MARIA ne ogoyo chonge piny ka en gi kuyo matamre gi nono. Weche malit ma ne wuode oywakgo mogik ka otho ne pod nwore anwoya e ite. Kata obedo ni ne en chuny odiechieng’, mudho ne oumo piny kendo gie sechego, piny ne oyiengni matek. (Mathayo 27:45, 51) Moloyo ng’ato ang’ata, Jehova ema nowinjo lit maduong’ie moloyo sama ne Yesu Kristo sandore mochwe otho. Nyalo bedo ni sama mudho ne oumo piny kamano kendo piny ne oyiengni, Maria ne paro ni Jehova ne tiyo gi yorego konyisogo piny ngima lit ma ne owinjo.

Ka Maria ni Golgotha kama ne iluongo bende ni Kar Hanga Wich, ne oywago wuode ka koni mudho ma ne oyudo oumo kanyo dhi ka lal. (Johana 19:17, 25) Nyaka bed ni ne oparo gik mang’eny ma ne otimore chakre nyuol mar Yesu. Nyalo bedo ni wach moro ma ne oparo ahinya ne en gima ne otimore higni 33 mokalo. Kane Maria gi Josef otero Yesu ma ne en nyathi matin e hekalu ma ne ni Jerusalem, roho mar Nyasaye ne otelo ne jaduong’ moro ma nyinge Simeon mondo okor wach moro. Jaduong’no ne okoro ni Yesu ne dhi timo gik madongo mabeyo. Kata kamano, ne omedo wacho ni chieng’ moro Maria ne dhi yudo kuyo maduong’ kendo nowinj mana ka gima ochwo chunye gi ligangla. (Luka 2:25-35) Gie sechego ema tiend wechego ne odonjone chuth.

Jomoko osewacho ni tho ma kelo lit kod kuyo maduong’ie moloyo ne dhano en ka janyuol olalo nyathine. Tho en jasigu marach ahinya kendo okelo lit ne ji duto e yore mopogore opogore. (Jo Rumi 5:12; 1 Jo Korintho 15:26) Be ng’ato nyalo nyagore maber gi lit ma tho kelo? Ka wanono ngima Maria chakre kinde ma ne Yesu ochakoe tije mar lendo nyaka kinde matin bang’ thone, wabiro puonjore yie ma ne Maria nigo ma ne okonye loyo kuyo maduong’no.

We wane ane gik ma ne otimore higni adek gi nus kapok Yesu otho. Maria ne ofwenyo ni ne nitie lokruok moro maduong’ ma ne dhi bedoe. Kata mana e dala matin mar Nazareth, ji ne wuoyo e wi Johana Jabatiso gi ote ma nolando konyiso ji mondo olok chunygi. Maria ne oneno ni wuode maduong’ ne kawo wechego kaka ranyisi manyiso ni ne onego ochak tije mar lendo. (Mathayo 3:1, 13) Maria nong’eyo ni wuok mar Yesu e dala, ne dhi weyonegi pek moko e odgi. Nikech ang’o?

Nenore ni gie kindeno, Josef jaod Maria ne osetho. Kapo ni mano ne en adier, kare Maria nong’eyo pek mabedoe ka ng’ato otho. * Gie kindeno, ne ok luong Yesu mana ni ‘wuod fundi bao’ to ne iluonge ni “fundi bao.” Mano nyiso ni Yesu ne okawo ohand wuon-gi, kendo ne okawo ting’ mar pidho joodgi ma ka tin, ne oriwo nyithindo auchiel ma ne luwo bang’e. (Mathayo 13:55, 56; Mariko 6:3) Kata kapo ni Yesu ne otiego Jakobo ma ne en owadgi maluwe mondo okaw ohandgino, nyaka bed ni wuok mar wuowi makayo e dala ne dhi weyo pek moko ne joodgi. Kata obedo ni gie kindeno noyudo Maria nigi ting’ mapek, be dibed ni ne oluoro lokruok ma ne dhi bedoe ka wuode maduong’ owuok? Ok wang’eyo.  Kata kamano, penjo maduong’ en ma: Maria ne dhi timo ang’o ka Yesu ma ja Nazareth obedo Yesu Kristo, Mesia ma ne osing chon? Ndiko moro e Muma leronwa kaka Maria ne okawo wachno.—Johana 2:1-12.

