Be Wabiro Makore gi Tim Makare?

“Nyaka e thona, ok abi weyo luwo tim makare!”​—AYUB 27:5, NW .

1, 2. En gedo machalo nade monego watim, to gin penjo mage mwabiro nono?

PAR ane ni ing’iyo plan moro mogor mar ot monego oger. Imor ahinya kaka planno biro tiyo maber. Mor mari medore kiparo kaka odno biro konyi e yore mang’eny, in kaachiel gi joodi. Donge en adier ni plandego koda paro moro amora minyalo bedogo kuom odno ok nyal konyi, mak mana kigero odno michako dak e iye kendo rite?

² Kamano bende, wanyalo kawo kido mar luwo tim makare kaka kido maber manyalo konyowa ahinya kaachiel gi joma wahero. Kata kamano, yie ayiea ni luwo tim makare en kido maber ok bi konyowa ahinya, to mak mana ka wabedo gi kidono kendo siko ka wan kode kaka Jokristo. E piny masani, nengo mar gero udi ni malo ahinya. (Luka 14:⁠28, 29) Kamano bende, bedo gi kido mar luwo tim makare kawo kinde kendo dwaro kinda, to kata kamano en kido mowinjore bedogo. Kuom mano, we wanon ane penjo adekgi: Ere kaka wanyalo bedo joma luwo tim makare? Wanyalo timo ang’o mondo omi wasiki ka waluwo tim makare kaka dwarore kuom Jokristo? Ang’o minyalo tim ka ng’ato noweyo luwo tim makare kuom kinde?

Ere Kaka Wanyalo Bedo Joma Luwo Tim Makare?

3, 4. (a) Jehova konyowa e yore mage mondo omi wabed joma luwo tim makare? (b) Ere kaka wanyalo bedo joma luwo tim makare kaka Yesu notimo?

³ Ne waneno e sula mokalo ni Jehova miyowa duong’ kuom miyowa thuolo mar timo yiero, kabe wabiro luwo tim makare kata ok wabi timo  kamano. Kata kamano, wamor ni ok oweyowa kendwa kuom wachno. Opuonjowa kaka wanyalo bedo gi kido majaberni, kendo omiyowa roho mare maler ka wakwaye mondo okonywa tiyo gi puonj mage. (Luka 11:13) Bende, orito jogo matemo matek luwo tim makare mondo kik gimoro keth winjruok ma gin-go kode.​—Nge. 2:7.

⁴ Ere kaka Jehova osepuonjowa bedo joma luwo tim makare? Yo maduong’ moloyo duto, en kuom oro Wuode, Yesu e piny. Yesu nodak e ngima manyiso ni nowinjo Nyasaye e yo makare chuth. Ne ‘odoko ng’a ma winjo wach nyaka e tho.’ (Fili. 2:8) Kuom duto ma notimo, Yesu ne winjo Wuon mare me polo, kata e kinde ma timo kamano ne tek ahinya. Nowacho ne Jehova niya: “Ok gi madwaro, to mana gi midwaro e ma mondo otimre.” (Luka 22:42) Ber ka ng’ato ka ng’ato kuomwa openjre owuon niya, ‘Be anyiso chuny mar winjo wach e yo ma kamano?’ Kuom luwo kit ngima manyiso ni wan joma winjo wach gi chuny matir, wabiro bedo joma luwo tim makare. We wanon ane yore moko e ngima madwarore ahinya ni wawinjie Nyasaye.

5, 6. (a) Daudi nonyiso nade gimomiyo luwo tim makare en gima dwarore kata ka wan kar kendwa? (b) En tem mane ma Jokristo yudo e ndalogi kuom wach luwo tim makare ka ng’ato ka ng’ato ni kar kende?

⁵ Dwarore wawinj Jehova, kata ka waneno ni wan kar kendwa. Daudi jandik-zaburi nonyiso gimomiyo luwo tim makare ne en gima dwarore kata mana e kinde ma nonyalo paro ni en kar kende. (Som Zaburi 101:2.) Kane en ruoth, kinde duto Daudi ne kikore gi ji. Onge kiawa ni kinde mang’eny nonyalo bedo e nyim ji pieche, kata mana gana mang’eny. (Pim gi Zaburi 26:12.) Luwo tim makare e kinde ma kamago ne dwarore ahinya, nimar ruoth ne nyaka ket ranyisi maber ne joge. (Rapar 17:18, 19) Kata kamano, Daudi bende noyudo puonj ni, kata e kinde ma nonyalo paro ni en kende​—‘ei dalane’​—pod ne dwarore ni oluw tim makare. To nade wan?

