Mi Dongruok Mari Onenre

“Par wechegi, ket chunyi kuomgi chuth, mondo ji one dongo mari e yore duto.”—1 TIM. 4:15.

1, 2. Ang’o ma wang’eyo kuom ngima Timotheo kane otin, koda lokruok ma ne otimore kane en jahigini 20 kama?

DALA gi rawera Timotheo ne nie gweng’ mar Galatia e piny Rumi, kama tinde iluongo ni Turkey. Kanyo ema ne ochakie kanyakla mang’eny mag Jokristo higini pieche bang’ kane Yesu osetho. Nochopo kama Timotheo, min-gi, kod dagi norwako din mar Jokristo, mi gibedo jokanyo motegno e achiel kuom kanyaklago. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Kuom adier,Timotheo ne mor ahinya kuom tiyo gi ngimane kaka Jakristo ma rawera e alwora ma ne ong’iyogo. Kata kamano, apoya nono gik moko nochako lokore.

² Mano nochakore kane jaote Paulo otimo limbe mar ariyo e gweng’no. E kindeno, nyalo bet ni Timotheo ne jahigini madhi 20 kata mokalo mano matin. E kinde ma Paulo notimo limbeno, ma nenore ni ne en Lustra, nofwenyo ni Timotheo “ne ni gi pak e kind owete” e kanyakla ma ne yudore e alworagi. (Tich 16:2) Nyaka bed ni rawera Timotheo nonyiso ni en Jakristo motegno mohingo hike. Bang’e, e bwo teko mar roho maler, Paulo kod jodong-kanyakla ma gweng’no noyieyo lwetgi kuome ka giyiedhe ne tich makende ei kanyakla.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.

3. En migawo mane makende ma Timotheo noyudo?

³ Ne omi Timotheo gwel makende mar dhi kanyachiel gi jaote Paulo e wuodhene mag lendo! (Tich 16:3) Par ane kaka nyaka bed ni wachno nopoyo Timotheo mobedo gi mor! Kuom higini ma ne dhi luwo, Timotheo ne dhi wuotho kod Paulo to samoro ka en gi jomamoko bende, kotimo ne joote kod jodongo migepe mopogore opogore. Paulo kod Timotheo ne limo kanyakla e mier mopogore opogore kendo mano nomiyo owete odongo e yie. (Som Tich Joote 16:4, 5.) Omiyo, Timotheo nong’ere ahinya ne Jokristo mang’eny nikech dongruok mare e yie. Bang’ tiyo kuom higini apar kama gi Timotheo, jaote Paulo nondiko ne Jo-Filipi niya: ‘Aonge ng’at machielo ma chunye oriwore koda kaka en; en ema nopar wecheu adier. Useng’eyo ni Timotheo en ng’a mowinjore; osetiyo koda kwalando wach maberno kaka nyathi tiyo ni wuon.’—Fili. 2:20-22.

4. (a) Ne omi Timotheo migawo mane maduong’? (b) Gin penjo mage mwanyalo penjore kuom weche Paulo mayudore e 1 Timotheo 4:15?

⁴ E kar kinde ma Paulo nondiko ne Jo-Filipi, nomiyo Timotheo migawo maduong’—mar keto owete obed jodongo kod jokony tich. (1 Tim. 3:1; 5:22) Nenore maler ni, Timotheo nosebet jarit ma Jakristo molony kendo migeno. Kata kamano, e barua nogono, Paulo nojiwo Timotheo mondo omi ‘dongruok mare onenre ne ji duto.’ (1 Tim. 4:15) Donge Timotheo ne oyudo  osetimo dongruok e okang’ mamalo ahinya? Kare tiend weche Paulogi ne en ang’o, to ere kaka wanyalo konyore gi puonj koda siemneno?

Kido Monego Onenre

5, 6. Ere kaka jomoko ne temo ketho ler mar kanyakla mar Efeso, to ere gima Timotheo ne onego otim kuom wachno?

