NIKOLAI DUBOVINSKY ne en ner wuonwa. Higni matin ka pok otho, nondiko gik moko mathoth ma notimore e ngimane kotiyo ne Jehova e kinde ma ne tij Joneno ogo marfuk e bwo loch machon mar Soviet Union. Moko kuom gik ma notimorenego ne beyo to moko ne lit. Kata obedo ni noromo gi pek mogwaro, nosiko kochung’ motegno kendo nomorga sidang’. Kinde duto, Nikolai ne dwaro ni rowere owinj sigand ngimane, omiyo daher lidhonu mana matin. Ne onyuole e higa mar 1926 e gweng’ mar Podvirivka, man Chernivtsi Oblast e piny Ukraine kendo joodgi ne ok omewo.

Nikolai chako ka wacho kama: “Chieng’ moro e higa mar 1941, owadwa maduong’ miluongo ni Ivan nobiro gi bug The Harp of God, The Divine Plan of the Ages, gasede moko mag Ohinga mar Jarito, kod buge mamoko matindo. Nasomogi te. Nawuoro ahinya ng’eyo ni Jachien e ma kelo chandruoge duto manie piny to ok Nyasaye. Nasomo bugego kaachiel gi buge Injili kendo nafwenyo ni ayudo adiera. Namor ahinya nyiso jomoko geno mar Pinyruoth. Kaka namedo somo bugego, e kaka namedo winjo tiend adiera kendo nabedo gi siso mar bedo jatich Jehova.

“Nang’eyo ni ne adhi yudo sand nikech yiena. Ne en kinde lweny, to ne ok adwar nego ng’ato ang’ata. Mondo nachak ikora ne tembe ma ne ni nyime, nachako mako ndiko moko kaka Mathayo 10:28 kod 26:52 e wiya. Nang’ado e chunya ni abiro makora gi Jehova kinde duto kata ka po ni mano ne nyalo miyo atho!

“Narwako higni 18 e higa mar 1944 kendo mano nomiyo oluonga e lweny. Mano e kinde ma ne ahango bedoe gi Joneno wetega ma ne gin rowere ka an, e kama ji ne romoe mondo ondikgi e lweny. Ne wanyiso josirkalgo ka waramo ni ok wabi donjo e lweny. Jotend lwenygo ne igi owang’ ma gibwogowa ni gibiro tuonowa chiemo, ni wabiro kunyo mtaro, kata gibiro chielowa achiela gi bunde. Ne wadwokogi gi chir niya: ‘Wan e lwetu. Kata bed ni udwa timonwa ang’o, ok wabi ketho chik Nyasaye ma wacho ni, “Kik ineki.”’—Wuok 20:13.

“Ne ging’ado mar tera gi owete moko ariyo Belarus mondo wati e puothe kendo walos udi mokethore. Pod anyalo paro kaka lweny noketho alwora mar Minsk. Yiende mowang’ noriedo e ndara. Ringre jomotho kod mag farese ma nokuot nokere akeya e bugni kod bunge. Ne aneno geche lweny kod gige lweny mojwang’, kaachiel gi ndege ma nowuore. Gik ma nanenogo duto  notimore mana nikech dhano noketho chike Nyasaye.

“Lweny norumo e higa mar 1945, to pod notuewa kuom higni apar nikech ne watamore donjo e lweny. Higni adek mokwongo ne ok warom gi Joneno wetewa kendo ne onge buge moting’o chiemb chuny ma ne wanyalo somo. Ne wanyalo tudore gi nyimine moko kwatiyo gi barua, kata kamano, gin bende ne omakgi mi otuegi kuom higni 25 e kambi ma ne gitiye tich matek.

“Bang’e ne ogonywa e higa mar 1950 ka higni mag tuech ma nong’adwna pok orumo mi wadok dala. Kane pod an e jela, minwa gi nyamera matin miluongo ni Maria nobedo Joneno mag Jehova! Owetena ma dongona ne pok obedo Joneno, kata kamano, ne gipuonjore Muma. Nikech ne alendo gi kinda, jo Soviet ne dwaro duoka e jela. Kae to, owete ma ne tayo tij Joneno ne okwaya mondo akonygi goyo buge apiny piny e bwo lowo. Ne an jahigni 24.”

“Joneno noheroga wacho niya, ‘Ka tij Pinyruoth ogo marfuk e lela, pod obiro dhi nyime aling’ ling’ e bwo lowo.’ (Nge. 28:28) Kindeno, thoth bugewa ne iloso apiny piny kuonde moko ma nolos e bwo lowo. Kama ne akwongo tiye ne en ot moro ma ne nie bwo lowo ma owadwa maduong’o miluongo ni Dmitry nodakie. Kinde moko ne anyalo bedo e ot manie bwo lowono kuom jumbe ariyo ma ok awuok. Ka taya notho nikech ne onge muya moromo, ne anindo piny nyaka muya opong’ ot kendo.

