Puonj Mayudore e Bug Mariko
Wach Jehova Ngima
Puonj Mayudore e Bug Mariko
INJILI mar Mariko ema chuokie moloyo kuom buge ang’wen mag Injili. Ne ondike gi Johana ma bende iluongo ni Mariko, higini 30 bang’ tho koda chier Yesu Kristo, kendo oting’o weche mang’eny mawuoyo kuom tij Yesu mar lendo ma ne okawo higini adek gi nus.
Nikech nenore ni ne ondike ne jogo ma ok gin Jo-Yahudi, to moloyo ne Jo-Rumi, bug Mariko wuoyo kuom Yesu kaka Wuod Nyasaye ma timo honni, kendo ma lendo gi teko ahinya. Bugno jiwo ahinya tije ma ne Yesu otimo moloyo gigo ma ne opuonjo. Keto chunywa kuom Injili mar Mariko biro jiwo yie ma wan-go kuom Mesia, kendo miyo wabed gi kinda e tijwa mar Jokristo mar lando wach Nyasaye.—Hibr. 4:12.
TIYO TIJE MADONGO E GALILI
Bang’ wuoyo kuom tije Johana Jabatiso, kendo kuom ndalo 40 ma Yesu ne nigo e thim e kwan matindo 14 kende, Mariko chako nyiso tije madongo ma ne Yesu otimo e Galili. Wach ma Mariko tiyogo nyadinwoya ni “gikanyono,” nyiso kaka weche mondiko ne timore e yo mapiyo.—Mari. 1:10, 12.
Kapok higini adek orumo, Yesu tieko kampen adek mag lendo e Galili. Mariko chano weche kaluwore gi kinde ma ne gitimoree. Bug Mariko ok oting’o Twak mar Got kaachiel gi twege mamoko maboyo mag Yesu.
Dwoko Penjo mag Ndiko:
1:15—Ndalo ma “ogik kare” ne ochopo kuom wach mane? Yesu ne wacho ni ndalo ma ne ogik kare kata kinde ma ne oseketi, ne osechopo mondo omi ochak tichne. To nikech ne entie kanyo kaka Jal ma ne idhi ket Ruoth, Pinyruodh Nyasaye ne osesudo machiegni. Omiyo jogo ma chunygi ne nikare ne koro nyalo rwako wach ma ne olando, kendo timo gigo ma ne dhi miyo Nyasaye yie kodgi.
1:44; 3:12; 7:36—Ang’o momiyo Yesu ok ne dwar mondo ji oland wach honni ma ne otimo? Kar weyo mondo ji ong’ad paro kaluwore gi gik ma ne giwinjo awinja kijimbo, kata mana weche ma ok adier chuth, Yesu ne dwaro ni gine kendgi giwegi ni en e Kristo, kae to ng’ato ka ng’ato ong’ad paro kaluwore gi gima oseneno. (Isa. 42:1-4; Math. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Pogruok ma ne nitie ne en mana kuom wach jal ma ne nigi jochiende e piny Jo-Gerasi. Yesu ne onyise mondo odhi pacho kendo onyis wedene gima ne otimne. To nikech ji ma ne odak e alwora Gerasi nosayo Yesu mondo owuog kuno, ne ok odhi bedo gi kinde moromo mondo orom gi ji kuondego. Bedo ni ne nitie jal ma ne dhi hulo gi dhoge owuon ni Yesu ne ochange, mano ne nyalo konyo e tieko wach moro amora marach ma ne nyalo betie kuom lal mar mbithe.—Mari. 5:1-20; Luka 8:26-39.
2:28—Ang’o momiyo iluongo Yesu ni ‘Ruodh sabato’? Jaote Paulo nondiko kama, “Chik en mana tipo mar gik mabeyo ma biro.” (Hibr. 10:1) Mana kaka Chik ne nyiso, Sabato ne bedoe bang’ odiechienge auchiel mag tich, kendo Yesu ne chango ji mang’eny e odiechiengno. Mano ne en tipo manyiso yueyo mar kuwe kaachiel gi gweth mamoko ma dhano nobedgo e bwo Loch Kristo mar Higini Gana Achiel bang’ giko loch marach mar Satan. Omiyo, Ruodh Pinyruodhno bende en ‘Ruodh Sabato.’—Math. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Ere kaka Mariko ne nyalo ng’eyo chal mar paro ma ne ni e chuny Yesu? Mariko ne ok en achiel kuom joote 12, kendo ne ok en machiegni ahinya gi Yesu. Kaluwore kod kaka ne ong’e chon, weche mang’eny ma Mariko nondiko, nogolo kuom jal ma ne en osiepne machiegni ahinya, ma en jaote Petro.—1 Pet. 5:13.
6:51, 52—“Wach makati” ma ne otamo jopuonjre winjo tiende ne en ang’o? E seche matin ma ne osekalo, Yesu noyudo osemiyo chwo 5,000 chiemo ka ok okwan mon koda nyithindo, kotiyo mana gi makati abich kod rech ariyo. “Wach makati” ma ne onego jopuonjre winj tiende kuom gima ne otimoreno en ni, Jehova Nyasaye ne omiyo Yesu teko mar timo honni. (Mari. 6:41-44) Ka dine bed ni giseng’eyo kaka Yesu ne omi teko mang’eny, dine ok giwuoro ahinya kane gineno kowuotho e wi pi e yor hono.
8:22-26—Ang’o momiyo Yesu notiyo gi okang’ ariyo e chango jal ma ne mwofu? Nyalo bedo ni Yesu ne otimo mano nikech ne oneno ne ng’atno miwafu. Nikech ng’atno nosebedo ka nie mudho ma ok one ler kuom kinde mang’eny, change mos kamano ne nyalo miyo wengene ochak ng’iyo mos mos gi ler marieny mar wang’ chieng’.
