Puonj Mayudore e Bug Johana
Wach Jehova Ngima
Puonj Mayudore e Bug Johana
JOHANA—“japuonjre ma Yesu nohero”—e jal ma nondiko achien mogik weche mowuok kuom much Nyasaye e wi ngima Kristo koda tije mar lendo. (Joha. 21:20) Injili mar Johana ma ne ondiki kar higa 98 E Ndalowa, nwoyo weche manie e Injili mamoko adekka mana matin kende.
Jaote Johana nondiko Injiline kong’eyo maler gima nodwaro wuoyoe. Kuom gik ma nondikogo, owacho kama: “Magi ondiki mondo uyie ni Yesu en Kristo, Wuod Nyasaye; kendo kuyie, mondo ubed gi ngima e nyinge.” (Joha. 20:31) Kuom adier, weche manie bugni nyalo konyowa ahinya.—Hibr. 4:12.
“NEURU, NYAROMBO MAR NYASAYE”
Bang’ neno Yesu, Johana Jabatiso lando gi chir ni: “Neuru, Nyarombo mar Nyasaye, ma golo richo mag piny!” (Joha. 1:29) Sama Yesu wuotho kakalo Samaria, Galili, Judea, kod piny man yo ugwe mar Jordan—kolendo, kopuonjo, kendo kotimo tije madongo—‘ji mang’eny yie kuome.’—Joha. 10:41, 42.
Achiel kuom honni madongo ma Yesu timo en chiero Lazaro. Ji mang’eny keto yie kuom Yesu bang’ neno jal ma nosetho kuom odiechienge ang’wen ka bedo mangima kendo. Kata kamano, jodolo madongo gi jo Farisai poro wach mondo gineg Yesu. Omiyo, Yesu a kanyo kodhi “e piny machiegni gi thim, mochopo dala miluongo ni Efraim.”—Joha. 11:53, 54.
Dwoko Penjo mag Ndiko:
1:35, 40—En japuonjre mane ma bende nochung’ gi Johana Jabatiso kaachiel gi Andrea? Kinde duto jandiko luongo Johana Jabatiso ni “Johana,” to jandikono ok hul nyinge owuon ei Injiline. Omiyo, japuonjre ma ok hul nyingeno dibed ni en Johana jandik-Injili.
2:20—En hekalu mane ma gero “nokawo higini piero ang’wen gauchiel”? Jo-Yahudi ne wuoyo kuom hekalu mar Zerubbabel ma Herode Ruodh Judea nogero kendo. Kaluwore gi Josephus jasomo manono weche machon, tij gedono ne ochakore e higa mar 18 mar loch Herode, kata higa mar 18/17 Ka Ndalowa Podi. Gero kama ler mar hekalu koda kuonde mamoko ma ne dwarore nokawo higini aboro. Kata kamano, tich ne odhi nyime e hekaluno nyaka bang’ Pasaka mar 30 E Ndalowa, kinde ma Jo-Yahudi nowachoe ni tij gedono nokawo higini 46.
5:14—Be tuwo en gima bedoe nikech timo richo? Ok en kamano kinde duto. Ng’at ma Yesu nochango noyudo osebedo matuwo kuom higini 38 nikech richo mar Adam. (Joha. 5:1-9) Tiend gima Yesu ne wacho en ni, nikech koro ne osenyis ng’atno ng’wono, ne nyaka oluw yor warruok kendo kik otim richo goyiem mondo gima chielo marach maloyo tuwo kik yude. Ng’atno ne nyalo bedo gi buch timo richo ma ok nyal weyone ng’ato, bura makelo tho ma onge chier.—Math. 12:31, 32; Luka 12:10; Hibr. 10:26, 27.
5:24, 25—Gin ng’a gini ma ‘a e tho kadonjo e ngima’? Yesu wuoyo kuom jogo ma winjruokgi gi Nyasaye noyudo otho, to makoro keto yie kuome bang’ winjo wechege, kendo giweyo wuotho e yoregi mag richo. Tiend a margi ‘e tho ka gidonjo e ngima’ en ni igolo kum mar tho kuomgi, kendo imiyogi geno mar ngima mochwere nikech yie margi kuom Nyasaye.—1 Pet. 4:3-6.
