Tim Dongruok Kaka Jakristo, Kiluwo Ranyisi mar Paulo

“Asekedo e lweny maber, asetieko ng’weya, aserito yie.”​—2 TIMO. 4:7.

1, 2. Gin lokruok mage ma Saulo Ja-Tarso notimo e ngimane, to ne okawo tich mane maduong’?

NE NITIE ng’at moro mariek kendo ma jang’ad paro mapiyo. Kata kamano, ‘ne owuotho kotimo gombo mag ringruok.’ (Efes. 2:3) Bang’e nowuoyo kuom ngimane owuon konyiso ni chon ne en “jayenyo, jasand ji, kendo jakwinyo.” (1 Timo. 1:13) Jalno ne en Saulo ma Ja-Tarso.

² Bang’ kinde, Saulo notimo lokruok madongo e ngimane. Ne oweyo yorege machon, motiyo matek mondo kik ‘otim gima dikonye kende, to mano ma dikony ji mang’eny.’ (1 Kor. 10:33) Ne obedo mamuol kendo nonyiso hera ne owetene e kanyakla ma ne osando chon. (Som 1 Jo Thessalonika 2:7, 8.) Nondiko niya: ‘Noketa jatich wach maberno.’ Kendo nomedo ni: ‘An ng’a matin ahinya moloyo jo maler duto, to nomiya ng’wononi mondo ayal ni jo ma ok jo Yahudi wach maber mar mwandu mak por mag Kristo.’​—Efes. 3:7, 8.

3. Puonjruok barupe Paulo kod nono kaka ne otiyo tije mar lendo nyalo konyowa nade?

³ Saulo, ma bende niluongo ni Paulo, ne otimo dongruok maduong’ e adiera. (Tich 13:9) Yo achiel ma ng’ato ka ng’ato kuomwa nyalo timogo dongruok mapiyo e adiera, en  puonjruok barupe Paulo, koda puonjruok kaka ne otiyo tije mar lendo, kaachiel gi luwo ranyisine mar yie. (Som 1 Jo Korintho 11:1; Jo Hibrania 13:7.) Weuru wane kaka timo kamano biro jiwowa bedo gi chenro maber mar timo puonjruok kendwa wawegi ng’ato ka ng’ato, jiwowa nyago hera madier ne ji, kendo jiwowa bedo gi paro mowinjore kuomwa wawegi.

Kaka Paulo Ne Timo Puonjruok

4, 5. Paulo ne oyudo kony nade kuom puonjruok ma ne otimo kende owuon?

⁴ Kaka Ja-Farisai ma ‘ne opuonj kare chutho e tiend Gamaliel kaka tim Chik kweregi nobet,’ Paulo noyudo oseng’eyo weche mag Ndiko e okang’ moromo. (Tich 22:1-3; Fili. 3:⁠4-6) Mapiyo bang’ batisone, ‘nodhiyo Arabu’​—nyalo bedo ni e Thim mar Suria, kata kamoro mokuwe e alwora Arabu ma ne nyalo konyo ng’ato bet mos kaparo matut. (Gala. 1:17) Nenre ni Paulo ne dwaro paro matut kuom ndiko ma ne nyiso ni Yesu e Mesia. E wi mano, Paulo ne dwaro ikore ne tich ma ne ni e nyime. (Som Tich 9:15, 16, 20, 22.) Paulo nokawo thuolo mar paro matut kuom weche Nyasaye.

⁵ Ng’eyo Ndiko kuom puonjruok ma ne otimo kende owuon, ne omiyo Paulo rieko mar puonjo adiera e yo maber chuth. Kuom ranyisi, kane en e sunagogi ma ne ni Antiokia e piny Pisidia, Paulo noluwo achiel kachiel weche moko manie Ndiko mag Dho-Hibrania, ma ok ne tin ni abich mondo onyisgo ni Yesu ema ne en Mesia. To bende Paulo nowuoyo e wi ndiko maler nyading’eny. Kaka Paulo ne tiyo gi Muma ne omulo chuny ji ahinya, mi “jo Yahudi mathoth, gi jo moko moluoro Nyasaye, moluwo kit lemo mar jo Yahudi, noluwo bang’ Paulo gi Barnaba” mondo omi gimed puonjre mathoth. (Tich 13:14-44) Higini moko bang’e, kane Jo-Yahudi modak Rumi obiro ire e ot kama nodakie, Paulo noleronegi weche, mi “noyawonigi wach pinyruodh Nyasaye, kendo notemo semogi mondo giyie kuom Yesu, kogolo weche e chik Musa kod Jonabi.”​—Tich 28:17, 22, 23.