Puonj Mwayudo:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mariko lero weche, puonj, kit ngima koda kuonde manyalo bedo ni ne ok ong’ere ne jogo ma ok gin Jo-Yahudi. Onyiso maler ni Jofarisai ne “riyo kech” kata ne tweyo, kendo ni korban en mich “mowal ni Nyasaye,” ni Josaddukai “e jo ma wacho ni chier onge,” kendo ni hekalu ne ‘omanyore’ gi “Got Zeituni.” To nikech wach anyuola Yesu ne nyalo mana moro Jo-Yahudi moloyo, ok owuo kuom wachno. Omiyo, Mariko ketonwa ranyis monego waluw. Onego wang’i chal mar jogo ma wawuoyogo sama walendo e tijwa mar Jokristo, kata sama wachiwo twegewa e chokruoge mag kanyakla.
3:21. Wede Yesu ne ok oyie kuome. Omiyo, okecho ahinya jogo ma joodgi kwedo kata ma ijaro nikech yie.
3:31-35. E batisone, Yesu ne obedo Wuod Nyasaye kuom roho, kendo “Jerusalem man malo” ema ne min mare. (Gala. 4:26) Chakre kanyo, Yesu koro ne nigi winjruok machiegni ahinya gi jopuonjrene moloyo wedene e ringruok. Mani puonjowa ni mondo waket weche mag lamo obed mokwongo e ngimawa.—Math. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Nyaka wabed joma fwenyo mapiyo kendo kwedo paro ma ng’ato nyalo jiwowago ni mondo kik wabed joma chiwore. Jalup Kristo nyaka ikre mar ‘kwerre owuon,’ tiende ni, ng’ato owuon kwedo gombo ma mage kaachiel gi gik manyalo miyo oherre owuon. Nyaka obed moikore ‘ting’o msalape [“yadh-sand mare,” NW ]’—tiende ni oikre yudo sand, ka mano ochuno, kata yudo wich kuot, sand mager, kata nek nikech bedo Jakristo. Kendo nyaka ‘oluw’ Yesu pile, matiende ni luwo kit ngima Yesu. Ngima mar bedo japuonjre Yesu, dwaro ni wabed joma chiwore kinde duto kaka Kristo Yesu notimo.—Math. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Kik wabed gi wich kuot e nyiso yiewa ne jomoko kendo kwayo mondo omedwa yie.—Luka 17:5.
DWE MOGIK
Kochomo giko mar higa 32 E Ndalowa, Yesu chopo “e piny Judea, kendo e loka Jordan,” to oganda maduong’ biro ire. (Mari. 10:1) Bang’ lendo kuno, omako yo kodhi Jerusalem.
Chieng’ Nisan 8, Yesu ni e Bithunia. Obet ochiemo, sama dhako moro donjo kae to olo mo mang’we ng’ar e wiye. Gik ma ne otimore kane Yesu odonjo Jerusalem kaka jaloch, nyaka e chierne, ondiki kaluwore kod kaka ne gitimore.
Dwoko Penjo mag Ndiko:
10:17, 18—Ang’o momiyo Yesu norieyo ng’at moro ma ne luonge ni “Japuonj maber”? Kuom tamruok nying’ mar dhialeno, Yesu ne dwaro ni duong’ odhi ne Jehova, kendo nonyiso ni Nyasaye e wuon gik mabeyo duto. E wi mano, kuom rieyo jalo, Yesu bende nojiwo adiera maduong’, ni Jachwech mar gik moko duto, Jehova Nyasaye, kende ema nigi ratiro mar keto chike ma pogo timbe mabeyo koda timbe maricho.—Math. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Ang’o ma Yesu ne temo nyiso kane owacho ne jopuonjrene ma nomako yie niya: “Ok namadh kendo ngang’ olemb mzabibu, nyaka chieng’no ma namadh manyien e pinyruodh Nyasaye”? Yesu ok ne nyis ni nitie divai masie e polo. To nikech divai seche moko itiyogo kaka ranyisi mar mor, Yesu ne wuoyo kuom mor mar bedo e Pinyruoth kanyachiel gi jolupne mowal kuom roho kendo mosechier.—Zab. 104:15; Math. 26:29.
14:51, 52—Wuowi ma ‘noringo duk,’ ne en ng’a? Mariko kende ema wuoyo kuom wachni, omiyo wanyalo ng’ado ni nyaka bed ni ne owuoyo kuome owuon.
15:34—Be weche ma Yesu nowacho ni, “Nyasacha, Nyasacha, iweya nang’o?” ne nyiso ni noonge gi yie? Ooyo. Kata obedo ni ok wanyal wacho gadier gimomiyo Yesu ne owacho kamano, wechenego nyalo nyiso ni Yesu nofwenyo ni Jehova ne koro oweyo, mondo omi chung’ motegno mar Wuode e bwo tem onenre chuth. Bende nyalo bedo ni Yesu ne owacho wechego nikech nodwaro chopo weche ma Zaburi 22:1 ne koro kuome.—Math. 27:46.
Puonj Mwayudo:
10:6-9. Dwaro mar Nyasaye en ni jogo mokendore osik kanyachiel. Omiyo, kar ng’iyo mana kaka ginyalo ketho kend piyo, chwo kod mon mokendore onego otem matek luwo puonj koda chike mag Muma mondo omi gilo chandruok moro amora manyalo neno e kend.—Math. 19:4-6.
12:41-44. Ranyisi mar chi liel modhier puonjowa ni kik wabed joguondo e riwo lwedo lamo madier.
[Picha manie ite mar 31]
Ang’o momiyo Yesu nowacho ne ng’atni mondo odhi onyis wedene gik moko duto ma ne osetimorene?