Mi Jehova Duong’ Kuom Nyiso Luor

‘Tich Jehova nigi luor koda duong’.’​—ZAB. 111:3.

1, 2. (a) Inyalo lero nade tiend “duong’ ”? (b) Gin penjo mage mibiro non e sulani?

KANE openj Madison, nyako ma jahigini apar mondo oler ane tiend “bedo ng’ama nigi luor,” nodwoko mapiyo ni ng’at ma nigi luor en ng’at “Marwakore maber.” Gima nyako matinno nyalo bedo ni ne ok ong’eyo en ni, Muma wuoyo kanyiso ni Nyasaye ‘orwakore gi luor kendo gi duong’.’ (Zab. 104:1) E wang’ dhano, seche moko ng’at manyiso luor en ng’at marwakore maber. Kuom ranyisi, jaote Paulo ne dwaro ni mon ma Jokristo ‘mondo obidhre gi lewni mowinjore, ka gin gi bidhruok kod ritruok, rwakruokgi kik obed mar kado yie wich, kata rwako dhahabu, kata lulu, kata lewni ma nengogi tek.’ (1 Timo. 2:9) Kata kamano, bedo gi timbe mawinjore gi ‘luor koda duong’’ ma Jehova nigo, ok en mana rwakruok kende.​—Zab. 111:3.

² Ei Muma, tiend wach molok koa e dho-Hibrania ni “duong’,” bende inyalo lok ni “luor,” kata “pak.” Kaluwore gi buk moro malero tiend weche, “duong’” en “kido manyiso ni ng’ato owinjore, kata ni oromre omiye luor, kata ni owinjore odhiale.” To kuom adier, onge ng’at mowinjore opak, kendo omi duong’ maloyo Jehova. Omiyo, kaka jotichne mosechiworene, onego wechewa koda timbewa omiye duong’. Kata kamano, ang’o ma miyo dhano bedo gi nyalo mar timo gik moko ka ginyiso luor? Ere kaka luor koda duong’ ma Jehova nigo nenore? Duong’ ma Nyasaye nigo onego omi watim ang’o? Ranyisi mar Yesu Kristo nyalo puonjowa ang’o kuom wach nyiso luor? To ere kaka wanyalo nyiso luor ma Nyasaye oyiego?

Gimomiyo Wanyalo Timo Gik Moko Kwanyiso Luor

3, 4. (a) Bedo ni omiwa duong’ gi luor dwaro ni watim ang’o? (b) Weche mokor manie Zaburi 8:5-9 wuoyo kuom ng’awa? (Ne weche moler piny.) (c) Jehova ne omiyo jomage duong’ e kinde machon?

³ To nikech ochwegi e kit Nyasaye, dhano duto nigi nyalo mar timo gik moko gi luor. Jehova nomiyo dhano mokwongo duong’, kane okete mondo obed jarit e wi gik manie piny. (Chak. 1:26, 27) Kata bang’ dhano donjo e richo, Jehova ne ochako onwoyo wach migawo ma dhano ne nigo e wi piny. Kuom mano, Nyasaye podi ‘sidho’ ne dhano kondo mar luor gi duong’. (Som Zaburi 8:5-9.) * Luor koda duong’ momiwano, dwaro ni wan bende watim kamano​—ka wapako nying’ maduong’ mar Jehova, kendo timo kamano gi luor mamalo.

