Yesu Chopo Migepe Kaka mag Daudi Koda Suleman e Rang’iny Mamalo
Yesu Chopo Migepe Kaka mag Daudi Koda Suleman e Rang’iny Mamalo
‘Ka eri nitie ng’a maduong’ moloyo Suleman.’—MATH. 12:42.
1, 2. Kaluwore gi pach dhano, ang’o momiyo ne en gima nyalo miyo ng’ato wuoro kane onyis Samuel mondo owir Daudi mo kaka ruoth?
SAMUEL ne paro ni Daudi en mana rawera ma jakwath maok nyal bedo ruoth e kinde mabiro. E wi mano, Daudi ne onyuol e Bethlehem dala ma ne ok ong’ere ahinya. Ne owuo kuom dalano kaka dala ma ne ‘tin e kind gana gi gana mag Juda.’ (Mika 5:2) Kata kamano, janabi Samuel ne koro chiegni wiro Daudi mo, mondo obed ruodh Jo-Israel mar kinde mabiro.
2 Daudi ok ema ne en wuowi ma Jesse wuon mare nokwongo kelo ne Samuel mondo owir mo; bende ne ok okele mar ariyo, kata mar adek. Daudi ma ne en chogo e ot moting’o yawuowi aboro, ne oyudo onge, kata sama Samuel ne obiro e od Jesse mondo owir mo achiel kuom yawuotego, obi obed ruoth e pinyno. Kata kamano, Jehova ne oyudo oseyiero Daudi, to mano ema ne en gima duong’.—1 Sam. 16:1-10.
3. (a) En ang’o ma Jehova neno kata kawo kaka gima duong’ seche ma onono ng’ato? (b) Ang’o ma ne otimore kane owir Daudi gi mo?
3 Jehova ne oneno gima Samuel ne ok nyal neno. Nyasaye ne nyalo ng’eyo chal mar chuny Daudi, kendo mano ne more. Nyasaye ok ng’i mana kido ma ng’ato nigo gi oko; to ong’iyo kaka ng’ato chalo e chunye ma iye. (Som 1 Samuel 16:7.) Kuom mano, kane Samuel oyudo ni Jehova ne ok oyiero achiel kuom yawuot Jesse abiriyo madongo, ne ooro wach mondo okel chogo ma ne oyudo lago kata kwayo jamni. Muma wacho kama: ‘Mit Jesse nooro wach, kendo nokel Daudi kuomgi. Ne en ng’a ma silwal, ma jachia, kendo ne en jaber mar neno. Kendo Jehova nowacho, Amalo, iolne mo: nikech jali e en. Eka Samuel nokawo tung’ mar mo, noolone mo e kind owetene: kendo muya mar Jehova nobiro kuom Daudi gi teko nyaka a chieng’no.’—1 Sam. 16:12, 13.
Daudi Nobedo Kaka Tipo mar Kristo
4, 5. (a) Ler ane moko kuom gik ma chalre e kind Daudi kod Yesu. (b) Ang’o momiyo inyalo luong Yesu ni Daudi Maduong’?
4 Mana kaka Daudi, Yesu ne onyuol e Bethlehem, higini madirom 1,100 bang’ Daudi. E wang’ ji mathoth, Yesu bende ne ok chal kaka ruoth. Tiende ni ok ne ochal kaka ruoth ma thoth Jo-lsrael ne geno bedogo. Kata kamano, mana kaka Daudi, en ema Jehova ne oyiere. Mana kaka Daudi, Jehova ne ohere ahinya. * (Luka 3:22) Kuom wach Yesu bende, ‘muya mar Jehova nobiro kuome.’
