1. Ng’ato ka ng’ato nigi gombo mane, to ng’ano monego wamakgo osiep ahinya?

NG’ATO ka ng’ato gombo bedo gi osiepe. Joma inyalo wach ni gin osiepe gin joma “oherore ahinya kendo ong’eyore maber.” Wajobedo mamor ahinya bedo gi joodwa kod osiepe moherowa, mogenowa kendo ma dewowa. Kata kamano, ng’at monego wamakgo osiep ahinya en Jehova Jachwechwa.—Ekl. 12:1.

2. Jehova singonwa ang’o, to ang’o momiyo ji mang’eny ok oyie gi wachno?

² Jehova jiwowa e Muma ni mondo ‘wasud ire,’ kendo osingonwa ni ka watimo kamano, to en bende “nosud” irwa. (Jak. 4:8) Mano doko wach maber miwuoro! Kata kamano, ji mang’eny paro ni ok en gima nyalore mondo Nyasaye osud machiegni kodgi. Gineno ni ok giwinjore mako osiep gi Nyasaye kendo ni Nyasaye ni mabor ahinya kodgi ma dak gichop ire e yo moro amora. Be sudo machiegni gi Jehova en gima nyalore?

3. En adiera mane monego wang’e e wi Jehova?

³ Adiera en ni Jehova “ok obor kodwa ng’ato ka ng’ato” to moloyo jogo madwaro bedo machiegni kode. En gima nyalore mondo dhano ong’eye. (Som Tich Joote 17:26, 27; Zaburi 145:18.) Dwaro mar Nyasaye ne en ni ji duto obed machiegni kode, kendo oikore rwakogi kaka osiepene. (Isa. 41:8; 55:6) Kaluwore gi gik ma jandik-zaburi moro noseneno e ngimane,  nowacho kama e wi Jehova: ‘A in ma winjo kwayo mag ji, ji duto nobi iri. Ojahawi ng’atno miyiero, mimiyo sudo iri.’ (Zab. 65:2, 4) Muma nyisowa kaka Ruoth Asa ma nolocho Juda nosudo machiegni gi Nyasaye, kendo kaka Nyasaye bende nosudo machiegni kode. *

4. Ruoth Asa noketo ranyisi mane maber ne Jo-Juda?

⁴ Ruoth Asa nonyiso kinda ne lamo madier, ka nogolo joma ne terore ei hekalu kendo nogolo nyiseche manono ma nosebedo e pinyno kuom kinde malach. (1 Ruo. 15:9-13) To nikech Asa owuon nosesudo machiegni gi Jehova kendo noluwo chike Jehova, mano e momiyo nonyiso Jo-Juda wetene ni “gidwar Jehova, Nyasach kweregi, kendo girit bura gi chik.” Kuom higini apar ma Asa nokwongo lochogo, Jehova noguedhe kuom miyo lochne obedo gi kuwe mogundho. To Asa nowacho ni ne gin gi kuweno nikech ang’o? Nokono ji niya: “Piny pod ni e nyimwa, nikech wasedwaro Jehova Nyasachwa; wasedware, kendo osemiyowa yuweyo kwonde duto.” (2 Weche 14:1-7) Ne ane gima ne otimore bang’e.

5. En ang’o ma notimore ma ne dhi nyiso kabe Asa nogeno kuom Nyasaye adier, to nobedo nade bang’e?

⁵ Tem ane paro ni in e chal mar Asa. Zera Ja-Ethiopia obiro kedo gi Juda ka en gi jolweny 1,000,000 kod geche mag lweny 300. (2 Weche 14:8-10) In ditimo ang’o bang’ neno oganda maduong’ mar jolweny kabiro mondo omonj pinyi? Jolweny ma in-go to gin mana ji 580,000 kende! To nikech kwan mar jolwenygo oloyo jolweny magi nyadiriyo, be dine ipenjori gimomiyo Jehova oweyo mondo jogo omonji? Ka gima kamano opoyi, be ditimo gik moko kitiyo mana gi riekoni? Gima Asa notimo nonyiso kaka ne en gi winjruok maber ahinya gi Jehova kendo ni ne ogene. Noywak ne Nyasaye niya: “Yaye Jehova Nyasachwa, konywa; nimar wasirore kuomi, kendo wawuok monjo oganda-ni mana kuom nyingi. A Jehova in e Nyasachwa; dhano adhana kik bedi gi loch kuomi.” Nyasaye nodwoko nade kwayo mar Asano? Muma wacho niya: “Jehova nogoyo Jo-Kush,” tiende ni Jo-Ethiopia Onge kata mana jasigu achiel ma notony e lwenyno!—2 Weche 14:11-13.

