“Nyaka Tho Pogwa”

GIN ji adi ma osenwoyo wechegi chieng’ arusgi, kamoro ka ok gipar ni kuom adier tho nyalo pogogi? Bedo moti, tuoche, kata masira gin gik matimore pile, kendo ginyalo kelo tho ne ng’ato manie kend, ka giweyo ng’at machielo gi kuyo ahinya.​—Eklesiastes 9:11; Jo Rumi 5:12.

Ripode nyiso ni nus mar joma mine ma nigi higini 65 kadhi nyime gin mond liete. Kuom adier, nikech mon ema hinyo lalo chwogi e tho moloyo joma chwo ma mondegi tho, ji mang’eny paro ni wachni omako mana joma mine kende. Mani ok nyis ni chwo ok yud chandruok e wachni. Adiera en ni ji tara gi tara osekalo e chandruogni. Dibed ni in achiel kuomgi?

Kapo ni gima kamano oseyudi, ibed ng’ama dichwo kata dhako, inyalo timo ang’o? Be Muma nyalo konyo ng’ato e nyagruok gi kuyo mabedoe? Ere kaka mond liete kod chwo moselalo mondegi e tho osenyagore gi chandruogni? Kata obedo ni nitie yore mopogore opogore minyalo nyagorigo gi chandruogni, nitie puonj kod paro moko manyalo konyo ahinya e wachni.

Timo Lokruok

Kata obedo ni jomoko paro ni ywak nyiso yomyom kendo kelo hinyruok, laktar miluongo ni Joyce Brothers mabende en chi liel, poro ywak gi kony mokwongo mitimo ne ng’at mohinyore. Kuom adier, ywak en achiel kuom gik manyiso lit ma ng’ato nigo kendo mano konye loyo litno. Kik ine wichkuot nikech iywak. Ranyisi maber e wi wachni yudore e Muma. Ibrahim ne en ng’at ma nigi yie motegno, kendo noluonge ni osiep Nyasaye. Kata kamano, kane Sara otho, “Ibrahim nobiro dengo nikech Sara, kendo mondo oyuage.”​—Chakruok 23:2.

 Kata obedo ni inyalo hero bedo kar kendi, kik ipogri gi ji. Ngeche 18:1 siemowa kama: “Ng’a mopogore owuon kod owetene odwaro luwo yore owuon.” Kar mano, many kony kuom wedeni kod osiepeni ma dewi gadier. E wachni, kanyakla mar Jokristo e kama ber moloyo minyalo yudoe kony, kama chwo motegno e yie nyalo miyi jip kod paro madwarore.​—Isaiah 32:1, 2.

Jomoko oseyudo ni ndiko barupe ne joma ne ohoyogi e kinde mag lit osekonyogi ahinya. Inyalo tiyo gi thuolono e ndiko gik mabeyo miparo kuom jaodi kaachiel gi gik ma ne utimo kanyachiel. Loso buk moting’o piche miparego, barupe, kaachiel gi ndiko weche moko kuome nyalo konyi loyo kuyo.

Yot mondo ng’at ma jaode nyocha eka oa tho pache olal, kata kamano kidhi nyime timo gik ma ne utimo kanyachiel biro konyi ahinya. Kuom ranyisi, kane uketo sa mudhiyoe nindo, muchiewe, muchiemoe, kata mutimoe tije moko mag ot, dhi nyime gitimo kamano. Chan gima ibiro timo e giko juma kod e odiechienge makende kaka odiechieng’ miparoe chieng’ ma ne ukendorue, seche ma kuyo medoreni. En gima dwarore ahinya mondo idhi nyime gi chenroni mag tiyo ne Nyasaye.​—1 Jo Korintho 15:58.