⁴ To moloyo, Jehova osemiyo jogo matiyone tich maler mowal, duong’ e okang’ mowinjore. Nyasaye ne omiyo Abel duong’ kane oyie gi misangone, to mar Kain owadgi, ne odagi. (Chak. 4:4, 5) Ne ochik Musa mondo ‘oket duong’ne [moko] kuom’ Joshua, jal ma ne dhi kawo kare e tayo Jo-Israel. (Kwan 27:20) Kowuoyo e wi Suleman wuod Daudi, Muma wacho niya: “Jehova nomiyo Suleman duong’ ahinya e wang’ Israel duto, kendo nomiye duong’ ka ruoth ma ne pok obedo kuom ruoth moro kuom ruodhi duto ma notelone e Israel.” (1 Weche 29:25) Nyasaye biro miyo Jokristo mowal kuom roho, duong’ makende bang’ chierogi, nimar gin joma osenano e  lando ‘duong’ maler, mar pinyruodhe.’ (Zab. 145:11-13) Nikech gipako Jehova e yo makamano, oganda mar ‘rombe mamoko’ ma kwan-gi dhi nyime ka medore, bende nigi migawo mogwedhi kendo ma nigi duong’.​—Joha. 10:16.

Kaka Luor Koda Duong’ ma Jehova Nigo Nenore

5. Duong’ ma Jehova nigo romo nade?

⁵ E wer moro manyiso kaka duong’ ma Nyasaye nigo oloyo mabor mano mar dhano, jandik-zaburi Daudi nowero kama: ‘A Jehova, Ruodhwa, nyingi duong’ nadi e piny duto, in miseketo duong’ni maler e wi polo!’ (Zab. 8:1) Nyaka a kane pok ochwe “polo gi piny,” nyaka chop kindego ma dwaro mar Nyasaye nochopie, tiende ni loko piny obed paradis, kendo golo dhano chuth a e richo​—Jehova Nyasaye e Ng’at ma nigi luor kod duong’ moloyo ji duto, e polo koda e piny nyaka chieng’.​—Chak. 1:1; 1 Kor. 15:24-28; Fwe. 21:1-5.

6. Ang’o momiyo jandik-zaburi nowacho ni Jehova orwakore gi duong’?

⁶ Mano kaka nyaka bed ni jandik-zaburi nowuoro ahinya sama nong’iyo gotieno kaka polo opong’ gi sulwe marieny ndi! Nikech nowuoro kaka Nyasaye ‘oserieyo polo kaka nanga,’ jandik-zaburi nowacho ni, Jehova orwakore gi luor kendo gi duong’ nikech riekone maduong’ mar chwech. (Som Zaburi 104:1, 2.) Luor gi duong’ mar Jachwech ma ok ne, nyalo nenore kokalo kuom tijene manenore.

7, 8. Luor gi duong’ ma Jehova nigo nenore nade kuom chwech manie polo?

⁷ Kuom ranyisi, non ane dag sulwe ma en galaksi, miluongo ni Milky Way. Galaksini oting’o sulwe, wang’ chieng’, pinywani, koda chwech mamoko machalo kaka pinywani. Kata kamano, Pinywani tin ahinya ei galaksino mana ka wang’ kwoyo achiel e dho wath maduong’. En kamano nikech galaksi achielni kende oting’o sulwe ma kwan-gi kalo bilion 100! Ka inyalo tiyo gi sekond ka sekond e kwano sulwe ka sulwe ma ok iwe, kuom seche 24 e odiechieng’, mano nyalo kawi higini makalo 3,000 mondo eka ichop e kwan mar bilion 100.

⁸ Ka galaksi mar Milky Way kende oting’o sulwe bilion 100, to nade galaksi mamoko? Josayans wacho ni galaksi mar Milky Way en mana achiel kuom mamoko ma kwan-gi dibed e kind bilion 50 gi bilion 125. Kare sulwe duto gin adi? En adier ni kwan-gi duong’ ahinya ma pachwa ok nyal mako. To ema Jehova ‘kwano kar romb sulwe, kochakogi giduto nyingegi.’ (Zab. 147:4) Bang’ neno kaka Jehova orwakore gi luor koda duong’ mamalo kamano, donge mano miyo chunyi gombo ni mondo ipak nyinge maduong’?

9, 10. Ere kaka chiwo mar mkate ting’o malo rieko mar Jachwech?

