija to nowachone nang’o? “Kik iluor; dhi itim kaka iwacho: to ilosna kuon matin mokwongo mi ikelnago, koro eka ilos mar in kod wuodi. Niwira Jehova, Nyasach Israel, owacho kama, Mogo me dak ok norum, kata mo me agulu ok norum, nyaka ndalo ma Jehova ooro koth kuom piny.”—1 Ruo. 17:11-14.

Ng’ato nyalo penjo kama: ‘Ni amiyi chiembwa mogik ma wadong’go? Nyakabed ni ingera.’ Kata kamano, chi lielno ok nobedo gi paro machalo kamano. Kata obedo ni ne ok ong’eyo Jehova e yo matut, noketo geno kuom gima Elija nonyise ma olosone kuon matin. To mano kaka ne en tem maduong’ ahinya kuom chi lielno! To gima ber en ni ne otimo kaka Elija nonyise.

Nyasaye ok nojwang’o chi liel modhierno. Mana kaka Elija nosingone, Jehova nogwedho mogo gi mo matinno, ma oromo Elija, chi lielno kaachiel gi wuode kuom ndalo duto ma oro ne nie piny. Kuom adier, “mogo me dak ne ok orumo, kata mo me agulu ne ok orumo, kaka wach  Jehova obet ma noluwo gi dho Elija.” (1 Ruo. 17:16; 18:1) Ka dine miyono tuon Elija chiemo, moke kaachiel gi mo matinno ema dine obedo chiembe mogik. Kar mano, noketo yie kuom Jehova ma okwongo omiyo Elija chiemo.

Puonj ma wayudo kae en ni Nyasaye gwedho joma keto yie kuome. Sama iromo gi tem moro kendo iketo yie kuom Jehova, obiro konyi. Obiro bedoni Jachiwo, Jarit, kendo Osiepni mondo okonyi nyagruok gi temno.—Wuok 3:13-15.

E higa 1898, Zion’s Watch Tower nochiwo puonj niya kaluwore gi wach chi lielni: “To nikech chi lielno ne nigi yie ma nokonye winjo duond Elija, mano nomiyo Ruoth okonye kotiyo gi Janabi; to ka dine ok onyiso yie, Nyasaye dotiyo gi chi liel moro machielo. Kamano e kaka dwarore ne wan bende. Sama wan e wuodhwa mar dhi yudo ngima, chopo kinde ma Ruoth dwaro ng’eyo ni yiewa chalo nade. Ka wabedo gi yie motegno, to wabiro yudo gweth, to kaok wabedogo to ok wabi yudo gwethgo.”

Sama wanyagore gi tem moro, dwarore wamany kony kowuok e Ndiko koda e bugewa malero Muma. Kae to onego waluw kaka Jehova chikowa katabed ni gima onyisowa nenore ni tek machalo nade. Ibiro gwedhwa ka waluwo puonj mariekni: “Gen Jehova gi chunyi duto, kendo kik iketri kuom lony gi weche mayoreyore ma ingo iwuon. Yie kuome e yoreni duto, mi nomi yoreni bedo mochikore tir.”—Nge. 3:5, 6.

Chi lielno ne chiegni romo gi wach moro machielo ma temo yiene. Muma wachonwa kama: “Bang’ wechegi, wuod dhakono ma wuon ot noyudo tuo; kendo tuone nojimbore mohewe, ma [otho].” Kodwaro ng’eyo gimomiyo masirano noyude, nopenjo Elija gi chuny malit kama: “Yaye an gang’o kodi, in ng’at Nyasaye? Ibirona mar parona richona, kendo mar nego wuoda?” (1 Ruo. 17:17, 18) Weche malitgo nyiso ang’o?

Dibed ni noparo richo moro ma ne chando chunye? Dibed ni noparo ni tho wuodeno ne en kum mowuok kuom Nyasaye kendo ni Elija ema ne oor mondo okel kumno? Muma ok nyiswa, kata kamano wach moro achiel nenore ayanga: Chi lielno ok nowacho ni Nyasaye ema kelone ji gik maricho.

Kane wuod chi lielno otho, kae to miyono owacho ni biro mar Elija kanyo ema nomiyo wuodeno otho, nyakabed ni Elija nobwok. Bang’ ting’o ringre wuowino modhigo e ot man malo, Elija noywak ne Jehova kowacho niya: “Yaye Jehova Nyasacha, ikelo masira bende ni chi liel ma adakgo, kinego wuode?” Janabino ne ok nyal yie nying Nyasaye okethre kapo ni Nyasaye ne dhi weyo chi liel ma nonyise ng’wono, omed yudo lit kuom lalo wuodeno e tho. Omiyo Elija nosayo Nyasaye niya: “Yaye Jehova Nyasacha, asayi we [ngima] nyathini oduogne kendo.”—1 Ruo. 17:20, 21.

Jehova nowinjo kwayo mar Elija. Chi lielno nopidho janabino kendo nonyiso ni en gi yie kuom Jehova. Nenore ni Nyasaye noweyo nyathino odhi nyime bedo matuwo ma gikone otho kong’eyo ni ne odhi chiere, kendo mano e chier mokwongo ei Muma. Nochiere mondo tienge duto ma ne dhi bedoe bang’e obed gi geno mar chier. Kane Elija osayo Jehova, nyathino ne ochier. Par ane mor ma chi lielno ne nigo kane Elija owachone kama: ‘Ne, nyathini ngima’! Kae to chi lielno nowacho ne Elija niya: “Koroni ang’eyo ni in ng’at Nyasaye, kendo wach mar Jehova man e dhogi obedo adieri.”—1 Ruo. 17:22-24.

Weche mayudore e 1 Ruodhi sula mar 17 ok med wach moro amora e wi miyoni mopogore gi ma wasenenogo. Kata kamano, kaluwore gi weche mabeyo ma Yesu nowacho e wi miyoni, nyalo bedo ni nobedo jatich Jehova bang’e. (Luka 4:25, 26) Wach chi lielno puonjowa ni Nyasaye gwedho jogo duto matimo maber ne jotichne. (Math. 25:34-40) E wi mano ojiwo ni Nyasaye pidho jotichne momakore kode kata mana e bwo chal matek. (Math. 6:25-34) Puonj machielo ma wayudo en ni Jehova nigi gombo kod nyalo mar chiero joma otho. (Tich 24:15) Kuom adier magi gin weche mabeyo ahinya ma waparogo chi liel mawuok Zarefath.