Ang’o Momiyo Onego Iluw Tim Makare?

“A Jehova, pog wachna . . . kaka timna makare man kuoma obet.”​—⁠ZAB. 7:8.

1, 2. Moko kuom gik mapile manyalo kelo ne Jakristo tem kuom wach luwo tim makare gin kaka mage?

PAR ane gik matimore ne ji adekgi: Ng’at mokwongo en wuowi moro ma ikinyo gi nyithind skul wetene. Gitemo wang’o iye, mondo omi oti gi ayany, kata ochak dhawo. Be obiro chulo kuor, koso obiro hore mos kendo wuok kanyo? Ng’at machielo en dichwo moro man kende e ode, to otimo nonro mag weche e Intanet. Apoya nono weche moko birone e kompyuta kanyise wach adres machielo mar Web site, ma nigi piche mochido. Be obiro yawogo, koso obiro temo ahinya mondo kik otim kamano? To ng’at mar adek en, miyo moro ma Jakristo magoyo mbaka gi nyimine wetene ma Jokristo, to apoya nono mbaka lokore mi chak bedo kuoth maricho mag ketho nying’ nyaminwa moro ei kanyakla. Be obiro riwo lwedo kuothgo, koso obiro temo loko mbakano?

² Kata obedo ni gik mowach kuom ji adekgo opogore, gigo otudore gi wach moro achiel. Giduto ginyiso kaka Jokristo romo gi tembe madwaro ketho makruokgi gi tim makare. Be kinde duto iketo e pachi wach luwo tim makare, sama iloyo yoreni kendo chopo dwaro magi duto e ngima? Pile ka pile, ji nono ahinya kaka ginenore gi oko, girito ngimagi kik gituwore, ginyagore gi weche yuto mapile, ginono kaka ginyalo rito osiep manie kindgi gi jomoko, kendo nono weche hera mag kisera. Wanyalo tiyo gi kindewa malach e nono wechegi. Kata kamano, en ang’o ma Jehova rango ahinya seche monono chunywa? (Zab. 139:23, 24) Onono kaka waluwo tim makare.

3. Jehova miyowa thuolo mar yiero timo ang’o, to wabiro nono ang’o e sulani?

³ Jehova, ma e Jachiw “mich mabeyo duto, gi chiwo malong’o duto,” osemiyowa ng’ato ka ng’ato mich mopogore opogore. (Jak. 1:⁠17) Jehova ema miyowa mich kaka del, rieko mar paro, ngima maonge tuoche e okang’ moromo, koda nyalo mamoko mopogore opogore. (1 Kor. 4:7) Kata kamano, Jehova ok chunwa luwo tim makare. Oweyo mondo wan wawegi wayier kabe wabiro nyago kidoni. (Rapar 30:19) Kare dwarore wang’e ni, luwo tim makare tiende ang’o. Bende wabiro nono gik moko adek manyiso gimomiyo kidoni en kido maduong’ madwarore ahinya.

Luwo Tim Makare Tiende Ang’o?

4. Luwo tim makare dwaro ni ng’ato otim ang’o, to wanyalo puonjore ang’o kuom chik ma Jehova nogolo kuom chiwo mag le?

⁴ Nenore ni ji mathoth ok ong’eyo gadier ni luwo tim makare tiende ang’o. Kuom ranyisi, sama josiasa pakore kaka gin joma luwo tim makare, kinde mang’eny giwacho kamano ka gitemo nyiso ni gin jo adier. Bedo jo adier en kido madwarore, to kata kamano, en mana kido achiel kuom kido mago makonyo ng’ato luwo tim makare. Kaluwore kod kaka oti kode ei Muma, ng’ama luwo tim makare, en ng’ama timbene duto te long’o kendo ler. Weche mitiyo godo e dho-Hibrania motudore gi “tim makare,” ogol kuom wach matiende en, bedo ng’at maonge mbala moro amora kuome. Achiel kuom wechego itiyogo kiwuoyo kuom misengini ma ne onego ochiw ne Jehova. Le ma ne onego ochiw ne Jehova kaka misango, ne nyalo mana more ka leno onge mbala kata matin kuome. (Som Tim Jo-Lawi 22:19, 20.) Jehova ne kwedo ahinya jogo ma ne ketho chikne, ka gichiwo le mong’ol, matuwo kata le ma mwofu mondo obed kaka misango.​—Mal. 1:6-8.

5, 6. (a) Gin ranyisi mage manyiso ni kinde mang’eny wahero gima onge mbala? (b) Ka wan kaka dhano morem, be luwo tim makare dwaro ni wabed joma long’o chuth maok nyal both? Ler ane.

