Kido ma Nyaka Walaw
Kido ma Nyaka Walaw
“Dwar [“Law,” NW ] mondo ibed ng’at makare, moluoro Nyasaye, ma yie, man gi hera, ma timo kinda, kendo mamuol.”—1 TIMO. 6:11.
1. Chiw ane ranyisi manyiso ni ‘lawo’ tiende ang’o.
ANG’O mabiro e pachi kiwinjo kiwacho ni ‘lawo’? Nyalo bedo ni gima biro e pachi en kinde ma jolweny mag Misri ne ‘lawo’ Jo-Israel e ndalo Musa, mi jolwenygo oyudo masira e Nam Makwar. (Wuok 14:23) Kata inyalo paro gima ne timore e piny Israel machon, kane ng’ato oboth monego nyawadgi apoya. Jalo ne nyaka ringi mapiyo mondo ochop e achiel kuom mier auchiel ma ne owal mag ringoe. Ka ok notimo kamano, to ‘jachul kuor mar remo, ka en gi mirima e chunye,’ ne nyalo ‘lawo jalo monego dhano apoya, mojuke kendo goye motho.’—Rapar 19:6.
2. (a) En pok mane ma Nyasaye osegweloe Jokristo moko mondo olaw? (b) En geno mane ma Jehova chiwo ne thoth Jokristo ndalogi?
2 Mopogore gi ranyisi mag Muma man malogo, par ane chuny maber ma jaote Paulo ne onyiso ka nondiko kama: “Amako [“Alawo,” NW ] wuoth matek mondo achop e kar pok, ma en luong ma Nyasaye luongowago malo e Kristo Yesu.” (Fili. 3:14) Muma nyiso ni Jokristo mowal kuom roho, ma kwan-gi en 144,000, koriwo nyaka Paulo, yudo pok mar ngima e polo. Giniloch gi Yesu Kristo e wi piny, kuom Higini Gana Achiel. To mano kaka en geno majaber ma Nyasaye gweloe jogo mondo olaw! Kata kamano, thoth Jokristo madier kindegi, nigi geno machielo mopogore. E yor hera, Jehova chiwonegi gima Adam kod Hawa ne olalo, tiende ni, geno mar dak e ngima ma nyaka chieng’ e paradis e piny, e ngima makare chuth.—Fwe. 7:4, 9; 21:1-4.
3. Wanyalo nyiso nade erokamano kuom ng’wono mar Nyasaye ma ok wawinjore yudo?
3 Dhano ma joricho ok nyal yudo ngima mochwere mana kuom kinda margi kende mar timo gik makare. (Isa. 64:6) Yudo ngima mochwere nyalore mana kokalo kuom keto yie e chenro mar hera ma Nyasaye oseketo mar warruok, kokalo kuom Yesu Kristo. Ang’o mwanyalo timo mondo wanyis erokamano kuom ng’wono ma ok wawinjore yudo ma Nyasaye osenyisowa? Achiel kuom gik mwanyalo timo en luwo chik mawacho niya: “Dwar [“Law,” NW ] mondo ibed ng’at makare, moluoro Nyasaye, ma yie, man gi hera, ma timo kinda, kendo mamuol.” (1 Timo. 6:11) Nono kidogi nyalo konyowa ng’ato ka ng’ato, mondo wamed ng’ado ei chunywa mar lawo kaka wanyalo nyiso kidogi e yo maber “moloyo.”—1 Thes. 4:1.
‘Lawuru Tim Makare’
4. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni lawo “tim makare” en gima dwarore ahinya, to gin okang’ mage mokwongo ma ng’ato nyaka kaw?
4 E barupene ariyo ne Timotheo, jaote Paulo ne ochano kido mago monego olaw, to nyadiriyogo duto, ne okwongo gi kido mar “tim makare.” (1 Timo. 6:11; 2 Timo. 2:22) E wi mano, kuonde mamoko ei Muma, ijiwowa nyadinwoya mondo waluw kata walaw tim makare. (Nge. 15:9; 21:21; Isa. 51:1) Yo mwanyalo chako timogo kamano, en puonjruok ‘ng’eyo Nyasaye makende maradier, kod jal ma nooro, Yesu Kristo.’ (Joha. 17:3) Lawo tim makare biro miyo ng’ato okaw okang’ madwarore—olok chunye kuom richo mosetimo, kendo ‘olokre’ mondo otim dwaro mar Nyasaye.—Tich 3:19.