5:26; 6:53—Wacho ni ng’ato bedo ‘gi ngima kuome owuon,’ tiende ang’o? Kuom Yesu Kristo, tiend wachni en yudo nyalo ma a kuom Nyasaye mar timo gik moko ariyo—nyalo mar kelo winjruok maber e kind dhano gi Jehova kaachiel gi nyalo mar chiwo ngima kochiero jomotho. To kuom jolup Yesu, tiend bedo ‘gi ngima kuomgi giwegi’ en donjo e ngima madier chuth. Jokristo mowal kuom roho donjo e ngimano sama ichierogi e ngima mar polo. Jo ma nigi geno mar dak e piny kendo mochung’ motegno, biro bedo gi ngima madier chuth mana ka gisekalo tem mogik ma notimre mapiyo bang’ Loch Kristo mar Higini Gana Achiel.—1 Kor. 15:52, 53; Fwe. 20:5, 7-10.
6:64—Be Yesu nong’eyo e sama noyiero Judas kabe Judas ne biro ndhoge? Nenre ni ne ok ong’eyo. Kata kamano, chieng’ moro e higa 32 E Ndalowa, Yesu nowacho ne jootene niya: “Achiel kuomu en jachien.” Nenre ni gie kindeno, ema Yesu nofwenyo chakruok mar kido marach kuom Judas Iskariot.—Joha. 6:66-71.
Puonj Mwayudo:
2:4. Yesu ne temo nyiso Mariam ni en kaka Wuod Nyasaye mosewal mobatisi, ne koro nyaka chike mana gi Wuon mare manie polo. Kata obedo ni koro Yesu eka ne chako tije mar lendo, nong’eyo maber ahinya sa kata kinde mar tich ma ne omiye, koriwo nyaka kinde thone mar misango. Ok ne onyal weyo kata mana watne machiegni ahinya kaka Mariam, mondo omone timo dwaro mar Nyasaye. Wan bende onego wati ne Jehova Nyasaye gi chuny ma kamano.
3:1-9. Ranyisi mar Nikodemo, jaloch mar Jo-Yahudi, miyowa puonj ariyo. Mokwongo, Nikodemo nonyiso bolruok, rieko matut, koda chuny mar dwaro ng’eyo wach Nyasaye, koyie ni jal ma ne en mana wuod japecho ne en japuonj ma Nyasaye ooro. Bolruok en gima dwarore kuom Jokristo madier ndalogi. Mar ariyo, Nikodemo ne ok obedo japuonjre e kinde ma Yesu ne nie piny. Dibed ni nikech luoro dhano, makruok gi migawone e bura mar Sanhedrin, kata dibed ni nohero mwandune. Kuom wachni wanyalo yudo puonj maber niya: Nyaka kik wawe gik ma kamago omonwa ‘ting’o ‘yadh-sand marwa kendo luwo Yesu pile.’—Luka 9:23, NW.
4:23, 24. Mondo omi Nyasaye oyie gi kit lamowa, nyaka lamowa luwore gi adiera mayudore ei Muma, kendo roho maler nyaka ta lamono.
6:27. Tiyo “ni chiemo ma siko e ngima mochwere” en timo kinda mar chopo dwarowa mar ng’eyo wach Nyasaye. Wabedo joma mor ka watimo kamano.—Math. 5:3.
6:44. Jehova wuon dewowa kendo oritowa. Oywayowa ng’ato ka ng’ato ir Wuode kokalo kuom tij lendo, kendo okonyowa winjo tiend adiera manie Muma, kokonyowa dak kaluwore gi adierago kokalo kuom roho Mare maler.
11:33-36. Nyiso lit ma wan-go e chunywa ok en gima nyiso nyawo.
