THOMAS EMLYN ne en ng’a, to ang’o ma nomiyo okedo ne adiera? Ang’o ma wanyalo puonjore kuome ma nyalo konyowa e kindegi?

Mondo wayud dwoko mag penjogo, dwarore ni wadog chien wanon gik ma ne otimore e giko senchari mar 17 kod chak senchari mar 18 e piny England kod Ireland. Din mar Church of England ne nigi teko ahinya e kindeno. Grube mag din mar Protestant kod ji achiel achiel ne ikawo kaka wasik kanisano.

Ne onyuol Thomas Emlyn e kinde ma ne nitie tungni ma kamano; tarik 27 dwe mar Mei 1663, kama iluongo ni Stamford, Lincolnshire, e piny England. Ne ochako yalo ka ojahigni 19. Bang’e, miyo moro ma rahuma ma nodak London nokete obed japuonj din e kanisa ma miyono ne dhiye. Kendo kinde moko bang’e, nodhi mi odak kama iluongo ni Belfast e piny Ireland.

Ka en Belfast, ne oduogo ochung’ ne kanisa moro. Kaka kinde ne medo kalo, Emlyn nobedo japuonj din kuonde mogwaro moriwo Dublin.

Kindego duto, Emlyn ne puonjore Muma adimba. Gik ma ne opuonjore nomiyo ochako bedo gi kiawa gi puonj mar Didek kata obedo ni ne en puonj ma nosebedo koyiego. Kaka nomedo timo nonro e buge mag Injili nobedo gadiera ni bugego ne ok riw lwedo puonj mar Didek.

Emlyn ne ok onyiso ji gie kindeno weche ma ne opuonjore. Kata kamano, jomoko ma ne ni e kanisane ma ne ni Dublin ne ofwenyo ni ok owuo e puonj mar Didek sama ne oyalo. Nikech nong’eyo ni jomoko ne ok dhi rwako weche manyien ma nosefwenyogo, ne ondiko kama: “Ang’eyo ni ok anyal dhi nyime gi migawo ma asebedo ka atimo kae kapo ni anyisou gimomiyo.” Kata kamano, e dwe mar Jun 1702, ji ariyo nopenje achiel kachiel gimomiyo ok owuo e wi puonj mar Didek sama oyalo. Emlyn nowachonegi ayanga ni ok oyie gi puonjno kendo ne okwayo mondo ogole e migawo mar bedo japuonj e kanisano.

Bang’ ndalo manok, nowuok Dublin manie piny Ireland, kendo nodhi England. Kata kamano, bang’ jumbe apar ne odok Dublin mondo otiekre gi weche moko kuno, kae to odog London chuth. Ka en Dublin ne otemo lero ne ji weche manyien ma ne osepuonjore ma ondiko buk moro e wi Yesu ma ne iluongo ni An Humble Inquiry Into the Scripture-Account of Jesus Christ. E i bugni, ne onyiso maler kotiyo gi Muma gimomiyo Yesu ne ok nyal bedo Nyasaye man Malo Chutho. Mani ne owang’o i joma ne nie kanisa ma yande Emlyn nitiere Dublin, kendo ne gidonjone.

Ne omak Emlyn kendo ne otere e doho miluongo ni Queen’s Bench Court man Dublin tarik 14, dwe mar Jun 1703. Bang’e nolero wach kesneno e buk moro miluongo ni True Narrative of the Proceedings. E i bugno Emlyn wacho ni “ne omaka nikech ne andiko kendo goyo buk ma kwedo kendo ketho nying  Nyasaye e yore mang’eny ka awacho ni Yesu Kristo ok rom gi Nyasaye Wuoro.” Bura ma ne otimno ne en mana mar wuondruok nikech ne oseng’ad ne Emlyn bura kata ka pok owinj kesne. Bisobe abiriyo mag Church of Ireland nobedo gi jong’ad-bura kamoro achiel. Ne ok omi Emlyn thuolo mar lero kore. Okil ma ne nigi huma miluongo ni Richard Levins nonyiso Emlyn ni ne ok odhi tugo kode kendo ne odhi lawe “kaka ondiek, ma ok oluw chik moro amora.” Seche ma ne kesno rumo, Jang’ad-Bura maduong’ mar piny Ireland miluongo ni Richard Pyne nonyiso joma ne ng’ado burano ni ka ok gidhi ng’ado kesno kaka dwarore, to “bisobe ne ni kanyo,” samoro nowacho kamano mondo osiemgi ni ne idhi kumgi.

