Med Ndhadhu ne Lamo Magi Kuom Puonjruok Muma
Med Ndhadhu ne Lamo Magi Kuom Puonjruok Muma
‘Yaye Jehova, asayoi, mondo ichik iti kuom lamo mar jatichni.’—NEH. 1:11.
1, 2. Ang’o momiyo en gima biro konyo ka wanono lamo moko ma ne ondiki ei Muma?
WUOYO gi Nyasaye e lamo kaachiel gi puonjruok Muma, gin gik madwarore ahinya e lamo madier. (1 Thes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) En adier ni Muma ok en buk moting’o lamo kende. Kata kamano, oting’o weche mang’eny mag lamo, moriwo koda moko mathoth mayudore ei bug Zaburi.
2 Seche misomo kendo puonjori Muma, inyalo yudo weche mag lamo mawuoyo kuom chal mari. Kuom adier, tiyo kod paro mag lamo mayudore e Ndiko medo ndhadhu e lamo magi. En ang’o minyalo puonjori kuom jomoko ma ne omi dwoko kane gikwayo kony, kendo kuom weche ma ne gitiyogo ka gilemo?
Many Kendo Luw Kaka Nyasaye Tayowa
3, 4. En ote mane ma jatij Ibrahim ne nigo, to ang’o mwanyalo puonjore kuom dwoko ma Jehova nochiwo?
3 Puonjruokni mar Muma, en gima nyiso ni dwarore mondo kinde duto ikwa mondo Nyasaye otayi. Par ane gima ne otimore kane jaduong’ Ibrahim ooro jatich maduong’ e ode—manyalo bedo ni ne en Eliezer—mondo odhi Mesopotamia omany ne Isaka dhako mohero Nyasaye. E sechego ma nyiri ne umbo e soko mar pi, jatijno nokwayo e lamo kama: ‘Jehova, kotimore ni nyako ma nawachne ni, “Yie dapigi asayi, mondo amodhi,” kendo ma nowachi ni, “Modhi, mi nami ngamia magi modho bende,” mondo nyano obed en miseyiero ni jatichni Isaka; kendo kamano anang’e kisenyiso ng’wono ni ruodha.’—Chak. 24:12-14.
4 Kwayo mar jatij Ibrahim noyudo dwoko kane Rebeka oumbo mi ngamia nomodho. Bang’e Rebeka nodok kod Eliezer nyaka Kanaan, mi nobedo dhako ma Isaka nohero ahinya. En adier ni ok inyal geno ni Nyasaye omiyi ranyisi moro makende. Kata kamano, obiro tayi e ngima ka ikwaye e lamo, kendo ka ing’ado e chunyi mondo roho mare otelni.—Gal. 5:18.
Lamo Konyo e Dwoko Parruok Chien
5, 6. Ang’o mwanyalo puonjore kuom lamo mar Jakobo kane ochiegni romo kod Esau?
5 Lamo nyalo dwoko parruok chien. Koluoro Esau owadgi ma rude, Jakobo nokwayo e lamo kama: ‘Yaye Jehova, ok awinjora gi gima tin ngang’ mar tim ng’wono, kod adieri duto, misenyiso ni jatichni. Wara, asayi e lwet omera, e luet Esau nikech aluore, dipo kobiro goya, nyaka min gi nyithindo. Kendo niwacho, adieri anatimni maber, kendo anami kothi bedo ka kwoyo mar nam, motamo kwan nikech thothgi.’—Chak. 32:9-12.
6 Kata obedo ni Jakobo ne okawo okang’ mar ritruok, lamo mare ne odwoki kane ochako obedo gi winjruok maber e kinde gi Esau. (Chak. 33:1-4) Som ane kwayono mos, kendo ibiro neno ni Jakobo ok nokwayo mana kony kende. Ne onyiso yie kuom Kodhi manosingi, kendo nonyiso ni omor gi ng’wono ma Nyasaye ne onyise. Be in kod ‘luoro e iyi’? (2 Kor. 7:5) Ka en kamano, to kwayo ma Jakobo ne otimo nyalo konyi ng’eyo ni lamo nyalo dwoko parruok chien. Kata kamano, lamogo ok onego obed mana kwayo kende, to bende ginyis ni wan gi yie.
