LUW YIE MARGI | JOSEF
“Loko Wach Ok mar Nyasaye?”
JOSEF wuotho e korido motimo mudho, kendo luya chuer kuome nikech liet mohinge kuom tich matek motimo. Chieng’ rieny matek oko, to mano miyo i jela kama entiereno e piny Misri bedo maliet ahinya. Nenore ni Josef ong’eyo i jelano maber. Ngimane duto koro osebedo ka lworore alwora e iye kanyo. En adier ni en ng’at mimiyo luor. Kata kamano, pod en ng’at motue.
Nyalo bedo ni pile oparo kaka ngimane ne chalo e gode mag Hebron motimo kite, kama ne okwayoe rombe mag wuon mare! Ne en jahigni madirom 17 ka ne wuon-gi Jakobo oore ir owetene, wuoth ma ne okawe kilomita mang’eny. Sani koro bedo gi thuolo ma kamano chalone mana lek. Nyiego nomiyo owete Josef olokore kode mit ne gidwaro nege, kata kamano ne gichueyo giuse kaka misumba. Ne otere Misri, kama ne ochako tiyo ne jatelo moro e piny Misri miluongo ni Potifar. Josef ne otiyo ne ruodheno maber, kendo ruodheno ne ogene ahinya, mochopo kama chi ruodheno ne ohangone gi ketho mar temo make gi thuon, to mano e gima ne okele e jela kae. *—Chakruok, sula mar 37 kod 39.
Sani koro Josef en jahigni 28, kendo kuom higni ma dirom apar, osebedo kotiyo kaka misumba kendo bedo e jela. Weche ok osedhine maber kaka ne ogeno. Be chieng’ ne gonye mobed thuolo? Be chieng’ none wuon-gi ma nogeno ahinya ma koro oseti, kod owadgi matin miluongo ni Benjamin? Obiro bedo e jela nyaka karang’o?
Be nitie kinde moko ma isewinjoe kaka Josef nowinjo? Seche moko ngima bedo mopogore ahinya gi kaka ne igeno ni dobed ka ne pod in rawera. En adier ni nitie chandruoge moko ma nyalo nenore ka gima ok nyal rumo kendo ma nyalo bedo matek nanoe. We wanon ane gik mwanyalo puonjore kuom yie mar Josef.
“JEHOVA NE NI KOD JOSEF”
Josef nong’eyo ni wi Jehova Nyasache ne ok owil kode, kendo ng’eyo mano nokonye nano. Kata mana ka en jela kae e piny Misri, Jehova pod osebedo ka guedhe. Wasomo kama: “Jehova ne ni kod Josef, monyise ng’wono, kendo nomiye yudo ng’wono e nyim jarit od twech.” (Chakruok 39:21-23) Kaka Josef ne medo tiyo matek, e kaka Nyasaye bende ne medo guedhe. Nyaka bed ni chuny Josef nokuwe ahinya kuom ng’eyo ni Jehova ne nikode kinde duto!
Be Jehova ne dhi weyo Josef obed e jela e ngimane duto? Josef ne ok ong’eyo maler kabe chieng’ nowuog e jela, kendo onge kiawa ni noketo wachno e lamo. Jehova nodwoko lamone e yo ma ne ok ogeno. Chieng’ moro, ne nitie chochni moro ma ne obedoe ka ne okel ji ariyo manyien e jela, jogi ne gin jotich Farao. Achiel ne en jaduong’ mar joted mkate, to machielo ne en jaduong’ mar jolos divai.—Chakruok 40:1-3.
Jatelo mar jorit noketo ji ariyo ma yande gin joma nigi humago e lwet Josef. * Chieng’ moro gotieno, moro ka moro kuomgi ne oleko lek ma nomako dhogi. Ka ne Josef onenogi okinyi, nofwenyo ni nitie wach moro ma ne chando chunygi. Omiyo, nopenjogi kama: “Marang’o ukuyo kawuono?” (Chakruok 40:3-7) Nyalo bedo ni nikech Josef nowuoyo kodgi e yo mang’won, mano nomiyo ji ariyogo obedo thuolo mar wacho gima ne chandogi. Josef ne ok ong’eyo ni mbaka ma ne odhi goyo gi jogo ne dhi kelo lokruok e ngimane. Ka Josef dine ok onyiso ni odewogi, dine ok obedo gi mbaka moro kodgi. Okang’ ma ne okawono nyalo miyo wapenjre kama: ‘Be anyiso ni adewo ji gadier kuom wuoyo kodgi e wi yie ma an-go kuom Nyasaye?’