6. Wanyalo luwo ranyisi mar Asa e yo mane?

⁶ En ang’o ma nokonyo Asa mondo ogen Nyasaye gi chunye duto, kaachiel gi yo ma otayogo kendo oritogo joge? Muma wacho ni “Asa notimo makare e wang’ Jehova” kendo ni “chuny Asa nelong’o ni Jehova ndalone duto.” (1 Ruo. 15:11, 14) Wan bende onego wati ne Nyasaye gi chunywa duto. En gima dwarore ahinya mondo watim kamano ka wadwaro bedo gi winjruok maber gi Nyasaye e kindegi koda e kinde mabiro. To mano kaka wamor ni Jehova osekawo okang’ mokwongo mar sudo machiegni kodwa kendo konyowa mondo wasik ka wan osiepene! We wanon ane yore ariyo ma Nyasaye osetimogo kamano.

7. (a) Jehova osetimonwa ang’o majiwowa mondo wasud machiengni kode? (b) Yo maduong’ie moloyo ma Nyasaye ywayowago ire en mane?

⁷ Jehova nonyiso ni oherowa ka nolosonwa piny ma jaberni mondo obed dalawa. Pod odhi nyime nyisowa hera kuom ritowa komiyowa gik masiro ngimawa pile ka pile. (Tich 17:28; Fwe. 4:11) E wi mago, Jehova miyowa chiemb chuny. (Luka 12:42) Osingonwa bende ni en  owuon owinjowa sama walemo. (1 Joh. 5:14) Kata kamano, yo maduong’ moloyo ma Nyasaye ywayowago ire kendo ma wan bende wasudogo machiegni kode en kokalo kuom misango mar rawar monyisogo kaka oherowa. (Som 1 Johana 4:9, 10, 19.) Jehova nooro “Wuode ma miderma” obi e piny mondo ogolwa e tuech mar richo gi tho.—Joh. 3:16.

8, 9. En migawo mane ma Yesu nigo e chopo dwaro mag Jehova?

⁸ Jehova oseketo chenro mondo kata mana joma notho ka Kristo pok nobiro e piny, obi oyud ber mayudore nikech rawar. Chakre kinde ma Jehova nokoro wach biro mar Jawar, ne chalone mana ka gima nosechul rawar nikech nong’eyo ni dwache ne nyaka timre maok obare. (Chak. 3:15) Higini miche mang’eny bang’e, jaote Paulo nogoyo erokamano ne Nyasaye kuom “warruok manie Kristo Yesu.” Paulo nomedo wacho niya: “Kuom ng’wonone Nyasaye noweyo richo ma notim chon.” (Rumi 3:21-26) Kuom adier, Yesu chopo migawo maduong’ ahinya e konyowa mondo wasud machiegni gi Nyasaye!

⁹ Joma obolore nyalo ng’eyo Jehova kendo mako osiep motegno kode mana kokalo kuom Yesu kende. Muma nyiso wachno nade? Paulo nondiko kama: “To Nyasaye onyisowa hera moherowago kama, ni Kristo nothonwa, ka ne pod wan joricho.” (Rumi 5:6-8) Yesu nochiwo misango mar rawar nikech en kaachiel gi Nyasaye ne giherowa ahinya to ok ni nikech wan gi ratiro mar yudo rawarno. Yesu nowacho niya: ‘Onge ng’a manyalo biro ira, maok Wuoro ma noora e moywaye.’ Kinde moro bende nowacho niya: “Ng’ato ok bi ka Wuoro ma ok okadho kuoma.” (Joh. 6:44; 14:6) Kotiyo gi roho maler, Jehova ywayo ji ire kokalo kuom Yesu kendo okonyogi mondo gisik e herane ka gin gi geno mar yudo ngima mochwere. (Som Juda 20, 21.) Par ane yo machielo bende ma Jehova ywayogo ji ire.

