1, 2. (a) Ang’o manyiso ni kanyakla ma ne ni Kolosai ne nigi tungini? (b) En puonj mane ma nomi owete man Kolosai ma ne dhi konyogi chung’ motegno?

KANYAKLA ma Kolosai ma ne nitie e kinde Jokristo mokwongo ne nigi tungni! Jokristo moko ei kanyaklano ne kelo pogruok ka gipuonjo ji ni nyaka gimak Chike Musa. Moko kuomgi to ne jiwo paro moro maok kare mar jopiny ni ng’ato nyaka tuonre gimoro amora makelo mor e ngimane. Mondo jaote Paulo okwed puonj mag miriambogo, nondiko barua ne kanyaklano kojiwogi kendo siemogi niya: “Ritreuru mondo kik ng’ato omaku gi riekone kod wuond manono, ma wuok kuom puonj dhano kod tim machon mag piny, to ok kuom Kristo.”—Kol. 2:8.

² Ka dine Jokristo mowalgo oketo pachgi kuom “tim machon mag piny,” mano dine onyiso ni gikwedo chenro ma Jehova noseketo mar kelo warruok. (Kol. 2:20-23) Mondo omi okonygi girit winjruok maber ma ne gin-go gi Nyasaye, Paulo nojiwogi kama: “Paruru gik man malo, ok gik ma ni e piny.” (Kol. 3:2) Kuom adier, owete Kristogo nonego oket pachgi ahinya kuom geno mar yudo ngima maok kethre ma ‘nokannegi e polo.’—Kol. 1:4, 5.

3. (a) En geno mane ma Jokristo mowal keto e pachgi? (b) Gin penjo mage ma wabiro nono e sulani?

 ³ Kindewagi Jokristo mowal keto pachgi ahinya kuom Pinyruodh Nyasaye manie polo, kod geno margi mar bedo “jocham gikeni kaachiel gi Kristo.” (Rumi 8:14-17) To nade jogo ma nigi geno mar dak e piny? Weche ma Paulo nowachogo konyogi nade? ‘Rombe mamoko’ nyalo keto pachgi kuom “gik man malo” e yo mane? (Joh. 10:16) To waduto wanyalo puonjore ang’o kuom nono ranyisi mabeyo mag jotich Nyasaye kaka Ibrahim kod Musa ma kata obedo ni ne gikalo e pek moko, pod ne giketo pachgi chuth kuom gik man malo?

4. Ere kaka rombe mamoko mag Yesu nyalo keto pachgi kuom gik man malo?

⁴ Kata obedo ni rombe mamoko onge gi geno mar dhi e polo, gin bende pod ginyalo keto pachgi kuom gik man malo. E yo mane? Mana kuom keto Jehova Nyasaye kod dwaro mag Pinyruodhe obed mokwongo e ngimagi. (Luka 10:25-27) Mondo watim kamano, nyaka waluw ranyisi ma Kristo noketo. (1 Pet. 2:21) Mana kaka Jokristo mokwongo, wajaromo gi joma nigi paro kod puonj mobam mag pinyni, kaachiel gi joma jiwo ahinya wach manyo mwandu e piny ma Satan lochoeni. (Som 2 Jo Korintho 10:5.) Kaka joma luwo Yesu, nyaka wabed joma oikore kwedo yore ma Satan nyalo tiyogo mondo oketh winjruokwa gi Nyasaye.

5. Ere kaka wanyalo nono paro ma wan-go kodok korka manyo mwandu?

⁵ Be dibed ni gombo mag manyo mwandu chiko ngimawa? Thothne gik ma wahero janenore e gik ma waparo kendo watimo. Yesu nowacho kama: “Nikech ka ma mwanduni nitie e ka ma chunyi bende nobedie.” (Math. 6:21) Mondo wang’e kama chunywa chikowae, ber ka wanonore kinde ka kinde. Penjri ane kama: ‘Atiyo gi thuolo marom nade kaparogo mana weche pesa? Dibed ni weche ohala, manyo gik manyalo kelona pesa mathoth, kata manyo kaka dadag e ngima mayom ema kawo sechena mang’eny? Koso gima aketo e pacha ahinya en weche motudore gi lamo Nyasaye?’ (Math. 6:22) Yesu nowacho ni joma temo ahinya mondo ‘okan mwandugi e piny’ nyalo ketho winjruokgi gi Nyasaye.—Math. 6:19, 20, 24.

