Wach Jehova Ngima

Puonj Mayudore e Barua ne Jo Rumi

CHIEGNI higa mar 56 E Ndalowa, ka en e wuodhe mar adek mar misonari, jaote Paulo chopo Korintho. Oseyudo wach ni Jokristo ma Jo-Yahudi koda ma ok Jo-Yahudi man Rumi, nigi pogruok moko e paro. Nikech odwaro kelogi e winjruok achiel kuom Kristo, Paulo kawo okang’ mar ndikonegi barua.

E barua mondiko ne Jo-Rumino, Paulo lero kaka iketo dhano kare, koda kaka joma oket kare kamano onego odag. Baruano miyo wamedo ng’eyo Nyasaye koda Wachne, ojiwo wach ng’wono mar Nyasaye ma ok wawinjore yudo, kendo oting’o malo migawo ma Kristo nigo e wach warruokwa.​—Hibr. 4:12.

IKETOGI KARE​—E YO MANE?

(Rumi 1:1–11:36)

Paulo ndiko kawacho ni, “ji duto oseketho, kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye, to oketgi kare nono nikech ng’wonone kuom warruok manie Kristo Yesu.” Paulo wacho bende ni: ‘Ng’ato iketo kare kuom yie, ma onge tim chik.’ (Rumi 3:23, 24, 28) Kokalo kuom yie e “tim makare achiel,” Jokristo mowal kuom roho koda jokanyo mag “oganda mang’ongo” mar ‘rombe mamoko,’ inyalo ‘ket kare’​—Jokristo mowal yudo ngima mar polo kama ginilochie gi Kristo, to oganda mang’ongo iketo kare kaka osiepe Nyasaye, ka gin gi geno mar tony “e sand maduong’no.”​—⁠Rumi 5:18; Fwe. 7:9, 14; Joha. 10:16; Jak. 2:21-24; Math. 25:46.

Paulo penjo ni, “Wanatim richo koso nikech ok wan e loch mar chik, to mar ng’wono?” Odwoko ni, “ngang’!” Paulo lero ni, “Un . . .  wasumb richo ma terou e tho, kata wasumb winjo wach ma ketou kare.” (Rumi 6:15, 16) Owacho ni, ‘Kunego timbe ringruok kuom roho, unubed mangima.’​—Rumi 8:13.

Dwoko Penjo mag Ndiko:

1:24-32​—Timbe mag dwanyruok miwuoyoe kae gin mag Jo-Yahudi, koso mag joma ok Jo-Yahudi? Kata obedo ni yo moketgo wechego nyalo mulo oganda ariyogo duto, Paulo ne wuoyo moloyo ahinya kuom Jo-Israel machon ma ne ong’anjo moweyo luwo chik. Kata obedo ni ne ging’eyo chik makare mar Nyasaye, “ne gidagi ni ng’eyo Nyasaye ok kony.” Kuom mano, ne gin gi bura.

3:24, 25​—Ere kaka rawar mar ‘misango Kristo Yesu’ ne nyalo miyo ‘we richo ma ne otim chon’ kata kane pok ochul rawarno? Weche ma ne okwong koro e wi Mesia, mondiki e Chakruok 3:15, nochopo e higa 33 E Ndalowa, kane oneg Yesu e yadh-sand. (Gala. 3:13, 16) Kata kamano, e sama Jehova nowacho weche mokorgo, kaluwore kode, ne chalo ka gima rawarno ne osechul, nimar onge gima nyalo mono Nyasaye chopo dwaro mage. Omiyo, kokalo kuom misango Yesu Kristo ma ne dhi bedoe bang’e, Jehova ne nyalo weyo richo ne koth Adam maketo yie e wach ma nokorno. Rawarno bende miyo ibiro chier jogo ma ne otho ka kinde Jokristo ne podi.​—Tich 24:15.

