1, 2. En tich mane ma Jehova nomiyo Musa, to nojiwe nade?

INYALO winjo nade kichung’ e nyim jatelo ma nigi teko e piny ngima kendo iwuoyo kode e lo jotich Jehova? Samoro kibaji nyalo maki kendo inyalo chayori kineno ni ok iwinjori. Ere kaka ibiro chano gima idhi wacho? Inyalo timo ang’o mondo wecheni obed gi teko kaka ng’at ma wuoyo e lo Nyasaye manyalo duto?

² Mano e gima notimore ne Musa. Jehova nonyiso Musa ma ne en “ng’at mamuol ahinya maloyo ji duto man e piny,” ni nodwaro ore ir Farao mondo ores ogandane ma ne gin wasumbini misando e piny Misri. (Kwan 12:3) Mana kaka gik ma ne dhi timore bang’e nonyiso, Farao ne en ng’at mochayo ji kendo ma toke tek. (Wuok 5:1, 2) Kata kamano, Jehova ne dwaro ni Musa odhi ir Farao kendo ochike mondo ogony wasumbini tara gi tara ma ne ni Misri. Mano e gimomiyo Musa nopenjo Jehova niya: “An ng’a, ma dadhi ir Farao, kendo agol nyithind Israel oa e Misri?” Musa nochayore ni en ng’at maok owinjore kendo maok nyal chopo migawono. Kata kamano Nyasaye nojiwe ni ok ne odhi weye. Jehova nokone niya: “Anabed kodi.”—Wuok 3:9-12.

3, 4. (a) Gin gik mage ma ne miyo Musa luoro? (b) Ere kaka inyalo romo gi pek ma Musa noromogo?

³ Gin gik mage ma ne miyo Musa luoro? Nyaka bed ni  noluor ni Farao ne ok dhi yie ni en ema Jehova Nyasaye oore mondo owuo e loye. Musa bende noluor ni oganda Israel ne ok dhi yie ni Jehova oyiere mondo ogolgi e piny Misri. Omiyo, Musa nonyiso Jehova kama: “Ok giniyiea kata winjo dwonda: to giniwachi, Jehova pok ofwenyoreni.”—Wuok 3:15-18; 4:1.

⁴ Dwoko ma Jehova nomiyo Musa kaachiel gi gik ma notimore bang’e nyalo puonjowa wach moro maduong’. En adier ni samoro ok ibi chung’ kiwuoyo e nyim jatelo moro maduong’. Kata kamano, be seche moko iyudo ka tekni wuoyo e wi Nyasaye kod Pinyruodhe gi joma iromogo pile ka pile? Ka en kamano, ne ane kaka gik ma notimore ne Musa nyalo konyi.

5. Ang’o ma Jehova noketo e luet Musa, to mano nokonye nade loyo luoro ma ne en-go? (Ne picha manie chak sulani.)

⁵ Kane Musa owacho luoro ma ne en-go ni Farao gi Jo-Israel ne ok dhi kawo wechene mapek, Nyasaye nokonye ng’eyo gima nodhi timo koromo gi pek ma kamano. Bug Wuok nyisowa kama: “Jehova nowachone [Musa], Mano ang’o ma ni e lueti? Nowacho, Luth. Kendo nowacho niya, Bole piny. Mi nobole piny, kendo nolokore thuol; mit Musa noringo a nyime. Jehova nowacho ni Musa, Rie lueti, imak iwe: (mi norieyo luete, nomake, kendo nodoko luth e luete:) mondo giyie kaka Jehova . . . osefwenyoreni.” (Wuok 4:2-5) Jehova nomiyo Musa gima ne nyalo nyiso ni adier en ema noore. Luth alutha ma ji ne nyalo chayo nolokore mobedo thuol mangima gi teko Nyasaye! To mano doko hono ma ne dhi miyo weche Musa omed bedo gi teko ka nyiso adier ni Jehova ne ni kode! Kuom mano Jehova noluwone niya: “Ludhni inidhigo e lueti, mi initim kode honde.” (Wuok 4:17) Nikech Musa noting’o gima ne dhi nyiso ni Nyasaye ni kode, ne onyalo dhi Misri ka en gi chir mondo owuo e lo Nyasaye ka en e nyim Jo-Israel kod Farao.—Wuok 4:29-31; 7:8-13.

6. (a) Ang’o monego wating’ e luetwa sama walendo, to nikech ang’o? (b) Ler ane kaka ‘Wach Nyasaye ngima kendo tiyo.’