6. Wanyalo loyo nade lweny mar kwedo timbe mag ringruok?

⁶ Nikech wan dhano morem, wajatimo gik maok kare ma morowa wan wawegi. (Som Jo Rumi 7:21-25.) Ka roho mar Nyasaye ok otawa, wanyalo donjo e “timbe mag mudho.” Mano nyalo riwo timbe machalo kaka “tugo e thum gi mer . . . terruok gi anjawo.” (Rumi 13:12, 13) Mondo walo lweny mar kwedo “gik ma ni e piny” ma gin timbe mag ringruok, nyaka waket pachwa kuom gik man malo. Timo mano dwaro kinda. Mano e momiyo jaote Paulo nowacho kama: “Asando ringra, kendo kete bet misumba.” (1 Kor. 9:27) Onge kiawa ni mondo wasik e ng’wech mar ngima, nyaka wan bende watim kinda. We wane ane gima jotich Nyasaye moko ariyo notimo mondo gibed “malong’o ni Nyasaye.”—Hib. 11:6.

7, 8. (a) Gin chandruoge mage ma Ibrahim gi Sara nobedogo? (b) Ibrahim noketo pache kuom ang’o?

⁷ Kane Jehova onyiso Ibrahim ni odar  gi joode mondo gidhi gidag Kanaan, noyie timo kamano. Nikech Ibrahim nowinjo Jehova kendo ne en gi yie motegno, Jehova nonyise kama: “Anatimi oganda maduong’, kendo anagwedhi.” (Chak. 12:2) Kata kamano, higini mang’eny nokalo ka Ibrahim gi Sara jaode ne pok oyudo nyathi. Dibed ni wi Jehova nowil gi gima nosingo ne Ibrahim? E wi mano, ngima ma Kanaan ne tek. Ibrahim gi joode noweyo dalagi majaber kod wedegi Ur, ma ne en boma momewo ahinya e piny Mesopotamia. Ne giwuotho kilomita 1,600 mondo gichop Kanaan kama ne gidak e hema, ma kech ne lichie, ka jokuoge bende ne dwaro kwalogi. (Chak. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16) Kata kamano, ne ok gigombo dok Ur mondo gidagie ngima maber ma ne giweyo kuno.—Som Jo Hibrania 11:8-12, 15.

⁸ Kar keto pache kuom “gik ma ni e piny,” Ibrahim “noyie Jehova.” (Chak. 15:6) Noketo pache kuom gik man malo, tiende ni gik ma Nyasaye nosingone. Mano e momiyo ne oguedhi Ibrahim nikech yie mare kane Nyasaye Man Malo Chutho ofwenyorene mowachone kama: “Ng’i polo koro, kendo kwan sulwe kinyalo kwanogi: mi nowachone, Kamano e kaka kothi nobedi.” (Chak. 15:5) To mano kaka wachno nojiwo Ibrahim! Sa asaya ma Ibrahim ne nyalo ng’iyo sulwe manie polo, mano ne japarone kaka Jehova nosingo mar miyo kothe obed mang’eny. Ka kinde nochopo mondo Nyasaye omi Ibrahim nyathi, nomiye mana kaka nosesingone.—Chak. 21:1, 2.

9. Ere kaka luwo ranyisi mar Ibrahim biro jiwowa mondo wabed modich e tij Nyasaye?

⁹ Mana kaka Ibrahim, wan bende warito mondo Nyasaye ochop gik mosesingonwa. (2 Pet. 3:13) Ka ok waketo pachwa kuom gik man malo, wanyalo neno ni singogo obudho kapok otimore to mano nyalo miyo waduok kindawa chien ne weche mag lamo. Kuom ranyisi, dibed ni nitie gik ma ne iweyo chon mondo ibed painia kata mondo iti ne Nyasaye e okang’ malach? Ka en kamano, to wapuoyi ahinya. To nade gie kindegi? Par ni Ibrahim ne “kiyo dala man gi mise.” (Hib. 11:10) “Noyie Nyasaye, mi yieno nokwanne ka wach makare.”—Rumi 4:3.

