Ji mang’eny nyalo keto ne Jehova Nyasaye * ketho e wi gik maricho duto ma timore e piny nikech ging’eyo ni Jehova e jachwech mar gik moko duto kendo en e Nyasaye ma nyalo duto. Kata kamano, we wanon ane gima Muma puonjo e wi Nyasaye madier:

• ‘Jehova chikore tir e yorene duto, kendo ong’won e tijene duto.’—Zaburi 145:17.

• ‘Yorene [Nyasaye] duto gibet madieri: Nyasaye mar adiera kendo maonge gi ketho, okare kendo en adier.’—Rapar mar Chik 32:4.

• “Jehova ogundho gi hera matut kendo okecho ji.”—Jakobo 5:11.

Nyasaye ok kel ne dhano gik maricho. To dibed ni en e ma osundo ji mondo otim gik maricho? Ooyo ngang’. Muma wacho kama: “Kitemo ng’ato, kik owach ni, ‘Nyasaye tema.’” Nikech ang’o? “Nyasaye ok nyal tem gi richo, kendo en owuon ok otem ng’ato.” (Jakobo 1:13) Nyasaye ok tem ng’ato ang’ata kuom sunde mondo otim gik maricho. Bende, Nyasaye ok kel masiche kendo ok ochik jomoko mondo otim ne ji gik maricho. To kare ang’o kata ng’ano ma kelo ne ji masiche?

Kowuoyo e wi gimoro achiel ma miyo dhano chandore, Muma wacho kama: ‘Weche yudogi [dhano] giduto.’ (Eklesiastes 9:11) Ka masira moro ma apoya otimore, ng’ato nyalo hinyore mana kapo ni entie kama masirano otimoree. Yesu nowuoyo e wi masira moro ma ne otimore chiegni higni 2,000 mosekalo, ne en masira mar ot moro ma rabora ma nopodho kuom ji 18 monegogi. (Luka 13:1-5) Odno ne ok opodho kuomgi nikech ne ok gidak e yo makare; to odno nopodho kuomgi mana nikech ne gin kanyo sama ne omukore. Machiegnini, yiengni maduong’ mar piny notimore e piny Haiti e dwe mar Januar e higa mar 2010; sirkand pinyno nolando ni ji 300,000 nolalo ngimagi e masirano. Masirano nonego ji mopogore opogore ma ok odewo hikgi kata chal margi. Tuo bende nyalo mako ng’ato ang’ata e sa asaya.

Jomoko nyalo penjore kama: ‘Ang’o momiyo Nyasaye ok geng’ masiche madongogo mondo kik timre? Donge en ginyalo mar geng’o ne joma beyo masiche ma kamago mondo kik yudgi?’ Mondo Nyasaye otim mago duto, mano donyiso ni ong’eyo masiche duto ka pok gitimore. Kata obedo ni Nyasaye nigi nyalo mar ng’eyo gik ma biro timore kata ka pok gitimore, penjo monego wapenjre en ma: Be Nyasaye tiyo gi nyalo mare matut mar ng’eyo gik ma biro timore kaka masiche ma kamago ao yaye?—Isaiah 42:9.

Ndiko wacho kama: “Nyasachwa ni e polo: Osetimo duto ma long’one.” (Zaburi 115:3) Jehova timo gik moneno ni long’one to ok gimoro amora ma en gi nyalo mar timo. Mano bende oriwo ng’eyo gigo  duto ma pok otimore ma oneno ni long’one. Kuom ranyisi, bang’ ka ne timbe maricho onya ahinya e dala machon mar Sodom gi Gomorra, Jehova nowacho ne Ibrahim niya: ‘Nalor koro, kendo nane kaka gisetimo chutho kod kaka yuakgi obet, mosebirona; to ka ok kamano nang’e.’ (Chakruok 18:20, 21) Kuom kinde, Jehova ne ok odich gi dwaro ng’eyo okang’ ma richo ma ne itimo e dalano ne chalo. Mano nyisowa ayanga ni Jehova nyalo yiero mondo kik ong’e gik moko duto ma pok otimore. (Chakruok 22:12) Mano ok nyis ni Jehova en Nyasaye morem kata ni oyom yom. Nikech “tichne long’o,” Jehova tiyo maber gi nyalone mar ng’eyo gik ma biro timore kaluwore gi dwaro mare; ok ochun ng’ato ang’ata mondo oluw yo ma oyiero. * (Rapar mar Chik 32:4) Puonj mane ma wayudo? En ni: Nyasaye yiero gik ma odwaro ng’eyo ka pok gi timore kendo omiyo ji duto thuolo mar yiero gima gidwaro timo.

Konchiel, nitie masiche ma dhano e ma okelo kuomgi giwegi. Ne ane kaka Muma lero gik ma nyalo chwalo dhano mondo obed gi timbe anjawo. “Ng’ato ka ng’ato itemo ka gombone otere, kendo oyondhe. Eka gombo kosemako ich onywolo richo, to richo kosedongo ogik, onywolo tho.” (Jakobo 1:14, 15) Ka ng’ato odonjo e timbe mag anjawo kata luwo gombo maricho, mano biro kelone hinyruok. (Jo Rumi 7:21-23) Mana kaka wasebedo ka waneno, ji osetimo timbe maricho malich kendo mano osekelo ne dhano chandruoge malit miwuoro. E wi mano, joma timbegi richo nyalo wuondo jowetegi mondo oriwre kodgi e timbegi mamonogo, to mano medo mana miyo timbego olandre.—Ngeche 1:10-16.