5 Gik ma ne chalre e ngima Daudi kod Yesu ok gik gikanyo. Kuom ranyisi, Daudi ne ondhogi gi Ahithophel jal ma ne lalore kode, to Yesu ne ondhogi gi jaotene ma Judas Iskariot. (Zab. 41:9; Joh. 13:18) Daudi koda Yesu ne nigi kinda motegno ahinya ne od lamo mar Jehova. (Zab. 27:4; 69:9; Joh. 2:17) Yesu bende ne en jal ma ne dhi kawo kom-ruoth mar Daudi. Kapok onyuol Yesu, malaika ne owacho ne min mare niya: ‘Jehova Nyasaye nomiye kom Daudi kwar mare.’ (Luka 1:32; Math. 1:1) Kata kamano, nikech weche duto ma ne okor kuom Mesia ne nyaka chopi kuom Yesu, en oduong’ moloyo Daudi. En e Daudi Maduong’, Mesia ma ji ne osebedo ka rito gaming’a.—Joh. 7:42.
Luw Ruoth ma Bende En Jakwath
6. Daudi ne onyiso ni en jakwath maber e yore mage?
6 Yesu bende en jakwath. Kido mabeyo mag jakwath gin kaka mage? Jakwath en ng’at ma rito, pidho kendo tayo rombene gi chunye duto, kendo ka en gi chir. (Zab. 23:2-4) Ka en rawera, Daudi ne en jakwath, kendo ne orito rombe mag wuon mare e yo maber ahinya. Ne onyiso chir kane gimoro dwaro hinyo rombene, kendo nochiwore e ritogi kane sibuor koda ondieg dubu dwaro hinyogi.—1 Sam. 17:34, 35.
7. (a) Gin ang’o ma ne okonyo Daudi bedo moikore ne migawone kaka ruoth? (b) Yesu nonyiso nade ni kuom adier en Jakwath Maber?
7 Higini ma Daudi notiyo godo ka olago rombe e pewe koda e wi gode, nomiye obedo moikore ne migepe mapek mag rito oganda mar Israel. * (Zab. 78:70, 71) Yesu bende osenyiso ni en jakwath maketo ranyisi maber. Oyudo teko koa kuom Jehova mar tayo ‘kwethne matin’ koda ‘rombe mamoko.’ (Luka 12:32; Joh. 10:16) Kuom mano, Yesu osenyiso ni en e Jakwath Maber. Ong’eyo rombene maber ahinya, kendo oluongogi moro kamoro gi nyinge. Ohero rombege ahinya ma kata e kinde ma ne en e piny, ne ochiwore nikech gin. (Joh. 10:3, 11, 14, 15) Ka en kaka Jakwath Maber, Yesu chopo gimoro machielo ma Daudi ok ne nyal timo. Ne ochiwo misango mar rawar mondo oyawgo yo mar reso dhano owuogi e tho. Onge gima biro mone tayo ‘kuethne matin’ mondo oyud ngima maok nyal kethi e polo, kendo tayo ‘rombene mamoko’ mondo oyud ngima mochwere e piny manyien makare, kama onge gimoro amora mabiro hinyogi.—Som Johana 10:27-29.
Luw Ruoth Malocho
8. Ere kaka Daudi nobedo ruoth malocho?
8 Ka en kaka ruoth, Daudi ne en jalweny ma nigi chir, ma ne rito piny oganda Nyasaye, kendo ‘Jehova nomiyo Daudi oloyo kwonde duto ku ma ne odhiyoe.’ E bwo loch mar Daudi, tong’ mag pinyno ne omedore wuok e aora mar Misri nyaka e aora mar Efrata. (2 Sam. 8:1-14) Kuom teko Jehova, ne obedo jaloch ma nigi teko miwuoro. Muma wacho kama: “Humb Daudi nolandore e pinje duto; mi Jehova nomiyo ogendini duto luore.”—1 Weche 14:17.
9. Ler ane kaka Yesu ne oloyo piny, ka en kaka Jal ma ne idhi keti Ruoth.
9 Mana kaka Ruoth Daudi, Yesu ne nigi chir. Ka en kaka Jal ma ne idhi keti Ruoth, ne onyiso nyalo ma en-go e wi jochiende, koreso ji mondo owuogi e tekogi. (Mari. 5:2, 6-13; Luka 4:36) Kata mana jasigu maduong’, Satan Jachien, onge gi teko kuome. Kokalo kuom teko Jehova, Yesu ne oloyo piny, manie bwo teko Satan.—Joh. 14:30; 16:33; 1 Joh. 5:19.
