Keto Chunywa Kuom Timo Neno e Okang’ Malach
Keto Chunywa Kuom Timo Neno e Okang’ Malach
“Nochikowa ni walend ne ji, kendo watim neno e okang’ malach.”—TICH 10:42, NW .
1. Kane Petro wuoyo e nyim Kornelio, ne ojiwo tich mane?
JATEND lweny ma Ja-Italia ne ochoko wedene kod osiepene e romo moro ma nokelo lokruok kuom kaka Nyasaye tiyo gi dhano. Ng’atno ne en Kornelio, kendo ne en jal moluoro Nyasaye. Jaote Petro nowacho ne jogo ma ne ochokore e od Kornelio ni, ne ochik joote ‘mondo olend ne ji kendo gitim neno e okang’ malach’ kuom Yesu. Neno ma Petro notimono ne obedo gi nyak mathoth ahinya. Ogendini ma ne ok gin Jo-Yahudi kendo ma ne ok oter nyangu, noyudo roho mar Nyasaye, mi ne obatisgi, kendo ne giyudo thuolo mar bedo gi geno mar locho e polo gi Yesu. Mano kaka neno ma Petro notimo e yo maber kamano nokelo nyak!—Tich 10:22, 34-48.
2. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni chik mar timo neno ne ok omi mana joote 12 kende?
2 Mano ne otimore e higa 36 E Ndalowa. Chiegni higini ariyo ka mano podi, nitie lokruok maduong’ ma ne otimore e ngima jal moro ma ne kwedo ahinya din mar Jokristo. Kane Saulo ma Ja-Tarso ni e yo kodhi Damaski, Yesu ne ofwenyorene mowachone niya: ‘Donj e dalano, eka nowachni gima onego itim.’ Yesu ne okone japuonjre Anania ni kik obed maluor, nimar Saulo ne dhi timo neno ne ‘ogendini gi ruodhi, kendo e nyim Jo-Israel.’ (Som Tich Joote 9:3-6, 13-20.) Kane en gi Saulo, Anania nowacho kama: ‘Nyasach kwerewa oseyieri. Nikech inibed janenone ne ji duto.’ (Tich 22:12-16) Saulo ma bang’e ne oluong ni Paulo, nokawo tich ma ne omiyeno mar timo neno gi pek machalo nade?
Ne Otimo Neno e Okang’ Malach!
3. (a) En wach mane mwadwaro nono? (b) Ere kaka jodongo mag Efeso nokawo ote mar Paulo, kendo giketonwa ranyisi mane maber?
3 Puonjruok gik moko duto ma Paulo ne otimo bang’ mano en gima nyalo morowa ahinya, to kata kamano gie sani wadwaro nono twak moro ma Paulo nogolo e higa 56 E Ndalowa, kaka onyis e bug Tich Joote sula 20. Paulo nogolo twagno kochiegni tieko wuodhe mar adek kaka misonari. Ne oyudo osechopo Mileto, e dho wath Nam mar Aegea, kendo noyudo oseoro ote mondo oluong jodong-kanyakla mar Efeso. Efeso ne en kilomita 50 koa Mileto, to wuodhno ne bor kendo nderini ne gondore. Inyalo paro kaka jodongo mag Efeso ne omor ahinya kane giyudo ote mar Paulo. (Pim gi Ngeche 10:28.) Kata obedo ni ne gimor kamano, pod ne dwarore ni gitim chenro mar dhi nyaka Mileto. Be dibed ni ne dwarore ni moko kuomgi okwa rusa kar tich kata loro ohelni maggi? Jokristo mathoth timo kamano kindegi mondo gine ni giwinjo program duto mag chokruog-distrikt ma itimo higa ka higa, ma onge kata program achiel mabayogi.
