Ang’o Momiyo Ji Timo Gik Maricho?

JI MANG’ENY ong’eyo ni dhano duto gin joma orem: Waduto waboth ma watim gik mamiyo waywago ang’e bang’e. Kata obedo ni mano en adier, be mano emomiyo dhano timo gik maricho ma waneno kendo wawinjo pile, kata milando e gige fwambo weche?

Kata obedo ni dhano orem, wang’eyo ni nitie tong’ magayo timbe dhano maok onego wakal ngang’, kendo ni dhano nyalo tamore timo gik maricho. Thoth ji bende ong’eyo ni both e wacho gima ok kare kuom ng’at machielo opogore gi ketho nying ng’ato goyiem, kendo ging’eyo ni hinyo ng’ato kopoyore opogore kod chano nego ng’ato. Kata kamano, jogo manenore ni gin joma onge wach gi ng’ato e alwora ema timo thoth timbe malich mag mahundu. Nikech ang’o? Ang’o momiyo ji timo gik maricho?

 Muma lero wachno. Onyiso adiera kuom gimomiyo ji timo gik ma ging’eyo ni richo. Non ane gima owacho.

▪ “Kawo gik moko gachune omiyo ng’a mariek bedo ng’a mofuwo.”​—EKLESIASTES 7:7.

Muma oyie ni kinde moko ji neno ni chal ma gintiere chunogi timo gik mapile di ne ok gitimo. Jomoko nyalo kata timo timbe mag mahundu ka giparo ni mano e yo mar tieko chandruok moro kata kelo lokruok kuom weche maok dhi kare e oganda. Buk miluongo ni Urban Terrorism wacho ni, “Kinde mang’eny gima duong’ mamiyo ng’ato timo mahundu ne oganda en nikech chunye ojok ahinya gi gik moneno ni ok dhi maber e siasa, e ngima mar oganda, koda e yore mag yuto.”

▪ “Hero pesa en chakruok mar richo duto.”​—1 TIMOTHEO 6:10.

Nitie ngero mawacho ni, Pesa nyalo nyiewo ng’ato ang’ata, to tiend ngerono en ni kata mana jomabeyo nyalo yie ketho chik ka omigi pesa moromogi. Jomoko manenore ni gin jo mabeyo kata jo mang’won lokore ma gibed jomaricho kendo mager ka gineno ni wach moro nyalo miyo giyud kata gilal pesa. Par ane timbe mahundu mang’eny ma ji timo nikech ich lach​—mecho gi wang’ teko, kwalo pesa kitiyo gi miriambo, kwalo ng’ato mondo oyudgo pesa, kata nek.

▪ ‘Nikech gima jobura ong’ado kuom wach morochore ok timre piyo, e momiyo chuny yawuot ji oketore chuth kuom timo maricho.’​—EKLESIASTES 8:11.

Ndikono nyiso paro ma dhano bedogo ni ng’ato nyalo ketho chik moro amora kendo otony maok okume, tek ni ok ojuke. Mano nenore kuom derepe mariembo matek mokalo kaka dwarore, joma kwalo penj, makwalo pesa mag sirkal, kod jomatimo timbe mamoko maricho moloyo. Sama chik obengni kata sama ng’ato ok oluor ni inyalo fwenye, joma pile luwoga chik yudo chir mar timo gik maok kare mapile dine ok gitimo. Gaset miluongo ni Arguments and Facts wacho ni, “Nikech nenore ni jo mahundu tony e yo mayot maok okumgi, joma ok jomahundu yudo jip mar timo timbe mahundu malich moloyo.”

▪ “Ng’ato ka ng’ato itemo ka gombone otere, kendo oyondhe. Eka gombo kosemako ich onywolo richo.”​—JAKOBO 1:14, 15.

Dhano duto nyalo bedo gi paro maok kare. Pile ka pile nitie gik mogundho mwaromogo matemowa kendo ywayowa mondo watim gik maricho. E kinde ma ne indiko Muma, nowach ne Jokristo niya: “Onge temruok ma osenwang’ou ma ok mano ma yudo dhano.” (1 Jo Korintho 10:13) Kata obedo ni itemowa, wan ema wayiero kaka wabiro timo​—wanyalo kwedo paro marichogo kanyo gi kanyo, kata wanyalo dhi nyime parogi kendo weyo gidong e chunywa. Ndiko mowuo kuome e barua mar Jakobo siemowa ni ka ng’ato oweyo  gombo marach ‘omak ich,’ nyaka to otim gik maricho.

▪ “Ng’a mawuotho kod jo mariek nobedi mariek; to ng’a ma wadgi jo mofuwo none chandruok.”​—NGECHE 13:20.

Osiepewa nyalo ywayowa e okang’ malach​—ginyalo miyo watim gik mabeyo kata maricho. Kinde mang’eny ji timo gik maricho makelonegi chandruok—​to mana nikech tembe mag mbese kata osiepe maricho. E dhok ma ne ondikgo Muma, “jo mofuwo” ok gin jogo ma pachgi tin, to gin joma ok ti kod puonj mariek mayudore e Wach Nyasaye. Bed ni wan joma dongo kata matindo, ka ok wayiero osiepewa e yo mariek ka watiyo gi puonj mag Muma, en adier ni wabiro ‘neno chandruok.’

Ndikogi koda mamoko mayudore e Muma lero abidha gimomiyo dhano​—kata mana jogo manenore ni onge wach—​timo timbe maricho kata timo mahundu makawo ji gi wuoro. Kata obedo ni ng’eyo gigo machwalo ji mondo otim gik maricho miwuoro konyowa, wanyalo penjo niya, be nitie geno ni lokruok mabeyo biro betie? Ee, nikech Muma ok ler mana gimomiyo ji timo gik maricho, to osingo ni timbe marichogo biro rumo. Ang’o ma Muma singo? Be en adier ni gik maricho duto matimore e piny biro rumo? Sula maluwoni biro chiwo dwoko.