 ⁵ Gombo mar bedo gi gimoro maber maonge mbala moro amora kuome, ok en tim mawendo. Kuom ranyisi, par ane wach jal mosebedo ka manyo buk moro majaber gaming’a, to bang’ yudo bugno, ofwenyo ni kalatas moko madwarore ahinya e iye, onge. Nikech koro bugno ok nyal konye, onyalo weyo ma ok okawe. Kata par ane ranyisi mar dhako madwaro ng’iewo gik moko mopa. To nikech gigo opogore opogre, kendo ginenore mabeyo, okulore mondo onon-gi maber achiel kachiel. Obiro ng’iewo mage? Obiro ng’iewo moyudo ka onge gi mbala kata achiel. Kamano bende, e kaka Nyasaye manyo jo malong’o kendo ma onge mbala e timgi.​—2 Weche 16:9.

⁶ Kata kamano, inyalo wuoro kabe luwo tim makare dwaro ni nyaka wabed joma long’o chuth maonge mbala kata maok nyal timo richo. To nikech richo osemiyo warem, wanyalo chako paro ni wan wawegi wan kaka buk maonge kalatese moko e iye, kata gik mopa ma nigi mbala. Be kamano e kaka seche moko iwinjo e chunyi. Bed gadier ni Jehova ong’eyo ni ok wanyal timo gik moko e yo malong’o chuth. Ong’eyo okang’ mwanyalo chopoe kaka dhano. * (Zab. 103:14; Jak. 3:2) Kata kamano, pod odwaro ni waluw tim makare. Be mano nyiso ni nitie pogrwok e kind bedo malong’o chuth kod luwo tim makare? Ee nitie. Kuom ranyisi: Wuowi moro nyalo hero nyako modwaro kendo. Wuowino nyalo nyiso ni ok oriek, kapo ni oparo ni nyakono dhi bedo nyako malong’o chuth maok nyal both. To onyalo nyiso ni oriek, kogeno ni nyakono biro here, tiende ni biro nyise hera mar kisera en kende. E yo machalo kamano, Jehova en “Nyasaye ma janyiego,” madwaro ni olame en kende. (Wuok 20:5) Kata obedo ni wan joma orem, odwaro ni wahere gi chunywa duto, kendo walame en kende.

7, 8. (a) Yesu noketo ranyisi mane kuom wach luwo tim makare? (b) Tiend luwo tim makare en ang’o kaluwore gi Ndiko?

⁷ Wanyalo paro dwoko mar Yesu kane ng’ato openje wach chik ma ne duong’ie moloyo kuom chike duto. (Som Mariko 12:28-30.) Yesu ok ne ochiwo mana dwoko kende, to bende nodak kaluwore gi chikno. Ne oketo ranyisi maber chuth mar hero Jehova gi iye duto, gi chunye duto, gi riekone duto, koda gi tekone duto. Ne onyiso ni luwo tim makare ok en mana wacho gi dhok kende, to en gima inyiso gi timbe mabeyo mowuok e chuny maler. Luwo tim makare dwaro ni waluw ndach Yesu.​—1 Pet. 2:21.

⁸ Kuom mano, ma e tiend luwo tim makare kaluwore gi Ndiko: Tiende en chiwruok gi chunywa duto mana ne Ng’at achiel kende me polo, ma en Jehova Nyasaye, kendo luwo dwarone moselero. Tiend luwo tim makare en ni, e ngimawa mapile, wabiro manyo kaka wanyalo moro chuny Jehova Nyasaye moloyo gimoro amora. Gik mwaketo motelo e ngimawa biro luwore gi kaka Jehova dwaro. We wane ane gik moko adek manyiso gimomiyo timo kamano dwarore ahinya.

1. Tim Makare kod Ratiro ma Jehova Nigo mar Locho

9. Ere kaka luwo tim makare nyiso ni wariwo lwedo ratiro ma Jehova nigodo mar bedo Jaloch e wi gik moko duto?

⁹ Jehova ema nigi ratiro mar bedo Jaloch, kata bed ni waluwo tim makare kata ok watim kamano. Loch mare en loch matir, mochwere, kendo man e wi gik moko duto. Lochne biro siko kamano, kata bed ni chwech moro amora wacho kata timo ang’o. Kata kamano, osehang weche kuom ratiro ma Nyasaye nigo mar bedo Jaloch e polo koda e piny. Kuom mano, dwarore ni ratirono onyisre maler e nyim chwech duto momi rieko​—ni ojahera kendo lochne en loch matir. Wan kaka Joneno mag Jehova, wahero wuoyo gi ng’ato ang’ata manyalo winjo, kuom wach ratiro ma Nyasaye ni godo mar bedo Jaloch e wi gik moko duto. Kata kamano, wanyalo nyiso nade ni wariwo  lwedo loch Jehova? Wanyiso nade ni wayiero ni Jehova ema mondo obed Jaloch e wiwa? En kuom luwo tim makare.

