1. (a) En ang’o ma Petro notimo kane yamo kutho matek e Nam Galili? (Ne picha man malo kae.) (b) Ang’o momiyo Petro nochako nimo?

JAOTE Petro gi jopuonjre mamoko nyagore mondo gikwang’ yie ka ging’ado Nam Galili gotieno ka koni to yamo mager kutho. Apoya nono, gineno Yesu ka wuotho e wi pi. Petro kwayo Yesu mondo oyiene owuoth e wi pi ka odhi ire. Bang’ ka Yesu osenyise mondo obi, Petro wuok e yie kendo ochako wuotho e wi pi mopong’ gi apaka kochomo ir Yesu. Mano hono miwuoro! Kata kamano, ka pok obudho, Petro chako nimo. Nikech ang’o? Noneno yamo mager mi luoro omake. Petro luongo Yesu gi dwol maduong’, kendo Yesu mako bade kae to wachone niya: “In ma in gi yie matin, ang’o momiyo iriwo gi kiawa?”—Mat. 14:24-32.

2. Wabiro nono ang’o e sulani?

² We wanon ane weche moko adek motudore gi bedo gi yie kaluwore gi gima ne otimore ne Petro: (1) kaka Petro nokwongo onyiso ni en gi yie ni Nyasaye nyalo konye, (2) gimomiyo yie ma Petro ne nigo nochako dok chien, kod (3) gima nokonyo Petro ochak obed gi yie ma nohango bedogo. Nono wechegi biro konyowa neno kaka wanyalo ‘chung’ matek e yie.’—1 Kor. 16:13.

3. Ang’o momiyo Petro nowuok e yie, to ere kaka wan bende wasetimo gima chalo kamano?

³ Sama Petro nowuok e yie mondo owuoth e wi pi, notimo kamano nikech ne en gi yie. Yesu noluonge, kendo Petro ne nigi yie ni teko Nyasaye ne dhi konye mondo owuoth e wi pi mana kaka tekono nokonyo Yesu. Kamano bende, sama ne wachiwore tiyo ne Jehova ma obatiswa, ne watimo kamano nikech ne wan gi yie. Yesu noluongowa mondo wabed jolupne kendo mondo waluw ondamo mage. Ne nyaka wanyis ni wan gi yie kuom Yesu gi Nyasaye, ka wageno ni gibiro konyowa e yore mopogore opogore.—Joh. 14:1; som 1 Petro 2:21.

4, 5. Ang’o momiyo bedo gi yie en gima ber miwuoro?

⁴ Bedo gi yie en gima ber gadier. Mana kaka yie mar Petro nokonye wuotho e wi pi, yie ma wan-go nyalo konyowa timo gik ma dhano adhana nyalo paro ni ok nyalre. (Mat. 21:21, 22) Kuom ranyisi, nitie jomoko kuomwa mosetimo lokruoge madongo e ngimagi moweyo yoregi gi timbegi maricho ma kata joma nong’eyogi chon ok yot mondo ofwenygi sani. Jehova noguedho kindawa sama ne watimo lokruogego nikech ne waketo yie kuome. (Som Jo-Kolosai 3:5-10.) Yie ma kamano nomiyo wachiwore ne Jehova ma wabedo osiepene, to mano en gima ne ok wanyal timo gi tekrewa wawegi.—Efe. 2:8.

⁵ Yie marwa miyo wadhi nyime chung’ motegno. Yie nyalo konyowa kwedo tembe mag Jachien ma en jasik dhano. (Efe. 6:16) E wi mano, geno Jehova konyowa mondo kik wabed gi parruok mang’eny e kinde ma waromo gi pek moko. Jehova wacho ni sama yie marwa chwalowa mondo waket dwaro mag Pinyruoth obed mokwongo, obiro miyowa gige ringruok mochuno. (Mat. 6:30-34) To moloyo mano, nikech yie marwa, wabiro yudo mich ma dhano ok nyal yudo gi tekrene owuon, ma en mich mar yudo ngima ma nyaka chieng’.—Joh. 3:16.

6, 7. (a) Apaka kod yamo ma nobwogo Petro inyalo pim gang’o? (b) Ang’o momiyo onego wabed ka wang’eyo ni yiewa nyalo dok chien?

