HERODOTUS, jasomo ma ja-Grik ma ne odak higni 2,500 mokalo, nolero wach moro e wi Jo-Misri me kindene. Nowacho kama. “E nyasi mag jomwandu, bang’ chiemo, ng’ato ne nyiso jomoko kit maiti mopa manie sanduk. Kidono ne chal ndi gi ng’at motho kendo ne owire rangi, to borne ne nyalo bedo sentimita 45 kata 90. Jamwanduno ne tang’o ne ji te kidono kowacho niya: ‘Methuru kendo beduru mamor, kata kamano, uneno gini; kama e kaka nuchal kusetho.’”

Ok en mana Jo-Misri kende ma ne kawo ngima e yo ma kamano. E kindewagi, wach mar ni “Chiemuru, methuru, kendo beduru mamor” en gima nie dho ji ahinya. Ka tho e giko gik moko duto, kare ang’o ma monowa chamo ngima chuth sani? Ang’o momiyo wachandore timo gik makare? Ka en adier ni tho e giko, kare owinjore wacham ngima sani. Jaote Paulo be nong’eyo ni ka chier onge to ji nyalo neno ngima e yo ma kamano. Nowacho ni joma ok oyie kuom chier wacho niya: “Ara, wachiemuru, kendo wamethuru, nikech kiny wanatho.’”—1 Jo Korintho 15:32.

Wang’eyo ni Paulo owuon to ne ok oyie ni ka ng’ato otho kare olal nono nyaka chieng’. Ne en gadier ni ne inyalo chier jomotho mi gidag kendo nyaka chieng’. Yieneno ne otenore kuom chier * mar Kristo Yesu, ma en gima duong’ ahinya ma Paulo ne nigo gadier chuth. Kendo chierno ema ne ojiwo ahinya yie mar jopuonjre mokwongo.

To wan to chier mar Yesu konyowa e yo mane? Be nitie gima nyiso gadier ni nochiere? We wane ane kaka Paulo ne olero wechegi sama ne ondiko ne Jokristo ma ne odak Korintho.

Jokristo moko ma nodak Korintho ne ok winj tiend wach chier maber, to moko kuomgi ne ok oyie kuom chier. E barua ma nokwongo ndiko ne Jokristo ma ne ni kuro, jaote Paulo nonyisogi kaka weche dine odhi marach kapo ni chier onge. Nondiko niya: “Ka onge chier mar jo motho, to kata Kristo ne ok ochier; kendo ka Kristo ne ok ochier, kara yalowa obedo kayiem nono, kendo yie maru obedo kayiem nono; kendo wan oyudwa ka wan joneno ma riambo kuom Nyasaye; . . . yie maru onge ohala, pod un e richou. . . . Jogo bende ma nonindo e i Kristo gilal.”—1 Jo Korintho 15:13-18.

“Nonenore ni owete moloyo piero apar abich chieng’ achiel . . . Bang’ mago, nonenore ni Jakobo, eka ni joote duto. To achien ni giduto, nonenorena.”—1 Jo Korintho 15:6-8

Paulo nowacho adiera kane olero niya: Ka onge chier mar jo motho, kare ne ok ochier Kristo kane otho. To ka en adier ni Kristo ne ok ochier, mano donyiso ang’o? Kare lando wach maber dobedo tich manono, wuond maduong’ matamre gi nono. Kapo ni Kristo ne ok ochier, mano doketo kiawa kuom puonj ma gin mise mag Muma kaka: ratiro mar Nyasaye mar bedo jaloch, nying Nyasaye, Pinyruodhe, koda warruokwa. Kapo ni Yesu ne ok ochier, weche ma Paulo koda ma joote mamoko ne olando ne gin mana weche manono maonge tich.

Mano dine onyuolo weche mamoko bende. Kapo ni ne ok ochier Kristo a kuom jomotho, yie mar Jokristo dobedo kayiem nono, miriambo lilo. E wi mano, dobedo ni Paulo koda jomamoko ne oriambo ok mana e wi chier mar Yesu, to bende e wi jalno ma ne giwacho ni ochiere, ma en Jehova Nyasaye. Kendo, wacho ni Kristo “notho nikech richowa” dine obedo miriambo nikech ka Jawar owuon ema ne ok nyal res a e tho, kare en owuon ne ok onyal reso jomamoko. (1 Jo Korintho 15:3) Mano donyiso ni Jokristo ma ne osetho, ma moko kuomgi ne otho nikech yiegi kuom Nyasaye, ne ogeno kayiem nono ni ibiro chiergi.

Paulo notieko kama: “Ka wageno kuom Kristo e ngimani kende, wan e jo modhier moloyo ji duto.” (1 Jo Korintho 15:19) Mana kaka Jokristo mamoko, Paulo bende noyie kuom chier koda gweth ma chier ne dhi kelo, to mano nomiyo en be nolalo gik mang’eny, nosande, nochandore, kendo kinde moko ne idwa kata nege. To mano dobedo gima lit manade ka chier ne en gima onge!