4. Paulo ne otimo ang’o kuom higini moko ma ne en Efeso?
4 Iparo ni Paulo ne timo ang’o ka en Mileto kuom odiechienge adek kata ang’wen ka pod norito jodongogo? In dine itimo ang’o? (Pim gi Tich Joote 17:16, 17.) Weche ma Paulo nowacho ne jodongo mag Efeso nyalo konyowa ng’eyo dwoko. Ne olero wach tij lendo ma nosebedo kotimo kuom higini mosekalo, nyaka ma notimo e kinde ma ne en Efeso motelo. (Som Tich Joote 20:18-21.) Kong’eyo ni ong’e ng’ama ne nyalo kwede, nowacho kama: “Un uwegi ung’eyo kaka nabet kodu ndalo duto, nyaka a chieg’no ma nahango biro Asia . . . [natimo neno e okang’ malach, NW ].” Ee, ne oketo chunye kuom timo tich ma Yesu ne omiye. Ere kaka ne otimo tijeno e Efeso? Yo achiel ne en kuom lendo ne Jo-Yahudi, kodhi kuonde ma ji mathoth ne yudoree. Luka ndiko ni kane Paulo ni e Efeso chiegni e higini mag 52-55 E Ndalowa, ne ‘oporo wach’ e sunagogi. Ka chuny Jo-Yahudi “nodoko matek, kendo nodagi yie,” Paulo ne odhi lendo ne jomamoko, kendo ne odar modhi kumachielo e dalano, to podi nodhi mana nyime gi lendo. Kuom mano, ne otimo neno ne Jo-Yahudi koda Jo-Grik e dala maduong’no.—Tich 19:1, 8, 9.
5, 6. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni tij lendo mar ot ka ot ma Paulo ne timo, ne en kuom joma ok ne oyie?
5 Bang’e, moko kuom joma ne obedo Jokristo nochopo gigo madwarore, mi ne oketgi jodongo, to gin ema Paulo nowuoyo kodgi kane en Mileto. Paulo noparonegi yor lendo ma ne otiyogo niya: “Ne ok aluoro ngang’ nyisou gimoro ma dikonyu, ka apuonjou e lela kendo e uteu.” E kindewagi, jomoko paro ni Paulo ne wuoyo mana kuom limbe ma jodongo jotimo kaka jokwath kuom Jokristo wetegi. To ok en kamano. Wach ma Paulo nowacho ni, ‘puonjo e lela kendo e ute,’ ne otiyogo kowuoyo kuom lendo mitimo ne joma ok oyie. Mano nenore maler kuom weche ma nowacho bang’ mago. Paulo nowacho ni noyudo osebedo kolendo ne ‘Jo-Yahudi gi Jo-Yunani mondo gilok chunygi ni Nyasaye, kendo giyie kuom Ruodhwa Yesu.’ Kuom adier, Paulo ne timo neno ne joma ok oyie, ma ne dwarore ni olok chunygi kendo giket yie kuom Yesu.—Tich 20:20, 21.
6 Jasomo moro ma ne onono ahinya Ndiko mag Dho-Grik, nowacho kama kuom Tich Joote 20:20: “Paulo ne osedak higini adek e Efeso. Ne olimo ot ka ot, kata inyalo wach ni ne olendo chiegni ne ji duto (kwan matindo 26). Ndikono nyiso gimomiyo itimo tij lendo mar ot ka ot kaachiel gi mago mitimo e lela.” Kata bed ni ne odhi ot ka ot kaka jasomono wacho, kata ok kamano, Paulo ne ok dwar ni jodongo ma Efeso wigi owil gi kaka nosebedo kotimo neno koda nyak ma nobedoe. Luka nondiko kama: ‘Ji duto modak Asia, Jo-Yahudi kod Jo-Yunani, nowinjo wach Ruoth.’ (Tich 19:10) Kata kamano, ere kaka inyalo wach ni “ji duto” e Asia nowinjo wach, to mano nyiso ang’o kuom tijwa mar lendo?