5. Ang’o ma nyaka watim mondo omi wasiki ka wan joma kare e nyim Nyasaye?
5 Ji tara gi tara ma kuom adier lawo tim makare, osechiwo ngimagi duto ne Jehova, kendo nyiso chiwruokno kokalo kuom batiso mar pi. Ka sani in Jakristo ma osebatisi, be iseparo kaka gigo miluwo e ngimani nyalo nyiso kabe idhi nyime lawo tim makare? Yo achiel manyalo konyi, en ng’eyo pogo e kind “gik mabeyo gi gik maricho” sama idwaro ng’ado paro e ngima, kitimo kamano kaluwore gi gima Muma wacho. (Som Jo Hibrania 5:14.) Kuom ranyisi, ka in Jakristo moromo donjo e kend, be iseng’ado chuth ei chunyi ni ok ibi chako osiep mar kisera gi ng’at ma ok en Jakristo ma osebatisi? Timo kamano biro nyiso ni kuom adier ilawo tim makare.—1 Kor. 7:39.
6. Lawo tim makare oriwo kata timo ang’o?
6 Bedo ng’at makare opogore gi ng’at manenre owuon ni en kare, kata ‘bedo makare moloyo mowinjore.’ (Ekle. 7:16) Yesu nochiwo siem kuom wach ng’ato nenre owuon ni en kare, mondo omi onenre ni oloyo jomoko. (Math. 6:1) Kuom adier, lawo tim makare en gima chakore ei chuny ng’ato—rieyo paro ma ok kare, loko yo mwanenogo gik moko koda jowetewa, kendo loko gombowa. Ka wadhi nyime timo lokruok e yoregi, ok bi bedo mayot watim richo madongo. (Som Ngeche 4:23; pim gi Jakobo 1:14, 15.) E wi mano, Jehova biro gwedhowa, ka okonyowa lawo kendo nyiso kido mamoko madwarore kuom Jakristo.
‘Lawuru Luoro Nyasaye’
7. “Luoro Nyasaye” en ang’o?
7 Luoro Nyasaye en chiwruok gi chunywa duto, kendo chung’ motegno. Buk moro malero tiend weche mag Muma, wacho ni tiend “luoro Nyasaye” kaluwore gi dho-Grik, en “hero kendo ritruok ahinya kuom gima nyalo ketho luor ma wan-go kuom Nyasaye.” Kinde mang’eny, Jo-Israel ok ne nyis luor ma kamano, mana kaka timbegi mag chayo chik kata bang’ ka Nyasaye nosegologi Misri nyiso.
8. (a) En penjo mane ma ne inyalo penj bang’ kane Adam osetimo richo? (b) Dwoko mar wach maduong’ ma ne oumni, ne ofwenyore nade?
8 Kuom higini gana mang’eny, nyaka a Adam tim richo, penjo ma ne inyalo penj en niya, “Be dhano moro amora ne nyalo yudore maluoro Nyasaye e okang’ makare chuth?” Kuom kindego duto, onge dhano moro amora ma jaricho ma ne odak e ngima mar luoro Nyasaye e okang’ makare chuth. Kata kamano, kane ochopo kinde ma Jehova wuon noseketo, nofwenyo ne joge “wach maduong’ ahinya,” tiende ni wach ma ne oum. Ne odaro ngima Wuode ma miderma ma nodak e polo, mi okete ei Mariam, mondo onyuole kaka dhano makare chuth ma onge richo. Kuom kinde duto mag ngimane e piny, koriwo koda tho mare mar wich kuot, Yesu ne onyiso tiend bedo ng’at ma chiwore gi chunye duto kendo ma chung’ motegno chuth e nyim Nyasaye maradier. Lamo ma ne ochiwo ne nyiso luor matut ma ne en-go ne Wuon mare me polo. (Math. 11:25; Joha. 12:27, 28) Kuom mano, much Jehova ne omiyo Paulo owuoyo kuom wach “luoro Nyasaye” kotiyo gi ngima Yesu kaka ranyisi maber.—Som 1 Timotheo 3:16.
9. Ere kaka wanyalo lawo luoro Nyasaye?
9 Ka wan kaka dhano morem, ok wanyal luoro Nyasaye e okang’ makare chuth. Kata kamano, wanyalo lawo timo kamano. Mani dwaro ni waluw machiegni ahinya ranyisi mar Kristo kaka nyalore. (1 Pet. 2:21) Omiyo, ok wabi bedo kaka joma wuondore, ma “kitgi maoko nenore ka jo moluoro Nyasaye, to ngimagi odagi tekone.” (2 Timo. 3:5) Mani ok nyis ni luoro Nyasaye en gima ok onego onenre gi oko. En adier ni oriwo koda gik manenre gi oko. Kuom ranyisi, kata kapo ni wayiero nanga mar arus, kata yiero law monego warwak sama wadhi e chiro, kinde duto rwakruokwa onego onyis ni wan joma “luoro Nyasaye.” (1 Timo. 2:9, 10) Ee, lawo kata manyo luoro Nyasaye, dwaro ni waket e pachwa chike koda puonjne makare e ngimawa mapile.