6:3-5​—Tiend batiso e Kristo Yesu, koda batiso e thone en ang’o? Sama Jehova walo jolup Kristo kuom roho maler, iriwogi kanyachiel gi Yesu, kendo gibedo jokanyo mag kanyakla ma en ringruok mar Kristo, ka Kristo bende e Wich. (1 Kor. 12:12, 13, 27; Kolo. 1:18) Mani e tiend batisogi e Kristo Yesu. Jokristo mowal kuom roho bende ‘ibatiso e tho’  Kristo, tiende ni gichiwo ngimagi kaka misango, ka giyie weyo geno moro amora mar ngima ma nyaka chieng’ e piny. Kuom mano, thogi en mar misango, mana kaka tho Yesu, kata obedo ni thogino ok nyal chulo nengo mar rawar. Batiso mitimo e tho Kristo, chopo e gikone sama githo, mi ochiergi e ngima mar polo.

7:8-11​—Ere kaka “richo noyudo kinde kuom chik”? Chik nokonyo ji fwenyo gima richo en, ka miyogi ng’eyo ni gin joricho. To nikech mano, ne ginenore giwegi kaka joricho e yore mang’eny, kendo ji mang’eny nobiro mofwenyo ni gin joricho. Omiyo inyalo wach ni, richo noyudo kinde kuom Chik.

Puonj Mwayudo:

1:14, 15. Nitie gik mang’eny momiyo onego waland wach maber gi kinda. Achiel kuom gigo en ni, wan jogop jo mong’iew gi remb Yesu, kendo wan gi ting’ mar konyogi ng’eyo Nyasaye koda dwarone.

1:18-20. Joma ok kare kendo ma ok oluoro Nyasaye, ok nyal ‘wuondore ni gikiya,’ nimar kido ma ok ne mag Nyasaye nenore maler kuom gik ma nochweyo.

2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Bang’ tiyo gi weche ma ne nyalo bedo ni chwanyo Jo-Yahudi, Paulo luwo wechego gi weche mokweyogo. Mani ketonwa ranyisi mar tiyo gi rieko seche ma wawuoyo kuom weche manyalo kelo ywaruok.

3:4. Sama wach dhano opogore gi gima Nyasaye wacho ei Wachne, waweyo “Nyasaye mondo obed adier” kwageno wach manie Muma, kendo timo kaluwore gi dwaro mar Nyasaye. Kuom bedo gi kinda e lando wach Pinyruoth, kendo e tij timo ji jopuonjre, wanyalo konyo jomoko yudo ni Nyasaye ema en jadier.

4:9-12. Yie mar Ibrahim nomiyo okwanne ka wach makare, chon kapok ne otere nyangu ka ojahigini 99. (Chak. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10) E yo maduong’ kamano, Nyasaye nonyiso gino mamiyo ng’ato bedo kare e nyime.

4:18. Geno en gima dwarore ahinya e yie. Yiewa otenore kuom geno.​—Hibr. 11:1.

5:18, 19. Kuom nyiso e yo mochanore maber kaka nitie chal e kind Yesu gi Adam, Paulo lero adimba kaka ng’at achiel nyalo chiw “ngimane odok rawar ni ji mang’eny.” (Math. 20:28) Wuoyo kiketo weche machuok kendo lero paro e yo mochanore maber, gin yore mabeyo ahinya mag puonjo monego waluw.​—1 Kor. 4:17.

7:23. Fuonde mag del kaka lwetewa, tiendewa koda lep, nyalo miyo ‘wabed wasumb chik richo,’ omiyo onego wang’i ahinya kaka watiyo kodgi.

8:26, 27. Sama wanie chandruok ma kore tek ma tamowa kata ng’eyo gima onego wakwa e lamo, ‘roho owuon kwayonwa.’ Kae to Jehova, ma en ‘Jawinj kwayo mar ji,’ yie gi lamo mowinjore ma ondiki ei Wachne, ka gima lamogo wuok kuomwa.​—⁠Zab. 65:2.

8:38, 39. Masiche, jochiende, kata sirkande mag dhano ok nyal mono Jehova herowa; wan bende kik gimonwa here.