Lem Iyud Rieko
7. Ang’o momiyo Musa nolemo kokwayo mondo ong’e yore mag Jehova?
7 Gombo mar moro Jehova onego ojiwi ikwaye e lamo mondo omiyi rieko. Musa nokwayo mondo obed gi ng’eyo kuom yore Nyasaye. Nokwayo kama: “Ne, iwachona ni, Kaw jogi idhigo [ka ia Misri]: . . . To koro, akwayi, kaseyudo ng’wono e nyimi, nyisa yori koro, . . . mondo ayudi ng’wono e nyimi.” (Wuok 33:12, 13) Kodwoko kwayono, Nyasaye nomiyo Musa obedo gi lony maduong’ kuom yorege—ma ne en gima dwarore ahinya eka mondo obed gi nyalo mar tayo oganda Jehova.
8. Inyalo yudo kony nade kuom paro matut e wi ndiko mar 1 Ruodhi 3:7-14?
8 Daudi bende nolamo kokwayo kama: “Nyisa yoreni, A Jehova.” (Zab. 25:4) Suleman wuod Daudi nokwayo Nyasaye mondo omiye rieko ma ne dwarore mondo otim migepene kaka ruodh Israel. Lamo mar Suleman nomoro Jehova, mi bang’e nomiyo Suleman ok mana gima ne okwayo kende, to bende nomiye mwandu koda duong’. (Som 1 Ruodhi 3:7-14.) Kapo ni omiyi migepe e kanyakla, to ginenore ka gima gituri, lem kikwayo rieko kendo ibed gi chuny mobolore. Mano biro miyo Nyasaye okonyi bedo gi ng’eyo malong’o, kendo tiyo gi rieko madwarore e timo migepenigo e yo makare kendo e yor hera.
Chiw Lamo Kowuok e Chunyi
9, 10. En ang’o mipuonjori kuom kaka Suleman nowuoyo e wi chuny e lamo ma nochiwo chieng’ walo hekalu?
9 Mondo omi kwayowa obed minyalo winji, nyaka giwuogi e chunywa. Suleman nochiwo lamo mowuok e chunye, mondiki e 1 Ruodhi sula mar 8, e nyim wang’ oganda duto ma ne ochokore Jerusalem mondo gitim sawo mar walo hekalu mar Jehova e higa 1026 Ka Ndalowa Podi. Bang’ kane oseket ark, tiende ni sandug singruok ei ka Maler Moloyo, mi Jehova opong’o hekalu gi bor, Suleman nopako Nyasaye.
10 Non ane lamo mar Suleman kendo ine kaka lamono wuoyo kuom chuny. Suleman nonyiso maler ni Jehova kende ema ong’eyo chuny ng’ato. (1 Ruo. 8:38, 39) Lamo nogono bende nyiso ni nitie geno ne ng’ato ‘moduogo ir Nyasaye gi chunye duto,’ bang’ timo richo. Kane jowasigu omako oganda Nyasaye, Jehova ne winjo kwayo maggi kane giduogo ire gi chunygi duto. (1 Ruo. 8:48, 58, 61) Kuom mano, en adier ni lamo magi onego owuogi ei chunyi.
Kaka Zaburi Nyalo Medo Ndhadhu ne Lamo Magi
11, 12. Ang’o misepuonjori kuom lamo mar Ja-Lawi ma kuom kinde moro ne ok nyal dhi e od Nyasaye?
