1, 2. (a) Musa nokawo okang’ mane kane en jahigini 40? (Ne picha manie chak sulani.) (b) Ang’o momiyo Musa noyiero mondo osande gi Jo-Israel?

MUSA nong’eyo kit ngima maber ma ne odhi bedogo komedo dak Misri. Nojaneno udi mag jomwandu moger mabeyo kendo madongo dongo. Nodak e od ruoth. Musa “nopuonjore rieko duto mag jo Misri.” Nyalo bedo ni nopuonjore goro, loso gik moko, timo kwano, somo chwech machalo kaka sulwe, koda lony mamoko mag sayans. (Tich 7:22) Mano nyiso ni ne yot ahinya mondo oyud mwandu kendo obed gi loch koda nyalo mamoko ma Jo-Misri ne ok nyal yudo.

² Kata kamano, kane ochopo jahigini 40, nokawo okang’ moro manyaka bed ni nobwogo Farao gi joode duto. Noyiero dak e ngima ma kata Ja-Misri ma chandore ne ok nyal dakie. Noyiero bedo misumba mana kaka Jo-Israel wetene. Nikech ang’o? Ne en gi yie kuom Nyasaye. (Som Jo Hibrania 11:24-26.) Nikech yie ma ne en-go, noketo pache kuom gik maok nyal ne. Kaka jal moluoro Nyasaye, noketo yie mare kuom Jehova ma en “Nyasaye ma ok ne.” Kendo ne en gi yie ni Nyasaye biro timo kaka ne osesingo.—Hib. 11:27.

3. Gin penjo mage adek ma wabiro yudo dwoko maggi e sulani?

³ Wan bende dwarore wane gik maok nyal ne gi wang’. Nyaka wabed “jogo man kod yie.” (Hib. 10:38, 39) Mondo wang’e kaka wanyalo jiwo yie marwa, we wanon ane weche mane ondik e wi  Musa mayudore e bug Jo Hibrania 11:24-26. Sama watimo mano, tem ane manyo dwoko mag penjogi: Ere kaka yie nojiwo Musa mondo okwed gombo mag ringruok? Ere kaka bedo gi yie nokonye nano e migawo mare mar tiyo ne Jehova kata obedo ni ne ikwede? To ang’o momiyo Musa “notego wang’e kuom pokne”?

4. Ang’o ma Musa nofwenyo kuom wach manyo “mor mar richo”?

⁴ Nikech Musa ne nigi yie, nofwenyo ni “mor mar richo” rumo mana bang’ ndalo matin. Jomoko to ne nyalo wacho ni kata obedo ni Misri nopong’ gi lamo nyiseche manono kod timbe juok, Misri nobedo gi loch e wi piny mangima to komachielo joma ne lamo Jehova ne gin mana wasumbni! Kata kamano, Musa nong’eyo ni Nyasaye ne dhi loko chal ma ne gintiereno. Kata obedo ni joma ne manyo mor kod gombogi giwegi ne nenore ka gima ngimagi dhi maber, Musa to ne nigi yie ni jomaricho ne idhi kethi. Omiyo ok nogalore gi manyo “mor mar richo ma rumo bang’ ndalo matin.”

5. En ang’o mabiro konyowa kwedo “mor mar richo ma rumo bang’ ndalo matin”?

⁵ Ere kaka inyalo kwedo gombo mar “bedo gi mor mar richo”? Par ni mor mar timo richo en mana mar ndalo matin. Bedo gi yie biro konyi neno ni “piny kadho, gi gombone.” (1 Joh. 2:15-17) Par matut gima biro yudo joricho modagi loko chunygi. Gichung’ ‘kuonde mapoth mikierie kendo gik makelo luoro biro ywerogi!’ (Zab. 73:18, 19) Sama gombo mar timo richo yondhi, penjri niya, ‘Ngimana ma kinde mabiro biro chalo nade?’

6. (a) Ang’o momiyo Musa “nodagi mondo kik oluonge ni wuod nyar Farao”? (b) Ang’o momiyo inyalo wach ni Musa notimo yiero maber?

⁶ Yie ma Musa ne nigo bende nokonye yiero tich ma nodwaro timo e ngimane. “Kuom yie, ka Musa nosedoko ng’a maduong’, nodagi mondo kik oluonge ni wuod nyar Farao.” (Hib. 11:24) Musa ok nobedo gi paro ni ne onyalo tiyo ne Nyasaye ka en e od ruoth kae to oti gi mwandu kod thuolo mane en-go mondo okonygo Jo-Israel wetene. Kar mano, nong’ado e chunye mar hero Jehova gi chunye duto, gi pache duto, kendo gi tekone duto. (Rapar 6:5) Yiero ma notimono norese mondo kik oyud lit mang’eny bang’e. Thoth mwandu mag Jo-Misri ma Musa noweyo, bang’e nodoko mag Jo-Israel. (Wuok 12:35, 36) Jehova nokuodo wi Farao kendo nokethe. (Zab. 136:15) To nade Musa? Nyasaye norese kendo notiyo kode mondo ota Jo-Israel ka giwuok Misri. Ngima ne odhine maber gadier!