⁶ E Zaburi 101:3, wasomo weche Daudi mawacho niya: “Ok nadwar [ng’iyo] gimoro ma ok ber.” E ndalogi, nitie gik mang’eny manyalo miyo ng’ato oket wang’e kuom gik ma ok beyo, to moloyo sama wan kar kendwa. Tiyo gi Intanet oseketo ji mang’eny e bwo tem kuom wachni. Yot ahinya mondo ng’ato ochak ng’iyo piche ma ok owinjore, kata mana ng’iyo piche mag nindruok. To be timo kamano biro nyiso ni wan joma winjo Nyasaye kuom luwo weche ma Daudi nondiko kotelne gi roho mar Nyasaye? Ng’iyo piche mag nindruok nyalo ketho ng’ato mapiyo ahinya, nimar gichiero kendo jiwo gombo mochido, gimiyo ng’ato bedo gi chuny maok ler, giketho winjruok e kend, kendo giketho nying’ ji duto ma wachno omulo.​—Nge. 4:23; 2 Kor. 7:1; 1 Thes. 4:3-5.

7. En puonj mane manyalo konyowa luwo tim makare sama wan kar kendwa?

⁷ Kuom adier, onge jatich Jehova manyalo wacho ni en kar kende. Wang’ Wuonwa ma jahera nenowa. (Som Zaburi 11:4.) To mano kaka nyaka  bed ni Jehova bedo mamor koneno kaka ikwedo tem! Kuom timo kamano, inyiso ni iwinjo siem manie weche Yesu mayudore e Mathayo 5:28. Tem ahinya kar minyalo, mondo kik ing’i ngang’ piche manyalo rwaki e tem mar timo richo. Kik iwe mondo neno piche kata somo weche mag nindruok, oketh kido mari mar luwo tim makare!

8, 9. (a) Daniel gi jowetene ne oyudo tem mane kuom wach luwo tim makare? (b) E ndalogi, ere kaka rowere ma Jokristo moro chuny Jehova koda Jokristo wetegi?

⁸ Bende wanyalo luwo tim makare kuom winjo Jehova ka wan e kind jogo ma ok gin Joneno. Par ane gima ne otimore ne Daniel kod jowetene adek. Kane gin rowere, ne otergi e twech Babulon. Kane gin kuno, e kind joma ne ok lam Jehova, kendo ma ne ok ong’eyo gimoro amora kuom Jehova, Jo-Hibrania ang’wen-go ne oket e tem matek mar chamo chiemo moko ma Chik Nyasaye nokwero. Ne yot ahinya mondo yawuowigo ochak paro ni chamo chiemogo ne ok dhi bedo ketho moro maduong’. Bende, jonyuolgi, jodongo ma Jo-Yahudi, koda jodolo ne ok dhi neno gima ne gidhi timo. To ng’ano ma ne nyalo ng’eyo? Jehova owuon ne dhi nenogi. Omiyo ne gichung’ motegno kendo ne giyiero winjo Nyasaye, kata obedo ni ne gin e bwo tem matek kendo ne inyalo neggi.​—Dan. 1:3-9.

⁹ Kuonde mang’eny e piny, rowere ma gin Joneno mag Jehova chung’ motegno e yo makamano ka gimakre chuth gi chike ma Nyasaye dwaro kuom Jokristo, kendo gitamre donjo e timbe maricho ma mbesegi timo. Un rowere, sama utamoru tiyo gi yedhe mamero, timbe gero, ayany, terruok, koda richo mamoko, unyiso ni uwinjo Jehova. Kaka umedo timo kamano, unyiso ni umakru gi tim makare. Timo kamano konyi in iwuon, kendo imoro chuny Jehova koda Jokristo weteni!​—Zab. 110:3.

10. (a) Gin paro mage ma ok kare kuom wach terruok mosemiyo rowere moko oweyo luwo tim makare? (b) Ere kaka luwo tim makare konyowa tang’ gi timbe manyalo rwakowa e terruok?