10, 11. Migawo ma Yesu nigo kaka Ruoth ma Jalweny e polo en mane?
10 Higini madirom 60 bang’ tho koda chier Yesu mi odhi e polo, jaote Johana ne oyudo fweny ma ne koro Yesu ka en e migawone kaka Ruoth ma Jalweny e polo. Johana ndiko kama: ‘Naneno ambuor marachar, kendo ng’at moidhe noting’o atung’; kendo osimbo nomiye, mi nowuok kolocho, kendo mondo olochi.’ (Fwe. 6:2) Jal moidho ambuor marachar en Yesu. ‘Ne omiye osimbo’ e higa 1914 kane okete Ruoth e Pinyruodh polo. Bang’ mano, “nowuok kolocho.” Ee, mana kaka Daudi, Yesu en ruoth malocho. Mapiyo bang’ kane osekete Ruoth mar Pinyruodh Nyasaye, ne oloyo Satan e lweny, mi owite kaachiel gi jochiendene e piny. (Fwe. 12:7-9) Obiro dhi nyime locho nyaka e kinde ma obiro tiekoe ‘locho’ koketho piny marach ma Satan oteloeni.—Som Fweny 19:11, 19-21.
11 Kata kamano, mana kaka Daudi, Yesu en ruoth ma kecho ji, kendo obiro rito “oganda mang’ongo” mondo okal Har–Magedon. (Fwe. 7:9, 14) E wi mano, e bwo loch mar Yesu kaachiel gi joloch wetene 144,000 ma ibiro chiero, nobedie “chier mar jo makare kod jo ma ok kare.” (Tich 24:15) Jogo mibiro chiero e piny biro bedo gi geno mar dak e piny nyaka chieng’. Mano kaka ngima majaber oritogi! Madi waduto wang’ad e chunywa mar dhi nyime gi “tim maber,” mondo wabed joma biro yudo ngima e kinde ma piny ibiro pong’o gi jo makare e bwo loch mar Daudi Maduong’.—Zab. 37:27-29.
Lamo mar Suleman mar Kwayo Rieko Yudo Dwoko
12. Suleman ne olamo mondo omiye ang’o?
12 Suleman wuod Daudi bende ne en kaka tipo mar Yesu. * Kane Suleman obedo ruoth, Jehova ne obirone e lek mowachone ni obiro miye gimoro amora ma nokwayo. Suleman ne nyalo kwayo mondo obed gi mwandu mang’eny, teko mar loch, kata mondo odagi aming’a. Kar mago, nonyiso ni ok oherore owuon kane okwayo Jehova kama: ‘Koro mondo imia rieko gi ng’eyo ni mondo ang’e kaka dawuothi e nyim ogandani, nimar en ng’a ma dinyal chiko jogi, mobedo oganda maduong’ kama?’ (2 Weche 1:7-10) Jehova ne odwoko kwayo mar Suleman.—Som 2 Weche mag Ndalo 1:11, 12.
13. Ang’o momiyo inyalo wachi ni onge ng’at ma ne riek maloyo Suleman, to Soko mar riekone ne en ng’a?
13 Kuom kinde duto ma Suleman ne ochung’ motegno korka Jehova, wechege mag rieko ne ok nyal pim gi ruodhi mamoko e ndalone. Suleman ne owacho “ngeche gana adek.” (1 Ruo. 4:30, 32, 34) Thoth ngechegi ne ondiki kendo pod gikonyo ahinya jogo ma manyo rieko. Ruoth ma dhako mar Sheba nowuotho kilomita madirom 2,400, mondo odhi otem Suleman gi “penj matek.” Ne omor ahinya gi gima Suleman nowacho, koda gi dongruok ma ne ni e pinyruodhe. (1 Ruo. 10:1-9) Muma fwenyonwa jal ma e Soko mar rieko ma Suleman ne nigo niya: “Piny duto nobiro mar neno wang’ Suleman, mondo giwinj riekone ma Jehova noseketo e chunye.”—1 Ruo. 10:24.