En gima yot mondo ng’ato ong’ad paro e yo maok kare seche ma chunye onyosore. Samoro joma nigi paro maok ber nyalo temo mondo gihinyi e kindego. Omiyo, kik irikni ng’ado paro kuom gik moko kaka uso ot, chako ohala maduong’, dar, kata donjo e kend kendo. Ngero moro wacho kama: “Ng’a ma jakinda oparo mondo gige gibedi mang’eny; to jo marikini, giduto, gimire dhier kendgi.” (Ngeche 21:5) Lokruok madongo kaka mago onego otim bang’e ka koro pachi tiyo maber.

Gik jaodi mosetho nyalo miyi kuyo ahinya, to moloyo kane usedak kuom higini mogwaro, kata kamano, mano en achiel kuom yore mag yuago jaodi. Kawo kinde malach kapok ing’ado gima ibiro timo gi gigo nyalo mana medoni kuyo. (Zaburi 6:6) Jomoko yiero golo gigo ka gin kendgi; moko to timo mano ka gin gi osiepgi mabiro konyogi. Bende inyalo manyo kony kuom osiepni kata kuom watni mondo okonyi loso weche madwarore e kalatese moko, kaka satifket mar tho; fom mag bengi, kad mag kawo gik moko e gowi; loko gik moko bedo mag ng’at machielo; kod chulo gowi mar osiptal.

Par bende ni wadak e piny mopong’ gi timbe anjawo. Nikech koro in kendi, inyalo romo gi tembe kata obedo ni itimo kinda mondo isik kiler. Weche ma ne jaote Paulo owachogi owinjore ahinya e kindegi moloyo kinde moro amora: “Ng’ato ka ng’ato kuomu mondo ong’e rito ringre owuon e yo maler kendo mipako, ok e owruok mag gombo, kaka ogendini ma kiya Nyasaye.” (1 Jo Thessalonika 4:4, 5) Omiyo, kwedo sinembe manyiso timbe nindruok, kata buge kod thumbe mochido en gima nyiso rieko.

E wi mago duto, ng’e maler ni loyo kuyono kawo kinde. Gaset mar USA Today wacho ni nonro ma ne University of Michigan Institute for Social Research otimo nonyiso ni ber  ka ng’at ma jaode otho bet kuom dweche 18 mondo pache kod tekrene oduogi. Kwa Nyasaye mondo okonyi ibed gi sinani, ma en kido ma itego gi nyak mar roho. (Jo Galatia 5:22, 23) Kata obedo ni ok inyal neno gik moko kamano e kinde ma in gi kuyo, kaka ndalo medo kalo e kaka gik moko biro bedo maber mosmos.

Kaka Jomoko Osenyagore

Anna ma jaode nyocha eka oa tho bang’ ka gisedak kuom higini 40, osebedo gi kuyo ahinya. Owacho kama, “Minwa notho kane ajahigini 13, bang’e wuonwa noluwe, owetena kaachiel gi nyaminwa bende notho. Kata kamano, ok anyal wacho ni tho mar joodwago nokelona lit ahinya kapimo gi mar jaoda. Nawinjo ka gima ong’ada mapogra diriyo. Ne litna ahinya.” Ang’o mosekonye nyagore gi litno? Owacho kama, “Aseloso buge kaachiel gi kad manyiso kido mabeyo mag jaoda Darryl. Buge kod kadgo wuoyo kuom kido moro maber ma jaoda ne nigo. An gadier ni Jehova bende pare kendo obiro chiere.”

Esther ma jahigini 88 nyiso gima osekonye nyagruok gi kuyono, owacho kama: “Bang’ bedo e kend kuom higini 46 kapok jaoda otho, pek maseyudo en bedo maonge kode. Kata kamano aseyudo ni bedo ka adich e tije mag Nyasaye konya ahinya. Pok aweyo dhi e chokruoge mag Jokristo, wuoyo kuom weche manie Muma gi jomoko, kod somo Muma an awuon. Bedo maok apogra gi jomoko bende osekonya ahinya. Amanyo osiepe mabiro winja gadier. Ok ni kinde duto gin gi wach moro maduong’ ma gidwaro jiwago, kata kamano abedo mamor ahinya seche ma gin koda kendo giwinja.”