¹⁰ Bende dwarore wabed joma winjo Jehova kodok korka weche mamulo joma mon gi chwo. Wang’eyo ni Wach Nyasaye kwero terruok. Kata kamano, yot ahinya mondo ng’ato owe winjo Jehova kuom wachni. Kuom ranyisi, rowere moko osedonjo e tim nindruok mar dhok kata mar sianda, kata tugo duong’ ng’ato gi nyawadgi e tieko gombo mag nindruok, ka giparo ni timo gik makamago ok gin “terruok.” Nyalo bedo ni rowere ma kamago wigi wil, kata ginyalo yiero mar chayo—⁠wach ma Muma tiyogo ni terruok, ma en wach matiende oriwo timbe duto kaka mago, ma gin timbe maricho manyalo miyo ogol ng’ato ei kanyakla. * Kata kamano, gima rachie moloyo en ni, ok gikawo wach mar luwo tim makare kaka gima duong’. To nikech watimo matek mondo waluw tim makare, ok wabi bedo joma manyo thuolo mar timo richo. Ok onego watem sudo machiegni ahinya gi richo ka waparo ni ok wabi yudo kum. Bende ok wabi keto pachwa mana kuom wach kum minyalo miwa nikech watimo gimoro ma ok kare.  Kar mano, dwarore waket pachwa kuom gigo mabiro moro Jehova, kendo tamruok gik manyalo chwanye. Kar ng’iyo mana kabe gima watimo dibed richo kata ok richo, onego wasud mabor kod gino kendo ‘waring terruok.’ (1 Kor. 6:18, NW ) Kuom timo kamano, wanyiso ni wan joma luwo tim makare gadier.

Ere Kaka Wanyalo Siko Kwaluwo Tim Makare?

11. Ang’o momiyo winjo Nyasaye kinde duto en gima dwarore ahinya? Chiw ane ranyisi.

¹¹ Wabedo joma luwo tim makare kuom winjo Nyasaye, kendo siko ka wanano e timo kamano. Luwo tim moro achiel manyiso ni wawinjo Nyasaye nyalo nenore ka gima tin. Kata kamano, timo kamano nyalo konyowa mondo wang’i gi luwo tim makare. Kuom ranyisi: Matofali achiel nyalo nenore ka gima tin, to kata kamano ka wachanogi mang’eny kanyachiel, wanyalo gero ot majaber. Kuom mano, ka wadhi nyime winjo Nyasaye, mano biro konyowa siko kwaluwo tim makare.​—Luka 16:10.

12. Ere kaka Daudi noketo ranyisi maber kuom wach luwo tim makare sama itimonwa gima ok kare?

¹² Wanyalo nyiso maler ni wan joma luwo tim makare, sama wanano e bwo chandruoge, kata sama wanano kitimonwa gima ok kare. We wanon ane ranyisi mar Daudi miwuoyo kuome ei Muma. Kane pod en rawera, ne onano e bwo sand ma ne wuok kuom ruoth moro ma ne obet e kom-duong’ Jehova. Kata kamano, Ruoth Saulo noseketho winjruokne gi Jehova, kendo nobedo gi nyiego ahinya kuom Daudi, ma ne en jal ma Nyasaye ne oyiego. Kata ne en kamano, Saulo pod nobet e loch kuom kinde, kendo notiyo gi jolweny mag Israel e manyo Daudi mondo ohinye. Jehova noweyo tim ma ok kareno mondo odhi nyime kuom higini moko. Be Daudi iye ne owang’ gi Nyasaye? Be ne ong’ado e chunye ni koro onge tiende dhi nyime gi nano? Ooyo. Ne odhi nyime chiwo luor matut ne Saulo kaka ng’a mowir mar Nyasaye, kendo notamore chulo kuor kata e kinde ma thuolo mar timo kamano ne oneno.​—1 Sam. 24:2-7.