⁵ We wanon ane ndiko molworo 1 Timotheo 4:15. (Som 1 Timotheo 4:11-16.) Kane Paulo pok ondiko wechego, noyudo osedhi Makedonia to nokwayo Timotheo mondo odong’ e dala mar Efeso. Nikech ang’o? Moko kuom joma ne nie dalano nochako kelo pogruok e kanyakla kuom rwako puonj mag miriambo. Ne onego Timotheo orit ler mar kanyakla. Ere kaka nonyalo chopo mano? Yo achiel ne en kuom keto ranyisi maber mondo jomoko oluw.

⁶ Paulo nondiko ne Timotheo kama: ‘Bed ranyis ne jo moyie, kuom wach, kuom tim, kuom hera, kuom yie, kuom bedo maler.’ Paulo nomedo kama: “Par wechegi, ket chunyi kuomgi chuth, mondo ji one dongo mari e yore duto.” (1 Tim. 4:12, 15) Dongruogni ne dwaro ni Timotheo omed nyiso kido mag Jakristo, to ok bedo gi duong’ moro mar telo. Ma e kit dongruok ma ng’ato ka ng’ato ma Jakristo onego obedie gi gombo mar nyiso.

7. Ang’o ma dwarore kuom ji duto manie kanyakla?

⁷ Tinde mana kaka ndalo Timotheo, nitiere migepe mopogore opogore ei kanyakla. Moko tiyo kaka jodongo kata jokony-tich. Jomoko tiyo ne Nyasaye kaka painia. To jomamoko tiyo kaka jorit malworo, tiyo e Bethel, kata tij misonari. Jodongo timo migepe mopogore opogore mag puonjo, kaka e chokruoge mag alwora kata mag distrikt. Kata kamano, Jokristo duto—chwo, mon, koda rowere—nigi nyalo mar miyo dongruok margi onenre. (Math. 5:16) En adier ni, kaka Timotheo, kata mana Jokristo ma nigi migepe makende onego omi kido maggi kaka Jokristo onenre ne ji duto.

Bed Ranyisi Maber e Wuoyo

8. Ere kaka weche mwawacho otudore gi lamo marwa?

⁸ Achiel kuom gik ma ne Timotheo onego obedie ranyisi ne en kuom wuoyo. Ere kaka wanyalo bet ranyisi e yorno? Weche mwawacho nyiso gik mang’eny kuomwa. Yesu nowacho adimba kama: ‘Gik mogundho e chuny ema dhok wacho.’ (Math. 12:34) Jakobo ma ne en owadgi Yesu, bende noneno ni weche mwawacho nyalo ketho kata loso lamo marwa. Nondiko kama: “Ka ng’ato kuomu galo ka en jalemo, ka ok orit lewe, to owuondo chunye, lemo mar ng’atni obedo kayiem nono.”—Jak. 1:26.

9. Weche mwawacho onego obed ranyisi maber e yore mage?

⁹ Weche mwawacho nyalo nyiso jomoko ei kanyakla okang’ ma wasetimogo dongruok kaka Jokristo. Omiyo, kar wuoyo kitiyo gi weche maok nyis luor, maok jiw, mag ng’ur, kata machwanyo ji, Jokristo motegno temo gero, hoyo, kweyo chuny, kendo jiwo jowadgi. (Nge. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Betwa thuolo wuoyo gi jomoko e wi kaka wakawo motegno wach bedo gi timbe maler, kendo riwo lwedo chike mamalo mag Nyasaye, nyalo nyiso okang’ mwachiworego ne Nyasaye. (Rumi 1:15, 16) Kuom adier, jogo ma chunygi nikare biro neno kaka watiyo gi mich momiwa mar wuoyo kendo ginyalo luwo ranyisiwa.—Fili. 4:8, 9.

Bed Ranyisi Kuom Timbe Maler

10. Ang’o momiyo yie ma onge wuondruok dwarore mondo wamed dongo kaka Jakristo?

¹⁰ Mondo Jakristo oket ranyisi maber, nitie gik mabende dwarore maok mana weche magero ji kende. Wacho gik makare to ok itimgi  en mana wuondruok. Paulo ne ong’eyo tim wuondruok mar jo Farisai koda rach ma mano ne kelo. Mokalo dichiel, nosiemo Timotheo kuom wach wuondruok kod riasruok ma kamano. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) To Timotheo ne ok en ng’ama wuondore. E barupe mar ariyo ne Timotheo, Paulo nondiko kama: “Aparo yie madier ma in go.” (2 Tim. 1:5) Kata kamano, pod ne dwarore ni Timotheo owe yie mare madier kaka Jakristo onenre ne jomoko. Nyaka nobed ranyisi e tim.

