1. Gin gik mage ma notimore e higa mar 66 e kinde Jokristo mokwongo? (Ne picha manie chak sulani.)

TEM ANE paro ni in Jakristo modak Jerusalem e higa mar 66. Gik mathoth osebedo ka timore e alworau. Mokwongo, jatend Jo-Rumi moro miluongo ni Florus oyako talanta 17 e agulu ma ikanoe pesa e hekalu. Mapiyo nono, Jo-Yahudi chako ng’anyo ka ginego jolweny mag Jo-Rumi man Jerusalem kendo gidwaro mondo giwuog e bwo loch mar Rumi. Kata kamano, Jo-Rumi be kawo okang’ mapiyo. Ka dweche adek pok orumo, gioro jolweny 30,000 kotelnegi gi gavana margi man Siria miluongo ni Cestius Gallus. Jolwenygo donjo mapiyo e mier molworo Jerusalem, kendo Jo-Yahudi ma nong’anyogo dhi pondo e tok ohinga mar hekalu. Jolwenygo chako muko ohinga ma oko molworo hekalu. Kihondko chako mako ji duto manie dalano. Iwinjo nade sama magi duto timore?

2. En okang’ mane ma Jokristo nonego okaw e higa 66, to mano ne onyalore nade?

² Nyaka bed ni inyalo paro weche Yesu ma Luka jandik Injili nondiko niya: “Ka unune ka jolweny mogoyo kambi olworo Jerusalem, eka ng’euru ni kethruok mare osekayo machiegni.” (Luka 21:20) Kata kamano, samoro ipenjori ni, ‘Ere kaka  abiro luwo weche ma ne ochiw e siemni?’ Yesu bende nowacho kama: “Eka joma ni Judea mondo ochak ringo ka gidhi e gode, joma ni ei Jerusalem oa e iye, kendo joma ni e gwenge mokiewo kode kik donj e iye.” (Luka 21:21) Ibiro wuok nade Jerusalem ka koni to jolweny mang’eny olwore mokete diere? Gimoro miwuoro timore. Jolweny mag Jo-Rumi chako wuok mos mos ka ineno gi wang’i kama! Mana kaka ne okor, monjno ‘ing’ado machuok.’ (Mat. 24:22) Koro in gi thuolo mar luwo weche ma Yesu nowacho. Ikawo okang’ piyo piyo mar dar kanyachiel gi Jokristo weteni modak Jerusalem gi alworane ka udhi e gode man loka Aora Jordan. * Bang’e, e higa mar 70, jolweny mamoko mag Jo-Rumi monjo Jerusalem kendo gikethe chuth. In to itony nikech ne itimo mana kaka Yesu nowacho.

3. En wach mane ma chalo gi ma notimore chon mochomo Jokristo ma kindegi, to wabiro nono ang’o e sulani?

³ Machiegnini, ng’ato ka ng’ato kuomwa biro romo gi weche ma chalo kamago. Yesu ok nosiemo mana Jokristo e wi wach kethruok mar Jerusalem kende, to nonyiso kaka gik ma notimore e kinde Jokristo mokwongogo ne nyiso gik ma ne dhi timore ka “masira maduong’” otugore. (Mat. 24:3, 21, 29) Wach maber en ni ‘oganda mang’ongo’ biro tony e kinde masira ma biro kwako piny e kindego. (Som Fweny 7:9, 13, 14.) Muma nyisowa ang’o e wi gik ma biro timore e kindego? Mani en wach monego wang’e dwoko mare ahinya nikech otudore gi resruok marwa. Weuru koro wanon ane adimba kaka gik ma biro timore e kinde mabirogo omakowa ng’ato ka ng’ato.