13. Ere kaka wanyalo siko kwaluwo tim makare kata kapo ni ng’ato ochwanyowa?

¹³ To mano kaka Daudi ketonwa ranyisi maber ahinya e ndalogi! Wan jokanyo mar oganda Nyasaye e piny mangima, moting’o dhano ma orem nikech richo, kendo ng’ato ang’ata kuomgi nyalo timonwa gima ok kare, kata mana weyo lamo Jehova. En adier ni, wan joma ogwedhi nikech wadak e kindego ma onge gima nyalo ketho ngang’ oganda Jehova, ka gin kaka kanyakla. (Isa. 54:17) Kata kamano, wabiro timo nade sama ng’ato ochwanyowa? Kapo ni wanyalo weyo mirima olowa, kendo mako sadha gi Jakristo wadwa, ok wabi bedo joma luwo tim makare e nyim Nyasaye. Gik ma jomoko timo ok onego omiwa thuolo mar sin kod Nyasaye kata miyo wawe luwo tim makare. (Zab. 119:165) Nano kata mana e bwo tembe, biro konyowa siko kwaluwo tim makare.

14. Ere kaka joma luwo tim makare timo, sama otim lokruok moko e yore mag kanyakla kata omed lero tiend puonj moko?

¹⁴ Bende wanyalo siko kwaluwo tim makare, ka ok wabed joma manyo mana ketho kuom jomoko seche duto. Timo kamano biro nyiso ni wamakre motegno gi Jehova. Gie sani ogwedho joge e okang’ mamalo moloyo kinde moko duto. Onge kinde moro amora ma lamo maler oseting’ore malo moloyo kindegi e piny. (Isa. 2:2-4) Sama omed lero Ndiko moko manie Muma, kata otim lokruok e yo mitimogo gik moko, onego wayie gi lokruokgo. Wabedo mamor neno kaka ler mar adier medo rieny. (Nge. 4:18) Kapo ni wayudo ni ok yotnwa winjo tiend lokruok moro motim, onego wakwa Jehova mondo okonywa winjo tiende. Sama watimo kamano, ber dhi nyime nano ka wawinjo Nyasaye, kendo siko kwaluwo tim makare.

To Nade Kapo ni Ng’ato Oweyo Luwo Tim Makare?

15. En ng’ano kende manyalo miyo kik iluw tim makare?

¹⁵ Donge mani en penjo madwarore wapar matut? Mana kaka ne wapuonjore e sula motelo, luwo tim makare en gima dwarore ahinya. Ka waonge gi kidoni, ok wabi bedo gi winjruok  maber gi Jehova, kendo ok wabi bedo gi geno madier. Ng’e maber ni: Nitie ng’at achiel kende e piny koda e polo manyalo miyo kik iluw tim makare. To ng’atno en mana in iwuon. Ayub nong’eyo adierano e yo maler ahinya. Nowacho kama: “Nyaka e thona, ok abi weyo luwo tim makare!” (Ayub 27:5) Ka ing’ado mar timo kaka Ayub, kendo siko machiegni gi Jehova, mano biro konyi siko kiluwo tim makare.​—Jak. 4:8.

16, 17. (a) Kapo ni ng’ato otimo richo moro maduong’, ok ber kotimo ang’o? (b) En ang’o ma ng’atno onego otim?

¹⁶ Kata kamano, jomoko podi ok luw tim makare. Mana kaka ne jatimore e kinde ma joote ne podi nitie, e kaka sani bende Jokristo moko osedonjo e tim mar timo richo madongo. Kapo ni mano otimoreni, be mano nyiso ni ok nyal konyi ngang’? Ok en kamano. En ang’o minyalo tim? We wakwong wanon ane gima ok onego watim. Pile dhano ohero umo ketho ma gisetimo mondo jonyuolgi, Jokristo wetegi, kata jodong-kanyakla kik ong’e. Kata kamano, Muma paronwa niya: “Ng’a maumo richone ok noyud hawi; to ng’a mahulogi, mi oweyogi, nokeche.” (Nge. 28:13) Jogo ma manyo yore mag umo richogi wuondore ahinya, nimar onge gimoro amora manyalo pondo e nyim Nyasaye. (Som Jo Hibrania 4:13.) Jomoko temo kata mana dak gi kido ariyo, ka giwuondore ni gitiyo ne Jehova, to koni podi gidhi nyime gi timo richo. Kuom adier, mano ok e ngima manyiso ni ng’ato luwo tim makare. Jehova ok mor kod joma wuondore ni lame, to koni to gipando richogi madongo. Mopogore gi mano, tim ma kamano chunye osin-go.​—Nge. 21:27; Isa. 1:11-16.