10. Musa nodongo e ngima mane kane en rawera?

¹⁰ Ng’at machielo ma noketo pache kuom gik man malo ne en Musa. Kane en rawera, ‘ne opuonje rieko duto mag Jo-Misri.’ Mano ne en puonjruok mong’ith. E kinde ma Misri ne nigi loch e wi piny duto, e kinde ma Musa nodakie od Farao. Mano e momiyo nobedo “ratego gi wechene gi tichne” nikech tiegruok mamalo ma ne oyudo e odno. (Tich 7:22) Parie gik mathoth ma Musa dine oyudo nikech tiegruok ma malono! Kata kamano, noketo pache kuom gima duong’ moloyo ma en timo dwach Nyasaye.

11, 12. En somo mane ma Musa nokawo mapek, to wang’eyo mano nade?

¹¹ Kane Musa pod tin, min mare miluongo ni Jokebed nopuonje mondo ong’e Nyasach Jo-Hibrania. Musa nokawo mapek ahinya gik ma ne ipuonje e wi Jehova kendo nogenogi moloyo mwandu moro amora. Kuom mano, noweyo gimoro amora ma ne nyalo miyo obed gi mwandu kod loch e od Farao. (Som Jo Hibrania 11:24-27.) Kuom adier, gik ma Musa nopuonjore e wi Jehova kotin kod yie mare motegno ma ne en-go  kuome nomiyo oketo pache kuom gik man malo.

¹² Musa noyudo somo maberie mogik ma ng’ato ne nyalo gombo bedogo e kindego. Kata kamano, be notiyo gi sombeno mondo omanygo tich e piny Misri, omanygo huma, kata oyudgo mwandu? Ooyo. Ka dine otimo kamano, kare dine ok otamore ni ‘kik luonge ni wuod nyar Farao’ kendo dine ok oyiero ni mondo “osande kod oganda Nyasaye, kar bedo gi mor mar richo ma rumo bang’ ndalo matin.” Nenore maler ni Musa notiyo gi gik ma ne opuonjore e wi Jehova mondo ochopgo dwach Jehova.

13, 14. (a) Ang’o ma nokonyo Musa mondo obed ng’at mowinjore ne migawo ma Jehova ne dhi miye? (b) Kaka Musa, ang’o manyalo dwarore ni watim?

¹³ Musa nohero Jehova kod oganda Jehova. Kane ochopo higini 40, noparo ni koro noikore mar reso oganda Nyasaye kogologi e tuech Misri. (Tich 7:23-25) Kata kamano, pod nitie gima ne dwarore ni otim kapok Jehova omiye migawono. Ne dwarore ni onyag kido kaka bolruok, horuok, muolo, kod ritruok. (Nge. 15:33) E wi mano, ne dwarore ni oyud tiegruok ma ne dhi konye nyagore gi tembe kod pek ma ne odhi romogo nyime. Bedo jakwath kuom higini pieche moko ema ne nyalo konye nyago kidogo.

¹⁴ Be bedo jakwath nokonyo Musa e yo moro amora? Ee, nokonye! Wach Nyasaye wacho ni Musa nobedo “ng’at mamuol ahinya maloyo ji duto man e piny.” (Kwan 12:3) Nosenyago kido mar bolruok ma nokonye tudruok gi ji mopogore opogore mi okonyogi loyo chandruogegi. (Wuok 18:26) E yo machalo kamano, wan bende nyalo dwarore ni wanyag kido mabeyo mag Jokristo mabiro miyo watony e ‘sand maduong’’ mondo wadonj e piny manyien mar Nyasaye. (Fwe. 7:14) Be wanyalo rito winjruokwa gi ji duto obed maber moriwo jogo mwaparo ni chwanyore piyo kata ma chunygi tin? Nyalo bedo maber ka waluwo puonj ma ne jaote Petro ojiwogo Jokristo wetene niya: “Miuru ji duto duong’. Heruru owete.”—1 Pet. 2:17.