11 Puonjruok weche manie Zaburi nyalo medo ndhadhu ne lamo magi, kendo konyi rito dwoko ma Nyasaye biro chiwo kuomgi. Par ane geno ma Ja-Lawi ma ne oter e twech e piny machielo nobetgo. Kata obedo ni kinde moro ne ok onyal dhi e od Jehova, nowero kama: “Aparora nang’o e chunya? Ahum e chunya nang’o? Gen kuom Jehova; nimar pod anapake kuom konyrwok mayudo kuome.”—Zab. 42:5, 11; 43:5.
12 En ang’o minyalo puonjori kuom Ja-Lawino? Kapo ni kuom kinde moro twech e jela nikech timni makare nyalo geng’i kuom bet e chokruok kod Jokristo weteni kuonde mag lamo, rit kigeno ni Nyasaye biro kawo okang’ mar resi. (Zab. 37:5) Par matut kuom mor ma ne ibedo godo kitiyo ne Nyasaye kuom thuolo mosekadho, kendo ilem mondo ibed gi teko mar nano, kiketo “geno kuom Jehova” mondo obi otudi kendo gi joge.
Lem Kiketo Yie
13. Kaluwore gi Jakobo 1:5-8, ang’o momiyo onego ilem kiketo yie?
13 Kata bed ni wan e chal manade, kinde duto lem kiketo yie. Ka dibed ni chung’ni motegno ni e bwo tem, luw puonj ma Jakobo nochiwo. Dhi ir Jehova e lamo, kendo kik ibed gi kiawa ni obiro miyi rieko mondo inan e bwo tem. (Som Jakobo 1:5-8.) Nyasaye ong’eyo paro machendo minyalo betgo, kendo onyalo tayi kendo hoyi gi roho mare. Yawne chunyi ka in-gi yie chuth, maok ‘iriwo gi kiawa ngang’,’ kendo iyie mondo roho mare otayi kendo irwak puonj manie Wachne.
14, 15. Ang’o momiyo inyalo wach ni Hanna nolemo kendo timo gik manyiso yie?
14 Hanna, ma ne en achiel kuom mon ariyo mag Elkana Ja-Lawi, nolemo kendo notimo gik manyiso yie. Hanna ne onge nyathi, kendo Penina nyieke ma ne nigi nyithindo mogwaro ne chande. E tabanakel, Hanna nosingore ni konyuolo wuowi, to ne odhi chiwe ne Jehova. Nikech dhoge ne diemore kolemo, Eli Jadolo Maduong’ noparo ni Hanna omer. Ka nofwenyo ni kare Hanna ne ok omer, Eli nowacho niya: “Nyasach Israel mondo omii gino misekwaye.” Kata obedo ni Hanna ne ok ong’eyo ngang’ gima ne biro timore, ne en gi yie ni ibiro dwok lamone. Omiyo, “wang’e ok nobedo gi kuyo kendo.” Kuyo kata kibaji koro norumo e chunye.—1 Sam. 1:9-18.
15 Bang’ kane osenyuol Samuel moweyo dhoth, Hanna nochiwe ne Jehova mondo otim tich maler e tabanakel. (1 Sam. 1:19-28) Kawo thuolo mar paro matut kuom kaka Hanna nolemo e kindeno, nyalo konyi medo ndhadhu e lamo magi, kendo konyi ng’eyo ni ka ilemo kiketo yie ni Jehova biro dwoki, to inyalo loyo kuyo kata mana e bwo chandruok maduong’.—1 Sam. 2:1-10.
16, 17. Ang’o ma ne otimore nikech Nehemia nolemo koketo yie?
16 Nehemia, ma ne en ng’at matir ma nodak e higini mag 400 Ka Ndalowa Podi, nolemo kendo timo gik manyiso ni ne en gi yie. Ne okwayo kama: ‘Yaye, Jehova, asayoi, mondo ichik iti kuom lamo mar jatichni, kendo kuom lamo mar jotichni, mohero luoro nyingi; asayoi mondo piny obed maber kod jatichni tinende, kendo iyie mondo oyud ng’wono e wang’ jali.’ “Jali” ne en ng’a? Jalo ne en Artashashta ruodh Persia, ma ne Nehemia tiyone kaka jalos divai.—Neh. 1:11.