7. (a) Kaluwore gi Mathayo 6:19-21, ang’o momiyo onego waket pachwa mana kuom ngima mochwere? (b) Chiw ane ranyisi malero pogruok mantie e kind manyo mwandu mag ringruok kod manyo ngima mochwere.

⁷ Kapo ni in jatich Jehova mapod rawera, yie nyalo konyi nade timo yiero maber sama imanyo tich? Chano chon kaka ngimani biro chalo en gima nyiso rieko. Bed gi yie kuom gik ma Nyasaye osingo mondo imany mwandu makelo ngima mochwere kar manyo mwandu mag ringruok mabedoe mana kuom ndalo matin. (Som Mathayo 6:19-21.) Mano e gima Sophie jamiel mang’ula ma ne mielo miel miluongo ni ballet notimo. Kembe modhuro mag miend ballet e Amerka noyie chulone pesa mondo omed lony mare kendo ne gidhi miye tich maber e kembego. Owacho niya: “Ne amor ahinya kuom bedo ng’at ma ji ohero kamano. Ka gadier, nawinjo e chunya ni ayombo mbesena mabor, to ema pod naonge mor.” Kae to Sophie nong’iyo vidio mar Young People Ask—What Will I Do With My Life? Owacho kama: “Bang’e nafwenyo ni piny ne miya mana mwandu kod huma nikech ne amielo ballet, to komachielo piny ne maya thuolo mar lamo Jehova gi chunya duto. Ne anyiso Jehova wachno e lamo gi kinda kae to  bang’e naweyo miendno.” Sophie winjo nade e chunye kuom okang’ ma nokawono? Omedo wacho niya: “Ok aywag ang’e ni naweyo luwo ngimana machon. Sani an gi mor mogundho. An kaachiel gi chwora, wan jopainia. Kata obedo ni ok wang’ere ahinya kaka chon kendo wan mana gi gige ringruok manok, sani wan gi Jehova, watayo jopuonjre mag Muma, kendo wan gi chenro mag tiyo ne Jehova e okang’ malach. Ok aywag ang’e kata matin.”

8. En puonj mane mar Muma manyalo konyo rawera mondo otim yiero kaka obiro tiyo gi ngimane?

⁸ Jehova ong’eyo maber gigo manyalo konyi. Musa nowacho kama: “En ang’o ma Jehova Nyasachi odwaro kuomi, to mana kiluoro Jehova Nyasachi, kendo wuotho e yorene duto, kendo here, kendo tiyo ni Jehova Nyasachi gi chunyi duto kendo gi paroni duto, kod mako weche mochiki mag Jehova, kod chikne, ma achikoigo tinende mondo obedni maber?” (Rapar 10:12, 13) Kapod in rawera, yier tich mabiro miyo iher Jehova kendo ‘itine gi chunyi duto kendo gi paroni duto.’ Inyalo bedo gadier ni timo yiero ma kamano biro miyo ngimani ‘obed maber.’

9. Ler ane gimomiyo ne ok yot mondo Musa oyie gi migawo ma ne omiye.

⁹ Musa “nokwano ni achaye miyudo nikech Mesia ni gi mwandu moloyo moko mag Misri.” (Hib. 11:26) Ndikoni wuoyo kuom Musa kaka “Mesia,” kata “Jal Mowir,” matiende ni Jehova noyiere mondo ota Jo-Israel ka giwuok Misri. Musa nong’eyo ni migawo ma ne omiyeno ne pek, kendo ni ji ne dhi nyise “achaye.” Ja-Israel moro nosejare kapenje niya: “Ng’a ma noketi jaduong’ gi jang’ad bura kuomwa?” (Wuok 2:13, 14) Bang’e, Musa owuon nopenjo Jehova niya: “Koro Farao nowinja nade?” (Wuok 6:12) Mondo omi oikre ne nyagruok gi achaye ma nodhi yudo, Musa nonyiso Jehova e lamo luoro kod kibaji ma ne en-go. Ere kaka Jehova nokonyo Musa mondo ochop migawo ma ne pekno?