6. Ang’o ma nokonyo Paulo chung’ motegno e adiera seche ma ne en e bwo tembe?

⁶ Kane en e bwo tembe, Paulo ne odhi nyime nono Ndiko, koyudo teko mar nano kokalo e weche mondiki kuom much Nyasaye. (Hibr. 4:12) Kane en e od tuech Rumi to pok onege, Paulo nokwayo Timotheo mondo okelne “kitepe” kaachiel gi “kitepego mag piende mondiki.” (2 Timo. 4:13) Nenre ni kitepego ne gin weche mogol ei Ndiko mag Dho-Hibrania, ma Paulo notiyogo seche motimo puonjruok mare matut. Bedo gi ng’eyo e wi Ndiko kokalo kuom chenro mar puonjruok Muma, nokonyo Paulo ahinya eka mondo odhi nyime chung’ motegno.

7. Nyis ane ber minyalo yudo kuom puonjruok Muma pile.

⁷ Puonjruok Muma pile, kaachiel gi paro matut kuom weche mwasomo, biro konyowa timo dongruok kaka Jokristo. (Hibr. 5:12-14) Konyiso kaka Wach Nyasaye konyo, jandik-zaburi nowero kama: “Chik ma dhogi hulo berna moloyo dhahabu gi fedha gana gi gana. Wecheni michiko miya rieko moloyo  mar jowasika; nimar gin koda ndalo duto. Asegeng’o tiendena kuom yore duto maricho, ni mondo amak wachni.” (Zab. 119:72, 98, 101) Be iseketo chenro mar puonjruok Muma kendi iwuon? Be iikori ne migepe minyalo yudo e tij Nyasaye kinde mabiro, kuom somo Muma pile kendo paro matut kuom gigo misomo?

Saulo Ne Opuonjore Hero Ji

8. Saulo ne otimo nade ne joma ok nie din mar Jo-Yahudi?

⁸ Kapok nobedo Jakristo, Saulo ne nigi kinda ahinya ne din mare, to ne ok odewo joma ok nie din mar Jo-Yahudi. (Tich 26:4, 5) Ne ong’iyo seche ma Jo-Yahudi moko ne chielo Stefano gi kite, kendo noyie gi timno. Nyaka bed ni Saulo nomedo yudo chir kuom gima ne onenono, dibed kata ni nokawo ni tho mar Stefano ne en kum mowinjore. (Tich 6:8-14; 7:54–8:1) Wach Nyasaye nyiso kama: “Saulo noketho kanisa [“kanyakla,” NW ] ; nodonjo e udi duto, koywayo chwo gi mon oketo e od tuech.” (Tich 8:3) Ne odhi nyime sandogi “nyaka e mier ma oko bende.”​—Tich 26:11.

9. Ang’o ma ne otimore ne Saulo, mi oloko pache kuom kaka ne oneno ji?

⁹ Kane Ruoth Yesu ofwenyorene, ne oyudo Saulo nie yo kodhi Damaski sando jopuonjre Kristo. Ler malich mar Wuod Nyasaye mane rieny, nomiyo Saulo obedo mwofu, mobedo ng’at ma jomoko ema konyo. Ka nochopo sama Jehova notiyo gi Anania e dwokone Saulo teko mar neno, Saulo koro noseloko chunye chuth kuom paro ma ne en-go kuom ji. (Tich 9:1-30) Bang’ bedo jalup Kristo, notiyo matek mondo otim ne ji kaka Yesu ne timo. Mano ne dwaro ni owe timbe gero, kendo ‘obed gi kuwe kod ji duto.’​—Som Jo Rumi 12:17-21.

10, 11. Paulo ne onyiso ji hera madier nade?

¹⁰ Bedo gi kuwe e kinde gi jomoko, ok e gima Paulo ne dwaro kende. Ne odwaro nyisogi hera madier, kendo tij lendo mar Jokristo ne omiye thuolo mar timo kamano. E wuodhe mokwongo mar misonari, nolando wach maber e gweng’ mar Asia Matin. Kata obedo ni ne nitie akwede mager, Paulo gi jowetene ne odich gi konyo jo mamuol obed Jokristo. Ne gichako gilimo Lustra gi Ikonio kendo, kata obedo ni kinde moro jo akwede e gwengego ne oyudo osetemo nego Paulo.​—Tich 13:1-3; 14:1-7, 19-23.

¹¹ Bang’e, e Filipi dala mar Makedonia, Paulo gi joge nomanyo joma ne dwaro bedo gi winjruok maber gi Nyasaye. Ludia ma ne oyudo orwako din mar Jo-Yahudi, nochiko ite ne wach maber mobedo Jakristo. Joloch nochiko mondo ochwad Paulo gi Sila, mi gibologi e od tuech. Kata kamano, Paulo ne olendone jarit od tuech, mi en kaachiel gi joode duto nobatisgi mi gibedo joma lamo Jehova.​—Tich 16:11-34.