Luw Ruoth Mariek
14. Yesu en ‘ng’a maduong’ moloyo Suleman’ e yore mage?
14 En mana dhano achiel kende ma riekone nokalo mar Suleman. Mano ne en Yesu Kristo, ma ne owuoyo kuome owuon kaka ‘ng’a maduong’ moloyo Suleman.’ (Math. 12:42) Yesu ne wacho “weche mag ngima mochwere.” (Joh. 6:68) Kuom ranyisi, Twak mar Got medo lero puonj manie moko kuom ngeche Suleman. Suleman nolero moko kuom gik makelo mor ne ng’at ma lamo Jehova. (Nge. 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) Yesu nojiwo ni mor madier otudore gi gik mamulo lamo mar Jehova koda chopo mar gigo ma Nyasaye ne osingo. Nowacho kama: “Mano mor manadi ni jo man gi chan e chunygi; nikech pinyruodh polo en margi.” (Math. 5:3) Jogo matiyo gi puonj mayudore e weche Yesu medo sudo machiegni gi Jehova, ma e “soko mar ngima.” (Zab. 36:9; Nge. 22:11; Math. 5:8) Gik ma Kristo ne timo ne nyiso “rieko Nyasaye.” (1 Kor. 1:24, 30) Ka en kaka Mesia Ruoth, Yesu Kristo nigi “chuny makelo rieko.”—Isa. 11:2.
15. Wanyalo yudo kony nade kuom rieko mar Nyasaye?
15 Wan kaka jolup Suleman Maduong’, ere kaka wanyalo yudo kony kuom rieko mawuok kuom Nyasaye? To nikech rieko mar Jehova fwenyore ei Wachne, nyaka watim kinda mar manyogo, ka wapuonjore Muma gi sinani, to ahinya wuon, wapuonjre weche Yesu mondiki, kendo parogi e yo matut sama wasomogi. (Nge. 2:1-5) E wi mano, dwarore wadhi nyime nano ka wakwayo Nyasaye rieko. Wach Nyasaye singonwa ni Nyasaye biro dwoko kwayowa mwatimo gi chuny maler mondo okonywa. (Jak. 1:5) Kokalo kuom kony mar roho maler, wabiro yudo mwandu mag rieko mayudore e Wach Nyasaye, manyalo konyowa nyagore gi chandruoge, kendo ng’ado paro e yo maber. (Luka 11:13) Suleman bende ne iluongo ni “jayalo,” jal ma ne puonjo “ji ng’eyo kit weche kaka obet.” (Ekl. 12:9, 10) Yesu, kaka Wi kanyakla mar Jokristo, bende en jayalo ne joge. (Joh. 10:16; Kol. 1:18) Kuom mano, ber ka kinde duto wadhi e chokruoge mag kanyakla, kama ‘ipuonjowae.’
16. Suleman kod Yesu chalre e yo mane?
16 Suleman ne en ruoth ma notimo tije mang’eny. Ne ochano tije gedo e pinyno mangima, kotayo tije mag gero kuonde ma ruoth odakie, nderni, kuonde ma pi ne kaloe, ute keno, mier mag keno, mier mag geche lweny, koda mier mag joidh farese. (1 Ruo. 9:17-19) Piny ruodhe duto ne oyudo kony kuom tijege mag gedo. Yesu bende en jagedo. Ne ogero kanyakla mare e ‘lwanda.’ (Math. 16:18) Bende obiro tayo tije gedo ma biro timore e piny manyien.—Isa. 65:21, 22.
Luw Ruodh Kuwe
17. (a) En ang’o ma ne ogundho ahinya e ndalo mag loch Suleman? (b) En ang’o ma Suleman ok ne nyal timo?