4. Ang’o ma biro nyiso ni masira maduong’ osechakore, to mano biro timore nade?

⁴ Masira maduong’ biro chakore nade? Bug Fweny chiwo dwoko kolero kaka ibiro keth “Babilon Maduong’.” (Fwe. 17:5-7) Owinjore ndi ni Muma poro dinde duto mag miriambo gi dhako ma jachode! Jotend dinde oseterore gi jotelo mag piny marachni. Kar mondo giriw lwedo Yesu gi Pinyruodhe, jotend dinde oseriwo lwedo joloch mag pinyni kendo gisembeko chike mag Nyasaye mana ni mondo josiasa oyie kodgi. Gipogore gi Jokristo mowal mag Nyasaye mipimo gi nyako maler kendo ma silili. (2 Kor. 11:2; Jak. 1:27; Fwe. 14:4) To ng’ano ma biro ketho dinde mag miriambo ma teroregi? Jehova Nyasaye biro keto paro moro e chuny “tunge apar” mag “ondiek ma kwar.” Tunge apargi ochung’ ne sirkande duto mag siasa ma riwoga lwedo Riwruok mar Pinje ma Muma luongo ni “ondiek ma kwar.”—Som Fweny 17:3, 16-18.

5, 6. Ang’o momiyo wanyalo wacho ni ketho Babilon Maduong’ ok nyis ni ibiro neg ji duto manie dindego?

⁵ Be mano koro nyiso ni kinde ma ikethoe dinde mag Babilon Maduong’, to ni ji duto manie dindego biro tho? Nenore ni ok en kamano. Janabi Zekaria notel ne gi roho mar Nyasaye mondo onyis gik ma biro timore e kindego. Kowuoyo e wi ng’at moro machon ne nie achiel kuom dinde mag miriambo, onyisowa kama: “To enowachi ni, Ok an jakor wach, an mana japur lowo; nikech notima misumba nyaka a tinna. Kendo ng’ato moro nokone ni, Kwonde mochwo malitgo man e chuny lueteni, gin ang’o? Eka enodwok wach, mago kwonde ma nochwowago e od osiepega.” (Zek. 13:4-6)  Omiyo, nenore ni kata mana jotend dinde moko mag miriambo biro weyo dindegi ka gitamore ni ok ne gin e dindego.

⁶ To jotich Nyasaye biro timore nade e kindego? Yesu leronwa kama: “Kuom adier, dine bed ni ndalogo ok ong’ad machuok, onge ng’ato ma dores; to nikech joma oyier, ndalogo ibiro ng’ad machuok.” (Mat. 24:22) Mana kaka ne waneno e chak sulani, monj ma notimore e higa 66, ne ‘ong’ad machuok.’ Mano nochiwo thuolo ne “joma oyier,” ma gin Jokristo mowal mondo oring owuog Jerusalem kod alworane. Kamano bende, masira maduong’ ma notimre e kinde mabiro, ibiro “ng’ad machuok” nikech “joma oyier.” Ok bi yiene jotend siasa ma gin “tunge apar” mondo oketh oganda Nyasaye. Kar mano, gik moko biro kuwe kuom kinde machuok.

7, 8. Koseketh dinde mag miriambo, en thuolo mane ma wabiro bedogo, to jotich Nyasaye momakore kode biro bedo mopogore nade e kindego?

⁷ Ang’o ma biro timore koseketh dinde duto mag miriambo? Kinde ma biro luwo mano, nobed kinde mar fwenyo gima nie chunywa gadier. Dhano turi biro manyo kar geng’ruok e riwruoge mag dhano ma ipimo gi “lwendni mag gode.” (Fwe. 6:15-17) Kata kamano, oganda Nyasaye biro manyo kar geng’ruok ma Jehova e ma chiwo. Kuwe ma ne nitie e kinde Jokristo mokwongo ne ok obedoe mana ni mondo Jo-Yahudi mathoth olokre obed Jokristo. Ne gin kinde ma joma nosebedo Jokristo kawie okang’ mar luwo kaka Yesu nochikogi. E yo ma chalo kamano, ok wagen ni kinde ma weche biro kuwe matin e kinde masira maduong’ nobed kinde ma dhano turi biro lokore ma bed Jokristo madier. Kar mano, ginibed kinde ma biro miyo Jokristo madier thuolo mar nyiso ni gihero Jehova kendo ni giriwo lwedo owete Kristo.—Mat. 25:34-40.