⁶ Seche moko ka wawuoyo gi jomoko e wi wach manie Muma, en ang’o ma wajoting’o e luetwa? Kinde mang’eny wajating’o Muma kendo waikore tiyo kode. Kata obedo ni jomoko neno ni Muma chal mana gi buge mamoko, Jehova wuoyo kodwa kotiyo gi Wachne ma nondiki kokalo kuom rohone. (2 Pet. 1:21) Muma oting’o singo mag Nyasaye ma wuoyo e wi gik mabiro timore ka Pinyruodhe locho. Mano e momiyo jaote Paulo nowacho niya: “Wach Nyasaye ongima, kendo otiyo.” (Som Jo Hibrania 4:12.) Gik moko duto ma Jehova osingo dhi nyime ka chopo kendo gibiro timore maok obare kata achiel. (Isa. 46:10; 55:11) Ka ng’ato ofwenyo ni mago e gik ma Wach Jehova wuoyoe, gik mosomo e Muma biro bedo gi teko mar loko ngimane.

7. Ere kaka wanyalo ‘puonjo kare wach mar adiera’?

⁷ Jehova osemiyowa Wachne ma nigi teko ma wanyalo nyisogo ni weche ma walando gin adier kendo oa kuome. Mano e gimomiyo kane Paulo osendiko ne Jo-Hibrania, nojiwo Timotheo mondo ‘otim matek opuonj kare wach mar adiera.’ (2 Tim. 2:15) To ere kaka wan bende wanyalo tiyo gi puonj ma Paulo nochiwono? Kuom somo ndiko gi dwol ma winjore maber kendo ma nyalo mulo chuny joma winjowa. Trakt mopogore opogore ma ne wayudo e higa mar 2013 olos mondo okonywa timo mano.

8. Owadwa moro ma en jarit tij lendo nowacho ang’o e wi trakt ma ne wayudo?

⁸ Trakt duto ma ne wayudo e higa mar  2013, olos e yo machal. Omiyo ka wang’eyo tiyo gi achiel kuomgi, mano nyiso ni wanyalo tiyo kodgi duto. Be tiyo kodgi yot? Owadwa moro ma jarit tij lendo modak e boma mar Hawaii, Amerka, nondiko kama: “Ne ok wang’eyo kaka traktgi ne dhi konyowa ahinya lendo ot ka ot kod lendo e wang’ yore.” Nofwenyo ni yo mondikgo traktgo miyo ji chiwo dwoko mapiyo kendo mano yawo thuolo mar goyo mbaka e yo malach. Oneno ni en kamano nikech oket penjo gi dwoko ma ng’ato nyalo yiero achiel kuomgi e nyim traktgo. Omiyo wuon ot ok onego obed ma luor ni obiro chiwo dwoko marach.

9, 10. (a) Trakt magwa manyien jiwowa mondo wati gi Muma e yo mane? (b) En trakt mane miseyudo ka tiyoni maber, to nikech ang’o?

⁹ Moro ka moro kuom traktgo olos e yo ma miyo wanyalo somo ndiko mowinjore. Kuom ranyisi kaw ane trakt ma wiye wacho ni Be Chandruok Chieng’ Norum? Bed ni wuon ot odwoko ni “ee,” “ooyo,” kata ni “samoro,” maok iwacho gimoro amora, inyalo elo iye kae to inyise niya, “Nee gima Muma wacho.” Bang’ mano, somne Fweny 21:3, 4.

¹⁰ E yo machalo kamano, sama iwuoyo gi ng’ato kitiyo gi trakt mar In gi Paro Mane Kuom Muma?, kik chunyi chandre ni wuon ot biro chiwo dwoko mane e kind adek man e nyim trakno. El mana i traktno kae to iwach ni, “Muma wacho ni ‘Ndiko duto owuok kuom much Nyasaye.’” Inyalo medo wacho kama, “Ndikono wuoyo kuom weche mang’eny mopogore gi mano.” Kae to el Mumbi, kendo isom 2 Timotheo 3:16, 17 duto.

11, 12. (a) En ang’o manyalo mori sama itiyo gi traktwa manyien e tij lendo? (b) Traktgo nyalo konyi nade mondo iikri ne dok timo limbe?

¹¹ Yo ma wuon ot rwakogo wach biro konyi ng’eyo ni onego uchop kanye sama usomo kendo uwuoyo e weche manie trakt mutiyogo. Kata bed ni iwuoyo gi ng’ato kuom thuolo maromo nade, ibiro bedo mamor ni isomone Wach Nyasaye bed ni en ndiko achiel kata ariyo kendo ni imiye trakt e limbe mokwongono. Unyalo dhi nyime wuoyo kuom weche traktno e limbe maluwo mano.