17 Nehemia nolemo kuom ndalo mogwaro koketo yie bang’ ng’eyo ni Jo-Yahudi ma ne ogony koa e twech e piny Babulon, ne ‘nigi chandruok gi wich kuot; kendo ohinga mar Jerusalem ne osienyore bende.’ (Neh. 1:3, 4) Lamo mag Nehemia nodwoki mokadho kaka noparo, kane Ruoth Artashashta oyiene mondo odhi oger ohinga mar Jerusalem. (Neh. 2:1-8) Bang’ kinde manok, uro ohingano ne orumo. Lamo mag Nehemia nodwoki nikech ne gichimore gi yor lamo madier kendo nolemo koketo yie. Be lamo magi chalo kamano?
Par Pak gi Goyo Erokamano
18, 19. Gin gik mage manyalo miyo jatich Jehova opake kendo ogone erokamano?
18 Ka ilemo, par chiwo pak kod erokamano ne Jehova. Nitie gik mang’eny momiyo onego watim kamano! Kuom ranyisi, Daudi ne nigi ilo mar pako Jehova kaka ruoth. (Som Zaburi 145:10-13.) Be lamo magi nyiso ni imor gi thuolo ma in-go mar lando Pinyruodh Jehova? Weche ma jondik-zaburi notiyogo bende nyalo konyi wuoyo gi Nyasaye e lamo gi chunyi ma iye kigoyone erokamano kuom chokruoge mag Jokristo, mitimo e kanyakla, alwora, kod mag distrikt.—Zab. 27:4; 122:1.
19 Mor ma in-go kuom winjruokni gi Nyasaye nyalo miyo ilem gi paro mawuok e chunyi kama: “A Jehova, anagoni erokamano e kind ji; napaki gi wende e kind ogendini. Nimar kechni duong’ nyaka e polo, kendo adierani nyaka boche polo. A Nyasaye, ting’ri malo moloyo kor polo; duong’ni maler mondo obedi e wi piny duto.” (Zab. 57:9-11) Mago gin jip mamoro chuny ahinya! Donge ineno kaka weche mamulo chuny mawuok e Zaburigo nyalo jiwo kendo medo ndhadhu e lamo magi?
Kwa Nyasaye Kimiye Luor Mowinjore
20. Ere kaka Mariam nonyiso chiwruokne ne Nyasaye?
20 Luor ma imiyo Nyasaye onego onenre e lamo magi. Weche Mariam manyiso luor mowinjore bang’ ng’eyo ni nobiro bet min Mesia, ne chalre gi weche ma ne Hanna owacho kane ochiwo Samuel obed jatich e tabanakel. Luor ma Mariam nomiyo Nyasaye nenore ayanga e wechene kama: “Chunya opako Ruoth, kendo chunya mor gi Nyasaye Jawarna.” (Luka 1:46, 47) Be inyalo medo ndhadhu ne lamo magi kuom tiyo gi weche machal gi mago? Emomiyo kara ne oyier Mariam jatich Nyasaye mondo obed janyuol Yesu Mesia!
21. Ere kaka lamo mag Yesu nonyiso ni ne en gi luor mowinjore kod yie?
21 Yesu nolemo gi luor mowinjore ka en gi yie chuth. Kuom ranyisi, kapok nochiero Lazaro, “Yesu noting’o wang’e malo mowacho niya, ‘Wuora, agoyoni erokamano nikech isewinja. An nang’eyo ni iwinja ndalo duto.’” (Joh. 11:41, 42) Be lamo magi nyiso luor kod yie ma kamano? Non ane lamo ma Yesu nochiwo e yo manyiso luor, kendo ibiro neno ni gigo ma ne oketo motelo ne gin pwodho nying Jehova mondo obed maler, biro mar Pinyruodhe, kendo chopo dwache. (Math. 6:9, 10) Par ane kuom lamo magi iwuon. Be ginyiso gomboni kuom Pinyruodh Jehova, timo dwache, kendo keto nyinge mondo obed maler? Onego ginyis kamano.