15, 16. (a) Ang’o momiyo en gima dwarore ahinya ni waket pachwa kuom gik makare? (b) Ang’o momiyo en gima duong’ mondo Jokristo osik ka nigi timbe mabeyo?

¹⁵ Wadak e “kinde mag chandruok.” (2 Tim. 3:1) Omiyo mondo wasik ka wan machiegni gi Nyasaye, nyaka waket pachwa kuom gik makare. (1 Thes. 5:6-9) Ne ane kaka wanyalo timo kamano e yore moko adek.

¹⁶ Timbewa: Petro nong’eyo gimomiyo bedo gi timbe mabeyo konyo ahinya. Nowacho kama: “Wuothuru malong’o e kind jo ma ok oyie; mondo . . . kuom tichu mabeyo ma gineno ka girangou, gimi Nyasaye duong’.” (1 Pet. 2:12) Bed ni wan pacho, e tich, e skul, watugo, kata sama walendo watemoga matek mondo wami Jehova duong’ kokalo kuom timbewa. En adier ni seche moko waboth nikech wan dhano morem. (Rumi 3:23) Kata kamano, ka wadhi nyime kedo “lweny maber mar yie,” wanyalo loyo nyawo magwa.—1 Tim. 6:12.

17. Ere kaka wanyalo bedo gi paro ma Kristo Yesu ne nigo? (Ne picha manie chak sulani.)

¹⁷ Paro ma wan-go: Mondo wasik ka wan gi timbe mabeyo, nyaka wabed gi paro mowinjore. Jaote Paulo nowacho kama: “Beduru gi paroni e chunyu ma ne ni e i Kristo Yesu bende.” (Fili. 2:5) En  paro mane ma Yesu ne nigo? Ne obolore. Bolruok nomiyo ochiwore ahinya e tije mar lendo. Lando ne jomoko wach maber mar Pinyruodh Nyasaye e gima noketo e pache ahinya. (Mari. 1:38; 13:10) Yesu ne neno ni Wach Nyasaye ema owinjore okony ng’ato ng’ado paro mogik. (Joh. 7:16; 8:28) Nopuonjore adimba weche manie Ndiko Maler mondo omi oti kodgi, kendo olergi. Ka wabedo joma bolore kendo ma timo kinda e tij lendo kod puonjruok Muma, wabiro bedo gi paro kaka mar Kristo.

18. En yo mane maduong’ ma wanyalo riwogo lwedo tij Jehova?

¹⁸ Riwo lwedo tij Jehova: Jehova dwaro ni “e nying Yesu gik moko duto ogo chonggi piny, gik manie polo, kod gik manie piny.” (Fili. 2:9-11) Kata obedo ni Yesu nigi migawo maduong’ ahinya, pod obiro bolore mondo otim dwaro mar Wuon mare, kendo wan bende onego watim kamano. (1 Kor. 15:28) E yo mane? Kuom riwo lwedo gi chunywa duto tich momiwa mar ‘timo ogendini duto jopuonjre’ Yesu. (Math. 28:19) E wi mano, wadwaro “mondo watim maber ni ji duto,” moriwo dhano wetewa kaachiel gi owete gi nyiminewa.—Gal. 6:10.

19. Onego wang’ad e chunywa mar timo ang’o?

¹⁹ To mano kaka waduoko erokamano ni Jehova paronwa mondo waket pachwa kuom gik man malo! Kuom mano, “waringuru kwanano ni ng’wech moketi e nyimwa.” (Hib. 12:1) Weuru ‘wati gi chunywa duto’ kaka joma tiyo ne Jehova kendo Wuonwa me polo biro guedho kindawa.—Kol. 3:23, 24.