¹² E ng’e traktgo duto nitie penjo ma yudore e bwo wich ma wacho ni “Tem Ane Dwoko Penjoni” kod ndiko minyalo somo gi wuon ot kidok lime. E trakt ma  wiye wacho ni Iparo ni Ngima Biro Chalo Nade Kinde Mabiro?, penjo monego onon gi wuon ot e limbe machielo wacho niya: “Nyasaye biro loko pinywani mondo obed maber e yo mane?” Kae to oket Mathayo 6:9, 10 kod Daniel 2:44. To e trakt mar Be Jomotho Chieng’ Nobed Mangima Kendo?, penjono penjo niya: “Ang’o momiyo wabedo moti kendo watho?” Kae to oket Chakruok 3:17-19 kod Jo Rumi 5:12.

13. Ler ane kaka wanyalo tiyo gi traktwa manyien mondo wachak puonjore Muma gi ji.

¹³ Wanyalo tiyo gi traktwa manyien e chako puonjruok Muma gi ji. E tok trakt ka trakt, nitie sanduku (QR code) ma ng’ato nyalo menyo gi simbe to tere e Wesbsait marwa kama onyalo yudoe weche ma jiwe mi ochak puonjore Muma. Traktgo bende nigi picha mar brosua mar Wach Maber Mowuok Kuom Nyasaye! kendo onyiso sula motudore gi wach ma trakt wuoyoe. Kuom ranyisi trakt mar En Ng’ano Sie Machiko Pinyni? tero ng’ato e sula mar 5 e brosuano. Trakt mar Ang’o Madwarore Mondo Joot Odag gi Mor kod Kuwe? tero ng’ato e sula mar 9. Ka itiyo gi traktgo kaka ochan mondo oti kodgi, ibiro luwo chenro moket mar somo ne ng’ato Muma e limbe mokwongo kendo kidok lime. Timo kamano nyalo miyo wachak puonjore Muma gi ji mang’eny. En ang’o kendo ma inyalo timo mondo iti gi Wach Nyasaye e yo makelo nyak e tij lendo?

14, 15. Ere kaka inyalo luwo ranyisi mar Paulo ka in e tij lendo?

¹⁴ Paulo ne gombo ahinya wuoyo gi “ji mang’eny” kaka nyalore kolendo. (Som 1 Jo Korintho 9:19-23.) Ne ni Paulo ne dwaro mondo ‘oyud Jo-Yahudi, oyud jogo manie bwo Chik, oyud jogo ma onge Chik, kendo oyud joma nyap.’ Ee, nodwaro ni mondo olend ne ‘ji duto, mondo ores jomoko kod yore duto.’ (Tich 20:21) Ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Paulo sama waikore dhi lendo ne “ji duto” manie alworawa?—1 Tim. 2:3, 4.

¹⁵ Yore mopogore opogore ma wanyalo chako wuoyogo gi ji e tij lendo yudorega e Tijwa mar Pinyruoth dwe ka dwe. Tem tiyo kodgi. To kapo ni nitie weche moko machando pach joma nie alworau, ik weche manyalo mako pachgi kendo iti kodgi. Par chal mar alwora midakie, chal mar joma odak kanyo, kod gik machando chunygi ahinya. Kae to par ane ndiko ma wuoyo kuom gima chandogi. Owadwa moro ma en jarit-alwora wacho kaka en gi jaode gijatiyo gi Muma. Owacho kama: “Thoth weg udi yiega mondo wasom kodgi ndiko moro achiel kapo ni wabiro wuoyo kodgi kuom thuolo machuok ka wanyisogi gima wapuonjo ji. Bang’ mosogi ka waseelo ndiko moro e Muma, wajasomonegi ndikono.” Ne ane penjo kod ndiko moseyudi ni tiyo maber ma inyalo tiyogo e alworau.

16. Ler ane kaka ng’ato nyalo tiyo gi Isaiah 14:7 e tij lendo.

¹⁶ Kapo ni idak e alwora ma kuwe onge, inyalo penjo wuon ot niya: “Be isegaparo kabe kinde moro ibiro landi e redio, TV, kata e gasede ni, ‘Koro piny mangima nigi kuwe. Ji mor sidang’’? Mano e gima Muma wacho e bug Isaiah 14:7 ni biro timore. Muma oting’o singo mathoth manyiso kaka piny biro bedo gi kuwe mogundho kinde mabiro.” Kae to som kode achiel kuom singogo e Muma.