‘LUWEURU’
Kaka chieng’ Pasaka mar higa 33 E Ndalowa sudo machiegni, Yesu duogo Bethania. Chieng’ Nisan 9, obiro Jerusalem, koidho nyathi kanyna. Chieng’ Nisan 10, Yesu duogo e hekalu kendo. E dwoko lamo ma nokwayogo ni nying’ Wuon mare omi duong’, dwol moro wacho koa e polo ni: “Asemiye duong’, bende namiye duong’ kendo.”—Joha. 12:28.
Sama gidhi nyime gi chamo chiemb Pasaka, Yesu miyo jolupne puonj moting’o siem nikech ochiegni weyogi, kendo olemonegi. Bang’ make, yale, kendo gure, Yesu ichiero.
Dwoko Penjo mag Ndiko:
14:2—Yesu ne dhi ‘loso kar bet’ e polo ne jolupne mochung’ motegno e yo mane? Timo mano otudore gi gima Yesu ne dhi timo kuom miyo singruok manyien ochak tiyo, kane ofwenyore e nyim Nyasaye kendo miye nengo mar rembe. Loso kar dakno bende ne dhi makore gi wach Kristo yudo teko mar ruoth, kae to bang’e chier mar jolupne mowal kuom roho ka gidhi e polo, ne dhi chakore.—1 Thes. 4:14-17; Hibr. 9:12, 24-28; 1 Pet. 1:19; Fwe. 11:15.
19:11—Be Judas Iskariot e ng’at ma Yesu ne wuoyo kuome kane onyiso Pilato wach ng’at ma ne okete e lwete? Mopogore gi Judas kata ng’at ang’ata, nenre ni Yesu ne wuoyo kuom jogo duto ma nonywako e timo richo mar nege. Jogi gin ji kaka Judas, “jodolo madongo kod jobura duto,” koda ka “oganda” ma ne okwayo mondo ogony Barabba.—Math. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Ang’o momiyo Yesu nokwero Mariam Magdala kik omule? Nenre ni Mariam ne omulo Yesu komoko kuome nikech noparo ni Yesu ne chiegni dhi e polo, omiyo ok ne odhi nene kendo ngang’. Mondo okonye bedo gi geno ni podi entiere, Yesu ne okwere ni kik omok kuome, to odhi kendo onyis jopuonjrene wach chierne.
Puonj Mwayudo:
12:36. Mondo wabed “nyithind ler,” kata joting’ ler, dwarore wabed gi ng’eyo malong’o chuth kuom Wach Nyasaye, ma en Muma. Kae to nyaka wati gi ng’eyono e ywayo jomoko a e mudho mar Wach Nyasaye mondo gidonji e lerne.
14:6. Onge yo moro amora ma Nyasaye nyalo yie godo kodwa, to mak mana kokalo kuom Yesu Kristo. Keto yie kuom Yesu kendo luwo ranyisine kende, ema nyalo miyo wasud machiegni gi Jehova.—1 Pet. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Winjo kendo luwo dwaro mar Nyasaye konyowa siko ei herane, kendo ei hera mar Wuode.—1 Joha. 5:3.
14:26; 16:13. Roho maler mar Jehova tiyo kaka japuonj kendo japarnwa weche mwasepuonjore. Bende ofwenyonwa adiera mopondo. Omiyo, onyalo konyowa dongo e ng’eyo ma wan-go, e rieko, e nono gik moko e yo matut, e ng’ado paro, kendo e bedo joma pachgi ochwiny. Kuom mano, onego wanan e lamo, ka chutho wakwayo mondo wayud rohono.—Luka 11:5-13.
21:15, 19. Ne openj Petro kohero Yesu moloyo “magi,” tiende ni rech ma ne nie nyimgi. Kuom tiyo gi wechego Yesu ne ojiwo kaka ne dwarore mondo Petro oyier luwe kuom thuolone duto kar luwo tije mar mako rech. Bang’ nono weche manie buge mag Injili, weuru wadhi nyime chung’ motegno e singruokwa mar hero Yesu, moloyo gimoro amora ma dibed ni nyalo lombo wang’wa. Ee, waluweuru gi chunywa duto pile.
[Picha manie ite mar 9]
En ang’o mwanyalo puonjre kuom ranyisi mar Nikodemo?