1. Manoa notimo ang’o bang’ ng’eyo ni odhi bedo gi nyathi?

CHI Manoa nokelo ne chwore wach moro malich ma chwore obwok. Joodno nong’eyo ni dhakono ne en migumba. Kata kamano, malaika mar Jehova nonyise ni en kaachiel gi chwore Manoa ne gidhi bedo gi nyathi ma wuoyi, kata obedo ni gin to ne giparo ni mano ok nyalre! Onge kiawa ni Manoa ne mor, mak mana ni koro nong’eyo ni odhi bedo gi ting’ momedore. Ere kaka ne gidhi pidho nyathigi mondo oluor Nyasaye kata obedo ni ne gidak e piny ma nopong’ gi richo? Manoa “nokwayo Jehova kawacho, Yaye Ruoth, asayi, yie mondo ng’at Nyasaye cha [malaika] ma ne ioro obinwa kendo, mondo opuonjwa kaka dwatim gi nyathi mibiro nyuolo.”—Bura 13:1-8.

2. Tiego nyathini oriwo timo ang’o? (Ne bende sanduk ma wiye wacho ni “ Jopuonjreni mag Muma Monego Ikony Moloyo.”)

² Ka in janyuol, inyalo ng’eyo gimomiyo Manoa nokwayo kamano. In bende in gi ting’ mar konyo nyathini ong’e Jehova kendo ohere. (Nge. 1:8) Nikech mano, jonyuol ma gin Jokristo bedoga gi chenro mar timo Lamo mar Joot ma ok gibare kendo man gi ndhadhu. Kuom adier, pidho adiera e pach nyathi ok en mana puonjruok gi joodi juma ka juma. (Som Rapar mar Chik 6:6-9.) Ere kaka inyalo loyo pek mar  puonjo nyathini adiera? E sulani kod ma luwe, wabiro nono kaka jonyuol nyalo luwo ranyisi mar Yesu. Kata obedo ni Yesu ne onge nyithindo, jonyuol nyalo puonjore gik mathoth kuom yo ma nopuonjogo kendo tiegogo jopuonjrene e yor hera, bolruok, gi rieko. We wanon ane moro ka moro kuom kidogi.

3. Yesu nonyiso nade ni ohero jopuonjrene?

³ Yesu ne nyisoga jopuonjrene ni oherogi. (Som Johana 15:9.) Bende, nonyiso ni ohero jopuonjrene kuom kawo kinde malach mar bedo kodgi. (Mar. 6:31, 32; Joh. 2:2; 21:12, 13) Ne en osiepgi kendo ok noridnegi ngima ahinya. Omiyo, ne gionge kiawa mora amora kabe noherogi. Ere kaka inyalo luwo ranyisi ma Yesu ne puonjogo?

4. Ere kaka inyalo konyo nyithindi mondo gibed gadiera ni iherogi? (Ne picha manie chak sulani.)

⁴ Nyis nyithindi ni iherogi, kendo kinde duto onego gine ni igenogi. (Nge. 4:3; Tito 2:4) Samuel, modak e piny Australia wacho kama: “Kane pod atin, wuonwa ne jasomona Buga Moting’o Sigendini mag Muma odhiambo kodhiambo. Nojadwoko penjo ma an-go, kendo nogoyonaga oriti konyisa ni anind maber. Ne awuoro ahinya ka nafwenyo ni wuon-gi to ne ok timnega gigo kotin! To e ma pod notemoga kar nyalone mondo onyis ni ohera. Mano nomiyo wabedo osiepe mati mata kendo ma onge luoro moro amora.” Kony nyithindi owinj kamano e chunygi kinyisogi kinde duto ni iherogi. Go kodgi mbaka, chiem kodgi, kendo tug kodgi.

5, 6. (a) En ang’o ma Yesu timo ne joma ohero? (b) Ler ane kaka rieyo nyithindo e yo mowinjore miyo gidongo ka ging’eyo ni odewgi kendo ohergi.

⁵ Yesu nowacho niya: “Ji duto ma ahero akwerogi kendo arieyogi.” * (Fwe.  3:19) Kata obedo ni jopuonjre Yesu ne jabedo gi ywaruok ni ng’awa maduong’ e kindgi, ok nojok kodgi. Bende kane ok girwako siem, Yesu ne ok wegi aweya kamano. Yesu ne rieyogi gi hera kendo gi muolo e sama owinjore kendo e kama owinjore.—Mar. 9:33-37.

⁶ Nyis ni ihero nyithindi kuom rieyogi. Seche moko nyisogi ni gimoro ber kata rach oromo aroma. To nitie seche ma nyathi nyalo weyo luwo gima inyise. (Nge. 22:15) Ka mano otimore, luw ranyisi mar Yesu. Rie nyathini e yor hera gi muolo kinyiso horuok, kitiege, kendo kikwere to itim kamano e sa mowinjore kendo e kama owinjore. Nyaminwa moro ma wuok South Africa miluongo ni Elaine wacho kama: “Jonyuolna ne rieyaga kinde duto. Kane ginyisa ni gibiro miya kum katimo gimoro marach, ne gitimo mana kamano. Kata kamano, ne ok girieya gi gero ma ok gilerona gimomiyo girieya. Mano nomiyo abedo gadier ni gidewa. Ne ang’eyo gik ma ok nonego atim kod gik ma ne gidwaro ni atim.”