10. Muma puonjowa ang’o manyalo konyowa sudo machiegni gi Nyasaye?

¹⁰ Nyaka chop e paragraf mar ochiko e sulani, wasetiyo gi ndiko mayudore e buge 14 manie Muma. Dine bed ni Muma onge, dwang’eyo nade ni Jachwechwa dwaro mondo wasud machiegni kode? De wapunjore kanye wach rawar kendo dwang’eyo nade ni Jehova dwaro ni wasud machiegni kode kokalo kuom Yesu? Kokalo kuom roho mare, Jehova notayo joma ne ndiko Muma, kendo Mumano ema konyowa ng’eyo kido mabeyo ma en-go kaachiel gi dwache. Kuom ranyisi, e bug Wuok 34:6, 7, Jehova nolero ne Musa ni en “Nyasaye man gi kech kod ng’wono, ma ok tim mirima piyo, mogundho gi hera gadieri; mamiyo ji gana gi gana ng’wono, maweyo rochruok gi ketho gi richo.” Ng’ano maok diher mako osiep gi ng’at machalo kamano? Jehova ong’eyo ni kaka wamedo ng’eye kokalo kuom somo Muma, e kaka omedo bedonwa ng’at mantie adier kendo e kaka wamedo sudo machiegni kode.

11. Ang’o momiyo onego watim kinda mondo wang’e kido mabeyo mag Nyasaye koda yo motimogo gik moko? (Ne picha manie chak sulani.)

¹¹ Buk miluongo ni Mkaribie Yehova nyisowa gima wanyalo timo mondo wasud machiegni gi Nyasaye. Wechene motelo wacho kama: “Osiep moro amora mwabedogo gi ng’ato en nikech wang’eyo ng’atno maber kendo wahero kido moko mabeyo ma en godo. Omiyo, mondo wasud machiegni gi Nyasaye, onego wapuonjre Muma mondo wang’e kido ma en-go kod yo motimogo gik moko.” To mano kaka  wamor ni Muma ondiki e yo mamiyo dhano nyalo winjo tiend weche manie iye!

12. Ang’o momiyo Jehova notiyo gi dhano mondo ondik Muma?

¹² Jehova ne nyalo tiyo gi malaike mondo ondik Muma. Nonyalo timo kamano nikech malaikego mor kod dhano kendo ginono ngimawa ahinya. (1 Pet. 1:12) Onge kiawa ni malaikego ne nyalo ndiko ne dhano ote mag Nyasaye. Kata kamano be malaike ne nyalo neno gik moko kaka dhano nenogi? Be ne ginyalo ng’eyo dwaro magwa, nyawo ma wan-go, kaachiel gi gik ma wagombo timo? Ooyo, Jehova nong’eyo ni malaikego opogore kodwa. Kuom tiyo gi dhano mondo ondik Muma, Jehova nomiyo weche mondik ei Muma obed machopo e chunywa ma iye. Wanyalo fwenyo paro ma jondik Muma kod jomamoko miwuoyo kuomgi ne nigo kod kaka ne giwinjo e chunygi. Wanyalo winjo e chunywa lit ma ne giwinjo, wanyalo ng’eyo kiawa, luoro kata nyawo ma ne gin-go kendo wanyalo bedo mamor gi gik moko mabeyo ma notimorenegi e ngimagi. Mana kaka janabi Elija ne en “dhano machalo kodwa gi kite,” e kaka jondik Muma mamoko bende ne chalo kodwa.—Jak. 5:17.

13. Ere kaka kwayo mar Jona mulo chunywa?

¹³ Kuom ranyisi, par ane kabe malaika ne nyalo ndiko e yo maber chuth kaka Jona ne winjo e chunye sama noringo oweyo migawo ma Nyasaye nomiye. Mano kaka ne en gima ber ahinya ni Jehova noweyo Jona owuon ema mondo ondik gik ma ne otimorenego moriwo nyaka lamo ma nosayogo Nyasaye mondo okonye sama ne en e bwo nam! Jona owuon nowacho kama: “Ka chunya notho e iya, naparo Jehova.”—Jona 1:3, 10; 2:1-9.

14. Ang’o momiyo wanyalo winjo tiend gima Isaya nondiko kuome owuon?

¹⁴ Par ane bende gima Isaya nowacho  kuome owuon kotelne gi roho mar Jehova. Bang’ neno e fweny duong’ maler mar Nyasaye, janabino nowacho kama e wi richone: “Yaye piny likna! ni kech abiro tho; ni kech an ng’ato ma dhoge ok ler, adak kuom jo ma dhogi ok ler: ni mar aseneno Ruoth gi wang’a, Jehova mar ogendini mag lueny.” (Isa. 6:5) En malaika mane ma diwach wechego? Isaya to notimo kamano, kendo nikech warem kaka en wanyalo ng’eyo kaka nochare.