10. En wach mane Satan osedonjonego dhano kuom wach luwo tim makare, to diher timo ang’o kuom wachno?

¹⁰ Par ane kaka yo miluwogo tim makare otudore gi wachni. Gima Satan osetemo wacho en ni onge dhano manyalo chung’ motegno e riwo lwedo ratiro ma Nyasaye nigo mar bedo Jaloch, kendo ni onge ng’at mabiro tiyo ne Jehova nikech hera. Kane en e nyim malaike mang’eny, Jachien nowacho ne Jehova kama: “Del kar del, ero, gik moko duto ma dhano nigo nochiu ni kech ngimane.” (Ayub 2:4) Ne ni wach ma Satan nowachono ok nomako mana Ayub ng’at makare kende, to wachno omako dhano duto. Mano emomiyo Muma luongo Satan kare ni, ‘jahang owetewa.’ (Fwe. 12:10) Ojaro Jehova kotemo wacho ni Jokristo​—moriwo kata in​—ok bi chung’ motegno. Satan temo wacho ni ibiro ketho chik Jehova, mondo ires ngimani iwuon. Ineno nade ka odonjni gi weche machalo kamago? Donge iwuon inyalo nyiso ni Satan en jamiriambo? Kuom luwo tim makare, inyalo nyiso kamano.

11, 12. (a) Gin ranyisi mage manyiso kaka paro mwang’ado pile ka pile otudore gi wach luwo tim makare? (b) Ang’o momiyo luwo tim makare en thuolo makende?

¹¹ Omiyo wach mar luwo tim makare, dwaro ni inon ahinya timbeni koda gik miyiero timo pile ka pile. Par ane kendo ji adek ma ne owuo kuomgi motelo. Ere kaka ne ginyalo nyiso ni gimakre gi tim makare? Wuowi ma nyithi skul wetene ne kinyo yudo ka en e bwo tem mar chulo kuor, kata kamano oparo ndiko mawacho kama: “Kik uchul kuor kendu uwegi, to weuru ni Nyasaye kinde mar mirima; nikech nondiki niya, Ruoth owacho ni ‘Chulo kuor en mara; an to nachul.’” (Rumi 12:19) Omiyo, wuowino wuok kanyo. Ng’at mar ariyo, ma en dichwo matiyo gi Intanet nyalo yiero yawo kama nitie piche mochido, kata kamano oparo wach ma Ayub nowacho niya: “Nasingora ni naket chik kuom wengena; darang nyako gi  gombo nade?” (Ayub 31:1) Kamano bende, dichwono tamore ng’iyo piche mochido, mana kaka ng’ato nyalo tamore sum. To miyo ma goyo mbaka gi mon wetene kae to mbaka lokore mabed kuoth maricho, nyalo paro ndiko mawacho ni: “Ng’ato ka ng’ato kuomwa mondo otim gi ma long’o ni owadgi mondo okonye, kendo osire.” (Rumi 15:2) Miyono yudo ni donjo e kuoth makamano ok kony. Oyudo ni timo kamano nyalo mana ketho nying’ Jakristo wadgi; kendo ok bi moro Wuoro me polo. Kuom mano, orito lewe kendo oloko mbaka mondo giwuo kuom gimachielo.

¹² Gima Jokristo adekgo ne oyiero timo kuom tem ma ne giyudo, ne chalo ka gima giwacho kama: ‘Jehova e Jaloch e wiya. Abiro temo timo gima moro chunye kuom wachni.’ Sama ing’ado paro kata timo yiero kuom gik midwaro timo, be ineno gik moko e yo makamano? Ka itimo kamano, to mano nyiso ni iluwo weche mondiki e Ngeche 27:11 mawacho niya: “Wuoda, bedi mariek, kendo mi chunya mor; mondo aduok wach ni jalo makwera.” Mano kaka wan gi thuolo makende mar moro chuny Nyasaye! Donge en gima owinjore timo kinda e luwo tim makare?

2. Jehova Ng’adonwa Bura Kaluwore gi Kaka Waluwo Tim Makare

13. Weche mag Ayub kod Daudi nyiso nade ni Jehova ng’adonwa bura kaluwore gi kaka waluwo tim makare?

¹³ Waseneno ni luwo tim makare miyowa thuolo mar nyiso ni wariwo lwedo ni Jehova ema nigi ratiro mar bedo Jaloch. Kuom mano, Nyasaye ng’adonwa bura kaluwore gi kaka waluwo tim makare. Ayub nong’eyo adierani e yo maler. (Som Ayub 31:6.) Ayub nong’eyo ni Nyasaye pimo oganda dhano duto e “ratili moromore,” kotiyo gi rang’iny mage makare chuth moketo mag ng’ado bura mondo ong’e godo ka wamakre chuth gi tim makare. Daudi bende nowacho kama: “Jehova ong’ado buch ji; A Jehova, pog wachna gi jogo kaka timna matir obet, kendo kaka timna makare man kuoma obet. . . . Nimar Nyasaye matir otemo chuny ji.” (Zab. 7:8, 9) Wang’eyo ni Nyasaye nyalo nono matut nyaka kit dhano ma iye, matiende ni kaka ‘chuny dhano’ obet. Kata kamano, dwarore wang’e gima Nyasaye ng’iyo kendo nono. Mana kaka Daudi nowacho, Jehova ng’adonwa bura kaluwore gi kaka wamakre gi tim makare.