‘Lawuru Yie’
10. Ang’o ma nyaka watim mondo yie marwa osiki ka otegno?
10 Som Jo Rumi 10:17. Mondo Jakristo onyag kendo osiki gi yie motegno, nyaka odhi nyime paro matut kuom adiera mayudore e Wach Nyasaye. “Jatichno mogen, kendo mariek,” osechiwo buge mang’eny mabeyo. Adek kuom bugego gin Mtu Mkuu Zaidi Aliyepata Kuishi, Jifunze Kutoka kwa Mwalimu Mkuu, kod ‘Njoo Uwe Mfuasi Wangu,’ ma gin buge ma ogo mondo okonywa ng’eyo Kristo e yo momedore, mondo omi waluw ranyisi mare. (Math. 24:45-47) Kweth mar jatichno mogen, bende chanonwa chokruoge matindo gi madongo kama thothgi iwachoe “wach Kristo.” Be ineno yore minyalo yudogo kony ahinya, kimedo ‘chiko iti moloyo’ ne weche ma Nyasaye chiwo e chokruogegi?—Hibr. 2:1.
11. Lamo koda luwo chik konyowa nade e lawo yie?
11 Lamo en kony machielo makonyo e gero yie motegno. Kinde moro jolup Yesu ne okwaye niya: “Medwa yie.” Wan bende wanyalo bolore ka wasayo Nyasaye omedwa yie. (Luka 17:5) Mondo wabed gi yie motegno, dwarore wakwa Nyasaye mondo okonywa gi roho mare maler, nimar yie en achiel kuom ‘nyak mar roho.’ (Gala. 5:22) E wi mano, luwo chike Nyasaye jiwo yie marwa. Kuom ranyisi, wanyalo timo kinda mondo wamed timo mang’eny e tij lendo. Mano nyalo miyo wamed bedo gi mor mang’eny e chunywa. Yie marwa biro dongo, kaka wamedo paro kuom gweth mabedoe nikech ‘dwaro mokwongo pinyruodhe gi wach makare [mar Nyasaye].’—Math. 6:33.
‘Lawuru Hera’
12, 13. (a) Chik manyien ma Yesu nochiwo en mane? (b) Gin yore mage madwarore ahinya, ma nyaka walawgo kido mar hera kaka mar Kristo?
12 Som 1 Timotheo 5:1, 2. Paulo nochiwo puonj makonyo ahinya kuom kaka Jokristo nyalo nyiso hera ng’ato gi nyawadgi. Bedowa joma oluoro Nyasaye bende nyaka riw luwo chik manyien ma Yesu nochiwo ni, “uherru ng’ato gi ng’ato” kaka ne oherowa. (Joha. 13:34) Jaote Johana nowacho kama: “Ng’a man gi mwandu mag pinyni, kendo neno owadgi kochando gimoro, to chunye otho kode, hera mar Nyasaye osiko e iye nadi?” (1 Joha. 3:17) Be inyalo paro kinde moro amora misenyiso hera e yo makonyo?
13 Yo moro machielo mwanyalo lawogo kido mar hera en bedo joma weyone jomoko richogi, ma ok wamak sadha ne owetewa. (Som 1 Johana 4:20.) Kar mano, wadwaro luwo puonjni mondiki kuom much Nyasaye kama: “Ng’wonreuru, kendo weyoreuru richo ng’ato gi ng’ato, ka ng’ato ni gi wach kod wadgi. Kaka Ruoth noweyonu richou, un bende onego utim kamano.” (Kolo. 3:13) Be nitie ng’ato ei kanyakla minyalo timone kamano? Be ibiro weyone richone?
‘Lawuru Kinda’
14. Ang’o mwanyalo puonjre kuom kanyakla mar Filadelfia?
14 Nyalo bedonwa mayot timo kinda kuom gima nyalo yudore mapiyo, to timo kinda kuom gima tek yudo kata makawo ndalo mathoth, ok yot. Nenre maler ni, lawo mich mar ngima ma nyaka chieng’ dwaro kinda kata nano. Ruoth Yesu nowachone kanyakla man Filadelfia niya: “Iserito wachna, ma nawachoni ni, ‘Tim kinda.’ Omiyo, an bende nariti e ndalo mar temno.” (Fwe. 3:10) Kuom adier, Yesu nopuonjo gimomiyo kinda kata nano dwarore, nimar en kido ma konyowa kik waol seche ma wayudo tembe. Nyaka bed ni owete ma ne nie kanyakla mar Filadelfia, nonyiso kinda makende kane gin e bwo tembe mang’eny e yie margi. Omiyo, Yesu nosingonegi ni ne odhi konyogi e kinde mag tem maduong’ ma ne dhi biro.—Luka 16:10.