22. Ang’o momiyo inyalo bet gadier ni Jehova biro miyi chir mar lando wach maber?
22 Nikech sand kata tembe mamoko, kinde mang’eny lamo riwo koda kwayo kony mondo wati ne Jehova gi chir. Kane Sanhedrin okwero Petro gi Johana ni kik ‘gipuonj e nying Yesu,’ jootego notamore ka ginyiso chir. (Tich 4:18-20) Bang’ kane osegolgi e twech, ne ginyiso Jokristo wetegi gima notimore. Kae to jogo duto ma ne nikanyo nokwayo Nyasaye kony mondo mi giwuo gi chir. Mano kaka nyaka bed ni ne gimor kane lamogi oyudo dwoko, nimar ‘roho maler nopong’ogi duto, kendo ne giyalo wach Nyasaye gi chir’! (Som Tich Joote 4:24-31.) Nikech mano, oganda mang’eny nochako tiyo ne Jehova. Wuoyo gi Nyasaye e lamo bende nyalo miyi teko mar lando wach maber gi chir.
Dhi Nyime gi Medo Ndhadhu ne Lamo Magi
23, 24. (a) Chiw ane ranyisi mamoko manyiso kaka puonjruok Muma nyalo medo ndhadhu ne lamo magi. (b) En ang’o ma ibiro timo mondo lamo magi obed gi ndhadhu?
23 Nitie ranyisi mogundho mapod inyalo wuoye manyiso ni somo kendo puonjruok Muma nyalo konyi medo ndhadhu ne lamo magi. Kuom ranyisi, mana kaka Jona, inyalo nyiso e lamo ni ‘konyruok a kuom Jehova.’ (Jona 2:1-10) Kapo ni richo moro maduong’ chandi to isekwayo kony kuom jodong-kanyakla, weche ma ne Daudi otiyogo nyalo konyi e seche mag lamo magi iwuon ka ikwayo ng’wono. (Zab. 51:1-12) E lamo moko, inyalo pako Jehova kaka Jeremia notimo. (Yer. 32:16-19) Ka imanyo ng’ama idwaro kendorigo, nono lamo manie Ezra sula 9, kimedo gi kwayo ma magi iwuon, nyalo miyi teko mar dhi nyime luwo chik Nyasaye mar kendo ‘mana kuom Ruoth.’—1 Kor. 7:39; Ezra 9:6, 10-15.
24 Dhi nyime gi somo, puonjruok, kendo timo nonro kuom weche manie Muma. Many weche minyalo keto bende e lamo magi. Inyalo kiko parogo mawuok ei Ndiko gi kwayo koda lamo magi mag goyo erokamano koda chiwo pak. Kaka imedo miyo lamo magi obed gi ndhadhu kokalo kuom puonjruok Muma, e kaka ibiro medo sudo machiegni gi Jehova Nyasaye.
Inyalo Dwoko Nade?
• Ang’o momiyo onego wamany kendo waluw kaka Nyasaye tayowa?
• En ang’o monego ojiwwa lamo ka wakwayo rieko?
• Ere kaka bug Zaburi nyalo konyowa medo ndhadhu e lamo magwa?
• Ang’o momiyo onego walam ka waketo yie kendo ka wanyiso luor mowinjore?
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 15]
Jatij Ibrahim nolemo mondo Nyasaye otaye. Be itimo kamano?
[Picha manie ite mar 17]
Puonjruok mar Joot nyalo medo ndhadhu ne lamo magi