11. Ang’o ma Paulo nondiko ne Timotheo kuom wach mwandu?

¹¹ E barupege ariyo ne Timotheo, Paulo nochiwo puonj kuom yore mang’eny mag tim. Kuom ranyisi, Timotheo ne onego otang’ gi wach lawo mwandu. Paulo nondiko kama: “Hero pesa en chakruok mar richo duto; jo moko, kosegombo bedo jomwandu, gisebaro giweyo yie, kendo gisechwowo chunygi gi chandruok mathoth.” (1 Tim. 6:10) Hero mwandu en ranyisi ni ng’ato orem kaka Jakristo. Mopogore gi mano, Jokristo maneno ni dak e ngima mayot oromogi, ‘ka gin gi chiemo kod lewini,’ nyiso dongruokgi kaka Jakristo.—1 Tim. 6:6-8; Fili. 4:11-13.

12. Ere kaka wanyalo miyo dongruokwa onenre e kit ngimawa wawegi?

¹² Paulo noluwo ne Timotheo kaka ne en gima long’o mondo mon ma Jokristo “obidhre gi lewini mowinjore, ka gin gi bidhruok kod ritruok.” (1 Tim. 2:9) Mon manyiso bidhruok kod ritruok e rwakruok koda bidhruok margi, kaachiel gi yore mamoko e ngimagi, keto ranyisi maber ahinya. (1 Tim. 3:11) Puonjni tiyo koda korka chwo ma Jokristo bende. Paulo nojiwo jorit mondo obed jo ‘moritore, mobidhore kendo modimbore.’ (1 Tim. 3:2) Ka wanyiso kido machal gi magi e yorewa mapile, dongruokwa biro nenore ne ji duto.

13. Mana kaka Timotheo, ere kaka wanyalo bet ranyisi kuom timbe maler?

 ¹³ Timotheo nonego obed ranyisi maber bende kuom tim maler. Kotiyo gi wachni, Paulo ne wuoyo kuom wach moro sie, ma en tim terruok. To moloyo, e tudruok ma ne obedogo gi mon, Timotheo nyaka ne nyis timbe maler ma ji ok nyal wuoyoe marach. Ne onego obed gi ‘mon madongo kaka minene to mon matindo kaka nyiminene.’ (1 Tim. 4:12; 5:2) Kata mana timbe terruok manenore ni opondo ne dhano, nie lela e wang’ Nyasaye, kendo gikone gibiro fwenyore ne dhano bende. To en adier bende ni timbe Jakristo mabeyo ok nyal siko kopondo. (1 Tim. 5:24, 25) Ji duto man ei kanyakla nigi thuolo mar miyo dongruokgi onenre kuom bedo gi timbe maler.

Hera kod Yie Dwarore

14. Ere kaka Ndiko jiwo ni dwarore ni wabed gi hera e kindwa wawegi?

¹⁴ Kido maduong’ ming’eyogo Jokristo madier en hera. Yesu nowacho ne jopuonjrene niya: “Ma eri e ma nomi ji duto ong’e ni un jopuonjrena, ka un uheroru ng’ato gi ng’ato.” (Joh. 13:35) Ere kaka wanyalo nyiso hera machalo kamano? Wach Nyasaye jiwowa ni wawe ne “ng’ato gi ng’ato kuom hera,” kendo ‘kwang’wonore ng’ato gi ng’ato, kwakechore, kwaweyore richo ng’ato gi ng’ato,’ kendo kwabedo jorwak welo. (Efe. 4:2, 32; Hib. 13:1, 2) Jaote Paulo nondiko niya: “Herreuru ng’ato gi ng’ato kaka owete.”—Rumi 12:10.