⁹ Koro we wagol ane pachwa kuom chwech madongo mag polo, mondo wang’i ane gima ong’ere ahinya kaka mkate. Jehova ok en mana ‘Jachwech polo gi piny’ kende, to bende En e ‘momiyo jokech chiemo.’ (Zab. 146:6, 7) ‘Luor koda duong’’ ma Nyasaye nigo, nenore kuom tijene madongo, moriwo nyaka chiwo mage, kaka ngano mitiyogo e loso mkate. (Som Zaburi 111:1-5.) Yesu nopuonjo jolupne mondo olem kama: “Imiwa tinende chiembwa [mkate] ma ndalo duto.” (Math. 6:11)  Mkate ema ne en chiemb thoth joma chon, moriwo nyaka Jo-Israel. Kata obedo ni ji kawo mkate kaka chiemo mayot, yo mitiyogo e lose machop kama obedoe mkate mamit ok yot ngang’.

¹⁰ E kinde ma ne indiko Muma, Jo-Israel ne tiyo gi ngano kata shayiri, kod pi e loso mkate. Seche moko ne itiyo gi thowi e loso mkate. Gik ma kamago mitiyogo e loso mkate nigi tudruok makende ahinya. Kaka gigo tiyo ok en gima dhano nyalo ng’eyo chuth. E wi mano, kaka dend dhano rego mkateno kosechame, bende en gimiwuoro. Omiyo ok wawuor ni jandik-zaburi nowero kama: “A Jehova tije magi ng’eny ahinya! Isechweyogi duto gi rieko”! (Zab. 104:24) Be ng’eyo mano miyo in bende ipako Jehova?

Luor Koda Duong’ ma Nyasaye Nigo Onego Omi Itim Ang’o?

11, 12. Paro matut kuom tije Nyasaye mag chwech nyalo miyo watim ang’o?

¹¹ Ok ochuno ni nyaka wabed josayans eka wawuor chwech mag polo, kata ni eka mkate omorwa. Kata kamano, mondo wanyis ni wamor gi duong’ mar Jachwechwa, dwarore ni wakaw kinde mar paro matut kuom tije mag lwete. Paro matut e yo makamano nyalo timonwa ang’o? Gima nyalo timorenwa chalo mana gi gima nyalo timorenwa ka waparo matut kuom tije mamoko mag Jehova.

¹² Kowuoyo kuom tije madongo ma Jehova notimo ne joge, Daudi nowero kama: “Napar gi chunya kuom duong’ni, en duong’ motelo, maler, kendo kuom honini mitiyo.” (Zab. 145:5) Wanyalo nyiso ni wadewo tijego ka wapuonjore Muma, kendo kawo thuolo mar paro matut kuom gik ma wasomo e iye. Timo kamano biro konyowa nade? Ng’eyo marwa kuom luor koda duong’ ma Nyasaye nigo, biro medore. Kuom mano, chunywa biro jiwowa mondo wami Jehova duong’ kaka Daudi ma nowacho niya: ‘Anahul duong’ni.’ (Zab. 145:6) Paro matut kuom tije madongo mag Nyasaye, onego oteg winjruokwa gi Jehova, ka mano miyo wadwaro lando ne jomoko wachne gi kinda kendo gi chuny ma nigi ilo. Be ilando wach maber gi kinda, kikonyo ji mondo obed gi chuny mar miyo Jehova Nyasaye luor koda duong’?

Duong’ ma Nyasaye Nigo Nenore Maber Kuom Yesu

13. (a) Kaluwore gi Daniel 7:⁠13, 14, en ang’o ma Jehova osemiyo Wuode? (b) Ka en kaka Ruoth, Yesu timo nade ne jogo molocho e wigi?