Chwo ariyogo ne owacho ni chunygi ne chandore ahinya nikech lek ma ne gileko ne omako dhogi, to onge ng’ama ne nyalo lokonegi tiend lekgo. Jo-Misri ne ogeno lek ahinya kaachiel gi joma ne nyalo tugonegi tiend lek. Ji ariyogo ne ok ong’eyo ni lek ma ne gileko ne oa kuom Nyasach Josef, ma en Jehova. Kata kamano, Josef nong’eyo kama lekgigo ne oae. Ne ojiwogi kama: “Loko wach ok mar Nyasaye? Nyisagouru, asayou.” (Chakruok 40:8) Weche ma Josef nowachogo pod konyo jogo duto ma puonjore Muma kendo ma chunygi nikare. Nyalo bedo maber ahinya ka joma ohero weche din onyiso chuny mar bolruok kaka mar Josef. Ok onego wagen pachwa wawegi. Kar mano, onego wagen kuom Nyasaye mondo e ma okonywa winjo tiend wachne ma en Muma e yo makare.—1 Jo-Thesalonika 2:13; Jakobo 4:6.
Jaduong’ mar jolos divai e ma nochako pimo lekne. Ne onyiso Josef lekne mar yadh mzabibu ma ne nigi bede adek ma ne onyago olembe mag mzabibu. Olembego nochiek, kae to jaduong’ mar jolos divai nokawogi ma obiyo pige e okombe mar Farao. Jehova nokonyo Josef fwenyo mapiyo nono tiend lekno. Nonyiso jaduong’ mar jolos divaino ni bede adekgo ochung’ne ndalo adek, bang’ ndalo adekgo, Farao ne dhi dwoke e tije ma notimo. Chuny jaduong’ mar jolos divaino noduogo, kendo Josef ne okwaye niya: ‘Asayi, iwacha e nyim Farao.’ Josef nolero ni ne omake gi thuon kigole thurgi kendo ne otueye e jela ma onge gima rach ma notimo.—Chakruok 40:9-15.
Jaduong’ mar joted mkate noneno kaka nolokne nyawadgi lek e yo maber, omiyo, en bende nokwayo mondo Josef olokne tiend lek mare mar odheru adek mag mkate ma noting’o e wiye, kendo winy ne ochamo mkate e odheru ma malo. Ne omi Josef nyalo mar loko lekno bende. En mana ni tiend lekno ne ok ber. Josef nonyise kama: “Ma e tiende: odheche adek ni ndalo adek; Podi ndalo adek to Farao noting’ wiyi kuomi, mi nong’awi e yath; kendo winy nocham ringri.” (Chakruok 40:16-19) Mana kaka jotich Nyasaye duto ma ochung’ motegno, Josef nolero otego duto mag Nyasaye gi chir, kata obedo ni achiel kuom otego noting’o kum mar tho.—Isaiah 61:2.
Ndalo adek bang’e, weche ma Josef nokoro nochopo kare. Farao nobago nyasi mar paro chieng’ nyuolne, ma en tim ma jotich Nyasaye machon ne ok timga. E chieng’no, Farao nong’ado bura ne jotichne ariyo. Ne oneg jaduong’ mar joted mkate, kendo ne odwok jaduong’ mar jolos divai e tije, mana kaka Josef nokoro. Gima lit en ni, jaduong’ mar jolos divai ne ok oparo Josef kata matin.—Chakruok 40:20-23.
“OK OBEDO KUOM AN”!