17 Nying’ mar Suleman tiende sie en “kuwe.” Ruoth Suleman nolocho ka en Jerusalem, ma en nying’ matiende en, “Bedo gi Kuwe Nyadiriyo.” Loch mare mar higini 40 ne opong gi kuwe mogundho e piny Israel. Muma wacho kama kuom higinigo: “Juda gi Israel nodak mokuwe, ma ng’ato ka ng’ato nobet e tie mzabibu mare kendo e tie yadh ng’ope, nyaka a Dan nyaka Beer-sheba, kuom ndalo duto mag Suleman.” (1 Ruo. 4:25) Kata kamano, gi rieko duto ma ne en-go, Suleman ok ne nyal gonyo joge a e tuech mar tuoche, richo koda tho. Kata kamano, Suleman Maduong’ to biro gonyo joge kuom mago duto.—Som Jo Rumi 8:19-21.
18. Ei kanyakla mar Jokristo, en ang’o ma wan-go mogundho?
18 Kata mana sani e kanyakla mar Jokristo, wan kod kuwe. Kuom adier, wamor kuom bedo gi winjruok maber e kindwa gi Jehova koda gi Jokristo wetewa. Ne ane gima Isaiah nokoro kuom chal ma wan-go e kindegi: “Ginikau ligengini ma gingo eka ginilosgo leu kwer, kod tongegi ginithedh ratonge: oganda ok noting’ ligangla noganda machielo, kendo ok ginipuonjore wach lueny nyaka chieng’. ” (Isa. 2:3, 4) Ka waweyo mondo roho mar Nyasaye ema mondo otawa, wamedo jiwo kuwe koda winjruok maber ma wan-go.
19, 20. Gin ang’o momiyo onego wabed mamor?
19 Kata kamano, ndalo mabiro nobed maber moloyo. Kaka dhano mawinjo chik biro medo bedo gi kuwe e okang’ mamalo e bwo loch Yesu, e kaka mosmos ibiro ‘gonygi gia e tuech mar top’ mondo gikone gichop kama gibedoe dhano makare chuth. (Rumi 8:21) Bang’ ka gisekalo tem mogik e giko Loch Kristo mar Higini Gana Achiel, ‘jo mamuol nocham piny, kendo ginimor moloyo kuom kuwe mang’eny.’ (Zab. 37:11; Fwe. 20:7-10) Kuom adier, loch mar Kristo Yesu biro loyo mar Suleman e yore mang’eny ma ok wanyal kata paro!
20 Mana kaka Jo-Israel ne nigi gik ma ne miyo gibedo gi mor ka gin e bwo telo mar Musa, Daudi, koda Suleman, wan bende wabiro bedo gi gik mang’eny mamiyo wabedo gi mor e bwo loch Kristo. (1 Ruo. 8:66) Wadwoko erokamano duto ne Jehova kuom chiwonwa Wuode ma miderma—ma e Musa Maduong’, Daudi Maduong’, kendo Suleman Maduong’!
[Weche moler piny]
^ par. 4 Nying’ mar Daudi tiende nyalo bedo ni, “Moher.” E kinde batiso mar Yesu, koda e kinde ma kido mare nolokore, Jehova nowuoyo koa e polo ka luonge ni, “Wuoda mahero.”—Math. 3:17; 17:5.
^ par. 7 E kindego bende, Daudi nobedo kaka rombo moketo geno mare chuth kuom jakwadhe. Ne ogeno kuom Jehova Jakwath Maduong’, mondo orite kendo otaye. Ne owacho gi jing’o niya: ‘Jehova e jakwadha, ok anachand gimoro.’ (Zab. 23:1) Johana Jabatiso noluongo Yesu ni, “Nyarombo mar Nyasaye.”—Joh. 1:29.
^ par. 12 Ber ng’eyo ni nying’ machielo mar Suleman ne en Jedidia, matiende en ni “ma Jah ohero.”—2 Sam. 12:24, 25.
Be Inyalo Lero?
• Yesu e Daudi Maduong’ e yo mane?
• Yesu e Suleman Maduong’ e yo mane?
• Ang’o ma mori kuom Yesu ma e Daudi Maduong’ kendo Suleman Maduong’?
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 31]
Rieko ma Nyasaye ne omiyo Suleman ne en tipo mar rieko mar Suleman Maduong’
[Picha manie ite mar 32]
Loch mar Yesu biro loyo mar Suleman koda mar Daudi e yore mang’eny maok wanyal kata paro!