15. Ang’o momiyo dwarore ni ji duto onyis hera, to moloyo jodongo ma Jokristo?

¹⁵ Ka bed ni Timotheo ne ger kata ok nong’won gi Jokristo wetene, mano dine oduwo ber ma ne osetimo kaka japuonj kendo kaka jarit. (Som 1 Jo Korintho 13:1-3.) Mopogore gi mano, kaka Timotheo ne wuoyo gi owetene gi chunye ma iye, korwakogi kendo timonegi gik mabeyo, nonyiso gadier dongruok mare kaka Jakristo. Kuom mano, ne en gima owinjore ni ei barua ne Timotheo, jaote Paulo nowuoyo kuom hera kaka achiel kuom gik ma ne Timotheo onego obedie ranyisi maber.

16. Ang’o momiyo ne dwarore ni Timotheo onyis yie motegno?

¹⁶ Kane Timotheo ni Efeso, yie mare nobedo e bwo tem. Jomoko ne jiwo puonj moko ma ne ok omakore gi adiera mar Jokristo. Jomamoko ne lando “sigenini manono” kata timo nonro mag paro manono ma ne ok kony dongruok kanyakla. (Som 1 Timotheo 1:3, 4.) Paulo nowacho ni jogo ne gin ‘josunga, maok ong’eyo gimoro, to moowore ni mino wach kod goyo mbaka ma kelo sin.’ (1 Tim. 6:3, 4) Be Timotheo ne nyalo temo rwako paro marichogo ma ne donjo ei kanyakla? Ooyo, nikech Paulo nojiwo Timotheo mondo ‘oked lweny maber mar yie,’ kendo ‘kik ochik ite ne twak manono ma onge tiende kod mbekni mag ng’eyo to chutho ok en ng’eyo.’ (1 Tim. 6:12, 20, 21) Onge kiawa ni Timotheo noluwo puonj mariek mar Paulo.—1 Kor. 10:12.

17. Ere kaka inyal tem yiewa e kindegi?

¹⁷ Ber ng’eyo ni ne owach ne Timotheo ni, “e ndalo giko jo moko nowe yie marwa, ka gichiko itgi ni chuny ma miyo ji lal, kendo luwo puonj mar jochiende.” (1 Tim. 4:1) Ji duto manie kanyakla, moriwo nyaka joma nigi migepe mag tayo, dwarore ni obed kaka Timotheo  e nyiso yie motegno maok yiengni. Ka wachung’ motegno e kwedo puonj maketho yie, wanyalo miyo dongruokwa onenre mi wabed ranyisi maber e yie.

Tim Matek Mondo Imi Dongruokni Onenre

18, 19. (a) Ere kaka inyalo miyo dongruokni onenre ne ji duto? (b) Ang’o ma sula maluwo biro lero?

¹⁸ Nenore maler ni timo dongruok madier kaka Jakristo ok otudore gi kaka kit ng’ato chalo gi oko, kata nyalo monyuolego, kata huma ma en-go. Bende ok ochuno ni mano biro nenore kuom higini mogwaro mosebedogo ei kanyakla. Kar mano, timo dongruokwa madier kaka Jokristo onego onenre sama wawinjo Jehova, e parowa, e wuoyo, koda e tim. (Rumi 16:19) Onego waluw chik mawacho ni waherre ng’ato gi ng’ato kendo wager yie motegno. Ee, we wapar matut kuom weche ma Paulo nondiko ne Timotheo, kendo waket chunywa kuomgi chuth mondo omi dongruokwa onenre ne ji duto.

¹⁹ Kido machielo ma bende biro nyiso ni wasetimo dongruok mi wabedo Jokristo motegno, en mor, ma en achiel kuom nyak mar roho maler mar Nyasaye. (Gal. 5:22, 23) Sula maluwo biro lero kaka wanyalo nyago mor, kendo rito morno e ndalo mag chandruok.

Inyalo Dwoko Nade?

• Ang’o ma ji nyalo puonjore kuom weche mwawacho?

• Dongruokwa nenore nade kuom timbewa maler?

• Ang’o momiyo Jokristo onego obed ranyisi maber kuom nyiso hera kod yie?

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha manie ite mar 11]

Rawera Timotheo nonyiso ni ne en Jakristo motegno mohingo hike

[Picha manie ite mar 13]

Be dongruokni kaka Jakristo nenore ne ji?