¹⁷ Ka Jakristo otimo richo moro maduong’, Muma nyiso maler okang’ monego okaw. Dwarore omany kony kuom jodongo ma Jokristo. Jehova oseketo chenro mar konyo jogo matuwo e winjruok margi kode. (Som Jakobo 5:14.) Kik iwe mondo luoro moro, kata kum minyalo miyi, omoni manyo kony mondo omi ilos winjruokni gi Nyasaye. Be ng’at mariek nyalo tamre rem mar sindan, kata mana tamre ni kik otimne yeng’o, ka timo kamano biro thiedhe kuom tuwo manyalo nege?​—Hib. 12:11.

18, 19. (a) Ere kaka ranyisi mar Daudi nyiso ni ng’ato nyalo luwo tim makare kendo, kata bang’ donjo e richo? (b) In iwuon ing’ado mar timo ang’o kuom wach luwo tim makare?

¹⁸ Be ng’ato nyalo duogo mochak obed gi winjruok maber chuth gi Nyasaye? Be ng’ato nyalo luwo tim makare kendo kata mana bang’ kier? Par ane kendo ranyisi mar Daudi. Daudi notimo richo maduong’. Ne ogombo chi ng’ato, moterore kode, kendo nochano mondo oneg chwore. Yot neno ni Daudi ok ne luw tim makare gie sechego? To be koro ne ok nyal konye chuth? Ne dwarore ni mondo orie Daudi, kendo mano e gima ne otimne. Bang’e, Jehova nonyise ng’wono nikech noloko chunye gadier. Daudi noyie kod kaka ne orieye, omiyo nobedo ng’at maluwo tim makare kendo, kowinjo Nyasaye kendo konano e timo kamano. Kit ngima Daudi ne en ranyisi maber ahinya mar gima wasomo e Ngeche 24:16 ni: “Ng’at makare kata opodho ndalo abiriyo, to oa malo kendo: to jo maricho, masira omiyogi dok chien chuth.” Ang’o ma ne otimore bang’e? Ket ane e paro gima Jehova nowacho ne Suleman bang’ tho Daudi. (Som 1 Ruodhi 9:4.) Nyasaye nowuoyo kuom Daudi kaka ng’at ma noluwo tim makare. Kuom adier, Jehova nyalo pwodho kata mana jogo motimo richo madongo ka giloko chunygi gadier.​—Isa. 1:18.

¹⁹ Ee, ibiro nyiso ni in ng’at maluwo tim makare kuom winjo Nyasaye nikech ihere. Luw tim makare kinano, kendo kapo ni itimo richo moro maduong’, to lok chunyi gadier. To mano kaka luwo tim makare en kido majaber! Mad waduto wadhi nyime nyiso kinda kaka mar Daudi ka nowacho niya: “An to, anawuoth kaluwo tim makare.”​—Zab. 26:11.

[Weche moler piny]

Inyalo Dwoko Nade?

• Ere kaka inyalo bedo ng’at maluwo tim makare?

• Inyalo siko kiluwo tim makare e yore mage?

• Ere kaka ng’ato nyalo chako luwo tim makare kendo bang’ kier?

[Penjo mag Puonjruok]

[Sanduk manie ite 17]

‘TO MANO DOKO NG’WONO!’

Miyo moro ma ne nigi ich mar dweche abich, nowacho weche man malogo kowuoyo kuom ng’wono kod tim maber ma ne onyise gi ng’at mokia. Noyudo oa e otel moro, kendo bang’ seche moko nofwenyo ni wiye owil gi kibetine kuno. Kibetino noting’o dola 2,000 mag Amerka, pesa mathoth maloyo ma ne ojating’o. Nowacho ne jondik gaset moro e pinygi kama: “Wachno notieka.” Kata kamano, dhako moro ma pod tin noyudo kibetino, kendo gikanyono nochako manyo wuon kibetino. Nikech ne ok oyudo wuon-go, notero kibetino ka polis, mi polis noyudo miyo mapekno. Wuon kibetino ne mor ahinya mowacho kama: “Adier, adier mano ne en ng’wono maduong’ ahinya.” Ang’o momiyo dhakono notimo matek ahinya mondo oduok pesano? Gasedno nonyiso ni kaka achiel kuom Joneno mag Jehova, nowacho ni “timne matirno ne en nikech din ma ne odongoe.”

[Picha manie ite 18]

Rowere nyalo luwo tim makare sama gin e bwo tem