7. Ere kaka lendo ma Paulo ne otimo nyalo bedo ni ne ochopo ne jogo ma ne ok olendonegi achiel kachiel?
7 Lendo ma Paulo notimo e lela koda e ot ka ot, nomiyo ji mathoth owinjo wach. Be iparo ni nyalo bedo ni jogo duto ma ne owinjo wachno ne dak mana e Efeso, maonge ng’ama ne dar dhi timo ohala kamachielo, kata bedo machiegni gi wede, kata manyo kamoro mokuwe mabor gi taon? Ooyo, ok en kamano. E kindegi bende, ji mathoth osedar nikech weche kaka mago; nyalo bedo ni in bende isetimo kamano. E kinde machon-go, ji ne wuok kuonde mamoko ka gilimo Efeso nikech timo ohala kata nikech weche mamoko. Kane gin Efeso, nyalo bedo ni ne giromo gi Paulo kata winje kolendo. Iparo ni ang’o ma ne ginyalo timo bang’ dok thuchegi? Jogo ma ne orwako adiera ne nyalo timo neno. Dibed ni moko kuom jogo ne ok orwako wach ma Paulo ne lando, to kata kamano nyalo bedo ni ne giwuoyo kuom gik ma noyudo giwinjo Efeso. Kuom mano, nyalo bedo ni wedegi, joma nodak machiegni kodgi, koda joma ne gitimo godo ohala, ne owinjo adiera, kendo moko kuomgi ne orwako adierano. (Pim gi Mariko 5:14.) Donge mano nyiso ni kinda mari mar timo neno e okang’ malach nyalo kelo nyak maber!
8. Ere kaka nyalo bedo ni ji ma ne odak e mier duto mag gweng’ mar Asia nowinjo adiera?
8 Kowuoyo lendo mare motelo e Efeso, Paulo nondiko ni ‘ne oyawne dhoot malach mar tich.’ (1 Kor. 16:8, 9) Dhoodno ne en mane, to ne oyawnego e yo mane? Tij lendo ma Paulo ne odhi nyime timo ne omiyo wach maber olandore. Par ane mier mag Kolosai, Laodikia, kod Hierapoli, ma ne gin mier adek ma ng’ato chopoe koa Efeso. Paulo ne ok olimo gwengego, kata kamano wach maber ne ochoponegi. Epafra ne wuok e gwengego. (Kol. 2:1; 4:12, 13) Be Epafra ne owinjo Paulo ka lendo Efeso mobedo Jakristo? Muma ok ler mano. To kuom lando adiera e gweng’gi, nyalo bedo ni Epafra ne otimo kamano e lo Paulo. (Kol. 1:7) Nyalo bedo ni wach ma Jokristo ne lando nochopo e mier kaka mag Filadelfia, Sarde, kod Thuatira e higini ma Paulo ne timo neno e Efeso.
9. (a) Paulo ne gombo timo ang’o? (b) Ndiko mar higa 2009 en mane?
9 Kuom mano, jodongo mag Efeso ne nyalo yie gi gima Paulo nowacho kama: “Ok akwan chunya ka gimoro maduong’, ma da atiek ng’weya gi tich ma nanwang’o kuom Ruoth Yesu, mar timo neno e okang’ malach kuom wach maberno mar ng’wono Nyasaye ma dhano ok owinjore yudo.” Kae e kama wayudoe ndiko mar higa 2009 ma jiwowa kama: ‘Tim neno e okang’ malach kuom wach maberno.’—Tich 20:24, NW .
Timo Neno e Okang’ Malach Kindegi
10. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni wan bende dwarore ni watim neno e okang’ malach?
10 Chik ma ne omi joote ni ‘gilendi ne ji kendo gitim neno e okang’ malach,’ ne en chik ma ne idhi chopi gi jomamoko bende. Kane Yesu bang’ chierne, owuoyo gi jopuonjre madirom 500, ma ne ochokre Galili, ne ochikogi kama: ‘Dhiuru utim ogendini duto jopuonjrena, kubatisogi e nying Wuoro gi Wuowi gi roho maler, kupuonjogi rito weche duto ma nachikou.’ Chikno omako Jokristo duto e kindewagi, mana kaka weche Yesu nyisowa kama: ‘Neuru! An kodu ndalo duto nyaka giko mar ndalo.’—Math. 28:19, 20.