10. Ere kaka Jehova nokonyo Musa mondo ochop migawo mare?

¹⁰ Mokwongo, Jehova nosingore ne Musa kama: “Adier anabed kodi.” (Wuok 3:12) Mar ariyo, Jehova nomiye jing’o kane olerone achiel kuom tiend nyinge niya: “Anabed Gima Ayiero Bedo.” * (Wuok 3:14, New World Translation) Mar adek, Jehova nomiye teko mar timo honni, to mano ne dhi nyiso adier ni Jehova ema noore. (Wuok 4:2-5) Mar ang’wen, Jehova nomiyo Musa jakony ma en Harun ma ne dhi wuoyo e loye mondo okonye chopo migawono. (Wuok 4:14-16) E giko ngimane, Musa ne nigi yie motegno ni adier Nyasaye ema miyo joge teko mar timo migawo moro amora momiyogi. Mano nonenore ayanga kane onyiso Joshua ma koro ne dhi kawo kare niya: ‘Jehova, ema otelo e nyimi; enobed kodi, ok enojwang’i, bende ok nowei: kik iluor, kata kik chunyi a.’—Rapar 31:8.

11. Ang’o momiyo Musa nokawo mapek ahinya migawone?

¹¹ Kuom kony ma Jehova nochiwone, Musa ne mor ahinya gi migawone ma ne pek kendo nokawo migawono kaka “mwandu moloyo moko mag Misri.” Be nitie gimoro amora minyalo pim gi tiyo ne Jehova Nyasaye Manyalo duto? En ber mane ma dine Musa oyudo kuom bedo mana wuod ruodh Misri kopim gi bedo “Mesia,” kata jal mowir gi Jehova? Musa noyudo gueth mogundho kuom bedo gi chuny makare mar tiyo ne Jehova. Nomako osiep motegno gi Jehova, kendo Jehova nomiye nyalo mar timo gik makelo ‘luoro maduong’’ sama notayo oganda  Jo-Israel mondo odonj e Piny Manosingi.—Rapar 34:10-12.

12. Gin migepe mage ma Jehova omiyowa monego wakaw mapek?

¹² Wan bende wan gi migawo. Kokalo kuom Wuode, Jehova osemiyowa tich mar lendo mana kaka nomiyo jaote Paulo koda joote mamoko. (Som 1 Timotheo 1:12-14.) Waduto wan gi thuolo mar lando wach maber. (Math. 24:14; 28:19, 20) Jomoko tiyo gi thuologi duto e tij lendo. Owete mosebatis kendo man gi lony e puonj mag Muma itiyogo kaka jokony-tich kata jodong-kanyakla. Kata kamano, wedeni maok gin Joneno koda jomamoko nyalo keto kiawa kabe nitie ber mibiro yudo kuom kinda mari e tiyo ne Jehova kata jaro chuny mar chiwruok minyiso e tij Jehova. (Math. 10:34-37) Ka ginyoso chunyi, mano nyalo miyo ichak paro ni chiwruok mari onge ohala moro amora kata ni ok inyal chopo migawo mari. Kapo ni mano otimoreni, ere kaka bedo gi yie nyalo konyi nano?

13. Ere kaka Jehova konyowa mondo wachop migepe momiyowa?

¹³ Kwa Jehova mondo okonyi kendo bed gi yie ni obiro dwoko kwayonino. Nyis Jehova luoro ma in-go kod gik machandi. Par bende ni Jehova ema nomiyi migawono kendo bed gadier ni obiro konyi mondo ichope. E yo mane? Obiro konyi mana kaka nokonyo Musa. Mokwongo, Jehova singoni niya: “Anamii teko; ee, nakonyi; ee, nasiri gi lueta marachwich, an matimo kare.” (Isa. 41:10) Mar ariyo, oparoni ni singoge duto gin migeno kendo madier. Owacho kama: “Ee, asewacho, kendo anami wachna mondo otimre; aseparo gi mabiro timo, bende anatim mano.” (Isa. 46:11) Mar adek, Jehova miyi “tekono maduong’ ahinya” mondo ichopgo migawo momiyi. (2 Kor. 4:7) Mar ang’wen, Wuonwa ma jahera osemiyowa riwruok mar owete e piny mangima majiwowa, ‘hoyowa, kendo tegowa’ ng’ato gi ng’ato. (1 Thes. 5:11) Kaka Jehova medo konyi mondo ichop migawo momiyi, e kaka yie mari biro medo bedo motegno. Mano biro miyo ikaw mapek migepe ma Jehova omiyi moloyo gimoro amora minyalo yudo e pinyni.

14. Ang’o ma nokonyo Musa mondo obed gadier ni ne odhi yudo pokne?

¹⁴ Musa “notego wang’e kuom pokne.” (Hib. 11:26) Ng’eyo matin ma Musa ne nigo e wi kinde mabiro ne okonye mondo otim yiero makare. Mana kaka Ibrahim kwar  mare, Musa bende ne nigi yie ni Jehova nyalo chiero jomotho. (Luka 20:37, 38; Hib. 11:17-19) Gik ma Nyasaye nosingo, nomiyo oneno ni ne ok oketho kinde kuom dak higini 40 oko mar Misri kendo tieko higini 40 e thim gi Jo-Israel. Kata obedo ni Musa ne ok ong’eyo kaka Jehova ne dhi chopo singoge duto, bedo gi yie nokonye ng’eyo pok ma ne odhi yudo e kinde mabiro.