12. Ang’o ma nomiyo Saulo jal ma ne rach, olokore mobedo jaote Kristo Yesu?

¹² Ang’o momiyo jal ma kinde moko ne sando Jokristo, ne orwako yie mar jogo ma ne osando chon? Ang’o ma nomiyo jal ma ne rachno, olokore mobedo jal makoro ne nyiso ng’wono gi hera, kendo makoro noikore chiwo ngimane eka mondo jomoko opuonjre adiera e wi Nyasaye kod Kristo? Paulo owuon lero kama: “Nyasaye, ma . . . noluonga kuom ng’wonone, ka ne long’one mondo oelna Wuode.” (Gala. 1:15, 16) Paulo ne ondiko ne Timotheo kama: “Nokecha mana ni mondo okwong onyis kuoma ni oterore mos ahinya, kendo otima abed ranyis ni jogo ma biro yie kuom Kristo Yesu mondo giyud ngima mochwere.” (1 Timo. 1:16) Jehova ne oweyone Paulo richone, kendo ng’wono ma ne onyiseno ema ne omiyo Paulo onyiso jomoko hera kolandonegi wach maber.

13. En ang’o monego omi wanyis jomoko hera, to wanyalo timo kamano nade?

¹³ Kamano bende Jehova weyonwa richowa koda kethowa. (Zab. 103:8-14) Jandik-zaburi nowacho kama: “A Jehova, ka da irango  tim mamono, A Ruoth, ng’a ma dibedi maler e nyimi?” (Zab. 130:3) Ka dibed ni onge ng’wono mar Nyasaye, onge ng’ato kuomwa ma dikoro yudo mor e tiyo tich maler mar Nyasaye, kata bedo gi geno mar yudo ngima mochwere. Waduto osenyiswa ng’wono mang’eny mar Nyasaye, ma ok wawinjore yudo. Omiyo, kaka Paulo, gombowa onego obed mar nyiso jomoko hera ka walendonegi, ka wapuonjogi adiera, kendo jiwo Jokristo wetewa.​—Som Tich 14:21-23.

14. Ere kaka wanyalo tiyo tij lendo e yo momedore?

¹⁴ Ranyisi mar Yesu nomulo chuny Paulo, mi nomiyo odwaro timo dongruok e lando wach maber. Achiel kuom yore ma Wuod Nyasaye ne onyisogo ji hera ma ok nyal por gi machielo, ne en kokalo kuom tije mar lendo. Yesu nowacho niya: “Keyo duong’ adier, to jotich ema nok. E momiyo kwauru Wuon keyo, mondo oor jotich odhi e keyone.” (Math. 9:35-38) Kuom bedo jakinda, Paulo notimo kaluwore gi kwayo moro amora manyalo bedo ni en owuon notimo mar mondo oor jotich mang’eny. To nade in? Be inyalo medo lony e tiji mar lendo? Koso inyalo medo thuolo mitiyogo e lando wach Pinyruoth, kata timo chenro e ngimani mondo idonj e tij painia? Weuru wanyis jomoko hera madier ka wakonyogi mako motegno “wach mar ngima.”​—Fili. 2:16.

Kaka Paulo Ne Nenore En Owuon

15. Paulo owuon ne nenore nade e kind Jokristo wetene?

¹⁵ Kaka Jakristo, Paulo noketonwa ranyisi maber ahinya e yo machielo bende. Kata obedo ni ne en-gi migepe mang’eny ei kanyakla mar Jokristo, Paulo nong’eyo maber ni gwethgo ok ne oyudo nikech nyalo mare, kata tekone owuon. Nong’eyo ni gwethgo ne gin yore ma Nyasaye ne nyise godo ng’wono ma ok nowinjore yudo. Paulo nong’eyo ni Jokristo mamoko bende ne yudo nyak e lando wach maber. Kata obedo ni ne en gi migawo maduong’ e kind oganda Nyasaye, ne odong’ ka obolre.​—Som 1 Jo Korintho 15:9-11.

16. Paulo ne onyiso nade bolruok kuom wach tero nyangu?

¹⁶ Non ane kaka Paulo ne oloyo wach moro ma ne ochakore e dala mar Antiokia, e Suria. Kanyakla mar Jokristo ne obedo gi ywaruok nikech wach tero nyangu. (Tich 14:26–15:2) To nikech noyudo osekete mondo otel e tij lendo ne joma ok Jo-Yahudi ma ok oter nyangu, Paulo ne nyalo paro ni ne olony e tiyo gi joma ne ok Jo-Yahudi, kendo ni en ema nowinjore loyo ywaruogno. (Som Jo Galatia 2:8, 9.) Kata kamano, kane tieko wachno nenre ni bedone matek, nobolore koriwo lwedo chenro mar tero wachno ni bura maduong’ man Jerusalem. Seche ma jokanyo mag burano ne winjo wachno, mi ging’ado paro, kendo yiere mondo obed achiel kuom joma ne ioro, Paulo noriwogi lwedo chuth. (Tich 15:22-31) Kuom mano, Paulo ‘ne miyo jowadgi duong’ moloyo en owuon.’​—Rumi 12:10b.