Ka ne ong’ad ne Emlyn bura ni oketho chik, okil ma nochung’ne nokwaye mondo oyie ayie ni Yesu en Nyasaye Mamalo Chutho. Emlyn notamore. Ne ogoye fain kendo nong’adne twech mar higa achiel e jela. Nikech ne oonge pesa mar chulo fainno, ne obedo e od twech kuom higni ariyo nyaka osiepne moro nonyiso sirkal ni oduok nengo fainno chien. Ne ogony Emlyn tarik 21 dwe mar Julai 1705. Sand ma noyudo nomiyo owacho weche mochakgo sulani: “Ayie ni mondo osanda ne puonj ma aneno ni en adiera e wi Nyasaye kendo ma kelone duong’.”

Emlyn nodok London kama bang’e ne oriwore gi William Whiston, ma be ne en janon Muma moro ma ji ne buono nikech ne ogoyo buk ma noneno ni oting’o adiera me Muma. Whiston nomiyo Emlyn luor ahinya, koluonge ni “‘ng’at ma nokwongo yie mondo osande nikech makruok gi puonj’ mag ‘Jokristo mokwongo.’”

Mana kaka William Whiston kod Isaac Newton ma ne en jasomo momi luor ahinya, Emlyn bende nofwenyo ni Muma ok riw lwedo puonj mar Didek kaka ilero e Athanasian Creed. Nowacho kama: ‘Bang’ paro matut, kendo nono Ndiko maler, aneno ni ok anyal makora gi puonj mar Didek ma asebedo ka ayiego.’ Notieko ni “Nyasach Yesu Kristo kendo Wuon mare e Nyasaye kende Mamalo Chutho.”

Ang’o ma nomiyo Emlyn ochopo e parono? Mano ne en nikech nofwenyo ndiko mang’eny ma ne nyiso pogruok mantie e kind Yesu kod Wuon mare. Ne ane moko kuom ndikogo (weche ma ne Emlyn owacho e wi ndikogo oket konindo):

•  Johana 17:3: “Onge kamoro amora miwachoe ni Yesu e Nyasaye achiel miwuoyoe e ndikono kata ni enie Nyasaye achiel makende.” Wuoro kende ema iluongo ni “Nyasaye makende maradier.”

•  Johana 5:30: “Wuowi ok tim dwarone owuon, to otimo dwaro mar Wuon.”

•  Johana 5:26: “Wuon Yesu ema omiyo Yesu ngima.”

•  Jo Efeso 1:3: “Kata obedo ni kinde mang’eny iluongo Yesu Kristo ni Wuod Nyasaye, onge kata kamoro achiel ma iluongoe Wuoro ni Wuon Nyasaye, kar mano kinde mang’eny iluongo Nyasaye ni Wuon Ruodhwa Yesu.”

Bang’ Emlyn nono weche duto ma siro wachno, ne owacho kama ka en gadiera: “Onge ndiko moro amora e Muma ma wacho achiel kachiel kata ma riwo lwedo e yo moro amora puonj ma wacho ni Wuoro, Wuowi, kod Roho Maler gin gimoro achiel.”

Kindegi, ji mang’eny oluoro wacho ne jowetegi gima Muma puonjo. Kata kamano, Emlyn nomakore gi adiera manie Muma. Ne openjo niya, “Ka ng’ato ok nyal makore gi adiera madongo ma oneno ka Muma puonjo, kare ere tiende somo Muma kendo manyo adiera?” Ne ok onyal weyo makore gi adiera.

Ranyisi mar Emlyn kod jomamoko nyalo konyowa nonore ka be waikore makore gi adiera kata obedo ni samoro ji jarowa nikech timo kamano. Wan be wanyalo penjore kama, ‘Mane maduong’ moloyo—luor ma dhano miyowa koso makruok gi adiera ma yudore e i Wach Nyasaye?’