15, 16. (a) Ang’o momiyo ber keto pachwa kuom pokwa? (b) Gin gueth mage ma irito yudo e Pinyruodh Nyasaye?

¹⁵ Be itego ‘wang’i kuom pokni’? Mana kaka Musa, wan bende pod ok wang’eyo kaka Jehova biro chopo singo mage duto. Kuom ranyisi, ok wang’eyo ni masira maduong’ “notimre karang’o.” (Mari. 13:32, 33) Mopogore gi Musa, wan to wan gi lony e wi kaka Paradis biro chalo. Kata obedo ni waonge gi ng’eyo duto, Jehova osemiyowa singo moko ma konyowa ng’eyo kaka ngima biro chalo sama Pinyruodhe chako locho kendo ‘watego wang’wa’ kuom ngima mabirono. Bedo gi ng’eyo ma kamano e pachwa biro miyo waket dwaro mag Pinyruoth obed mokwongo e ngimawa. E yo mane? Par ane wachni: Be inyalo nyiewo ot maok ing’eyo lerne maber? Ooyo ngang’! E yo machalo kamano, ok wabi tiyo gi ngimawa e manyo gigo maok nyal miyowa geno madier. Yiewa onego konywa neno maber kaka ngima biro chalo e bwo loch mar Pinyruodh Nyasaye.

¹⁶ Mondo Pinyruodh Nyasaye osik e pachi, nyaka ‘iteg wang’i’ kaka ngimani biro chalo e Paradis. Kuom ranyisi, sama inono ngima jotich Nyasaye ma nodak ka Yesu pok obiro e pinyka, inyalo paro penjo mibiro penjogi kosechiergi. Par ane penjo ma ginyalo penji e wi kaka ngimani ne chalo e kinde giko. Par ane mor mibiro bedogo kochier wedeni duto ma nosetho kendo yudo thuolo mar puonjogi gigo duto ma Nyasaye osetimo. Par ane mor mibiro bedogo sama ipuonjori kuom le mang’eny mibiro neno e paradis. Par ane kaka ibiro medo bedo machiegni gi Jehova kaka imedo bedo dhano makare.

17. Ere kaka keto pachwa kuom pokwa nyalo konyowa e kindegi?

¹⁷ Keto pachwa kuom pokwa kinde duto biro konyowa nano, biro kelonwa mor, kendo konyowa ng’ado paro makare mawinjore gi genowa mar dak nyaka chieng’. Paulo nondiko ne Jokristo mowal niya: “To kwageno gi ma ok wane, waritogo gi kinda.” (Rumi 8:25) Wechego jiwo Jokristo duto ma nigi geno mar yudo ngima ma nyakachieng’. Kata obedo ni pok wayudo pokwa, yiewa otegno kendo wahore mos ka warito yudo ‘pokwano.’ Mana kaka Musa, ok wane ni higini mwasetiyogo ne Jehova gin ka nono. Kar mano, wan gadier chuth ni ‘gik mineno kadho; to gik maok ne ochwere.’—Som 2 Jo Korintho 4:16-18.

18, 19. (a) Ang’o momiyo nyaka waked matek mondo wasik ka wan gi yie motegno? (b) Wabiro nono ang’o e sula maluwo mae?

¹⁸ Yie konyowa “bedo ma onge kiawa kuom gik ma ok ne.” (Hib. 11:1) Dhand ringruok ok ne ber ma ng’ato yudo kuom tiyo ne Jehova. Kuom ng’at ma kamano, gueth ma ng’ato yudo kotiyo ne Nyasaye, gin ‘fuwo’ kuome. (1 Kor. 2:14) Kata kamano, wan wageno yudo ngima mochwere kendo neno kichiero jomotho, ma gin gik ma jopiny ok ne. Mana kaka joma ne kawore ni riek ne luongo Paulo ni ‘jawach thore,’ e kindegi bende thoth ji mwalendonegi neno weche mwalando ka gik manono.—Tich 17:18.

¹⁹ Nikech olworwa gi joma onge yie, chuno ni nyaka waked matek mondo wasik ka wan gi yie motegno. Sa Jehova e lamo “mondo yieni kik rem.” (Luka 22:32) Par matut kuom gik ma richo kelo, ber ma ng’ato yudo kotiyo ne Jehova, kod geno mari mar yudo ngima mochwere. Kata kamano, yie ma Musa ne nigo nokonye neno gik mathoth moloyo mago. E sula maluwo mae, wabiro nono kaka yie nokonye “moneno Nyasaye ma ok ne.”—Hib. 11:27.