15, 16. (a) Ang’o momiyo en gima nyalore mondo wang’e kaka dhano wetewa winjo e chunygi? Chiw ane ranyisi. (b) Ang’o manyalo konyowa sudo machiegni gi Jehova?

¹⁵ Be nitie malaika ma ne nyalo wacho ni “ok awinjora” kaka Jakobo nowacho, kata wacho ni an “jaricho” kaka Petro nowacho? (Chak. 32:10; Luka 5:8) Be dine gibedo ‘maluor’ kaka jopuonjre Yesu nobedo maluor? Be ne ginyalo ‘timo chir’ ka gidhi nyime lando wach maber kaka Paulo kod jomamoko notimo kane giromo gi akwede? (Joh. 6:19; 1 Thes. 2:2) Ooyo, nimar malaike gin chuech makare kendo giloyo dhano mabor. Nikech Nyasaye notiyo gi dhano morem kaka wan mondo ondik Muma, wanyalo ng’eyo kaka ne giwinjo e chunygi. Sama wasomo Wach Nyasaye, wanyalo timo gima Muma wacho niya: “Moruru gi jo mamor, kendo ywaguru gi jo ma ywak.”—Rumi 12:15.

¹⁶ Ka waparo matut gik ma Muma wacho e wi gik ma Jehova notimo ne jotichne machon, wabiro puonjore gik mathoth mabeyo ahinya kuome. Wabiro fwenyo kaka nohore mos konyisogi hera mondo omed sudo machiegni kodgi kaka osiepgi kata obedo ni ne gin dhano morem. Ka watimo kamano, to wabiro ng’eyo Jehova maber kendo here sidang’. To mano biro miyo wasud machiegni kode.—Som Zaburi 25:14.

17. (a) Azaria nong’ado ne Asa rieko mane maber? (b) Asa nonyiso nade ni ok noluwo rieko ma Azaria nong’adone, to nobedone nade achien?

¹⁷ Bang’ Ruoth Asa loyo jolweny mag Ethiopia, janabi Azaria nonyise kaachiel gi joge weche moko mag rieko. Azaria nokonegi niya: “Jehova ni kodu, ka pod un kode; kendo kudware, nuyude; to kuweye, en noweu.” (2 Weche 15:1, 2) Bang’e achien, Asa ne ok oluwo wechego. Kane pinyruodh Israel ma masawa nobiro monje, Asa nomanyo kony kuom Jo-Suria. Kar kwayo Jehova okonye, nodhi manyo kony kuom oganda ma lamo nyiseche ma nono. Mano e momiyo ne onyis Asa kama: “Kuom wachni isetimo fuwo; nimar nyaka a kawuono nibed gi lwenje.” Kuom higini mamoko ma Asa nolochogo bang’ kanyo, nobedo gi lwenje mang’eny. (2 Weche 16:1-9) Ang’o mwapuonjore?

18, 19. (a) Ang’o monego watim kapo ni nitie gimoro ma waseweyo mondo opogwa gi Nyasaye? (b) Ere kaka wanyalo medo sudo machiegni gi Jehova?

¹⁸ Ok onego wawe gimoro amora oketh osiep me kindwa gi Jehova. Kapo ni nitie gimoro ma waseweyo mondo opogowa kode, onego watim gima Hosea 12:6 jiwowago niya: “Emomiyo mondo idog ir Nyasachi: rit miwafu kod dimbruok, kendo iti ni Nyasachi pile.” Omiyo, wameduru sudo machiegni ahinya gi Jehova kuom paro matut e wi rawar kendo puonjore adimba Wachne ma en Muma.—Som Rapar mar Chik 13:4.

¹⁹ Jandik-zaburi moro nondiko niya: “Sudo machiegini gi Nyasaye okelona ber.” (Zab. 73:28) Mad waduto wadhi nyime puonjore gik manyien e wi Jehova kendo dhi nyime goyo erokamano kuom gik mang’eny mosenyisogo ni oherowa. Kendo mad Jehova omed sudo machiegni kodi sani kendo nyaka chieng’!