Tem ane paro ni idhi bayo e piny moro ma pok ne idhiyega. Ka in kuno, iromo gi ji ma wendo e wang’i, ma kit timbegi, chiembgi, kod pesa ma gitiyogo opogore gi ma koru. Nyalo bedoni matek ng’iyo gi gik ma kamago.

Mano e gima nyalo timoreni sama eka ihango somo Muma. Sama isomo Muma, ichal ka ng’at ma dhi e piny moro ma wendo, nikech oduoki e gik ma notimore e ndalo machon. Opimoni sigand Jo-Filistia, kit timbe moko ma wendo kaka ‘yiecho lewni,’ chiemo miluongo ni manna, kod pesa ma mingli miluongo ni drakma. (Wuok 16:31; Joshua 13:2; 2 Samuel 3:31; Luka 15:9) Somo weche kaka mago nyalo chocho pachi matin. Mana kaka dibed mamor ka ng’ato okonyi sama idhi e piny mawendo, donge ibiro mor moloyo kiyudo ng’at ma dilerni weche misomo e Muma?

Nyaka ne chak ndik Muma e higni mag 1500 ka Kristo pok obiro, osebed kikonyo ji mondo owinj tiend weche manie iye. Kuom ranyisi, jal ma ne okwongo tayo Jo-Israel miluongo ni Musa nolero ne ji weche manie Chik.—Rapar mar Chik 1:5.

Higni 1,000 bang’e, pod ne nitie jopuonj molony ma ne konyo ji winjo tiend weche manie Ndiko. E higa mar 455 ka Kristo pok nobiro e piny, oganda moro maduong’ mar Jo-Yahudi moriwo nyaka nyithindo nochokore e lela e dala mar Jerusalem. Ne nitie jopuonj ma ne ‘somonegi malong’o e kitabu,’ tiende ni weche manie Chik. E wi mano jopuonjgo ne konyogi ‘winjo gima ne gisomonegi.’—Nehemia 8:1-8.

Higni 500 bang’e, Yesu Kristo bende ne puonjo ji. Mano e momiyo ji nong’eye kaka japuonj. (Johana 13:13) Ne opuonjo ji kaka oganda, kod ji achiel achiel. Nitie kinde ma ne ogolo ne oganda moro maduong’ twak e got, kendo ‘ogandano nowuoro ahinya yo ma nopuonjogo.’ (Mathayo 5:1, 2; 7:28) E higa mar 33, Yesu ne owuoyo gi jopuonjrene ariyo ma ne wuotho e ndara ka gichomo gweng’ moro man but Jerusalem kendo ‘noelonegi tiend Ndiko.’—Luka 24:13-15, 27, 32.

Jopuonjre Yesu bende ne puonjo ji Wach Nyasaye. Nitie kinde moro ma Ja-Ethiopia ne somo weche moko manie Ndiko. Japuonjre moro miluongo ni Filipo nobiro ire mopenje niya: “Be adier iwinjo tiend weche misomogo?” Ja-Ethiopiano nodwoke kama: “Kuom adier, ere kaka dawinj tiendgi ka ok ng’ato olerona?” Kae to Filipo ne olerone tiend weche ma ne osomogo.—Tich Joote 8:27-35.

Mana kaka waseneno, ne nitie joma ne puonjo ji Muma e ndalo machon. E kindegi bende, Joneno mag Jehova puonjo ji Muma e pinje 239. (Mathayo 28:19, 20) E juma ka juma, gikonyo ji mokalo milion ochiko mondo owinj tiend weche manie Muma. Ng’eny joma gikonyogo ne ok gin Jokristo. Gipuonjo ji Muma e utegi kata kamoro amora mowinjore kodgi, kendo gitimo kamano ma onge chudo. Nitie joma gipuonjo e yor simo kata kompyuta.

Inyalo tudori gi Janeno mar Jehova moro amora mondo olerni kaka chenro ma kamano nyalo konyi. Ibiro fwenyo ni Muma ok en buk ma winjo tiende tek, kendo ni ‘okonyo kuom puonjo ji, kuom siemo ji, kuom rieyo gik moko, kendo kuom kwero ji ka luwore gi gik makare,’ mondo omi wabed “moromo chuth, moikore maber ne tije mabeyo duto.”—2 Timotheo 3:16, 17.