17. Ere kaka inyalo tiyo gi Mathayo 5:3 sama ilendo ne ng’ato?

¹⁷ Dibed ni thoth chwo e alworau yudo ka pidho joodgi en ting’ mapek? Ka en kamano, inyalo chako mbaka kipenjogi niya:  “Iparo ni ng’ato onego obed gi pesa maromo nade mondo joode odag gi mor kod kuwe?” Kosechiwo pache, inyalo medo wacho niya: “Nitie chwo mathoth mayudo pesa mang’eny moloyo mano, to pod joodgi onge mor gi kuwe. Kare iparo ni ang’o ma oremogi?” Kae to isomne Mathayo 5:3 kendo inyise kaka onyalo puonjore Muma.

18. Wanyalo tiyo nade gi Yeremia 29:11 mondo wahogo jomoko?

¹⁸ Be nitie masira moro ma nyocha otimore e alworau ma pod lit ne ji? Inyalo chako lendo kiwacho niya: “Abiro limi mondo anyisie wach moro ma hoyowa. (Som Yeremia 29:11.) Be ineno gik moko ariyo ma Nyasaye osingonwa? ‘Kuwe,’ kod ‘geno.’ Donge en gima ber ng’eyo ni Nyasaye dwaro mondo wabed gi ngima maber kinde mabiro? To mano biro timore nade?” Inyalo tere e brosua mar Wach Maber e sula mowinjore gi gima uwuoyoeno.

19. Ler ane kaka wanyalo tiyo gi Fweny 14:6, 7 sama walendo ne joma ohero weche lemo.

¹⁹ Dibed ni idak e alwora ma ji ohero weche lemo? Ka en kamano, inyalo chako lendonegi kiwacho kama: “Ka malaika nyalo wuoyo kodi, be inyalo chikone iti? (Som Fweny 14:6, 7.) Nikech malaikani wacho ni ‘waluor Nyasaye,’ donge nyalo bedo gima ber ng’eyo ni owuoyo e wi Nyasaye mane? Malaikano konyowa ng’eyo ni owuoyo e wi Nyasaye ma ‘nochweyo polo gi piny.’ Mano en Nyasaye mane?” Kae to isom Zaburi 124:8, ma wacho niya: “Wayudo konyrwok e nying Jehova, ma nochweyo polo gi piny.” Bang’ somo ndikono, inyalo kwaye mondo imed nyise weche mathoth e wi Jehova Nyasaye.

20. (a) Ere kaka wanyalo tiyo gi Ngeche 30:4 mondo wapuonjgo ng’ato nying Nyasaye? (b) Be nitie ndiko moro amora ma iseyudo ni tiyoni maber e tij lendo?

²⁰ Inyalo chako lendo ne ng’ama rawera kinyise kama: “Daher somoni ndiko moro ma nigi penjo moro maduong’. (Som Ngeche 30:4.) Gik ma ndikoni wacho nyiso ni onge dhano moro amora ma nigi nyalo mar timo gigo. Omiyo nyaka bed ni owuoyo kuom Jachwechwa. * Ere kaka wanyalo ng’eyo nyinge? Anyalo nyisi nyinge e Muma.”

21, 22. (a) Ere kaka somo ndiko mowinjore nyalo miyo ng’ato olok ngimane? (b) Ing’ado mar timo ang’o sama in e tij lendo?

²¹ Kinde duto ok wang’eyo kaka ji biro rwako wach sama wasomonegi ndiko mowinjore. Kuom ranyisi, Joneno moko ariyo e piny Australia nodwong’o dhood miyo moro sama gilendo. Achiel kuomgi nopenje niya, “Be ing’eyo nying Nyasaye?” kae to osomone Zaburi 83:18. Miyono wacho kama: “Wachno nomako dhoga! Kane gisea, nariembo mtoka kilomita 56 nyaka e duka miusoe buge mondo adhi ang’i ane kabe loko mamoko mag Muma nigi nyingno, kae to achwe ang’i nyingno bende e diksonari. Bang’ bedo gadier ni nying Nyasaye en Jehova, nachako parora ni ang’o machielo ma dibed ni akia.” Mapiyo nono, miyono kaachiel gi jal ma ne dhi kendeno nochako puonjore Muma kae to bang’e nobatisgi.

²² Muma loko ngima jogo masome kendo maketo yie kuom gik ma Jehova osingonwa. (Som 1 Jo Thessalonika 2:13.) Weche me Muma nigi teko moloyo gimoro amora ma wanyalo wacho mondo wachop e chuny ng’ato. Mano e momiyo onego wati gi Wach Nyasaye e thuolo moro amora mwayudo, nimar ongima kendo otiyo!