7, 8. (a) Kwayo mag Yesu nonyiso nade ni obolore? (b) Ere kaka lamo magi nyalo konyo nyithindi ogen kuom Nyasaye?

⁷ Par ane kaka jopuonjre Yesu nowinjo e chunygi kane giwinjo kata ka nopimnegi bang’e, achiel kuom lamo ma Yesu nochiwo ka pok otho. Yesu nokwayo kama: “Aba, Wuora, gik moko duto nyaloreni; gol okombeni oa kuoma. Kata kamano, ok gima adwaro to gima idwaro.” * (Mar. 14:36) Onge kiawa ni lamo ma Yesu nogolono, nopuonjo jolupne ni ka Wuod Nyasaye ma be ne en ng’at makare nokwayo mondo Nyasaye okonye, kare gin bende nonego gitim mana kamano.

⁸ Seche milemo, nyithindi puonjorega ang’o e lamo magi? En adier ni ok ilemga mana ni mondo ipuonj nyithindi. Kata kamano, sama in gi nyithindi kendo ilemo ka ibolori, mano konyogi mondo gigen Jehova. Nyaminwa Ana modak e piny Brazil wacho kama: “E kinde chandruok, kuom ranyisi kane kwarwa gi dawa ma kaneya tuwo, jonyuolna ne lemoga mondo Jehova omigi teko mar nyagruok gi pekno kod rieko mar ng’ado paro mowinjore. Kata e bwo chal matek, ne giweyo weche duto e lwet Jehova. Mano nopuonja geno Jehova.” Sama ilemo, kik ilemga alema mana ne nyithindi kende, to kwa Jehova mondo okonyi in bende. Samoro inyalo kwaye okonyi iwuo gi jatendi kikwaye rusa mar dhi e chokruogewa mag ndalo adek, omiyi chir mar lendo ne ng’at midakgo machiegni, kata okonyi e yore mamoko. Ka igeno kuom Nyasaye kibolori, nyithindi bende biro timo mana kamano.

9. (a) Ere kaka Yesu nopuonjo jolupne kaka ginyalo konyo jomoko ka gibolore? (b) Nyithindi nyalo puonjore ang’o ka iikori mar konyo jomoko?

⁹ Kokalo kuom wechene gi timbene, Yesu notiego jopuonjrene oti ne jomoko ka gibolore. (Som Luka 22:27.) Nopuonjo jootene obed gi chuny mar chiwruok e tij Jehova kendo gibed gi chunyno sama gin gi Jokristo wetegi. Kiketo ranyisi maber mar bedo ng’at ma nigi chuny mar chiwruok kendo mobolore, nyithindi nyalo puonjore timo kamano. Debbie ma nigi nyithindo ariyo wacho kama: “Jaoda en  jaduong’-kanyakla, omiyo nyiego ok ne makaga kokawo thuolo mar bedo gi jomamoko. Nang’eyo ni ka ochopo sama wadware, to nodhi bedo kodwa.” (1 Tim. 3:4, 5) Pranas jaode medo wacho kamae: “Bang’e, nyithindwa noikore mar riwo lwedo migepe mopogore opogore e chokruoge madongo kod tije mamoko mag Nyasaye. Ne gitimo dongruok, ne giyudo osiepe mabeyo, kendo ne giwinjo ka gin be gimako kamoro!” Joodno duto sani tiyo ne Jehova gi thuologi duto. Yo ma inyisogo bolruok kod chuny mar chiwruok, nyalo puonjo nyithindi kaka gin bende ginyalo konyo jomoko.

10. Ka oganda moro nobiro ir Yesu, nonyiso nade ni en gi rieko?

¹⁰ Yesu nonyiso rieko kuom bedo ng’at ma ok ket pache mana kuom gima ng’ato otimo, to nong’iyo nyaka gimomiyo ng’atno otimo gino. Nitie chieng’ moro ma joma nowinje kopuonjo ka en Galili, ne dwa luwe. (Joh. 6:22-24) To nikech Yesu ne nyalo somo chuny ji, nofwenyo ni jogo ne odich mana gi chiemb ringruok to ok gik ma nopuonjogi. (Joh. 2:25) Noneno kama jogo nobamie, norieyogi ka ohore, kendo noleronegi kama ne dwarore ni gitimie lokruok.—Som Johana 6:25-27.

11. (a) Chiw ane ranyisi ma nyiso kaka tiyo gi rieko nyalo konyi fwenyo ka be nyathini ohero tij lendo. (b) Inyalo timo ang’o mondo nyathini omed hero tij lendo?