17, 18. (a) Paulo ne neno joma nie kanyakla nade? (b) Gima jodongo man Efeso notimo kane Paulo a, puonjowa ang’o?

¹⁷ Paulo jal ma ne bolore, ne en osiep ji kendo ne ok ong’awre e wi owetene gi nyimine  e kanyakla. Kar mano, ne omedo makore kodgi motegno. E giko barupe ne Jo Rumi, ne omoso ji mokalo 20 kohulo nyingegi. Thothgi ok ohul nyingegi kamoro machielo ei Ndiko, kendo mana jo manok kuomgi ema ne nigi migepe makende. Kata kamano, ne gin jotich Jehova mochung’ motegno, kendo Paulo ne oherogi ahinya.​—Rumi 16:1-16.

¹⁸ Kido mar bolruok koda osiep ma Paulo ne nyiso, nogero kanyakla mang’eny. Bang’ kane oseromo mogik gi jodong-kanyakla mag Efeso, ‘ne gipodho kuom Paulo ka ginyodhe, to ne gineno malit moloyo kuom wachno ma noluwonegi, ni ok ginine wang’e kendo ngang’.’ Mano ne ok dotimore ne ng’at ma ja ng’awore, kendo ma ok osiep ji.​—Tich 20:37, 38.

19. Ere kaka wanyalo nyiso Jokristo wetewa ‘muolo’?

¹⁹ Jogo duto madwaro timo dongruok e winjruokgi gi Nyasaye nyaka nyis chuny mar bolruok kaka Paulo notimo. Ne ojiwo Jokristo wetene mondo otim gik moko ma onge ‘piem kata sungruok, to gibed mamuol, ng’ato ka ng’ato okwanre ni jo moko oloye gi ber.’ (Fili. 2:3) Wanyalo luwo puonjno nade? Yo achiel en riwo lwedo jodongo manie kanyaklawa, ka waluwo chenro ma giketo kendo yie gi buche ma ging’ado. (Som Jo Hibrania 13:17.) Yo machielo en hero owete koda nyiminewa duto manie kanyakla. Kinde mang’eny, kanyakla mag oganda Jehova oting’o joma a e pinje, anyuola, koda kit ogendini mopogore opogore. Kata kamano, donge nyalo bedo gima ber ka watimo ne ji kaka Paulo ne otimo ma ok wabuon jomoko? (Tich 17:26; Rumi 12:10a) Ijiwowa ni ‘warwakre ng’ato gi ng’ato kaka Kristo bende norwakowa, ni mondo Nyasaye oyud duong’.’​—Rumi 15:7.

“Waringuru Kwanano” E Ng’wech mar Ngima

20, 21. Ang’o mabiro konyowa ringo e yo maber ng’wech mar ngima?

²⁰ Ngima Jakristo inyalo poro gi ng’wech mabor. Paulo nondiko kama: “Asetieko ng’weya, aserito yie. Koroni okanna osimbo mimiyo jo makare, ma Ruoth, jang’ad bura makare, nomiya Chieng’no; kendo ok an kenda e ma nomiya, to nomi jogo duto bende mohero birone.”​—2 Timo. 4:7, 8.

²¹ Luwo ranyisi mar Paulo biro konyowa ringo e yo maber ng’wech mar ngima mochwere. (Hibr. 12:1) Kuom mano, weuru wadhi nyime timo dongruok kaka nyalore e winjruokwa gi Nyasaye, kuom bedo gi chenro maber mar timo puonjruok kendwa wawegi ng’ato ka ng’ato, kuom nyiso ji hera matut, kendo kuom bedo gi chuny mobolore.

Inyalo Dwoko Nade?

• Paulo ne oyudo kony nade kuom puonjruok Ndiko ma ne otimo kende owuon?

• Ang’o momiyo dwarore ahinya Jokristo madier onyis ji hera matut?

• Nyago kido mage mabiro konyowa kik wabuon jomoko?

• Ranyisi mar Paulo nyalo konyi nade riwo lwedo jodongo mag kanyaklau?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 26]

Many teko kuom Ndiko, kaka Paulo ne otimo

[Picha manie ite mar 28]

Nyis ji hera kuom landonegi wach maber

[Picha manie ite mar 29]

Be ing’eyo gino ma ne omiyo owete ohero Paulo?