⁶ Yamo kod apaka ma nobwogo Petro seche ma nowuotho e wi pi inyalo pim gi tembe ma yudowa bang’ chiwore ne Nyasaye. Kata bed ni tembego ger ma chalo nade wanyalo chung’ motegno ka Jehova okonyowa. Par ni Petro ok nonimo nikech yamo mager kata apaka madongo. Tem ane paro kaka gik moko notimore: “Ka noneno yamo mager, nobedo maluor.” (Mat. 14:30) Petro noweyo ng’iyo Yesu, mi yiene ochako bedo ma yom yom. Wan be wanyalo chako nimo ka po ni wachako ng’iyo “yamo mager,” tiende ni keto pachwa e wi chandruoge ma yudowa, to mano nyalo miyo wachak bedo gi kiawa kabe Jehova biro konyowa.

⁷ Onego wabed ka wang’eyo ni yiewa nyalo dok chien ma lal, nimar Muma wacho ni yie modok chien kata molal en “richo ma duodowa mayot.” (Hib. 12:1) Mana kaka waseneno ranyisi mar Petro, yiewa nyalo bedo ma yom yom mapiyo nono ka waketo pachwa kuom gik ma ok owinjore. Wanyalo ng’eyo nade ni gima kamano chiegni timorenwa? Ne ane penjo moko ma nyalo konyowa nonore wawegi.

8. Ere kaka singo mag Nyasaye nyalo chako nenorenwa ka gik ma ok adier mopogore gi kaka ne wanenogi chon?

⁸ Be dibed ni tinde iketo kiawa kuom gik ma Nyasaye osingo mopogore gi kaka ne inenogi chon? Kuom ranyisi, Nyasaye osesingo ni  obiro ketho piny marachni. Kata kamano, dibed ni yore mopogore opogore mag manyo mor manie pinyni galowa, ma chop kama yie ma wan-go kuom gik ma Nyasaye osingo chako bedo ma yom yom? Wanyalo chako bedo gi kiawa kabe giko okayo machiegni. (Hab. 2:3) Ne ane ranyisi machielo. Nyasaye osingo ni obiro weyonwa richowa kotiyo gi misango mar rawar. To kapo ni wachako keto pachwa e richo ma ne watimo chon, wanyalo bedo gi kiawa kabe adier Jehova ‘norucho’ richowago duto. (Tich 3:19) Mano nyalo miyo mor ma wan-go e tiyo ne Nyasaye oleny nono ma wawe lendo ne jomoko.

9. Ang’o ma nyalo timore ka waketo pachwa kuom dwachwa wawegi?

⁹ Be pod an gi kinda e tij Nyasaye kaka ne an-go chon? Jaote Paulo nowacho ni tiyo matek ne Jehova miyo ng’ato ‘bedo gadier chuth kuom geno nyaka giko.’ Kata kamano, ang’o ma nyalo timore ka po ni wachako keto pachwa ahinya kuom dwachwa, kaka timo tich ma chudone ber to konchiel ochocho chenrowa mag tiyo ne Nyasaye? Yiewa nyalo dok chien ma ‘wabed josamuoyo,’ ka wadikore tiyo ne Jehova to wan gi nyalo mar timo mathoth.—Hib. 6:10-12.

10. Ere kaka wanyiso ni wan gi yie kuom Jehova sama waweyo ne jomoko kethogi?

¹⁰ Be ayudo ka tekna weyo ne jomoko kethogi? Sama jomoko ochwanyowa, yot ahinya mondo wapar mana kaka gichwanyowa, to mano ketwa e tem mar dhi nyisogi e wang’gi, kata weyo wuoyo kodgi. Komachielo, ka wang’wononegi, wanyiso ni waketo yie kuom Jehova. Nade? Joma chwanyowa nigi gopwa, mana kaka richowa miyo wabedo jogop Nyasaye. (Luka 11:4) Sama wang’wononegi, nyiso ni waketo genowa kuom Jehova. Wageno ni obiro  guedho chuny ma wanyiso, kendo gueth momiyowa ber moloyo chuno ng’ato ochul gima otimonwa. Jopuonjre Yesu nong’eyo ni mondo ng’ato owe ne jomoko kethogi nyaka obed gi yie. Ka nonyisogi ni mondo ging’won ne joma ne siko chwanyogi, ne gikwaye kama: “Miwae yie momedore.”—Luka 17:1-5.