14. Ang’o momiyo ok onego wapar ni bedo ni onyuolwa e richo, koro nyiso ni ok wanyal luwo tim makare?

¹⁴ Par ane ni Jehova Nyasaye nono chuny oganda dhano bilionde masani odak e piny. (1 Weche 28:9) Be kinde mang’eny oyudo ji mathoth maluwo tim makare kaka dwarore kuom Jakristo? Kuom adier, joma timo kamano ok ng’eny! Kata kamano, ok onego wapar ni wan joma orem ahinya maok wanyal luwo tim makare. Mopogore gi mano, wan gi gimomiyo onego wabed gi geno mana kaka Daudi kod Ayub, ni Jehova biro yudowa ka warito tim makare kata obedo ni wan dhano morem. Ng’e bende ni, dhano makare chuth nyalo yiero luwo tim maok kare. Dhano makare chuth adek kende ema osedak e piny kae, to ariyo kuomgi, tiende ni Adam gi Hawa, ne ok omakore gi tim makare. Kata kamano, ji milion mang’eny ma gin dhano morem osemakore gi tim makare. In bende inyalo timo kamano.

3. Luwo Tim Makare Tego Geno Marwa

15. Daudi nonyiso nade ni luwo tim makare dwarore ahinya mondo omi wabed gi geno kuom ndalo mabiro?

¹⁵ To nikech Jehova ng’adonwa bura kaluwore gi kaka waluwo tim makare, kidono dwarore ahinya e tego geno marwa mar ndalo mabiro. Daudi nong’eyo ni mano en adier. (Som Zaburi 41:12.) Ne omor ahinya kuom bedo gi geno mar siko ka en osiep Nyasaye nyaka chieng’. Mana kaka Jokristo madier ndalogi, Daudi ne nigi geno mar dak nyaka chieng’, kodhi nyime sudo machiegni gi  Jehova Nyasaye, kendo tiyone. Daudi nong’eyo ni luwo tim makare ema ne dhi miyo oyud ngimano. Kamano bende, Jehova sirowa, opuonjowa, otayowa, kendo ogwedhowa kaka wadhi nyime luwo tim makare.

16, 17. (a) Ang’o momiyo iwuon ing’ado ei chunyi mar luwo tim makare kinde duto? (b) Sula maluwo biro nono penjo mage?

¹⁶ Geno en gima dwarore mondo wabed gi mor gie sani. Geno nyalo miyowa mor gi ilo madwarore, mondo omi walo chandruoge. Geno bende nyalo rito pachwa. Ng’e bende ni Muma nyiso ni geno chalo gi ogut lweny. (1 Thes. 5:8) Mana kaka ogudu ne nyalo rito wi jalweny, geno nyalo rito pachwa mondo kik wabed gi paro mago ma ok owinjore ma Satan jiwo e pinyni, ma ndalone rumo. Kuom adier, ngima nyalo bedo matek ahinya kapo ni ng’ato onge gi geno. Dwarore ni wanonre wawegi gadier, mondo wane ni waluwo tim makare e okang’ madwarore, kendo nono kaka geno ma wan-go otudore gi timo kamano. Kik wiyi wil ni kuom luwo tim makare, inyiso ni iriwo lwedo ratiro ma Jehova nigo mar bedo Jaloch, kendo mano miyo irito ka in gadier kuom genoni mar kinde mabiro. Mad iyie idhi nyime luwo tim makare kinde duto!

¹⁷ To nikech luwo tim makare en gima duong’ ahinya, dwarore wanon penjo moko bende kuom wachni. Ere kaka wanyalo bedo joma luwo tim makare? Wanyalo timo ang’o mondo omi wasiki ka watimo kamano? To ang’o minyalo tim kapo ni ng’ato noweyo luwo tim makare kuom kinde? Sula maluwo biro chiwo dwoko mag penjogi.

[Weche moler piny]

Inyalo Dwoko Nade?

• Luwo tim makare tiende ang’o?

• Ere kaka luwo tim makare otudore gi wach ratiro ma Jehova nigo mar bedo Jaloch?

• Ere kaka luwo tim makare tego geno marwa?

[Penjo mag Puonjruok]

[Piche manie ite 14]

Gik mwatimo e ngimawa mapile ka pile, nyalo ketowa e bwo tem korka luwo tim makare