¹¹ Kata obedo ni un jonyuol ok unyal somo chuny nyithindu, pod unyalo tiyo gi rieko mi ufweny paro ma nyithindu nigo e wi tij lendo. Nitie jonyuol ma seche ma gilendo gi nyithindgi, gikawoga thuolo mar yueyo matin mondo nyithindgi obilie gimoro e ka gidhi nyime gi lendo. Kata kamano, kik iwe weche gi kanyo. Inyalo penjori niya: ‘Be nyathina ohero tij lendo adier koso odhiga mana nikech kodhi to obiro yueyo ma obil gimoro?’ Kifwenyo ni nitie gik ma inyalo timo mondo nyithindi omed hero tij lendo, inyalo timo gigo kodgi. Inyalo paro yore mopogore opogore  minyalo tiyogo mondo giwinj ni gin bende gitimo gimoro e tij lendo.

12. (a) Ere kaka Yesu notiyo gi rieko ka nochiwo siem ne jopuonjrene e wi wach terruok? (b) Ang’o momiyo inyalo wach ni Yesu nochiwo siemno e kinde mowinjore?

¹² Yesu bende notiyo gi rieko kuom bedo ng’at manyalo fwenyo gik ma nyalo miyo ng’ato odonj e richo. Kuom ranyisi, jolupne nong’eyo ni terruok en richo. Kata kamano, nochiwonegi siem e wi gik ma nyalo miyo ng’ato odonj e terruok. Nowacho niya: “Ng’ato ang’ata ma siko ka ng’iyo dhako mondo ogombe, osechodo kode ei chunye. Omiyo, ka wang’i ma korachwich miyo ichwanyori, gole oko kendo iwite oa kuomi.” (Mat. 5:27-29) Weche manie ndikono nowinjore ndi gi Jokristo ma ne nie bwo loch Rumi. Jasomo moro ma nono gik ma notimore chon nondiko ni e kinde loch Rumi, “wang’ ne neno to it be ne winjo gik ma galagala, kendo gik mochido mogik mag terruok e ma ji nohero.” Omiyo, ne en gima nyiso hera kod rieko kane Yesu ochiwo siem ne jopuonjrene e wi gik ma ne nyalo miyo siko ka gin gi timbe maler obednegi matek.

13, 14. Ere kaka inyalo rito nyithindi kik donjre e yore mag manyo mor ma ok odhi kare?

¹³ Tiyo gi rieko biro konyi rito nyithindi ne gima nyalo ketho winjruokgi gi Nyasaye. Kopogore gi kinde moro amora, sani nyithindo nyalo neno ponografi kod gik mamoko molil kapod gitindo. En adier ni jonyuol ma Jokristo kweroga nyithindgi kik ne gik mochido. Kata kamano, rieko biro konyi fwenyo ka po ni nyathini nyalo bedo gi gombo mar neno ponografi. Penjri kama: ‘Ang’o manyalo rwako nyathina e obadho mar ng’iyo ponografi? Be ong’eyo gimomiyo neno ponografi en gima nyalo hinye? Be an ng’at ma chopo ire yot, ma nyalo miyo onyisa mondo akonye ka en e tem mar neno ponografi?’ Kata kapo ni nyithindi pod tindo, inyalo nyisogi kama: “Po nono ni irodhno gi websait moting’o weche mochido, bi abia inyisa. Kik wiyi kuodi. Abiro konyi.”

¹⁴ Rieko bende biro konyi yiero yore ma imanyogo mor. Pranas ma wasewuoyo kuome motelo, wacho kama: “Gik ma wayiego kaka jonyuol bed ni en thum, buge, kata sinema keto ranyisi ma joot duto onego oluw. Inyalo wacho gik mathoth e wi gik mang’eny, mak mana ni nyithindi to biro rango gik mitimo kendo mano e ma gibiro luwo.” Ka nyithindi oneni kiyiero yore mag manyo mor mowinjore, gin bende gibiro timo mana kamano.—Rumi 2:21-24.

15, 16. (a) Ang’o momiyo inyalo bedo gadier ni Nyasaye biro konyi tiego nyithindi? (b) Ang’o ma wabiro nono e sula ma luwo mae?

¹⁵ Ang’o ma notimore kane Manoa okwayo kony mar pidho nyathine? “Nyasaye nowinjo dwond Manoa.” (Bura 13:9) Un jonyuol, un bende Jehova biro winjo kwayou. Obiro dwoko lamo magu kendo konyou kaka unyalo tiego nyithindu. Unyalo dhi maber e timo kamano kunyiso hera, kuboloru, kendo ka un gi rieko.

¹⁶ Mana kaka Jehova konyo jonyuol otieg nyithindgi ma pod tindo, kamano bende e kaka onyalo konyogi tiego nyithindgi ma koro osechako pong’. Sula ma luwo mae biro nyiso kaka inyalo luwo ranyisi mar Yesu kuom bedo gi hera, bolruok, kod rieko sama itiego nyathini ma rawera mondo oti ne Jehova.