11. Ang’o momiyo siem mimiyowa kowuok e Ndiko seche moko ok nyal konyowa?

¹¹ Be iya jawang’ sama imiya siem mowuok e Ndiko? Kar manyo yo ma siem momiwa nyalo konyowago, wanyalo chako manyo ketho manie siemno kata nyawo mag jal mochiwe. (Nge. 19:20) Omiyo, wanyalo lalo thuolo mar timo lokruok mondo wane gik moko kaka Nyasaye nenogi.

12. Ng’at ma siko ng’ur ne joma Jehova tiyogo mondo ota joge nyiso ni en gi nyawo mane?

¹² Be ajang’ur ne owete ma tayo kanyakla? Kane Jo-Israel oketo pachgi kuom ripot marach ma chwo apar noduogogo kane gia nono piny, ne gichako ng’ur ne Musa gi Harun. Jehova nopenjo Musa niya: ‘Nyaka karang’o ma ok giniyiea?’ (Kwan 14:2-4, 11) Ng’ur ma Jo-Israel nong’urgo nonyiso ni ok ne gigeno Nyasaye ma noketo Musa gi Harun mondo otagi. E yo ma kamano, ka wasiko wang’ur ne joma Nyasaye tiyogo e tayo joge, donge mano biro nyiso ni yiewa kuom Nyasaye osedok chien?

13. Ang’o momiyo chunywa ok onego onyosre kapo ni wafwenyo ni yiewa yom yom?

¹³ Kapo ni isenono penjogi ma ifwenyo ni yie mari yom yom, kik chunyi nyosre. Kata mana jaote Petro nobedo maluor kendo bedo gi kiawa. Seche moko Yesu ne jarieyo pach jopuonjrene konyisogi ni ‘yiegi ne tin.’ (Mat. 16:8) Ng’e malong’o ni puonj maduong’ ma wayudo kuom gima notimore ne Petro luwore gi kaka notimo bang’ ka yiene nosechako bedo ma yom yom mochako nimo.

14, 15. (a) Petro notimo ang’o ka nochako nimo? (b) Kata obedo ni ok wanyal neno Yesu, ere kaka wanyalo ‘chomo wang’wa’ kuome?

¹⁴ Kane Petro oneno yamo mager mochako nimo, nonyalo temo matek mondo odog e yie gi tekrene owuon. Nong’eyo goyo abal, omiyo mano e gima ne nyalo kwongo biro e pache. (Joh. 21:7) Kata kamano, kar genore owuon, nochomo pache kuom Yesu mi orwako kony ma Yesu nochiwone. Ka wafwenyo ni yiewa osechako bedo ma yom yom, onego waluw ranyisi mar Petro. To ere kaka wanyalo timo kamano?

¹⁵ Mana kaka Petro noduogo oketo pache kuom Yesu, wan bende nyaka wachom “wang’wa tir kuom Jatelo Maduong’ moseket mar yiewa kendo Jachop yiewa, ma en Yesu.” (Som Jo-Hibrania 12:2, 3.) En adier ni ok wanyal neno Yesu wang’ gi wang’ kaka Petro nonene. To ‘wachomo wang’wa’ kuom Yesu sama wanono puonjge kod gik ma notimo kae to waluwogi e yo maber kaka nyalore. Ne ane okenge moko ma wanyalo kawo kaluwore gi ranyisi ma Yesu noketo. Ka waluwogi, wabiro yudo kony ma wadwaro mondo yiewa obed motegno.

16. Ere kaka wanyalo puonjore Muma e yo ma gero yiewa?

¹⁶ Med geno Muma. Yesu ne ni gadier ni Muma en Wach Nyasaye, ma nyalo tayo ngimawa e yo maber miwuoro. (Joh. 17:17) Mondo waluw ranyisi mar Yesu, nyaka wasom Muma pile, wapuonjre Muma e yo matut, kendo wapar matut kuom gik ma wapuonjore. E wi puonjruok Muma, med timo nonro e wi penjo ma inyalo bedogo. Kuom ranyisi, inyalo medo bedo gadier ni giko pinyni chiegni miwuoro kuom nono Ndiko ma nyiso maler ni wadak e ndalo giko. Jiw geno ma in-go kuom gik ma Muma osingonwa e wi kinde mabiro. Inyalo timo kamano  kuom nono weche mathoth ma nokor mosetimore. Inyalo medo bedo gadier ni puonj mag Muma konyo ahinya e ngima dhano kuom somo sigendni mag joma Muma noloko ngimagi. *—1 The. 2:13.