Paulo ne ok oyie ni Jokristo ne oketo genogi kuom miriambo. Nong’eyo ni Yesu nochier a kuom jomotho, kendo nonyiso Jo Korintho weche ma ne nyiso mano, kowacho niya, “Kristo notho nikech richowa kaka nondiki, kendo noyike, kendo nochier chieng’ mar adek kaka nondiki, kendo nonenore ni Kefa, eka ni ji apar gariyogo.” * Kae to omedo niya: “Bang’ mano, nonenore ni owete moloyo piero apar abich chieng’ achiel, ma jo mang’eny kuomgi pod nitie nyaka koroni, to moko osenindo. Bang’ mago, nonenore ni Jakobo, eka ni joote duto. To achien ni giduto, nonenorena.”—1 Jo Korintho 15:3-8.

Paulo nochako wechene kuom keto maler ni Kristo notho nikech richowa, noyike, kendo nochiere. Ang’o momiyo Paulo ne ni gadier ahinya kuom wechego? Achiel kuom gik ma ne omiyo obedo gadier kamano ne en nikech gik ma ne  owach gi jo mang’eny ma ne oneno Yesu kosechiere. Bang’ chierne, Yesu ne ofwenyore ne ji (moriwo kata Paulo owuon). Nofwenyore ne grube matindo koda grube madongo moting’o ji 500, to nyalo bedo ni ji mang’eny kuom jogo noketo kiawa kane gikwongo winjo ni Yesu ochier! (Luka 24:1-11) Thoth jogo ma noneno Yesu bang’ chierne ne pod ngima e kinde ma ne Paulo ndikoe, kendo nonyalo penjogi gik ma ne otimore. (1 Jo Korintho 15:6) Yot mondo ng’ato otamre wach ma janeno achiel kata joneno ariyo ochiwo, kata kamano, tek mondo ng’ato otamre gima joneno 500 gi wiye owacho kuom gimoro.

Ne bende ni Paulo nonwoyo nyadiriyo ni tho, yik, koda chier mar Yesu notimore mana “kaka nondiki.” Gik ma ne otimorego ne onyiso ni weche ma ne okor e Ndiko mar Dho-Hibrania ne ochopo kare kendo mano ne nyiso ni kuom adier Yesu ema ne en Mesia manosingi.

Kata obedo ni nitie jogo ma ne oneno Yesu bang’ chierne kendo Ndiko be nyiso ni ne ochiere, pod ne nitie joma ne ok oyie ni ne ochier Yesu. Kindewagi bende nitie joma pod oketo kiawa kabe ne ochiere. Jomoko wacho ni jopuonjrene ne okwalo ringrene kae to ne giriambo ni ne gineno Yesu bang’ chierne. Kata kamano, jopuonjrego ne ok nyal mwomo jorit mag Jo-Rumi ma ne rito dho bur. Jomoko to wacho ni jogo mawacho ni ne gineno Yesu bang’ chierne ne ok oneno gimoro to ne gi leko aleka. Gima nyiso ni mano ok en adier en ni Yesu ne ofwenyore ne ji mang’eny e kinde mopogore opogore. Bende, be en gima nyalore mondo gima onge oted rech, kendo otoki kaka Yesu notimo ka en Galili bang’ chierne? (Johana 21:9-14) Be gima onge nyalo nyiso jomoko ni omul dende?—Luka 24:36-39.

 Pod jomoko wacho ni chier ne en mana miriambo ma jopuonjre nochuogo. Jopuonjre ne ok nyal timo kamano nimar lando wach chier Yesu ne nyalo miyo ojargi, osandgi, kata oneggi. Be ne ginyalo yie kalo e chandruok ma kamago nikech miriambo? E wi mano, ne gikwongo wacho wach chier Jerusalem, to kanyo ema ne nitie ji mang’eny ma ne kwedogi, joma ne manyo yo mar tweyogi kendo ng’adonegi buch tho.

Chier e gima duong’ ma ne miyo jopuonjre chir mar wuoyo e wi Ruodhgi kata obedo ni mano ne miyo giyudo sand mager ahinya. Chier nobedo mise mar puonj Jokristo. Jokristo mokwongo ne ok yie tho mana nikech ne gidwaro chiwo neno e wi japuonj moro mariek ma ne onegi. Ne giyie kata tho mondo giland chier mar Yesu nikech chierno nonyiso ni Yesu ne en Kristo, Wuod Nyasaye, ma ne en jal ma nigi teko kendo mangima ma ne siro kendo tayogi. Chierne nonyiso ni gin bende ne idhi chiergi ka githo. Kuom adier, ka dine ok ochier Yesu, din mar Jokristo dine ok obedoe kendo samoro dine ok wang’eyo Yesu kata matin.

Kata kamano, chier mar Kristo konyowa nade e kindewagi?