15. Ang’o ma Yesu nopuonjo kuom wach kinda?
15 Yesu ne ong’eyo ni wede ma ok ni e yie koda jo piny ne dhi sin gi jolupne. Omiyo, kuom ndalo ma ok tin ne nyadiriyo, ne ojiwogi kama: “To ng’at motimo kinda nyaka giko, ema nokwo.” (Math. 10:22; 24:13) Yesu bende nonyiso kaka kochopo kindeno jopuonjrene ne dhi yudo teko madwarore mondo omi ginan. E ranyisi achiel, noporo kaka jomoko chalo gi lowo mar lwanda, “ma kosewinjo wach [Nyasaye], giyie gi mor,” to gipodho bang’ yudo tem e yie. Kata kamano, ne owacho ni jolupne chalo gi lowo maber, nimar ‘gimako’ wach Nyasaye, kendo ‘ginyak gi kinda.’—Luka 8:13, 15.
16. En ang’o mosekonyo dhano tara gi tara e nano gi kinda?
16 Be ifwenyo gino mamiyo ng’ato nano gi kinda? Nyaka ‘wamak’ wach Nyasaye, ka waketogo ei chunywa koda e pachwa. Bedo gi Muma mar Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya—ma en loko ma dimbo wach e wang’e, kendo mayot somo, osekonyo ji mako wach Nyasaye, kendo en loko masani yudore e dhok mang’eny. Paro matut kuom wach Nyasaye pile ka pile, biro konyowa yudo teko madwarore mondo wadhi nyime “nyak gi kinda.”—Zab. 1:1, 2.
‘Lawuru Muolo’ koda Kuwe
17. (a) Ang’o momiyo ‘muolo’ en gima dwarore ahinya? (b) Yesu ne onyiso nade ni omuol?
17 Onge ng’ama dibed mamor ka idonjone kuom gima ok owacho kata timo. Thoth ji jowuok mager ka ohang wach kuomgi. To mano kaka dibed gima ber ka ng’ato nyiso ‘muolo’! (Som Ngeche 15:1.) Nyiso muolo en gima dwarore ahinya seche mowuo kuomwa marach. Yesu Kristo noketo ranyisi makare chuth kuom wachni. “Ka nochaye, ok nochecho; ka noneno masira, ok nosiemo; to nochiwore ni Jal ma ng’ado bura kare.” (1 Pet. 2:23) Ok wanyal geno ni wanyalo timo gik moko e okang’ marom gi Yesu kuom wachni, to donge wanyalo tiyo matek, e medo okang’ ma wanyiso godo muolo?
18. (a) Muolo konyo nade? (b) To en kido mane mabende ijiwowa mondo walaw?
18 Kuom luwo ranyisi mar Yesu, weuru mondo ‘pile waikre dwoko wach’ kuom penjo e wi puonj mag yiewa, ‘to wadwokuru gi muolo kod luoro Nyasaye.’ (1 Pet. 3:15, 16) Ee, bedowa gi muolo nyalo miyo pogruok ma wan-go e paro kik lokre mi kel ywaruok mager kata mino wach, sama wan e lendo, kata e kindwa gi Jokristo wetewa. (2 Timo. 2:24, 25) Muolo en gima konyo ahinya e bedo gi kuwe. Nyalo bedo ni mano e momiyo Paulo, e barupe mar ariyo ne Timotheo, nochano kido mar “kuwe” kaka achiel kuom mago monego olaw. (2 Timo. 2:22; pim gi 1 Timotheo 6:11.) Ee, “kuwe” en kido machielo ma Ndiko jiwowa mondo walaw.—Zab. 34:14; Hibr. 12:14.
19. Bang’ nono kido abiriyo ma Jokristo onego onyis, in ing’ado e chunyi mar lawo kido mage, to nikech ang’o?
19 Wasewuoyo kuom kido abiriyo ma ijiwo Jokristo mondo olaw—tim makare, luoro Nyasaye, yie, hera, kinda, muolo kod kuwe. Mano kaka en gweth maduong’, ka owete koda nyimine e kanyakla ka kanyakla, timo kinda e nyiso kido mabeyogi e okang’ momedore! Timo mano biro kelo ne Jehova duong’, kendo miye thuolo mar chweyowa kaka agulini mamiye pak.
Weche Monego Opar Matut
• Lawo tim makare koda luoro Nyasaye en timo ang’o?
• Ang’o manyalo konyowa lawo kido mar yie koda kinda?
• Hera onego omi wabed nade e kindwa ng’ato gi ng’ato?
• Ang’o momiyo dwarore walaw kido mar muolo koda kuwe?
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 20]
Yesu nochiwo siem kuom bedo gi tim makare mana mar nyisruok e nyim dhano
[Picha manie ite mar 21]
Wanyalo lawo kido mar yie ka waparo matut adiera manie Wach Nyasaye
[Picha manie ite mar 23]
Wanyalo lawo kido mar hera koda muolo