¹³ Yesu Kristo, Wuod Nyasaye, ne lando wach maber gi kinda, kendo nomiyo Wuon mare me polo duong’. Jehova nomiyo Wuode ma miderma duong’ makende, kane omiyo Yesu ‘loch kod pinyruoth.’ (Som Daniel 7:13, 14.) To ema Yesu ok nyis kido mar ng’awruok. Mopogore gi mano​—en Jaloch makecho ji, kong’eyo bende kuonde ma jogo molocho e wigi oremie, kendo omiyogi luor koda duong’ mowinjore. Non ane ranyisi moro achiel manyiso kaka Yesu, Jal ma ne idhi ket Ruoth, ne timo ne jogo ma ne oromogo, to moloyo jogo ma jomoko ne ok nyis hera kendo ma ji ok ne dwar betgo.

14. E Israel machon, jodhoho ne ikawo nade?

¹⁴ E kinde machon, joma ne nigi tuwo mar dhoho, pile ne winjo matek ahinya nyaka chop thogi. Mosmos, tuwono ne chopo nyaka e fuonde mag del. Chango ng’at ma jadhoho ne ineno ni tek mana ka chiero ng’at motho. (Kwan 12:12; 2 Ruo. 5:7, 14) Jodhoho ne ikawo ni ok ler, omiyo ne ok oyienegi bet e kind ji. Kane gichiegni chopo kama ji nitie, ne dwarore ni gikog ka gichiwo siem niya: “Ok aler, ok aler!” (Lawi 13:43-46) Jadhoho ne chalo ka ng’ama osetho. Kaluwore gi buge moko mag jo Rabbi, ne oyie ne jadhoho sudo machiegni gi ng’ato mana nyaka fut auchiel kende. Wachre ni kane jatelo moro mar din oneno jadhoho moro kabiro, kata kane pod en mabor matin, jalo nodiro kite mondo ogeng’go jadhohono kik chop ire.

15. Yesu notimo nade ne jadhoho moro?

¹⁵ Kata kamano, ber neno kaka Yesu notimo  ne jadhoho moro ma nodhi ire, ka kwaye ni mondo ochange. (Som Mariko 1:40-42.) Kar riembe, Yesu nokecho jadhoho ma ji ne kwedono, kendo nomiye duong’ gi luor. E wang’ Yesu, jalo ne nie chandruok, kendo ne dwarore ni okeche. Nikech chal jalo ne omulo chunye, Yesu ne okeche, kuom kawo okang’ ma ne dwarore. Ne osudo ire, momule, kendo ne ochange.

16. En puonj mane miseyudo kuom neno kaka Yesu ne timo ne jomoko?

¹⁶ Kaka jolup Yesu, ere kaka wanyalo luwo ranyisi mar Yesu e nyiso luor koda duong’ ma Wuon mare nigo? Yo achiel en ng’eyo ni onego wami dhano duto duong’ koda luor​—ma ok wadewo chal mar ngimagi, hikgi kata bed ni gituwo. (1 Pet. 2:17) To moloyo, jogo ma nigi migawo mag tayo jomoko, kaka joma chwo, jonyuol, jodong-kanyakla, onego omi joma gitayo luor koda duong’, nimar mano biro miyo jogo owinj maber. Kojiwo ni mani en kido madwarore kuom Jokristo duto, Muma wacho kama: ‘Herreuru ng’ato gi ng’ato kaka owete. Ng’ato ka ng’ato mondo omi owadgi duong’ moloyo en owuon.’​—Rumi 12:10.

Nyiso Luor e Weche mag Lamo

17. Ang’o ma wanyalo puonjore ei Ndiko kuom wach nyiso luor e kindego mwalamo Jehova?

¹⁷ Onego wabed gi chuny mar nyiso luor gi duong’, to moloyo e kindego mwalamo Jehova. Eklesiastes 5:1 wacho niya: “Rit tiendi kidhi e od Nyasaye.” Ne ochik Musa koda Joshua ni gigol wuoche e tiendgi sama gin ka maler. (Wuok 3:5; Josh. 5:15) Timo kamano ne dhi nyiso ni gin gi luor kuom Jehova. Jodolo mag Jo-Israel ne nyaka rwak akerini mag katani, “mondo oum duk mar ringregi.” (Wuok 28:42, 43) Timo kamano ne konyo mondo kik giel duggi e yo moro marach, sama gitiyo e kendo mar misango. Ng’ato ka ng’ato ma ne a e libamba jodolo, ne nyaka rit luor gi duong’ mamalo kaluwore gi kaka Nyasaye dwaro.