Be Nyasaye onego ogeng’ dhano mondo kik gitim gik maricho? Ne ane kaka nochue dhano. Ndiko wacho ni Nyasaye nochweyo dhano e kite owuon, tiende ni, ma chal kode. Omiyo, dhano nigi nyalo mar nyiso kido kaka mag Nyasaye. (Chakruok 1:26) Nyasaye nomiyo dhano mich makende mar timo yierogi giwegi to mano nyalo miyo giyier kabe gidwaro here kendo makore kode chuth kuom luwo tim makare e ngimagi duto. (Rapar mar Chik 30:19, 20) Ka Nyasaye ochuno dhano gi luwo yorene, donge mano biro nyiso ni ok ochiwo luor ne mich ma nomiyo dhano mar timo yierogi giwegi? Donge dhano biro chalo mana gi masin ma ichiko achika ne tiyo tich ma ne olose mondo oti! Ka en kamano, mano biro chalo mana ka gima hawi e ma chiko gigo ma watimo kod ma timorenwa. Mano kaka wamor ni Nyasaye ok chikwa e yo ma kamano! Omiyowa thuolo mar yiero yo ma wadwaro luwo e ngimawa. Thuolo momiwano ok onyiso ni koro masiche  mikelo gi dhano kod yiero mobam ma gitimo biro hinyo dhano nyaka chieng’.

Kinyalo penjo ng’ato ang’ata ma wuok e din mar Jo-Hindu kata mar Jo-Budha penjo manie ng’e gasedni, dwoko ma inyalo yudo en niya: “Gik maricho timore ne joma beyo nikech Karma. Gikayo mana gik ma ne gichwoyo e ngimagi machon.” *

Kaluwore gi puonj mar Karma, ber ka wanono gima Muma puonjo kuom jomotho. Jehova Jachuech nowuoyo gi Adam e puoth Eden kama koth dhano duto noae, nowachone niya: “Kuom olemb yedhe duto inyalo chamo achama: To olemb yath makelo ng’eyo ber gi rach, kik icham: nikech e ndalo michamogo, tho to initho.” (Chakruok 2:16, 17) Ka dine bed ni Adam oyiero winjo chik Nyasaye, dine odak nyaka chieng’. Tho nobiro kaka kum nikech Adam noyiero mar ketho chik Jehova. Omiyo, inyuolo nyithindo ka gin gi richo kod nyalo mar tho nikech, “tho nobiro ni ji duto.” (Jo Rumi 5:12) Kuom mano, inyalo wach ni “misach richo en tho.” (Jo Rumi 6:23) Muma medo lero kama: “Ng’at mosetho osegonye oa e richo.” (Jo Rumi 6:7) E yo machuok en ni, tho tieko chulo gowi moro amora mar richo ma ng’ato notimo ka ne pod ongima.

Ji mathoth lero ni masiche yudo dhano nikech Karma. Jakristo madier ong’eyo gimomiyo masira yudo oganda dhano kendo adierano geng’one parruok mang’eny. Kata kamano puonj mar Karma ok nyal miyowa geno moro amora kuom kaka Nyasaye biro tieko gik maricho mondo kik timre. Geno kende ma puonjno chiwo en ni ng’ato bedo thuolo kuom nyuol ma siko nwore anwora nyaka chop kuma ng’ato bedo gi timbe makare kod ng’eyo kata lony makende. Parogo, kuom adier, opogore mabor gi puonj ma Muma chiwo. *

Dhano ok e ma ne okwongo sieko gi masiche ma yudogi. Satan Jachien, ma ne en malaika mar Nyasaye e ma ne “ok ochung’ e adiera” kendo mano ne okelo richo e piny. (Johana 8:44) Nokwongo wuondo dhano mondo oriwore kode e ng’anjoneno e puodho mar Eden. (Chakruok 3:1-5) Yesu nolwonge ni “Ng’a Marachno” kendo ni “jaduong’ mar pinyni.” (Mathayo 6:13; Johana 14:30) Thohtne, ji mang’eny luwo wuond mag Satan mondo kik giluw puonj makare mag Jehova. (1 Johana 2:15, 16) Ndiko mar 1 Johana 5:19 puonjo ni “piny duto obedo e teko mar Ng’a Marachno.” Nitie chuech moko mag roho maricho ma ne oriwo Satan lwedo e ng’anjone. Muma lero kaka Satan gi malaikene riwore e “wuondo piny ngima,” kendo gikelo ‘lit ne piny.’ (Fweny 12:9, 12) Omiyo, ng’at ma onego oket ketho kuome mokwongo nikech mahundu kod masiche duto ma yudo dhano, en Satan Jachien.

Nenore maler ni Nyasaye ok e ma kel ne dhano masiche mondo gichandre. Mopogore gi mano, Nyasaye nosingo ni obiro golo chandruoge duto chuth, kaka sula ma luwoni nyiso.