11. Joneno mag Jehova ong’ere kuom timo tich mane?
11 Jokristo ma jokinda dhi nyime luwo chikno, ka gitiyo matek e ‘timo neno e okang’ malach kuom wach maberno.’ Lendo mar ot ka ot en yo achiel maduong’ mitiyogo e timo kamano kaluwore gi gima Paulo nowacho ne jodongo mag Efeso. Jal miluongo ni David G. Stewart, Jr., nowacho e buk moro mar 2007 mawuoyo kuom tij jo misonari kama: “Yo ma Joneno mag Jehova tiyogo e puonjo joggi kaka ginyalo lero ne jomoko yie margi, osetiyo maber ahinya moloyo lendo ma jotend din wacho awacha e ndiri mag kanise. Kuom thoth Joneno mag Jehova, wuoyo gi ji kuom yie margi en tich ma gihero ahinya.” Tiyo gi yorno osekelo nyak mage? Omedo wacho kama: “E higa mar 1999, nonro ma ne otim e taonde madongo ariyo manie gwenge mag Ulaya ma Ugwe, ne onyiso ni mana pasent 2 nyaka 4 mag ji ema noyie ni oselimgi gi jo din mar Latter-day Saints ma bende luongore ni jo misonari mag ‘Mormon.’ To pasent mokalo 70 mag jogo, nowacho ni oselimgi gi Joneno mag Jehova, kendo nyading’eny.”
12. (a) Ang’o momiyo walimo ji “nyading’eny” e udi manie alworawa? (b) Be inyalo chiwo ranyisi mar ng’at manyalo bedo ni noloko paro morwako wach mwalando?
12 Ji manie alwora midakie bende nyalo bedo ni neno kamano. Nyalo bedo ni in bende isekonyo e miyo ji owach kamano. Sama ne in iwuon ‘ilimo’ ji kitimo lendo mar ot ka ot, ne iwuoyo gi joma chwo, mon, koda rowere e utegi. Nyalo bedo ni moko kuomgi ne ok owinji, kata obedo ni ne idhi “nyading’eny.” To moko nyalo bedo ni nowinjo mana matin sama ne isomonegi ndiko moro ei Muma, kata chiwo paro moro manie Ndiko. To kuom jomoko, iseyudo thuolo maber mar timonegi neno, mi girwako wach. Mago duto gin gik manyalo timore sama ‘watimo neno e okang’ malach kuom wach maberno.’ Mana kaka nyalo bedo ni ing’eyo, nitie joma ng’eny ma ne olim “nyading’eny,” to ok ne girwako wach ahinya, kata kamano bang’e ne gilokore. Dibed ni gimoro ne otimorenegi, kata ne joma gihero, ma nomiyo giyawo pachgi kod chunygi mondo giwinj adiera. Koro gisebedo owetewa gi nyiminewa. Kuom mano, chunyi kik ol, kata kapo ni pok iromo kod joma rwako wach e kinde mokalo machiegni. Ok wanyal geno ni ji duto biro rwako adiera. To gima Nyasaye dwaro kuomwa, en dhi nyime timo neno e okang’ malach gi kinda.
Ber Manyalo Bedoe To Ok Wang’eyo
13. Ere kaka tijwa mar lendo nyalo bedo gi nyak mabeyo kata ka ok wang’eyo?
13 Ber ma nobedoe kuom tij lendo ma Paulo notimo, ne ok en mana kuom joma ne okonyo achiel kachiel mobedo Jokristo. Kamano bende e kaka en e ndalowagi. Watemo ahinya mondo kik wabare ma ok walendo ot ka ot, ka watimo neno ne ji mang’eny kar mwanyalo. Walando wach maber ne joma odak machiegni kodwa, jotich wetewa, joma wasomogo, koda wedewa. Be wang’eyo ber duto manyalo bedoe? Kuom jomoko, bergo nyalo nenore mapiyo. To kuom jomamoko, kodhi mag adiera ok bi twi piyo, to kata kamano, bang’e gibiro gitwi mos mos ei chuny ng’atno, kae to gidongo. Kata kapo ni mano ok otimore, joma walendonegi nyalo wuoyo gi jomoko kuom gik ma ne wawacho kodgi, kuom gigo mwapuonjo, koda gigo ma wajotimo. Ee, ginyalo bedo ni gikonyo kodhigo nwang’o lowo maber kamachielo, kata ka gin giwegi ok ging’eyo.
14, 15. Lendo ma owadwa moro ne otimo ne onyago ang’o?