18. Ere kaka wanyiso luor gi duong’ e lamo Jehova?

¹⁸ Kuom mano, lamo en gima dwaro ni wanyis luor koda duong’. Mondo omi wawinjore yudo luor gi duong’, nyaka watim gik moko gi luor. Luor koda duong’ ok onego obed kido mwanyiso ka wawuondore, tiende ni ok onego obed mana kido manenore gi oko kende. Onego obed kido ma iye ma Nyasaye ema neno, tiende ni ei chunywa. (1 Sam. 16:7; Nge. 21:2) Nyiso luor koda duong’ onego obed kit ngimawa, ka omulo timbewa, pachwa, winjruokwa gi jomoko, kata mana yo ma wanenorego wawegi. Kuom adier, kidoni onego onenre kuomwa kinde duto, e wechewa koda e timbewa. Kochopo korka timbewa koda rwakruokwa, onego waluw weche ma jaote Paulo nondiko niya: ‘Ok watim gimoro ma chwanyo ng’ato, ma dimi wach moro yudie e tichwa; e weche duto wanyisore kaka jotich Nyasaye.’ (2 Kor. 6:3, 4) E ‘weche duto,  wamiyo ji neno ber mar puonj Nyasaye Jawarwa.’​—Tito 2:⁠10.

Dhi Nyime Nyiso Luor ma Nyasaye Oyiego

19, 20. (a) En yo mane maber mar nyiso jomoko luor? (b) Kuom wach nyiso luor gi duong’, en ang’o monego wang’ad ei chunywa?

¹⁹ Luor kata duong’ en kido minyiso gi Jokristo mowal kuom roho, ma gin “joote Kristo.” (2 Kor. 5:20) ‘Rombe mamoko’ mochung’ motegno e riwogi lwedo, gin joote kata jombetre mag Pinyruodh Mesia. Jal moor kaka jambetre, en ng’at mawuoyo gi chir kendo gi luor e lo sirkal ma oore. Kuom mano, onego wawuo gi luor kendo gi chir ka wariwo lwedo sirkand Nyasaye, tiende ni, Pinyruodhe. (Efes. 6:⁠19, 20) To sama watero ne jomoko ‘weche mabeyo mag gima ber,’ donge mano nyiso ni wamiyogi luor koda duong’?​—Isa. 52:7.

²⁰ Onego wang’ad ei chunywa mar miyo Nyasaye duong’ ka watimo gik moko e yo mowinjore gi duong’ ma en-go. (1 Pet. 2:⁠12) Weuru wadhi nyime nyiso luor matut, ne Nyasaye, lamo mare, kaachiel ne jowetewa ma walame godo. Weuru mondo Jehova, Jal moserwakore gi luor koda duong’ mamalo, obed mamor gi kido mwanyiso mar miye duong’ gi luor kwalame.

[Weche moler piny]

Inyalo Dwoko Nade?

• Ng’eyo wach luor koda duong’ ma Jehova nigo onego omi watim ang’o?

• Ang’o mwanyalo puonjore kuom wach luor koda duong’, kaluwore gi yo ma Yesu ne otimo ne jadhoho moro?

• Ere kaka wanyalo nyiso Jehova luor e yore mamiye duong’?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 18]

Ere kaka Jehova ne omiyo Abel duong’?

[Picha manie ite mar 20]

Wapuonjore ang’o kuom wach miyo ng’ato duong’ kaluwore gi yo ma Yesu notimo ne jadhoho moro?