⁸ Kata obedo ni ok wang’eyo kaka gik moko duto nobed gie kindego, wang’eyo ni biro dwarore ni watuonre gik mathoth ahinya. E kinde Jokristo mokwongo, nochunogi weyo gigegi chien kendo nano e ngima matek eka mondo gitony. (Mar. 13:15-18) Mondo omi wachung’ motegno, be wabiro yie weyo gik ma wan-go? Be wabiro ikore luwo kendo timo gimoro amora ma ibiro nyiswa eka mondo wanyis ni wamakore gi Jehova? Par ane wachno matut! E kindego, wan kendwa e ma wabiro bedo joma luwo ranyisi mar janabi Daniel mar dhi nyime lamo Nyasaye kata ang’o ma timre.—Dan. 6:10, 11.

9, 10. (a) En ote mane ma jotich Nyasaye biro lando gie kindeno? (b) Wasik oganda Nyasaye biro timo ang’o?

⁹ Mago ok nobed kinde mag lando ‘wach maber mar Pinyruoth.’ Kinde mag timo kamano biro yudo kosekalo. Kinde mag “giko” biro bedo ni osechopo! (Mat. 24:14) Jotich Nyasaye biro lando ote mag kum ma nochwo chuny ji. Mano nyalo riwo lando ne ji ni piny marach mar Satanni koro iketho chuth. Muma pimo ote mapekno gi pe kowacho niya: “Kite mag pe madongo dongo ma moro ka moro pekne ne nyalo romo talanta achiel ne olwar kuom ji koa e polo, kendo ji ne onyiso Nyasaye achaya nikech masira mar peno, nimar masirano ne duong’ mokadho.”—Fwe. 16:21.

¹⁰ Gigi duto biro timore ka wasikwa bende neno gi wang’gi. Kotel ne janabi Ezekiel gi roho mar Nyasaye, nowacho gima Gog mar Magog, ma ochung’ ne pinje ma biro nywako ne oganda Nyasaye, biro timo. Nowacho niya:  “Ruoth Nyasaye owacho kama; Nobedi e ndalono, mi inipar weche moko, ining’ad rieko to rieko nobedi marach; kendo iniwach niya; Anadhi piny mamalo matimo mier ma ok chiel; anadhi ir jogo mokuwe, modak mang’won, giduto ka gidak e mier magangu; ma onge gi dhorangach kata okonde: mondo iyak gik mantie, ipe dhogi; mondo iked kod kuondego ma koro ji dakie, to yandi gibet mowe; kendo kod oganda mochok kuom ogendini, moseyudo jamini kod gik moko, modak e dier piny.” (Eze. 38:10-12) Oganda Nyasaye e kindeno biro nenore ka joma opogore ahinya gi jomamoko nikech gibiro chalo ka jo “modak e dier piny.” Wachno biro chando ogendni ahinya. Gibiro gombo ahinya monjo jotich Jehova mowal kaachiel gi joma riwogi lwedo.

11. (a) En ang’o ma dwarore ni waket e paro motudore gi kaka weche biro luwore e kinde masira maduong’? (b) Ranyisi ma biro nenore e kor polo biro miyo ji otimre nade?

¹¹ Sama wanono gik ma biro timore bang’e, dwarore waket e paro ni Wach Nyasaye ok nyiswa sie kaka gik moko biro luwore seche ma gitimore. Nenore ni nitie gik moko ma biro timore kanyachiel. E weche ma Yesu nokoro e wi giko mar ndalo, nowacho niya: “Ranyisi madongo nonenre e wang’-chieng’ gi dwe kod e sulwe, kendo ogendni mag piny nobed e chandruok malit, ma ok gining’e gima ginyalo timo nikech wuo kod chochni mar nam. Chuny ji biro a nikech luoro kendo nikech gik ma biro timore e piny, nimar ibiro yieng teko mag polo. Eka ginine Wuod dhano ka biro e bor polo ka en gi teko kod duong’ mang’ongo.” (Luka 21:25-27; som Mariko 13:24-26.) Be weche ma ne okorgi biro chopo ka gik malich ma okorgo timore e kor polo ma wanenogani? We warit wanane. Kata bed ni ang’o ma biro timore, ranyisigo biro kelo luoro kod kihondko maduong’ e chuny wasik Nyasaye.