“Nitie chieng’ moro ma Janeno ma ne atiyogo nopenja niya, ‘Nikolai, be osebatisi  adier?’ Kata obedo ni nasebedo ka atiyo ne Jehova kuom higni 11, ne pok obatisa. Omiyo, nowuoyo koda e wi wachno, kae to e otienono, ne obatisa e nam ka ajahigni 26. Higni adek bang’e, nayudo migawo momedore mar bedo achiel kuom owete manie Komiti mar Piny. E kindeno, owete ma ne ok otue ne iyiero mondo okaw kar joma ne otue, omiyo tij Pinyruoth nodhi nyime.”

“Loso buge e bwo lowo ne tek moloyo kata mana bedo e jela! Kuom higni abiriyo, ne ok anyal dhi e chokruoge nikech ne apondo ne polise mag KGB ma tijgi ne en manyo weche ma aling’ ling’. Omiyo, ne nyaka arit winjruokna gi Nyasaye awuon. Ne anenoga joodwa mana ka adhi limogi, dichiel ka dichiel. Kata kamano, ne ging’eyo pek ma ne akalie kendo ne gijiwaga ahinya. Parruok ma sa ka sa kod siko ka atang’ nomiyo anyosora. Ne nyaka waikre ne gimoro amora. Kuom ranyisi, odhiambo moro polise moko ariyo nobiro e oda kama ne adakie. Ne achikora e dirisa ma ne ni e bath ot komachielo mi aringo nyaka e bungu. Ka natuch e pap moro, nawinjo dwond gima liyo. Ka nawinjo ka bunde muoch, nafwenyo ni kare gik ma ne liyoka ne gin mana lisasi! Achiel kuom joma ne lawa ne oleng’ore e wi faras kendo nodhi nyime baya gi lisasi nyaka lisasige norumo. Lisasi achiel nogoyo bada. Gikone, bang’ ringo kuom kilomita 5 natony kuom pondo e bunge. Bang’e kane otera e kot, ne onyisa ni ne obaya gi lisasi 32!

“Nikech kinde mang’eny ne an e bwo lowo, pien denda nolokore ma rachar rachar. Mano nomiyo jogo ofwenyo gima natimo mapiyo nono. Omiyo, ne ajabedo e chieng’ aming’a kaka nyalore. Dak e bwo lowo nohinyo ngimana bende. Kinde moro ne ok anyal dhi e romo moro makende gi owete moko nikech remo ne wuok e uma gi dhoga.”

“Tarik 26 Januar 1957, nomaka. Dweche auchiel bang’e, Kot Maduong’ mar Ukraine nong’adona bura. Nong’adna buch tho kichiela gi bunde, to nikech ng’ado ne ji buch tho ne oseweruokgo e pinywa, ne ging’ado ni atiek higni 25 e jela. Ne wan owete aboro  to higni duto ma ne wadhi bedogo e jela ne en higni 130 ka wan e kambi mitiyoe matek. Noterwa e kambi man Mordvinia, kama ne nitie Joneno ma dirom 500. Ne wachokorega aling’ ling’ e grube matindo tindo mondo wapuonjre Ohinga mar Jarito. Bang’ jarit jela moro nono moko kuom gasede ma ne gimayowa, nowacho niya: ‘Ka udhi nyime somogi, onge gimoro amora ma nyalo lokou!’ Ne wajatimo tich duto ma nomiwa ma watim momedore. To e ma pod jatend kambi ne wachoga niya: ‘Tich mutimo kae ok lichnwa ahinya. Gima wadwaro en ni unyis ni uriwo pinywa lwedo.’”

Ka nogol Nikolai e jela e higa mar 1967, nokonyo e tij chano kanyakla mopogore opogore man Estonia kod St. Petersburg e piny Russia. E chak higa mar 1991, buch tuech ma nong’adne e higa mar 1957 ne oweruokgo nikech ne onge gimoro amora ma ne nyiso ni ne en gi ketho. E kindeno, ne oduog ofweny ni Joneno mathoth ma sirkal nosando malit ne onge gi ketho moro amora. E higa mar 1996, Nikolai nodar modhi e taon mar Velikiye Luki man Pskov Oblast, chiegni kilomita 500 kiwuok St. Petersburg. Nonyiewo ot moro matin, kae to e higa mar 2003 ne oger Od Romo e lopeno. Gie sani, nitie kanyakla ariyo ma chokore e Od Romono.

An kaachiel gi chwora, sani watiyo ne Nyasaye e ofis Joneno mag Jehova man Russia. E dwe mar Mach 2011, Nikolai nobiro limowa kodong’ dweche matin to otho, to mano e ma nolimowae mogik. Wechene nojiwowa ahinya konyisowa gi ilo kama: “Kang’iyo mos gik ma timore, chalna ka gima odiechieng’ mar abiriyo mar lworo Jeriko osechakore.” (Jos. 6:15) Nojahigni 85. Kata obedo ni nodak e ngima matek, nowuoyo e wi ngimane kowacho niya: “Amor ni ne ang’ado mar tiyo ne Jehova kane arawera. Ok ayuag ang’e kata matin!”