14 We wanon ane ranyisi moro mar Ryan kod chiege Mandi, modak Florida, e piny Amerka. Kane en kar tich, Ryan ne olendo ne jatich wadgi kata obedo ni ne ok en e tij lendo. Jalno, ma ne en Ja-Hindu, ne obedo mamor ahinya gi kaka Ryan ne ja rwakore, koda kaka ne ojawuoyo kode. E mbaka ma ne gihinyo bedogo, Ryan ne wuoyo kuom weche kaka chier kod gima timore ne ng’ato ka otho. Odhiambo moro e dwe mar Januar, jalno nopenjo Jodi chiege, kabe nong’eyo Joneno mag Jehova. Chiege ne en ja Katholik, to ne owacho ni gima nong’eyo kuom Joneno en ni, gitiyo tij “lendo mar ot ka ot.” Kuom mano, Jodi notiyo gi Intanet e manyo kama wuoyo kuom “Joneno mag Jehova,” kendo mano ne otere e adres marwa mar www.watchtower.org. Kuom dweche madirom adek, Jodi ne hinyo somo weche ma ne onwang’o e adresno, moriwo nyaka Muma koda weche mamoko ma ne more.
15 Bang’ kinde, Jodi noromo gi Mandi, nikech giduto ne gitiyo kaka nase. Mandi ne mor dwoko penjo ma Jodi ne nigo. Bang’ kinde moko, ne gibedo gi mbaka ma Jodi ne oluongo ni chakre “Adam nyaka Har–Magedon.” Jodi ne oyie mondo opuonjruok kode Muma. Mapiyo bang’ mano, nochako dhi e Od Romo. E dwe mar Oktoba, ne opwodh Jodi mobedo jalendo ma pok obatisi, to e dwe mar Februar ne obatise. Ondiko kama: “Nikech koro ang’eyo adiera, adak e ngima mamor kendo maber moloyo.”
16. Gima owadwa moro modak Florida notimo nyiso ang’o kuom kinda marwa e timo neno e okang’ malach?
16 Ryan ne ok ong’eyo ni lendo ne jal moro achiel, ne nyalo miyo ng’at machielo orwak adiera. Kuom wach Ryan, wanyalo wacho ni bang’e noneno nyak ma ‘timo neno e okang’ malach’ ne okelo. Kata kamano, nyalo bedo ni ilendo e ot moro, kar tich, e skul, kata kamoro amora sama ok in e tij lendo, kendo mano nyalo bedo yo ma adiera chopogo ne jomoko ka in iwuon ok ing’eyo. Mana kaka Paulo ne ok ong’eyo nyak duto ma nobedo e “Asia” nikech tij lendo ma notimo, in bende ok inyal ng’eyo ber duto mabedoe kuom timo neno e okang’ malach. (Som Tich Joote 23:11; 28:23.) To mano kaka dwarore ni idhi nyime timo kamano!
17. Ing’ado e chunyi mar timo ang’o kuom kinde duto e higa 2009?
17 Kinde duto e higa 2009, weuru waket chunywa chuth kuom tijwa mar timo neno ot ka ot, koda e yore mamoko. Ka watimo kamano, to wan bende wabiro wacho kaka Paulo niya: “Ok akwan chunya ka gimoro maduong’, ma da atiek ng’weya gi tich ma nanwang’o kuom Ruoth Yesu, mar timo neno e okang’ malach kuom wach maberno mar ng’wono Nyasaye ma dhano ok owinjore yudo.”
Inyalo Dwoko Nade?
• Ere kaka joote Petro gi Paulo koda jomamoko ma nodak e kinde Jokristo mokwongo, notimo neno e okang’ malach?
• Ang’o momiyo tijwa mar lendo nyalo bedo gi nyak mang’eny kata ka ok wang’eyo?
• Ndiko mar higa 2009 en mane, to ang’o momiyo ineno ni Ndikono owinjore?
[Penjo mag Puonjruok]
[Weche manie ite 27]
Ndiko mar higa 2009 biro bedo: ‘Tim neno e okang’ malach kuom wach maberno.’ —Tich 20:24, NW .