Yesu ne odhi ir Johana, mondo obatise, ma obedo ng’at Mowal mar Nyasaye, kata Mesia. (Luka 3:21, 22) Kae to ne ochako yiero jopuonjrene. Kata obedo ni Yesu ne nigi kinde matin mar chopo migape, pod nokawo thuolo mar bedo kaachiel gi joodgi kod osiepe e kinde mag mor. Kinde moro, en kaachiel gi min-gi, gi jopuonjrene, kod owetene ne gidhi e arus moro ma ne itimo e gweng’ mar Kana ma ne ni kilomita madirom 13 kia Nazareth. Kane nyasino dhi nyime, Maria ne ofwenyo ni ne nitie rem moro. Nyalo bedo ni ne oneno ka weg nyasino nigi kibaji kendo gipenjore weche ling’ ling’. Divai ne orumo! E kit ogandagi, ka gimoro amora ne oremo welo, mano ne ikawo kaka wichkuot maduong’ kendo masiko. Maria ne owinjonegi lit kendo ne okwayo Yesu mondo otimie gimoro.

Ne owacho ne wuode niya: “Gionge gi divai.” Ne ogeno ni Yesu ne nyalo timo ang’o? Ok wanyal ng’eyo gadier, kata kamano, gima nong’eyo ne en ni wuode ne en ng’at makende kendo ne odhi timo gik madongo. Nyalo bedo ni ne ogeno ni wuode ne nyalo chako timo tije madongogo gie kindeno. E yo machielo, ne chalo ka gima owacho ne Yesu niya, “Wuoda, ok itimie gimoro!” Nyaka bed ni dwoko mar Yesu ne okawe gi wuoro. Ne onyise niya: “Dhako, ang’o momiyo mano onego obadha kendo badhi?” Weche mag Yesugo ok nyis achaye kata obedo ni jomoko osekawogi kamano. Kata kamano, wechenego nyiso ni ne otemo kwero Maria e yo mang’won. Yesu ne paro ne min mare ni ne ok owinjore ochike e yo moro amora e tije ne Nyasaye, nimar mano ne en migawo mar Wuon mare, ma en Jehova.

Nikech Maria ne en miyo mariek kendo mobolore, norwako wach ma ne Yesu oparoneno. Nonyiso joma ne tayo nyasino niya: “Gimoro amora mowachonu, utim.” Nofwenyo ni kinde nosechopo ma koro ok ne onego ochik wuode, to kar mano en kaachiel gi jomoko ne onego gitim kaka Yesu chikogi. Yesu nonyiso ni, mana kaka min mare, en be ne owinjo lit ne joma eka ne okendorego. Yesu ne oloko pi mobedo divai mamit, kendo mano e hono ma ne okwongo timo. Mano ne omiyo ji otimo ang’o? “Jopuonjrene noketo yiegi kuome.” Maria be ne oketo yie kuom Yesu. Ne onene kaka Ruoth kendo Jawar to ok mana kaka wuode.

Jonyuol me kindegi nyalo puonjore weche mang’eny kuom yie mar Maria. En adier ni onge janyuol mosepidho nyathi machal gi Yesu. Lokruok mabedoe e tudruok manie kind janyuol gi nyathi sama nyathi osebedo ng’at maduong’ ok yot ne janyuol moro amora. Ka ok otang’, janyuol nyalo dhi nyime chiko wuode kata nyare ma koro en ng’at maduong’ ka gima pod en nyathi matin kata obedo ni mano koro ok owinjore. (1 Jo Korintho 13:11) Ere kaka jonyuol nyalo konyo nyithindgi ma koro osebedo joma dongo e yo mowinjore? Achiel kuom gik ma ginyalo timo en nyiso ni gin gadier ni wuodgi kata nyargi biro dhi nyime tiyo gi puonj mag Muma kendo Jehova biro gwedhogi nikech mano. Ka janyuol onyiso e yor bolruok ni gin gi yie kendo gin gadier kuom nyithindgi mosebedo jomadongo, mano nyalo konyo nyithindgi ahinya. Onge kiawa ni Yesu ne mor ahinya gi kaka Maria ne oriwe lwedo e higni ma ne oluwo bang’e.