Robert, ma kansa nonego jaode bang’ bedo e kend kuom higini 48, wacho kama:  “Ok en gima yot nano sama ilalo jaodi ma niwuoyogo, ung’adogo paro, uwuothogo, kendo wuoyogo kuom gik ma ne timore odiechieng kodiechieng’. Asekedo matek kendo ng’ado mar dhi nyime gi ngimana kaka pile. Timo gik mamiyo denda kod pacha tiyo maber osekonya. Lamo bende osebedo gima duong’ mahoyo chunya.”

Ngima Maber Kata Bang’ Tho mar Jaodi

Kata obedo ni tho mar ng’at ma un-go e kend en achiel kuom gik malit ahinya, mano ok en giko. Ka in gi paro mowinjore, inyalo neno ni koro in gi thuolo malach mar timo gik moko maok ne inyal timo, kaka dhi e wuoth kod timo gik mamoko. Gigi nyalo konyi mondo kik iwinj ni in kendi. Kuom jomoko, mano nyalo yawonegi thuolo malach mar tiyo tije Jokristo moriwo tij lendo. Nitie mor kod gweth ma ng’ato yudo kuom konyo jomoko nikech Yesu nowacho ni: “Miyo kelo gueth moloyo kawo.”​—Tich Joote 20:35.

Kik ipar ni ok inyal bedo mamor kendo. Bed gadier ni Jehova Nyasaye riti maber ka imakori kode. Jandik-zaburi Daudi nowacho kama: ‘[Jehova] siro chi liel.’ (Zaburi 146:9) En gima jiwowa ng’eyo ni Muma ok wuo mana kuom Jehova kaka “Wuon ng’wono, kendo Nyasach hoch duto” to bende owuoyo kuom Jehova kama: “Iyawo lweti, kendo iyieng’o gik mangima duto, kaka gidwaro.” (2 Jo Korintho 1:3; Zaburi 145:16) Kuom adier, Jehova Nyasaye ma jahera, nigi nyalo, ogombo, kendo oikore mar konyo joma kuom adier kwaye kony. Mad gomboni obed kaka mar Jo-Israel machon ma nowero kama: “Nating’ wang’a e gode madongo; konyrwokna noa kanye? Konyrwokna a kuom Jehova, ma nochweyo polo gi piny.”​—Zaburi 121:1, 2.

[Weche manie ite mar 30]

Ji tara gi tara nigi lit e chunygi nikech joma gin-go e kend osetho. Dibed ni in achiel kuomgi?

[Sanduk manie ite mar 32]

To Nade Donjo e Kend Machielo?

Muma nyiso ni ka achiel kuom ji ariyo manie kend otho, mano e giko mar kendno kendo ng’at modong’ ni thuolo mar donjo e kend machielo. (1 Jo Korintho 7:39) Mano en gima ng’ato owuon ema ng’ado. Kata kamano, dwarore ni nyithindo ong’e gima janyuol ong’ado mar timo kendo nyithindo onego oikre mar riwo janyuol lwedo ka mano dwarore. (Jo Filipi 2:4) Kuom ranyisi, mokwongo Andrés ne ok dwar ni wuon-gi ochak okendi. Ne ohero min-gi ahinya kendo ne ok opar ni nitie ng’ato ma ne nyalo kawo kar min-gi. Owacho kama, “Kata kamano bang’ kinde ne aneno ni kuom adier wuonwa ne ong’ado paro maber. Donjo e kend machielo nomiyo ochako obedo mamor. Nochako timo gik moko ma nosebedo ka ok otim kuom kinde, kaka dhie wuoth. To kuom adier, amor ahinya gi jaode manyien kuom rite maber.”

[Piche manie ite mar 31]

Bedo kidich kendo lamo mondo Nyasaye okonyi nano biro miyo inyagri gi kuyo