17. Ang’o momiyo Yesu nochung’ motegno kata obedo ni noromo gi tembe mager, to ere kaka inyalo luwo ranyisine?

¹⁷ Ket pachi kuom gueth ma Jehova osingonwa. Nikech Yesu notego wang’e kuom “mor maduong’ ma ne oket e nyime,” mano nomiyo ochung’ motegno kata obedo ni nokalo e tembe mager. (Hib. 12:2) Gik ma ne yudore e piny ne ok ogale kata matin. (Mat. 4:8-10) Inyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom paro matut e wi gik mabeyo ma Jehova osingoni. Tem ane paro ni koro in e piny manyien. Inyalo ndiko kata goro gik ma ichano timo bang’ ka Nyasaye oseketho piny marachni. Ndik nying joma diher neno kosechier kod gik ma diher wacho kodgi. Ne gik ma Nyasaye osingo kaka gik ma osingoni in iwuon to ok mana ne dhano duto.

18. Ere kaka wuoyo gi Nyasaye e lamo nyalo konyi tego yie mari?

¹⁸ Kwa mondo yie mari omedre. Yesu nopuonjo jolupne mondo gikwa Jehova omigi roho maler. (Luka 11:9, 13) Sama ikwayo roho maler, kwa bende mondo yie mari omedre nimar yie en achiel kuom nyak mag roho maler. Kwa Nyasaye okonyi e wi wach moro sie, kikwaye mondo okonyi loyo kido moro amora misefwenyo ni duoko yie mari chien, kaka wach mako sadha.

19. Gin kido mage monego osiep maber obedgo?

¹⁹ Mak osiep gi joma yiegi otegno. Yesu ne yiero osiepene kotang’ to moloyo, jogo ma noketo machiegni kode. Jootenego nonyiso ni gin gi yie motegno kendo ne gimakore kode chuth kuom luwo chikene. (Som Johana 15:14, 15.) Omiyo, sama iyiero osiepeni, many joma nyiso yie margi e luwo kaka Yesu chikowa. Kendo ng’e ni achiel kuom gik ma nyiso ni ng’ato en osiep maber, en ka en thuolo wuoyo kodi, kata e seche ma dwarore ni omiyi siem kata ka en bende oyie rwako siem.—Nge. 27:9.

20. Gin ber mage ma wanyalo yudo ka wakonyo jomoko mondo obed gi yie motegno?

²⁰ Kony jomoko omed bedo gi yie motegno. Yesu nokonyo jopuonjrene obed gi yie kokalo kuom wechene kod gik ma notimo. (Mar. 11:20-24) Onego waluw ranyisi mare nikech sama wakonyo jomoko obed gi yie, wan bende wamedo tego yiewa. (Nge. 11:25) Sama ilendo kendo ipuonjo ji, nyisgi ma onge kiawa ni Nyasaye nitie, kendo ni odewowa kendo ni Muma en Wachne ma nondik kuom much Nyasaye. Kony owete gi nyimineni mondo gin bende giteg yie margi. Kapo ni nitie moko kuomgi mosechako bedo gi kiawa, samoro kuom bedo gi kido mar ng’ur ne owete ma tayo kanyakla, kik irikni kwedogi. Kar mano, ti gi rieko e konyogi mondo gikaw okenge ma dwarore mondo gibed gi yie motegno kendo. (Juda 22, 23) Kapo ni in e skul to ipuonjou ni gik moko nosieko kendgi, inyalo manyo thuolo mar nyiso ni in to iyie ni Nyasaye e ma nochueyo gik moko. Inyalo wuoro kaka wecheni nyalo mulo chuny jomoko.

21. En ang’o ma Jehova osingo ne ng’ato ka ng’ato kuomwa man gi yie?

²¹ Nikech kony ma Nyasaye nomiyo Petro kotiyo gi Yesu, noloyo luoro kod kiawa ma ne en-go, ma obedo gi yie motegno ka siro e kind Jokristo mokwongo. E yo ma chalo kamano, Jehova konyowaga waduto mondo wachung’ motegno e yiewa. (Som 1 Petro 5:9, 10.) Kinda ma waketo mondo wabed gi yie motegno ok bi dhi nono nimar gueth ma wabiro yudo kuom bedo gi yie, ng’eny miwuoro.