Kuom higni adek gi nus ma ne Yesu otiyoe tije mar lendo e pinyka, buge mag Injili wuoyo mana matin e wi Maria. Kata kamano, ng’e ni gie kindeno ne  en chi liel kendo nyalo bedo ni nyithinde moko ne pod tindo. Wanyalo neno gimomiyo ne nyalo bedone matek luwo Yesu e wuodhene duto mag lendo e alworagi. (1 Timotheo 5:8) Kata kamano, pod ne odhi nyime paro matut puonj mag Nyasaye e wi Mesia kendo ne ojadhi e chokruoge ma ne itimo e sunagogi mana kaka ne gisebedo ka gitimo a chon.—Luka 2:19, 51; 4:16.

Nyalo bedo ni en be ne en e sunagogi man Nazareth kinde ma ne Yesu puonjo kuno. Ka en kamano, donge ne omor ndi winjo ka wuode lando ni wach moro ma ne okor higni miche mokalo e wi Mesia koro ne ochopo kare? Kata kamano, ne en gima lit neno ka Jo-Nazareth wetene ne tamore rwako Yesu wuode kaka Mesia. Ne gitemo kata mana nego wuodeno!—Luka 4:17-30.

Gimachielo ma ne chando chunye ne en kaka yawuote mamoko ne neno Yesu. Wasomo e bug Johana 7:5 ni owete Yesu ang’wen ne ok nigi yie ma ne min-gi nigo kuom Yesu. Wasomo niya: “To adier, owetene ne ok nyis yie kuome.” To e wi mano, kuom nyimine Yesu ma ne nyalo kalo ariyo, Muma ok nyiswa wach moro amora kuom paro ma ne gin-go kuom Yesu. * Bed ni nyimine Yesu ne oketo yie kuom Yesu kata ooyo, Maria nong’eyo lit makende mabedoe ka joot ok nigi yie achiel. Ne nyaka otim kinda mondo osik komakore gi adiera mag Nyasaye to koni otem konyo joode mondo oriwe lwedo maok ochunogi kata maok oyware kodgi.

Chieng’ moro achiel, wede Yesu ma ne oriwo owetene ne odhi mondo “gimake.” Ne giwacho ni: “Wiye osekethore.” (Mariko 3:21, 31) Onge kiawa ni Maria ne ok oyie kodgi. Kata kamano, samoro ne odhi gi yawuote kogeno ni gibiro puonjore gimoro mabiro konyogi tego yiegi. Be ne gipuonjore gimoro amora? Kata obedo ni Yesu ne timo honni madongo kendo ne opuonjo adiera mabeyo, yawuot Maria moko ne pod ok oketo yie kuome. Be dibed ni kinde moko ne openjore kabe ne nitie gimoro amora ma ne nyalo chopo e chuny yawuotego kendo mi gilok chunygi?

In be samoro nyalo bet ni idak e ot ma ji nigi yie mopogore opogore. Nitie gik mang’eny minyalo puonjori kuom yie mar Maria. Ne ok ojok gi wedene ma ne ok oyie kuom Yesu. Kar mano, ne oweyo mondo gine giwegi kaka yie ma ne en-go ne kelone mor gi kuwe mar chuny. To komachielo, ne osiko koriwo lwedo wuode ma ne tiyo ne Nyasaye. Be dibed ni nitie kinde moko ma ne ogombo ni Yesu obedie machiegni kode? Koso dibed ni kinde moko ne oparo e chunye ni ngima ne dobedo maber ne joodgi kapo ni Yesu ne ok owuok pacho? Kapo ni ne en gi paro ma kamago, ne ok oweyo parogo oloye. Ne oneno ni en thuolo makende riwo Yesu lwedo kendo jiwe. Be inyalo luwo ranyisi mar Maria kendo konyo nyithindi oket Nyasaye obed mokwongo e ngimagi?

Be Maria ne oyudo gweth moro amora nikech keto yie kuom Yesu? Kinde duto, Jehova gwedho joma oketo yie, kendo ne ogwedho Maria. (Jo Hibrania 11:6) Par ane mor ma ne obedogo kowinjo wuode ka puonjo kata kowinjo ripode mowuok kuom jomoko ma ne winjo ka Yesu puonjo.