12, 13. (a) Ang’o ma biro timore ka Yesu obiro “ka en gi teko kod duong’ mang’ongo”? (b) Jotich Nyasaye biro timo ang’o e kindego?

¹² Ang’o ma Yesu biro timo kinde ma nobie “ka en gi teko kod duong’ mang’ongo”? Mano nobed kinde mar chiwo pok ne joma osebedo ka omakore kode kendo kumo joma kwede. (Mat. 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30) E weche ma ne Mathayo ondiko, Yesu notieko chiwo ranyisi duto mag gik ma ne dhi timore kotiyo gi ngero mar rombe gi diek kowacho niya: “Ka Wuod dhano obiro e duong’ne, kendo ka malaike duto ni kode, eka nobed e kom-lochne ma nigi duong’. Ibiro chok ogendni duto e nyime, eka obiro pogo ji koketogi e kidienje ariyo mana kaka jakwath pogo rombe gi diek. Kendo noket rombe e bade korachwich to diek koracham.” (Mat. 25:31-33) En bura mane ma joma ipimo gi rombe kaachiel gi joma ipimo gi diek biro winjo ka Yesu ng’adonegi? Ngerono rumo gi wechegi: “Jogi [tiende ni diek] biro dhi e kethruok mochwere to joma kare biro donjo e ngima ma nyaka chieng’.”—Mat. 25:46.

¹³ Joma nigi kido ka mag diek biro timore nade bang’ fwenyo ni “kethruok mochwere” ochomogi? Gibiro ‘goyo korgi gi kuyo maduong’.’ (Mat. 24:30) Kata kamano, owete Kristo kaachiel gi Jokristo ma riwogi lwedo biro timo ang’o e kindego? Ka gin gi yie kuom Jehova Nyasaye kod Wuode Yesu Kristo, gibiro luwo chik ma Yesu nochiwo kama: “Sama gigi ochako timore, chung’uru tir kendo uting’ wiu malo nikech resruoku okayo machiegni.” (Luka 21:28) Kuom adier, wabiro bedo mamor ka wan gadier ni ibiro reswa.

14, 15. En tij choko mane ma biro timore bang’ ka Gog mar Magog osechako monjo jo Nyasaye, to tij chokono oriwo ang’o?

¹⁴ Ang’o ma biro timore ka Gog mar Magog chako monjo jo Nyasaye? Mathayo gi Mariko nondiko e wi wachno ka giwacho ni Wuod dhano biro “oro malaikene mi ginichok joge moyier kanyachiel ka giwuok e tunge ang’wen mag piny, a e tung’ piny nyaka e tung’ polo.” (Mar. 13:27; Mat. 24:31) Tij choko Jokristo mowal miwuoyoe e ndikono, ok e choko ma notimore kane ikwongo yiergi; to bende ok en e tij keto alama mogik ma ibiro ket ne Jokristo mowal ma pod nie piny. (Mat. 13:37, 38) Ibiro ketnegi alama mogikno ka masira maduong’ pok ochakore. (Fwe. 7:1-4) Omiyo, tij choko ma Yesu nowachoni en tich mane? En kinde ma joma odong’ e kind ji 144,000 biro yudoe pokgi mar polo. (1 Thes. 4:15-17; Fwe. 14:1) Mano biro timore bang’ ka Gog mar Magog osechako monjo jo Nyasaye. (Eze. 38:11) Kae to weche ma Yesu nowachogi biro chopo kare: “E kindeno, joma kare norieny ahinya kaka wang’-chieng’ e Pinyruodh Wuon-gi.”—Mat. 13:43. *