Higni ariyo mangima nokadho. (Chakruok 41:1) Nyaka bed ni chuny Josef nonyosore ahinya! Nyalo bedo ni ka ne Jehova okonye moloko tiend lek ariyoka, nogeno ni yore ne nyalo yaworene. Omiyo, nyaka bed ni pile ka pile kochiew gokinyi noparo kaka samoro odiechiengno e ma ne idhi gonyee to kara onge—ndalo e ma ne kalo to onge lokruok. Nyalo bedo ni higni ariyogo e ma ne gin kinde matekie moloyo ma Josef nonanoe. Kata kamano, ne ok oweyo geno kuom Jehova Nyasache. Kar weyo mondo kuyo oloye ne odhi nyime nano, mi bang’e ne obedo gi yie motegno moloyo.—Jakobo 1:4.
Nikech wadak e kinde ma ngima tekie, donge dwarore ni wabed gi kido mar sinani? Mondo wanyagre gi tembe mang’eny ma waromogo e ngima, dwarore ni watim sinani, wahore, kendo bedo gi kuwe e chunywa ma gin kido ma Nyasaye kende e ma nyalo konyowa nyago. Nyasaye nyalo konyowa loyo kuyo ma wan-go kendo siko ka wan-gi geno mana kaka nokonyo Josef.—Jo-Rumi 12:12; 15:13.
Kata obedo ni wi jaduong’ mar jolos divai nowil gi Josef, Jehova to pod ne pare. E otieno moro Jehova ne omiyo Farao oleko lek moko ariyo madongo. E lek mokwongo, ruoth noneno dhok abiriyo mabeyo kendo machwe ma ne owuok e Aora Nail, to bang’gi ne nitie dhok mamoko abiriyo maricho kendo modhero. Dhok modherogo nongamo machweka. E lek mar ariyo, Farao noneno wi ngano abiriyo mabeyo ka wuok e tiang’ achiel. Kae to bang’e, wi ngano abiriyo mamoko maricho notwi mongamo mabeyoka. Farao nochiew gokinyi ka chunye chandore moluongo joma riek duto kod ajuoke mag Misri mondo gibi gilokne tiend lekgo. Lokogi ne otamogi giduto. (Chakruok 41:1-8) Ok wanyal ng’eyo ka lokogi notamogi chuth kata ka ne gitemo chiwo paro mopogore opore e wi lekgo. Gima wan-go gadier en ni, ne gikuodo wi Farao, kata kamano pod noramo ni nyaka ong’e tiend lekgo.
Gikone, jaduong’ mar jolos divai noparo Josef. Chunye ne ochande monyiso Farao ni higni ariyo mokalo ka en e jela, nitie jal moro ma ne olokone tiend lek mare kod mar jaduong’ mar joted mkate. Gikanyono, Farao nochiko ni mondo oluongne Josef.—Chakruok 41:9-13.
Par ane kaka Josef nowinjo ka ne joote Farao obiro ire gi ote mowuok kuom Farao. Mapiyo nono, noloko lewni ma ne orwako molielo wiye, samoro nolielo wiye mapoth nikech mano e kaka Jo-Misri ne timoga. Onge kiawa ni nolemo kokwayo Jehova mondo okonye e mbaka ma ne odhi bedogo gi ruoth! Bang’ sa machuok, ne gichopo e od ruoth ma ne en ot ma nigi nyadhi, moter Josef e nyim ruoth wuon wuon. Wasomo kama: ‘Farao nowacho ne Josef niya: “Aseleko lek, to onge ng’a manyalo loko tiende. To asewinjo kiwachi, kaka kiwinjo lek to inyalo loko tiende.”’ E kindeni bende, dwoko ma Josef nochiwo nonyiso maler ni en ng’at mobolore kendo mogeno kuom Nyasache. Josef nodwoke kama: “Ok obedo kuom an: Nyasaye nomi Farao wach mar kuwe.”—Chakruok 41:14-16.