Nyalo bedo ni ranyisi ma ne Yesu tiyogo ne paro ne Maria ngima Yesu kane odongo Nazareth. Samoro kane Yesu ne tiyo gi ranyisi mar dhako ma ywecho ka manyo fedha molal, kata mar dhako ma ne rego mok makate, kata mar dhako ma ne moko taya kendo ketogo e wi rachung taya, Maria ne paro kinde ma ne Yesu pod tin kendo ne siko e bathe ka otiyo tijene mag ot. (Luka 11:33; 15:8, 9; 17:35) Kane Yesu owacho ni lote yom kendo ting’ne yot, dibed ni  wachno ne oparo ne Maria kinde moro kane Josef puonjo Yesu ma ne pod en rawera kaka onyalo loso lodi maok hiny jamni? (Mathayo 11:30) Kuom adier, Maria ne mor ahinya koparo thuolo makende ma Nyasaye ne omiye mar pidho kendo tiego wuoyi ma ne dhi bedo Mesia. Nyaka bed ni ne oyudo mor matamre gi nono kuom winjo japuonj maduong’ie moloyo e piny ka tiyo gi gik mapile e puonjo adiera madongo dongo!

Kata kamano, Maria nosiko kobolore. Wuode ne ok otimo gimoro amora mondo oting’e malo kata omi ji olame. Kinde moro kane Yesu lendo, dhako moro ma ne nie kind oganda ka winje ne okok ka wacho ni min Yesu ne nyaka bed dhako mamor gadier nikech nonyuolo wuoyi ma kamano. Yesu ne odwoko dhakono niya: “Gin jo moguedhi ma winjo Wach Nyasaye, kendo mako!” (Luka 11:27, 28) Kendo chieng’ machielo kane opuonjo oganda to jomoko nonyise ni min mare gi owetene ne ni machiegni, Yesu ne owacho ni owetene gi minene ne gin joma oyie kuom Nyasaye. Wachno ne ok ochwanyo Maria kata matin. Ne owinjo tiend gima Yesu ne owacho ni winjruok me kind joma oluoro Nyasaye duong’ moloyo winjruok me kind wede.—Mariko 3:32-35.

Kata kamano, onge weche manyalo nyiso lit ma ne Maria owinjo koneno wuode ka sandore kendo tho malit e yadh sand? Jaote Johana ma ne oneno kinego Yesu nowacho niya: Kane Yesu tho, Maria “ne ochung’ machiegni gi yadh-sand mar Yesu.” Maria, ma ne en miyo mohero kendo omakore gi wuode ne obedo machiegni gi Yesu nyaka thone. Yesu ne oneno min mare. Kata obedo ni wuoyo gi gamo muya ne kelone rem malit, ne owuoyo. Ne oketo min-gi e lwet jaote Johana ma ne en jaote mohero ahinya. Nikech owete Yesu ne pod ok oyie kuome, Yesu ne ok oketo Maria e lwet owetenego, to ne okete e lwet jalupne ma ne oyie kuome gadier. Kuom timo kamano, Yesu nonyiso kaka en gimaduong’ mondo Jakristo orit joode, to moloyo, okonygi bedo gi winjruok maber gi Nyasaye.—Johana 19:25-27.

Kane Yesu otho, Maria nowinjo lit matamre gi nono ka gima ligangla nochwoyo chunye mana kaka nosekor chon. Lit ma ne Maria owinjo tek lero. Kata kamano, gima tek lero moloyo en mor ma ne owinjo ndalo adek bang’e! Maria ne ofwenyo ni Nyasaye ne otimo hono maduong’ie moloyo—ne ochiero Yesu! Kendo mor mare ne omedore nimar bang’e Yesu ne ofwenyore ne owadgi ma Jakobo ka en kende. (1 Jo Korintho 15:7) Gima Yesu ne otimono, ne omulo chuny Jakobo gi owetene mamoko. Bang’e wayudo ni ne gi keto yie kuom Yesu ni en e Kristo. Matin bang’ mano, ne gidhi e chokruoge mag Jokristo kaachiel gi min-gi, “ka gisiko e lamo.” (Tich Joote 1:14) Bang’e, ariyo kuom owete Yesu, Jakobo gi Juda, ne ondiko buge moko mag Muma.

Muma wuoyo mogik e wi Maria ka en kaachiel gi yawuote e chokruoge kendo gilemo. Mano kaka sigand Maria rumo maber, kendo mano kaka oweyonwa ranyisi maber mondo waluw! Nikech yie mare, kuyo maduong’ ok noloye, kendo gikone ne oyudo mich maber nyowuoyo. Ka waluwo yie mare, wan be wanyalo loyo lit moro amora mwanyalo yudo e piny marachni kendo wabiro yudo gweth mabeyo ma pok odwar onwang’.