9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Weche mang’eny ma ne okor kuom wach duogo mar Jo-Israel e pinygi, timore kuom kanyakla mar Jokristo mowal kuom roho, ma jokanyo mage ‘iluongo kuom jo Yahudi kod jo ma ok jo Yahudi bende.’

10:10, 13, 14. Hero Nyasaye gi dhano wadwa, kaachiel kod bedo gi yie motegno kuom Jehova koda kuom singo mage, nyalo jiwowa bedo gi kinda e tiyo tij Jokristo mar lendo.

11:16-24, 33. Mano kaka “ng’wono mar Nyasaye gi gerone” ok kal tong’ ngang’! Ee, ‘Lwanda, tichne long’o, nikech yorene duto gibet madieri.’​—Rapar 32:4.

DAK KALUWORE GI KAKA OKETGI KARE

(Rumi 12:1–16:27)

Paulo wacho ni: “E momiyo, owetewa, asayou kuom ng’wono mar Nyasaye mondo uchiw ringreu obed misango mangima, maler,  malong’o ni Nyasaye.” (Rumi 12:1) “E momiyo,” tiende ni, kata bedo ni Jokristo iketo kare kuom yie, weche maluwo onego omul paro ma gin-go kuomgi giwegi, paro ma gin-go kuom jomoko, koda kuom joloch mag sirkal.

Paulo ndiko ni: “Awacho ni ng’ato ka ng’ato kuomu ni kik obed gi paro moting’ore moloyo kaka owinjore obedgo.” Opuonjogi ni: “Herau mondo obed maonge miganga.” (Rumi 12:3, 9) “Ng’ato ka ng’ato mondo owinj jo man gi teko mar loch.” (Rumi 13:1) Kodok korka weche ma ng’ato onego ong’ad mana kaluwore gi chunye owuon, ojiwo Jokristo ni ‘weuru ng’ado bura ni owadu.’​—⁠Rumi 14:13.

Dwoko Penjo mag Ndiko:

12:20​—Tiend wacho ni ‘waolo maka maliel,’ Luo 2003, e wi jasigu en ang’o? E kinde ma ne indiko Muma, ne iketo mula kata chuma e mach mager kendo ne iketo maka e bwoye koda ka malone. Mach mager ma ne ni malone ne konyo e lenyo chumano ka golo chilo kuome. E yo machalo kamano, waolo maka maliel e wi jasigu, kuom timone mang’won mondo omi chuny marach ma en-go oleny, eka mondo kidone mabeyo onenre.

12:21​—Ere kaka wadhi nyime ‘loyo richo gi gima ber’? Yo achiel mar timo mae en nyiso chir ka wamakore motegno gi tich ma Nyasaye omiyowa mar lando wach maber mar Pinyruoth, nyaka chop kama Jehova nowach ni koro oromo.​—Mari. 13:10.

13:1​—Joma nigi teko mar loch ‘oketgi gi Nyasaye’ e yo mane? Tiend wacho ni sirkande ‘oketi gi Nyasaye’ en ni, sirkandego locho nikech Nyasaye oweyonegi thuolo mar timo kamano, to nitie mamoko kuomgi ma Nyasaye nokoro wachgi chon. Mano en gima nenre kuom wach joloch moko ma Muma nokoro chon.

Puonj Mwayudo:

12:17, 19. Chulo kuor en timo gima Jehova kende ema nigi ratiro mar timo. Mano kaka “chulo richo kar richo” nyalo nyiso achaye ne Nyasaye!

14:14, 15. Ok onego wachwany owadwa, obed kuom wach chiemo kata gir math ma wamiye.

14:17. Bedo gi winjruok maber gi Nyasaye ok otenore mana kuom gima ng’ato chamo kata madho, kata kuom weyo chamo kata weyo madho gimoro. Kar mano, otudore gi tim makare, kuwe, kod mor.

15:7. Onego warwak ei kanyakla jogo duto mamanyo adiera gi chuny matir ma onge bwonogi, kendo onego waland wach Pinyruoth ne ji duto ma waromogo.

[Picha manie ite mar 13]

Be rawar nyalo tiyo bende kuom richo ma ne otim kapok ne ochul rawarno?