Wang’i kaachiel gi obwongoni tiyo kanyachiel sama ing’iyo gimoro. Kapo ni ineno olemo moro, kaka ochalo nyalo miyo igomb chame kata ooyo. Ka ing’iyo polo, inyalo fwenyo kabe koth biro chue kata ok obi chue. Wang’i neno weche misomo sanigi kendo iyudo king’eyo tiendgi. Gima timore en ni rangi chiki. Be mano en adier?

Rangi mar olemo ma ineno konyi ng’eyo kabe ochiek kata onumu. Rangi mar boche polo konyi ng’eyo kabe koth biro chue kata ok obi chue. Sama isomo weche manie sulani, rangi motigo e ndiko wechegi kata rangi ma otasni nigo ok chand wang’i. En adier ni seche duto rangi konyi ng’eyo gik manie alworani, bed ni ing’eyo mano kata ooyo. Kata kamano, rangi bende chiko pachwa.

Sama iwuotho e supamaket, ineno ka ochan gik moko e yo malombi. Bed ni isefwenyo wachni kata ooyo, ng’e ni jo ohala yiero rangi ma gitiyogo mondo giywago joma opogore opogore: chwo kata mon, nyithindo kata joma dongo. Joma ndiso ute, jotweng’o kata jogoro bende ong’eyo ni rangi mar gimoro ywayo ng’ato.

Kama ng’ato oponie kata oganda moae nyalo miyo ji one rangi e yore mopogore opogore. Kuom ranyisi, jomoko mawuok e pinje mag Asia kawo ni rangi makwar otudore gi hawi kod nyasi, to e pinje moko mag Afrika, ji neno rangi makwar kaka rangi motudore gi kuyo. Kata kamano, bed ni ng’ato wuok e oganda mane, pod nitie rangi moko ma ji neno e yo machal. We wane ane rangi adek kod kaka gichiko pachi.

RANGI MAKWAR nenore mayot ahinya. Kinde mang’eny, rangi makwar itudo gi teko mar stima, lweny, kod masira. En rangi manyalo miyo ng’ato obed mamor kata mokuyo, oywe matek, kendo rembe omed ringo mapiyo.

E Muma, wach ma ne otigo e dho-Hibrania ni “makwar” owuok kuom wach ma tiende en “remo.” Muma tiyo gi rangi makwar mondo onyiswago kit dhako ma janek kendo ma jaterruok kowacho ni dhakono orwako law maratiglo gi makwar kendo oidho e wi ‘ondiek ma dende duto ondikie nying’ miyanyogo Nyasaye.’—Fweny 17:1-6.

RANGI MARALUM to timo mopogore gi rangi makwar nimar omiyo dend ng’ato oti mos ka miyo chuny ng’ato bedo mokuwe. Rangi maralum kinde mang’eny miyo ng’ato bedo gi paro mokuwe. Wawinjo ka chunywa oyweyo sama waneno puodho motho ralum. Muma wachonwa e bug Chakruok ni Nyasaye nochweyo lum kod yien ne dhano.—Chakruok 1:11, 12, 30.

RANGI MARACHAR kinde mang’eny itudo gi ler mar chieng’, rit, kod gik maler. Bende itude kod kido kaka bedo ng’at maber, bedo maonge bura, to gi bedo maonge richo. Rangi marachar e rangi miwuoyoe moloyo e Muma. Dhano kaachiel gi malaike ma ne onyis e yor hono e Muma, orwako lewni ma rochere  ka nyiso ni giler kendo gin joma kare e nyim Nyasaye. (Johana 20:12; Fweny 3:4; 7:9, 13, 14) Ambuoche ma rochere gi joma oidhogi morwako lewni marochere nyiso lweny makare. (Fweny 19:14) Nyasaye tiyo gi rangi marachar mondo ojiw kaka oikore weyo ne ji richogi: ‘Kata richou obet makwar ahinya, ginidok matar kaka theluji.’—Isaiah 1:18.

Yo ma Nyasaye tiyogo gi rangi e Muma nyiso ni ong’eyo kaka rangi chiko pach dhano. Kuom ranyisi, bug Fweny mayudore e Muma ne okoro gik matimore e kindewagi moriwo lweny, kech, kaachiel gi tho ma ji thogo nikech nok mar chiemo kod tuoche. Mondo wapar wachni, inyisowa fweny mar joma oidho ambuoche, to moro ka moro kuom ambuochego nigi rangi mopogore.

Ambuor mokwongo rachar thir, manyiso lweny makare ma Kristo Yesu kedo. Ambuor machielo en marakwar mochung’ ne lweny e kind ogendni. Ambuor maluwo marakwarno en marateng’ mochung’ ne kech. To mogik, waneno “ambuor mobokore, ma ng’at moidhe nyinge Tho.” (Fweny 6:1-8) Rangi mar moro ka moro kuom ambuochegi owinjore gi gima ginyiso kendo donjo gi pachwa. Wanyalo paro e yo mayot ambuoche ma nigi rangi mopogore opogoregi kod gik ma gipuonjowa e wi ndalowagi.

Nitie kuonde mang’eny e Muma motie gi rangi mondo wach moro onere maler. Kuom adier, Jalno ma ne ochweyo ler, rangi, kaachiel gi wang’ dhano, tiyo gi rangi mondo opuonjwa e yo manyalo miyo wawinj tiend gimoro kendo parogo mayot. Rangi konyowa ng’eyo gik matimore. Rangi chiko pachwa. Rangi nyalo konyowa paro puonj madongo. Rangi en mich majaber mowuok kuom Jachwechwa mamiyo ngimawa bedo gi ndhadhu.