Jehova ohero joma bolore kendo ma ogeno kuome, to mano e ma nomiyo okonyo Josef ng’eyo tiend lek ma ne otamo ajuoke kod joma riek loko. Josef nolero ne Farao ni lek ariyogo ne wuoyo kuom wach achiel. Jehova ne omiyo Farao oleko diriyo mondo onyis ni “omiyo wachno teko,” tiende ni gima nowachono ne nyaka timre. Dhok abiriyo mabeyo kod wi ngano mabeyo abiriyo ne ochung’ ne higni abiriyo ma piny Misri ne dhi chiekie, to dhok abiriyo modhero kod wi ngano abiriyo maricho ne ochung’ ne higni abiriyo Chakruok 41:25-32.
mag kech. Kejno ne dhi tieko pinyno.—Farao nong’eyo ni Josef ne oloko tiend lekgo e yo makare. Koro en ang’o ma ne idhi tim? Josef ne ong’adone rieko moro. Ne owachone Farao ni omany ng’at “mamos kendo mariek” mondo ochung’ ne tij choko cham e deche kuom higni abiriyo ma pinyno ne dhi chiekie, mondo bi konygo ji e kinde kech. (Chakruok 41:33-36) Josef ne nigi nyalo kod lony ma ne omiyo oromo yudo tijno, kata kamano ne ok ohedhore. Nikech ne en ng’at mobolore kendo ma nigi yie, ne ok oparo mar timo kamano. Ka wan-gi yie motegno kuom Nyasaye, ok onego wabed jong’ayi kata joma manyo huma. Wanyalo bedo gi kuwe e chunywa ka waweyo weche e lwet Nyasaye!
“DINYAL NWANG’O NG’ATO MA KAMA?”
Farao kaachiel gi jotichne duto noyie ni rieko ma Josef nong’ado ne ber. Bende, Farao noyie ni Nyasach Josef e ma nomiye riekogo duto. Nonyiso jotichne ma ne ni e ode niya: “Dinyal nwang’o ng’ato ma kama koso, ng’ato ma Much Nyasaye ni kuome?” Kendo Farao nonyiso Josef kama: “Niwira Nyasaye osenyisoi ma duto, onge ng’a mamos kendo mariek ka in: Inilo e oda duto, kendo kaka wachni obet e kaka nochik joga: e kom ruoth kende e ma nabed maduong’ moloyi.”—Chakruok 41:38-41.
Farao notimo mana kaka ne osingo. Ne orwakne Josef lewni mag bafta mayom. Farao nomiye thiwini mar dhahabu, tere mar ruoth, gach ruoth, kendo nomiye teko mar dhi e pinyno duto ochok cham. (Chakruok 41:42-44) Mana kuom odiechieng’ achiel kende, weche ne olokore ne Josef ma owuok e jela modhi e od ruoth. Chieng’no ne ochiewo ka en jal motue, to koro ne odhi nindo ka en jaloch mar ariyo bang’ ruoth. Mano kaka yie ma Josef ne nigo kuom Nyasaye ne ok odhi ka nono! Jehova ne osebedo ka neno gik ma ok kare ma ne itimo ne jatichne kuom hignigo duto. Noloso weche e yo mowinjore kendo e kinde mowinjore. Mopogore gi reso Josef, Jehova bende ne dwaro rito oganda mar Jo-Israel. Wabiro nono kaka notimo kamano e sula machielo.
Kik chunyi nyosre sama iyudo tembe kata chandruoge moko ma bedoe nikech gik ma ok kare ma itimoni ma samoro nyalo yware kuom higni mogwaro. Nikech Josef ne en ng’at ma nyiso ji ng’wono, ng’at ma bolore, kendo ma nigi yie motegno, mano nomiyo gikone Jehova noguedhe.
^ par. 4 Ne sula ma wacho ni “Luw Yie Margi” ma yudore e Ohinga mar Jarito mar Agost 1 kod Novemba 1, 2014.
^ par. 10 Jo-Misri machon ne loso kit mkate gi kek mopogore opogore mokalo 90. Omiyo, jaduong’ mar joted mkate ne en ng’at ma nigi huma. To jaduong’ mar jolos divai e ma ne tayo jotich mamoko e neno ni divai ma ne ilosone Farao ne olos maber ahinya, kendo rito divai mondo kik ng’ato ketie sum ma ne nyalo nego ruoth, nimar mano ne en tim ma ne onya ahinya e ndalogo. Omiyo, jaduong’ mar jolos divai bende ne en ng’at ma ruoth ogeno ahinya ma ne nyalo konye ng’ado paro.