¹⁵ Be mano koro nyiso ni Jokristo mowalgo ibiro “lok ahucha”? Jokristo mathoth manie dinde mag miriambo moyie gi puonjni, wachoga ni ibiro tergi e polo kigologi e piny ka gin gi del ma gin-go sani. Kae to, gigeno ni Yesu biro duogo ka ji nene gi wang’gi mondo olochi e wi piny. Kata kamano, Muma nyiso maler ni “ranyisi mar Wuod dhano” e ma biro nenore e polo kendo ni Yesu biro biro “e boche polo.” (Mat. 24:30) Wechegi  nyiso ni dhano ok bi nene gi wang’gi. E wi mano, “ringruok gi remo ok nyal yudo pok e Pinyruodh Nyasaye.” Omiyo, joma ibiro ter e polo biro dwarore ni ‘olok mapiyo ka diemo wang’ e kinde ywak mag turmbeta mogik.’ * (Som 1 Jo-Korintho 15:50-53.) Kuom mano, kata obedo ni ok wabi tiyo gi wach mar “loko ahucha” kae nikech Jokristo mag miriambo tiyo kode e yo ma ok owinjore, Jokristo mowal ibiro chok mapiyo ka diemo wang’.

16, 17. Ang’o ma nyaka timre ka pok keny mar Nyarombo otimore e polo?

¹⁶ Ka ji 144,000 duto osedhi e polo, ikruok mogik ne keny mar Nyarombo biro chakore. (Fwe. 19:9) Kata kamano, nitie gima biro timore ka kinde morno pok ochakore. Par ni ka pok Jokristo mowal ma pod nie piny odhi e polo, Gog biro monjo jo Nyasaye. (Eze. 38:16) Mano biro kelo ang’o? Jo Nyasaye manie piny biro nenore ka gima onge rit kendo yot monjo. Gibiro luwo chik ma ne ochiw e kinde Ruoth Jehoshafat niya: “Yaye Juda gi Jerusalem, ok onego ukedi e lwenyni: ikreuru, chunguru mos, une warruok mar Jehova man kodu: kik uluor, kendo kik chunyu a.” (2 Weche 20:17) E polo to weche biro bedo mopogore. Fweny 17:14 wuoyo e wi kinde ma Jokristo mowal duto nie polo, kendo bugno wuoyo e wi wasik Nyasaye kowacho niya: “Gibiro kedo gi Nyarombo, kata kamano, nikech Nyarombono en Jaloch manie wi joloch kendo Ruoth manie wi ruodhi, obiro loyogi. To joma ni kode ma ne oluong, kendo ma ne oyier, mosechung’ motegno, bende biro locho.” Yesu biro reso jo Nyasaye manie pinyka ka en kaachiel gi Jokristo mowal 144,000 ma bende biro locho kode e polo.

¹⁷ Lweny mar Har–Magedon ma biro tuk biro miyo nying maler mar Jehova duong’. (Fwe. 16:16) E kindeno, ji duto ma ipimo gi diek “biro dhi e kethruok mochwere.” Gikone, ibiro gol gik maricho duto me piny, kendo oganda mang’ongo biro tony e kinde Har–Magedon. Kosetiek timo ikruoge duto, giko weche ma bug Fweny wuoyega ma en keny mar Nyarombo, biro timore. (Fwe. 21:1-4) * Ji duto ma biro tony kiketho piny marachni, biro dak gi mor sidang’ nikech Nyasaye biro nyisogi hera mogundho kendo chiwonegi gik mabeyo mathoth. To mano kaka nobed keny maber miwuoro! Donge warito gi siso ahinya chieng’ ma kenyno biro timoree?—Som 2 Petro 3:13.

18. Sama pod warito gik mokor manie nyimwa, onego wang’ad mar timo ang’o?

¹⁸ Sama warito weche manie nyimwagi, en ang’o ma ng’ato ka ng’ato kuomwa onego otim sani? Nyasaye notelo ne jaote Petro gi rohone mondo ondik niya: “Nikech ibiro leny gigo duto e yo ma kamano, koro uparo ni onego ubed joma chalo nade? Onego ubed gi timbe maler kod timbe ma nyiso ni uluoro Nyasaye, ka urito kendo uketo pachu kuom kinde ma biro yudo ka chieng’no mar Jehova nitie . . . Kuom mano, un joma ahero, nikech sani urito gigo, timuru kar nyalou mondo gikone jalo onwang’u ka uonge chilo kata ketho, kendo onwang’u ka un gi kuwe kode.” (2 Pet. 3:11, 12, 14) Omiyo, weuru wang’ad e chunywa mar siko ka waler e nyim Nyasaye, ka wariwo lwedo Ruodh Kuwe.