Ne adongo e dala miluongo ni Rmeich, machiegni gi tong’ ma pogo piny Israel kod Lebanon, kama tungni mag lweny ne opong’ie. Anyalo paro maber kaka maruti ma ne ochik piny e bwo lowo ne muoch kendo miyo joma onge ketho bedo rong’onde. Ngima ne tek, kendo timbe mag mahundu kod gero ne onya ahinya.

Joodwa ne lemo e kanisa miluongo ni Maronite, ma en achiel kuom kanise mag Katholik e pinje ma loka. Wuonwa ne odich ahinya gi manyo gige ringruok ne joodwa (ne wan nyithindo 10), to minwa to nodich ahinya gi neno ni waduto wadhi lemo. Mosmos, ne achako fwenyo ni kare kata mana kanisa bende ok ne nyal konyo joma odhier.

Ka ne achopo e kind higni 13 nyaka 19, ne achako hero kung fu. Ne adhi e tiegruok mochuo wang’ chieng’ ma abedo ja kung fu ma ber e bayo angum gi aguecho, kaachiel kod tiyo gi gige lweny mopogore opogore. Ne awacho e chunya ni, ‘ok anyal tieko lweny chuth, kata kamano anyalo geng’o joma ohero timbe gero mondo kik gihinya.’ Ne ok ane gi wang’a kama ji ariyo dhawoe mak adonjora e dhapgino. Ne achueyora ng’ama iye wang’ piyo, kendo wang’o iya ne yot. Ji duto e Lebanon ma milambo ne oluora ka koko, kendo ne aramo ni adwaro tieko timbe mag gero kod buono ji.

E higa mar 1980, ne ariwora gi grup moro mar tiegruok kung fu e taon miluongo ni Beirut. Kata obedo ni mbom gi lisasi ne muoch pile e taondno, kendo ndeke mag lweny ne lwar pile, pod ne aramo ni nyaka adhi nyime gi tiegruok. E ngimana, tija ne en mana chiemo gi nindo kendo dak ka ja kung fu maduong’ miluongo ni Bruce Lee ma Ja-China monyuol Amerka. Ne apidho wiya ka Bruce Lee, ne akopo wuodhe, kendo ne akopo kaka ne okwombo sama nogore gi ng’ato. Ne an ng’ama ngino seche te.

Gima duong’ ma ne adwaro chopo ne en bedo ja kung fu mang’ula e piny China. Anyalo paro odhiambo moro achiel ka noyudo aikora ne wuoth mar  dhi China. Ne awinjo ka ng’ato dwong’o dhooda. Ka ne ayawo dhoot, ne ayudo ni osiepna moro e ma ne obiro gi Joneno mag Jehova moko ariyo. Ne giyuda ka arwako lepa mag tiegruok ma rotenge ti, kendo luya ne chuer kuoma ka pi. Ne awachonegi ni, “An akiya Muma.” Kare gima ne ok ang’eyo en ni chakre chieng’no, ngimana ne dhi lokore.

Jonenogo ne olerona e Muma gimomiyo dhano ok nyal tieko chuth timbe gero kod buono ji kendgi giwegi. Ne gilero ni Satan Jachien e ma kelo chandruoge kaka mago. (Fweny 12:12) Yo ma ne Jonenogo okuego kod chir ma ne gin-go, nolomba ahinya. E wi mano, ne awuoro ahinya ka ne gilerona ni Nyasaye nigi nyinge. (Zaburi 83:18) Ne gisomona bende ndiko mar 1 Timotheo 4:8, ma wacho kama: “Rieyo del mondo obed mojing’ konyo matin, to tim mar luoro Nyasaye konyo e yore duto, nikech en gi gueth e ngimani kod ngima ma biro bende.” Wechego noloko ngimana ahinya.

Gima lit en ni jonyuolna nonyiso Jonenogo ni kik gichak giduog dalawa. Kuom mano, koro ne onge kaka ne anyalo tudora kodgi kendo. Kata kamano, ne ang’ado e chunya ni adwaro weyo kung fu mondo achak puonjora Muma. Kata obedo ni owetena ne ok mor gi wachno, an to ne atimo kinda mar manyo Jonenogo mondo apuonjra kodgi Muma.

Ne adhi nyime gi manyo Jonenogo, kata kamano, yudogi ne otama. Gie kindeno, chunya ne onyosore nikech wuonwa ne otho apoya kendo midhiero moko mapek bende noyudo joodwa. Chandruogego ne ochuoyo chunya ahinya. Ne oyudo asechako tiyo e kambi moro mar tij gedo. Chieng’ moro jatich wadwa moro miluongo ni Adel ne ochunga ma openja gimomiyo ne akuyo ahinya. Ne ochako pimona geno ma Muma chiwo mar chier. Janeno ma jahera kendo mang’wonno ne opuonja Muma e yo mokuwe kuom dweche ochiko.

Kaka ne amedo puonjora, e kaka ne amedo fwenyo lokruoge madongo ma ne onego atim e ngimana. Timo lokruogego ne ok yot. Ne an ng’ama iye wang’ piyo kendo ma chwanyore mayot. Muma ne okonya ng’eyo kaka anyalo gayo ich wang’, kendo bedo ng’ama gik moko ok chwany achwanya mayot kamano. Kuom ranyisi, Yesu nowacho kama e Mathayo 5:44: “Heruru wasiku, kendo lamuru ni jo ma sandou.” To Jo Rumi 12:19 bende wacho kama: “Kik uchul kuor kendu uwegi, . . . nikech nondiki niya, ‘Chulo kuor en mara; an to nachul.’” Ndikogo kaachiel gi mamoko nokonya mosmos bedo ng’ama kelo kuwe.

Kata obedo ni mokwongo tik tik joodwa ne pingo yiero ma ne atimo mar puonjora gi Joneno mag Jehova, sani to koro joodwago miyo Joneno mag Jehova luor. Kendo achiel kuom owetena oseriwore koda e lamo Jehova, minwa bende nobedo ka nyiso ji yie marwa nyaka chop thone.

Jehova noguedha gi dhako ma kite ber miwuoro miluongo ni Anita, kendo watiyo kanyachiel kode e tij Nyasaye kuom thuolowa duto. Chakre higa mar 2,000, an kod Anita wasebedo ka wadak Eskilstuna e piny Sweden, kama wapuonjoe joma wacho dho Arab Muma.

Pod aneno lit ne joma yudo chandruoge nikech timbe gero. Kata kamano, nikech ang’eyo gimomiyo timbe gero ng’eny, kendo ang’eyo ni machiegnini Nyasaye biro kawo okang’ mar tieko timbego chuth, mano miya mor kod kuwe madier.—Zaburi 37:29.